İçeriğe atla

Katif

Katif
القطيف
Şehir
Suudi Arabistan üzerinde Katif
Katif
Katif
Katif'in Suudi Arabistan'daki konumu
Ülke Suudi Arabistan
İlDoğu Bölgesi
Nüfus
 (2010)[1]
 • Toplam524.182
Zaman dilimiUTC+03.00 (AST)

Katif (Arapçaالقطيف El-Katif), Suudi Arabistan'ın Doğu Bölgesi'nde bulunan bir şehirdir. Şehir, Basra Körfezi'nin kıyısında yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2010 itibarı ile 524,182'dir.[1]

Katif, Doğu Arabistan'ın en eski yerleşim birimlerinden biri olup tarihi M.Ö. 3500 yılına kadar gitmektedir. Bölgede petrolün bulunmasından önce ekonomiye tarım, balıkçılık ve ticaret hakimdi. Şehrin yakınlarında Katif petrol sahası bulunmaktadır. Ayrıca Katif'te nüfusun çoğu Şii olup Suudi Arabistan'daki Şii nüfusunun merkezidir.

Tarihi

Kanuni Sultan Süleyman'ın 1534 yılında Bağdat’ı ele geçirmesiyle Katif de fiilen Osmanlı İmparatorluğu'na bağlandı, 1551 yılında ise tamamen Osmanlı topraklarına katıldı. Osmanlılar ilk önce sahile egemen bir noktaya kuvvetli bir kale yaptırdılar. Katif 1555'te yeni kurulan Lahsa eyaletine bağlandı.

1792 yılında Suudî ailesinden Suûd b. Abdülazîz Katif'e hücum ederek 400 kişiyi öldürdü ve bölgeye hâkim oldu. Bâbıâli tarafından Vehhâbî meselesini halletmekle görevlendirilen Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın gönderdiği oğlu İbrahim Paşa, 1818’de Hicaz’da emniyeti sağladıktan sonra Lahsa bölgesine de hâkim oldu ve idaresini Benî Hâlid emîrlerine bıraktı. İbrâhim Paşa’nın bölgeye getirdiği idarî taksimata göre Katif Medine’ye bağlandı.

Fakat Suudiler, 1830’ da Hufuf ve Katif'i ele geçirerek halktan yine vergi toplamaya başladılar. 1838 yılında Mehmed Ali Paşa ikinci defa bölgede asayişin sağlanmasıyla görevlendirildi ve Mısır kuvvetleri Lahsa ve Katif'i yeniden Osmanlı Devleti topraklarına kattılar(1840). Ancak Suudiler iki yıl geçmeden bölgeye tekrar egemen oldular. Osmanlılar 1871 yılındaki Lahsa Seferi'yle tüm bölgeyi ve Suûdî Emîri Suûd b. Faysal'ı itaat altına aldı.[2] Katif de bu sefer sırasında 3 Haziran 1871'de Midhat Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunca ele geçirildi. Önceleri Basra'ya bağlanan Katîf 1875'te kaza merkezi haline getirildi ve Necid sancağına bağlandı. Fakat 1913'ten sonra Katîf dahil bütün bölge Suud idaresine geçti.[3]

Kaynakça

  1. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2015. 
  2. ^ "Basra Körfesi'nde Osmanlı Denizcilik Faaliyetleri", Mehmet Korkmaz, Türk Tarih Kurumu, Ankara (2021), s.60
  3. ^ "İslam Ansiklopedisi, "Katif" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, ANKARA (2022), C.25, S.44-45". 24 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Abdülaziz</span> 32. Osmanlı padişahı (1861–1876)

Abdülaziz veya diğer bilinen adıyla Padişah Abdülaziz, 32. Osmanlı padişahı ve 111. İslam halifesidir. II. Mahmud ve Pertevniyal Valide Sultan'ın oğlu, Padişah Abdülmecid'in kardeşidir. Padişah Abdülaziz 25 Haziran 1861 tarihinde kardeşinin ölümü üzerine, 31 yaşında iken tahta geçmiştir. Tahttan indirilip öldürülen son padişahtır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu yükselme dönemi</span> Osmanlı İmparatorluğunun altın çağı olarak kabul edilen tarihî dönem (1453–1683)

Osmanlı İmparatorluğu yükselme dönemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş döneminden (1299-1453) sonra geldiği kabul edilen dönemdir. 29 Mayıs 1453 tarihinde İstanbul'un Fethi ile başladığı kabul edilen bu olgunluk döneminin ne zaman sona erdiğiyle ilgili farklı görüşler bulunmaktadır. Osmanlı aydını Kâtip Çelebi, imparatorluğun bu döneminin 1593'te Celâlîlerin ortaya çıkmasına kadar sürdüğünü belirtirken, Naîmâ ise 1683'teki Viyana bozgununu bu dönemin bitişi ve yeni bir dönemin başlangıcı olarak ilan eder.

