İçeriğe atla

Kathleen Carlo-Kendall

Kathleen Carlo-Kendall ya da Kathleen Carlo, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Tanana şehrinde doğan Koyukon Kızılderililerinden profesyonel oyma sanatçısı[1] ve Alaska yerli sanatının çağdaş kadın yorumcusu.

Arka plan

Annesi Poldine Carlo'dur ve Tanana'da doğan Kathleen, bugün yaşadığı Fairbanks'a beş yaşındayken taşınır. Sanata University of Alaska Fairbanks üniversitesinin Yerli Sanatları Merkezinde (Native Arts Center) başlar. Öğretmeni Ronald Senungetuk'tur. Lise yıllarından beri sanata ilgi duyan Kathleen, demircilik üzerine güzel sanatlar lisansı olsa da kendini demir sanatçısı olarak değil ahşap oyma sanatçısı olarak nitelendirir ve eserlerini de daha çok bu yönde verir.[2]

Sanat kariyeri

Alaska Fairbanks Üniversitesini 1984 yılında Bachelor of Fine Arts olarak bitirdi.

Çalışmaları Alaska'da değişik kurum ve kuruluşların koleksiyonlarında sergilenmektedir.[3] Rabinowitz Courthouse'un dördüncü kat lobisinde boylu mazı ağacından yapılma Yupik etkili çağdaş maske tasarımları bulunmaktadır.[4]

Sanat tarzı

Yumuşaklık ve sertliğin kombinasyonu olarak ahşap ile metali birlikte kurgular. Kızılderili Alaska Atabasklarının tarihinde maske yapımı görülmez ve Koyukon Atabasklarından Kathleen Carlo-Kendall bu yüzden soyut maske yapmak için kendini oldukça özgür hisseder ve sürrealist maskelerinde bir olay ya da ruhu sembolize eder. Alaska'da erkek egemenliğindeki maske oymacılığı sanatında bir kadın olarak başarılı bulunur.[5] Yupik maskelerinden esinlenir. Kendini geleneksel sanatçı değil çağdaş yerli sanatçı olarak nitelendirir.

Kaynakça

  1. ^ "University of Alaska Museum of the North Annual report 7.2006–6.2007" (PDF). 15 Mart 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2012. 
  2. ^ Kathleen Carlo, Athabascan artist. 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kathleen Carlo in Alaska House, New York.
  3. ^ Kathleen Carlo, Native Arts Carver. 17 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kathleen Carlo in Kenai Convention & Visitors Bureau, Alaska.
  4. ^ "Rabinowitz Courthouse Artwork" (PDF). 4 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Kasım 2012. 
  5. ^ Elementary Visual Arts Curriculum 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Kenai Peninsula Borough School District, Adopted Spring 2010

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Denağinaca</span>

Denağinaca ya da Denağina dili, ABD'nin Alaska eyaletinde Cook Inlet bölgesinde konuşulan Atabask dillerinden yok olma tehlikesindeki Kızılderili dilidir. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 1.000 kişilik nüfustan 50 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Koyukonca</span>

Koyukonca ya da Koyukon dili, ABD'nin Alaska eyaletinde, Yukon–Koyukuk Census Area sayım bölgesinde, Koyukuk ırmağı ile Yukon ırmağı arasındaki bölgelerde Alaska Atabasklarından Koyukonlar tarafından konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir. En yakın akrabaları Holikaçukça ile Değinakçadır. Fransız kökenli Kanadalı bir Cizvit misyoneri olan Jules Jetté'nin 1898'de kaydetmeye başladığı derlemeleri günümüzde Atabask dil araştırmalarında değerli belgelerdir. Hristiyan misyonerlerce misyon okullarında çoğu kez yalnızca dini eğitim verilmiş ve Koyukon öğrenciler İngilizce konuşmaya zorlanmıştır. Günümüzde Alaska Yerli Dil Merkezine göre 2.300 kişilik nüfustan 150 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

Aşağı Tananaca ya da Aşağı Tanana dili [kendilerince Benhti Kokht’ana Kenaga’; İngilizce Lower Tanana, Tanana, Minto], ABD'nin Alaska eyaletinde içbölgelerdeki Tanana ırmağının (Tthʼituʼ) aşağı kısımlarında Minto (Menhti) ile Nenana yörelerinde yaşayan Aşağı Tananalar tarafından konuşulan Atabask dillerinin Tanana dilleri grubundan yok olma tehlikesindeki Kızılderili dilidir. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 400 kişilik nüfustan 25 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Alaska yerlileri</span>

Alaska Yerlileri, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin yerlisi olan ve Eskimo-Aleut halkları ile Kızılderililerden oluşan avcı ve toplayıcı Amerika yerlileri. 2006 yılındaki yaklaşık nüfusları 106.660 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Alaska yerli sanatı</span>

Alaska yerli sanatı, Amerika Birleşik Devletlerinin Alaska eyaletinde beş ana kültür grubuna ayrılan ve Amerika yerlilerinden ayrı değerlendirilen avcı ve toplayıcı Alaska yerlilerinin sanatıdır. Türkiye'nin iki katı büyüklüğündeki Alaska'nın dünyanın geri kalanından uzak olması bu sanatların yeterince tanınmamasının ana sebebidir. Günümüzde Alaska Native Arts Foundation adlı kâr amacı gütmeyen kurum tarafından tanıtım ve dağıtımı yapılan bu sanatın ürünleri zengin ve çeşitlidir. Bu sanatta Kızılderili halklarından Tlingitler ve Haydalar totem direği gibi tahta oymacılık ürünleriyle tanınırken, Atabask dillerini konuşan Kızılderililer boncuk işi ve sepet yapımıyla, Eskimo halklarından İnyupikler fildişi oymacılığıyla, Yupikler ise daha çok maskelerle öne çıkarlar. Alaska yerli sanatı örnekleri dünyanın değişik müzelerinde sergilenmektedir ve Alaska'daki örnekleri Alaska Yerli Dil Merkezinde de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Alaska Atabaskları</span>

Alaska Atabaskları ya da Alaska Deneleri, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin daha çok içbölgesinde Alaska Interior adı verilen İç Alaska'da birazı da güneyde Pasifik kıyılarında yaşayan ve Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubunun Kuzey Atabask dilleri alt grubundan dilleri konuşan Kuzey Atabasklarından, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik yerlisi Kızılderili halkları. Alaska yerlilerinin beş ana kültür grubundan birini oluştururlar. Dil temelinde 11 ayrı halk olarak, Ahtnalar, Denağinalar, Guçinler, Hanlar, Değinaklar, Holikaçuklar, Koyukonlar, Yukarı Kuskokvimler, Aşağı Tananalar, Tanakroslar ve Yukarı Tananalar biçiminde sınıflandırılır. Toplam nüfusları yaklaşık 6.400 kişidir ve ancak çok ufak bir kısmı anadillerini konuşabilmektedir. En çok nüfusa sahip olanlar Koyukonlar ile Guçinlerdir. Siyasi, idari ve kültürel açıdan ABD'deki diğer Atabasklardan ayrılırlar. Kanada'daki aynı alt grupta yer alan Kanada Atabasklarına dilce ve kültürce daha yakındırlar ve Guçinler ile Hanların büyük bir kısmı ile Yukarı Tananaların ufacık bir kısmı Kanada'nın Alaska'ya yakın yörelerinde de yaşarlar. Kuzey, batı ve güneyden Eskimo halklarına, doğudan ise ırkdaşı olan Kanada Atabasklarıyla komşudurlar. Eskimolara komşu olanlar Eskimo kültüründen kısmen etkilenmişlerdir. Rus Alaskası döneminde Ruslarla karşılaşan Alaska Atabaskları içinde en çok Ruslaşanlar Pasifik kıyısındaki Denağinalardır. Ekonomik rahatlamaya 1971 yılında kabul edilen Alaska Yerli Talepleri Çözümleme Yasası (ANCSA) ile kavuşmuşlar ve aynı dönemde dil ve kültürlerini serbest kullanma ve eyaletçe korunma haklarını da elde etmişlerdir. Günümüzde Ahtna ve Denağina haricindeki Alaska Atabasklarının siyasi, ekonomik, yasal ve sosyal savunucusu 1962 yılından beri Tanana Chiefs Conference adlı kâr amacı gütmeyen kabile birliğidir. ABD'deki bütün Amerika yerlileri gibi Alaska Atabasklarının da eğitim, sağlık ve idaresinden ABD İçişleri Bakanlığı bünyesinde Amerika Birleşik Devletleri'nin yönetimine ait Bureau of Indian Affairs dairesi sorumludur.