<span class="mw-page-title-main">Suudi Arabistan</span> Orta Doğuda yer alan bir ülke

Suudi Arabistan veya Suudistan ya da resmî adıyla Suudi Arabistan Krallığı, Arap Yarımadası'nda bulunan en büyük ülkedir. Kuzeybatı'da Ürdün, kuzey ve kuzeydoğu'da Irak, doğuda Kuveyt, Katar, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri, güneydoğuda Umman, güneyde Yemen, kuzeydoğusunda Basra Körfezi ve batısında Kızıldeniz ile çevrilidir. Buraya iki kutsal caminin arazisi de denir; çünkü İslam'a göre iki kutsal şehir olan Mekke ve Medine bu ülkededir. Suudi Arabistan, Orta Doğu'daki bütün körfez ülkelerinde olduğu gibi hızla gelişmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kavalalı Mehmed Ali Paşa</span> Mısır ve Sudanın ilk Osmanlı valisi

Kavalalı Mehmed Ali Paşa, Osmanlı paşası ve Mısır eyaletinin valisi, Kavalalılar Hanedanı'nın kurucusu.

<span class="mw-page-title-main">Riyad</span> Suudi Arabistanın başkenti

Riyad, Suudi Arabistan'ın başkenti ve en büyük şehridir. Şehir aynı zamanda Riyad Bölgesi'nin merkezi olup Arap Yarımadası'nın ortasında yer almaktadır ve 6 milyon nüfusa sahiptir. Şehir Merkez adı verilen 8 adet belediyeden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Kavalalı İbrahim Paşa</span> Mısırlı general ve Mısır ve Sudan valisi (1789-1848)

Kavalalı İbrahim Paşa, kazandığı askeri başarılarla Mısır'da Kavalalı yönetiminin yerleşmesinde önemli rol oynayan Mısır valisi.

<span class="mw-page-title-main">Diriye Emirliği</span>

Diriye Emirliği veya İlk Suûdi Devleti, 1744 yılında kuruldu. Şeyh Muhammed bin Abdülvahhab, Diriye'ye yerleştiğinde Diriye Prensi Muhammed bin Suud Vahhabî'nin dâvâsını desteklemeye ve benimsemeye hazırdı.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Bölgesi (Suudi Arabistan)</span>

Doğu Bölgesi veya El Şarkiye, Suudi Arabistan'ın doğusu, Basra Körfezi ve Arap Körfezi boyunca uzanan bölgesidir. Aynı zamanda Suudi Arabistan'ın en büyük bölgesidir. Bölgenin başkenti ve en büyük şehri Dammam'dır.

<span class="mw-page-title-main">Lahsa (eyalet)</span>

Lahsa Eyaleti, 1551-1663 ve 1871-1913 tarihleri arasında Osmanlı Devleti'ne bağlı eyalet. Bugünkü Kuveyt'ten yine bugünkü Katar topraklarına kadarki bölgeyi kapsar. Osmanlı döneminde merkezi Katif kenti olmuştur. Lahsa adı, Bölgenin Arapça adı al-Hasa'dan bozmadır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı-Suudi Savaşları</span> Mısır eyaleti birlikleri ile Diriye Emirliği arasındaki savaş

Osmanlı-Suudi Savaşları, 1811-1818 Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa komutası altındaki birlikler ile, Diriye Emirliği ordusu arasında yapılan savaş.