<span class="mw-page-title-main">Yukon Nehri</span>

Yukon,, Kuzey Amerika'nın kuzeybatısındaki en önemli su yollarından biri olan nehirdir ve Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaleti ile Kanada'da bulunur. Britanya Kolombiyası'nın kuzeyinden doğan nehir, Kanada'da Yukon Topraklarını geçerek Alaska'ya girer ve İç Alaska'yı doğudan batıya ortadan geçerek Bering Denizi'ne dökülür. Uzunluğu 3,190 km dir. Nehrin su toplama havzasının toplam alanı Teksas ya da Alberta eyaletinden % 25 daha büyüktür. Alaska'da Yukon Nehrine dökülen en büyük nehir Tanana Nehridir.

<span class="mw-page-title-main">Tanana Chiefs Conference</span>

Tanana Chiefs Conference, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaletinin İç Alaska denen coğrafi bölgesinde Güney Alaska Atabaskları haricindeki 10.000 den fazla bütün Alaska Atabaskları denen yerli kabile üyelerine sağlık, eğitim, istihdam, toplumsal ihtiyaçlar, doğal kaynak proğramları ile aile hizmetleri sunan kâr amacı gütmeyen yerel şirketler birliği (konsorsiyum). Alaska Yerli Bölge Şirketlerinden kâr amaçlı Doyon, Limited'in etki alanındaki 42 köyde 41 geleneksel kabile yapılanmasına göre faaliyet gösterir. Bugün TCC, üye kabilelerin siyasi, ekonomik, yasal ve sosyal savunucu olmuştur. Adını Tanana Nehrinden alır.

<span class="mw-page-title-main">Tanana Nehri</span>

Tanana Nehri, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin doğusunda İç Alaska bölgesinde Alaska Atabasklarının coğrafyasında bulunan ve Yukon Nehrine dökülen bir nehir. Uzunluğu 940 km dir. Adını Koyukoncadan alan nehrin adı daha sonraları dilcilerce Tanana dillerine verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Lake Minchumina, Alaska</span>

Lake Minchumina ya da Minchumina — Amerika Birleşik Devletleri ne bağlı Alaska eyaletinin Yukon–Koyukuk Census Area sayım bölgesinde yer alan ve Alaska Atabasklarından Koyukonlarca meskun olan bir sayım yerleşimi. Toplam alanı 632.2 km² olan serbest yerleşimin nüfusu 2000 yılına göre 32 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Rampart, Alaska</span>

Rampart — Amerika Birleşik Devletleri ne bağlı Alaska eyaletinin Yukon–Koyukuk Census Area sayım bölgesinde yer alan ve Alaska Atabasklarından Koyukonlarca meskun olan bir sayım yerleşimi. Toplam alanı 437.2 km2 olan yerleşimin nüfusu 2010 yılına göre 10 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Stevens Village, Alaska</span>

Stevens Village — Amerika Birleşik Devletleri ne bağlı Alaska eyaletinin Yukon–Koyukuk Census Area sayım bölgesinde yer alan ve Alaska Atabasklarından Koyukonlarca meskun olan bir sayım yerleşimi. Toplam alanı 28.4 km2 olan yerleşimin nüfusu 2000 yılına göre 87 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Manley Hot Springs, Alaska</span>

Manley Hot Springs — Amerika Birleşik Devletleri ne bağlı Alaska eyaletinin Yukon–Koyukuk Census Area sayım bölgesinde yer alan ve Alaska Atabasklarından Koyukonlarca meskun olan bir sayım yerleşimi. Toplam alanı 140.6 km² olan yerleşimin nüfusu 2010 yılına göre 89 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Koyukonlar</span> Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin ortasında İç Alaska coğrafi bölgesindeki Yukon–Koyukuk Census Area sayım bölgesinin Yukon ile Koyukuk nehirleri civarında taygada yaşıyor