<span class="mw-page-title-main">Kudüs Sancağı</span> 1872-1917 Osmanlı İmparatorluğunun özel idari bölgesi

Kudüs Sancağı asıl adı Kudüs-i Şerif Mutassarıflığı; 1872 yılında özel yönetim statüsü ile kurulan, 1874 yılında Şam Vilayetinden ayrılan; Kudüs ile birlikte; Gazze (Gaza), Yafa (Jaffa), Halilü’l Rahman (Hebron), Beytülrahim (Bethlehem), Birüssebi (Beersheba) kentlerini kapsayan müstakil sancak. Osmanlı dönemi boyunca Kudüs Sancağı, Nablus ve Akka sancakları ile birlikte Güney Suriye ya da Filistin olarak isimlendirilmiştir. 12 Aralık 1917 yılında Osmanlı Devletinin elinden çıkana kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Ateşkes Devletleri</span>

Ateşkes Devletleri Basra Körfezi'nde bulunan, 1971'de sona eren bir grup şeyhliğe verilen isimdir. 1820'den 1971'de Birleşik Arap Emirlikleri'nin kuruluşuna kadar Büyük Britanya himayesiydiler.

<span class="mw-page-title-main">Lahsa Seferi (1550-51)</span>

Lahsa Seferi, 1550-51 yıllarında Basra Körfezi çıkışını tutan Portekiz İmparatorluğu'nu bölgeden atma hedefine yönelik stratejik bir hamle olarak Arap Yarımadası'nın doğu kıyılarının Osmanlı İmparatorluğu tarafından ele geçirilerek doğrudan Türk idaresine alınışı.

<span class="mw-page-title-main">Bahreyn Kuşatması (1559)</span>

Bahreyn Kuşatması, 1559 yılında Lahsa Valisi Mustafa Paşa'nın İstanbul'a haber vermeden Osmanlı Devleti'ne bağlı bir emirlik olan Bahreyn'i işgal etmeye yönelik başarısız girişimi.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Arabistanı</span>

Osmanlı Arabistanı, Arap Yarımadası'nın 1517-1918 yılları arasında Osmanlılar tarafından yönetildiği dönemdir. Osmanlı'nın bu bölgedeki kontrol gücü, 4 asır boyunca devlet otoritesinin gücüyle orantılı olarak değişmiştir.

Suudi Arabistan'ın birleşmesi 1902 ve 1932 yılları arasında İbni Suud'un liderliğinde günümüzdeki Suudi Arabistan Krallığının Arap Yarımadasında bulunan çeşitli kabile, emirlik ve krallıklarla birlikte Arap Yarımadasının büyük bir kısmını ele geçirdiği askeri ve politik süreç.

<span class="mw-page-title-main">Hicaz Krallığı</span> Orta Doğuda Hicaz bölgesinde hüküm sürmüş bir devlet

Hicaz Haşimi Krallığı, Orta Doğu'da Hicaz bölgesinde Haşimi Hanedanlığı tarafından yönetilmiş bir devletti. Arap İsyanı esnasında Mekke Şerifi Hüseyin'in Osmanlı ordusunu Arabistan Yarımadası'ndan sürmek için Britanya İmparatorluğu güçleri ile ittifak içinde mücadele etmesi sonrasında Osmanlı İmparatorluğu I. Dünya Savaşı'nda Britanya İmparatorluğu'na yenilerek, bölgeyi tamamen kaybetmiş ve Hicaz millî bağımsızlığını kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lahsa Seferi (1871)</span> Osmanlı İmparatorluğunun Nejd Emirliğine karşı harekatı

Lahsa Seferi ya da Ahsa Seferi, Osmanlı İmparatorluğu'nun 1551-1670 arasında egemenliği altında bulunan Doğu Arabistan'ın El-Ahsa bölgesini yeniden ele geçirmek amacıyla icra ettiği askerî harekât.

<span class="mw-page-title-main">Basra'nın Zaptı (1546)</span> I. Süleyman döneminde Osmanlı Devleti tarafından gerçekleştirilen askerî harekât

Basra'nın Fethi, 1546 yılında Basra'nın Portekiz İmparatorluğu'nun eline geçme tehlikesine karşı Osmanlı İmparatorluğu tarafından ele geçirilerek doğrudan Türk idaresine alınışı.

Katar Harekâtı, Osmanlı İmparatorluğu'nun Basra eyalet ordusunun 1871 yılında Katar Emiri Şeyh Muhammed bin Sani'nin destek talebi üzerine Katar'a yönelik icra ettiği askerî harekât.