Koyukonlar ya da Koyukon Atabaskları, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin ortasında İç Alaska coğrafi bölgesindeki Yukon–Koyukuk Census Area sayım bölgesinin Yukon ile Koyukuk nehirleri civarında taygada yaşayan, sığın avlayan avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, önceleri animist ya da şamanist iken sonradan Hristiyan olsa da animist inanç ve gelenkleri güçlü Alaska Atabasklarından Kızılderili halkı. Alaska'daki en büyük Atabask halkı olup, Yukarı, Merkezî ve Aşağı Koyukonlar olmak üzere üç ana lehçe grubuna ayrılırlar. En yakın akrabaları dilce birlikte üstgrup oluşturan Holikaçukça ile Değinakça konuşan Atabasklardır. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 2.300 kişilik etnik (Denaakkʼe) nüfustan 150 kadarı anadillerini (Denaakkenaageʼ) konuşabiliyor. Alaska'daki diğer Atabaskların aksine Eskimo komşuları olan Yupik ve İnyupiklerin kültüründen oldukça etkilenmişlerdir. Koyukonlarla Avrupalıların ilk karşılaşması Rus İmparatorluğuna bağlı Rus Alaskası döneminde 1838 yılında Yukon Nehri yolundan Nulato'ya gelen Ruslarla olmuştur. Geçmişte Rus-Amerikan Kumpanyası ile Hudson's Bay Company şirketlerindeki Avrupalı kürk tüccarlarıyla yoğun olarak ticaret yaparken, günümüzde daha çok avcılık, balıkçılık ve mevsimlik istihdamdan oluşan karma ekonomi görülür.

<span class="mw-page-title-main">Köpek kızağı</span>

Köpek kızağı, bir ya da birkaç, hatta bir düzine kızak köpeğinin çektiği buz ya da kar üzerinde ulaşımı sağlayan kızak. Köpek kızaklarını esas olarak Arktika'nın Eskimolar, Çukçiler, Koryaklar, Samoyedler gibi yerli halkları kullanır. Subarktik Kızılderililerinden bazıları sonradan kullanmaya başlamıştır. Günümüzde spor amaçlı kızaklı köpek yarışında da kullanılır. Çekim köpeği olarak daha çok Sibirya haskisi ile Alaska malamutu ırkından işçi köpek tercih edilse de Samoyed köpeği gibi karlı ortama alışkın köpek ırkları da kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Alaska Kızılderilileri</span>

Alaska Kızılderilileri, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaletinde yaşayan, Na-Dene dilleri, Haydaca ve Çimşiyan dillerini konuşan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, animist ya da şamanist Kızılderili halkları. Alaska yerlilerinin beş ana kültür grubundan ikisini oluştururlar. Toplam nüfusları yaklaşık 18.550 kişidir ve ancak çok ufak bir kısmı anadillerini konuşabilmektedir. En kalabalık Kızılderili grubu 10.000 kişiyle Tlingitler ilk sıradadır ve onları 2.300 kişiyle Koyukonlar izler.

<span class="mw-page-title-main">Holy Cross, Alaska</span>

Holy Cross — Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaletinin Yukon–Koyukuk Census Area sayım bölgesinde Koyukuk Nehri yakınlarında yer alan ve Alaska Atabasklarından olan Değinaklar ile Alaska Eskimolarından olan Yupiklerce meskun olan bir şehir. Toplam alanı 97 km² olan yerleşimin nüfusu 2007 yılına göre 204 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Aşağı Tananalar</span>

Aşağı Tananalar ya da Aşağı Tanana Atabaskları, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin İç Alaska coğrafi bölgesindeki Yukon–Koyukuk Census Area sayım bölgesiyle Fairbanks North Star Borough ilçesinde Tanana nehrinin Yukon Nehri'ne döküldüğü aşağı kısımlarında Tanana kasabasından yukarıki mecralarında ve civarında taygada yaşayan, sığın avlayan avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, önceleri animist ya da şamanist iken sonradan Hristiyan olan Alaska Atabasklarından Kızılderili halkı. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 400 kişilik etnik nüfustan 25 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Tanacross, Alaska</span>

Tanacross — Amerika Birleşik Devletleri ne bağlı Alaska eyaletinin Southeast Fairbanks Census Area sayım bölgesinde Alaska Atabasklarından Tanakroslarca meskun olan bir şehir. Toplam alanı 210.2 km² olan yerleşimin nüfusu 2010 yılına göre nüfusu 136 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Poldine Carlo</span>

Dr. Poldine Demoski Carlo, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Nulato şehrinde doğan Koyukon Atabasklarından yazar ve Fairbanks Native Association (FNA) kurucu üyesi. Alaska Bicentennial Commission yönetim kurulunda da çalışan Carlo Tanana Chiefs Conference danışmanı olarak da görev yapmıştır. Yukon Nehri yöresindeki yaşayan en güçlü yerli olarak bilinen Carlo 92. yaş gününü 5 Aralık 2012 tarihinde Denakkanaaga Elders Room 'da kutlamıştır. Oyma sanatçısı Kathleen Carlo-Kendall'ın annesidir ve Fairbanks'ta yaşamaktadır.