Kalamar, 250'den fazla türle, kalamarların zoolojik takımı (Teuthida) günümüz kafadanbacaklıları içindeki en büyük grubu temsil etmektedir. Gerçek mürekkep balığı (Sepiida), cüce mürekkep balığı (Sepiolida) ve kendi grubu Spirulida'yı temsil eden post sincap balığı ile birlikte mürekkep balıkları on kollu mürekkep balığı (Decabrachia) takımını oluşturur.
Notilus, kafadan bacaklılar (Cephalopoda) sınıfına dahil familyalardan Nautilidae'nin üyesi olan deniz canlılarının, Türkçeye Latincedeki nautilus sözcüğünden geçmiş ortak adıdır. Nautilus ise Yunancada "denizci" anlamına gelen nautilos sözcüğünün Latinceye geçmiş halidir.
Mürekkepbalığı, Kafadanbacaklılar (Cephalopoda) sınıfının, Onkollular (Decapodiformes) grubundan denizlerde yaşayan bir yumuşakça. Hepsi ayrı eşeylidir. Diğer adı Sübye'dir.Solungaç solunumu yaparlar. Ağız bölgesinden çıkan 10 adet kolları vardır. İki kolu diğerlerinden daha uzundur. Dinlenme halinde içe çekilmiş olan bu kollarını avlarını yakalamak veya korunmak amacıyla ileri doğru fırlatırlar. Kollarının iç yüzeylerinde çok sayıda vantuz (emeç) bulunur. Vantuzların içleri dişli boynuzsu yapılarla bezenmiştir. Ilıman ve sıcak denizlerin kıyı sularında bol rastlanırlar. Boyları 17 cm ile 17 metre arasında değişen türleri vardır. Çoğu 50–60 cm arasındadır. Türkiye'de Akdeniz kıyılarında avlanırlar. Yırtıcı hayvanlardır. Balık, karides, yengeç ve diğer yumuşakçalarla beslenirler. Bazen balık sürülerine dalar veya ufak mürekkepbalığı kolonilerini takip edip karınlarını doyururlar. Mürekkepbalığı, avına arkasından yaklaşıp omuriliğini ısırarak kopartır ve felç etmek suretiyle öldürür. Bazen her avdan sadece bir ısırık alıp dinlenmeye çekilir. Vantuzlu dokunaçlarıyla avlarını yakalar, kollarıyla da ağza götürürler.
Ahtapot; yumuşak gövdeli, sekiz kollu, Octopoda takımında sınıflandırılan yumuşakçaların genel adı. Kabul görmüş 300 civarında türü bulunan ahtapotlar kalamarlar, mürekkep balıkları ve nautiloidler ile birlikte kafadan bacaklılar (Cephalopoda) sınıfında gruplandırılırlar. Diğer kafadan bacaklılar gibi ahtapot bilateral simetrik, iki gözlü ve tek gagalıdır. Ağzı kollarının ortasında yer alır. Çok hızlı şekil değiştirebilen yumuşak gövdesi sayesinde küçük deliklerden gövdesini sıkıştırarak geçebilir. Yüzerken sekiz kolu arkasından uzanır. Sifon hem solunum hem de su jeti fışkırtmak vasıtasıyla hareket için kullanılır. Karmaşık bir sinir sistemine ve mükemmel bir görme duyusuna sahip olan ahtapotlar omurgasızlar içerisinde en zeki ve davranışsal olarak en büyük farklılıkları gösteren hayvanlar arasındadırlar.
Kafadan bacaklılar (Cephalopoda), çok hücreli omurgasız hayvanların yumuşakçalar (Mollusca) şubesinin en gelişmiş sınıfı. Başları büyük olup gözleri ve sinir sistemleri iyi gelişmiştir. Başlarının ön kısmından çekmenli veya çengelli kollar uzanır. Bunlarla avlarını yakalar ve sürünebilirler.
Yumuşakçalar, ilkin ağızlılar (Protostomia) kladı, Lophotrochozoa üst şubesinden bir hayvan şubesidir. Ahtapot, kalamar gibi kafadan ayaklılar, salyangoz ve sümüklü böcek gibi karından ayaklılar, midyeler ve kitonlar bu şubedendir. Çizgili kas ilk defa bu sınıfta ortaya çımıştır. Yaklaşık 85,000 yaşayan türü bulunur.
Richard E. Young, Amerikalı teutolog. Hawaii Üniversitesi Okyanus, Dünya Bilimleri ve Teknoloji Fakültesi'nde emekli profesör olarak görev yapmaktadır.
Octopodiformes Coleoidea alt sınıfında sınıflandırılan ve ahtapotlar ile Vampyroteuthis infernalis türü kalamarı içeren bir üst takımdır. Octopodiformes takımının tüm üyeleri sekiz kolludur.
Tüm kafadan bacaklılar, kafalarından uzanan ve gagalarını çevreleyen esnek uzuvlara sahiptir. Kassal hidrostat olarak işlev gören bu uzantılar, kollar, bacaklar veya dokunaçlar olarak adlandırılmıştır.
Kafadan bacaklı mürekkebi, çoğu kafadan bacaklı türünün bir savunma mekanizması olarak suya saldığı koyu bir pigmenttir. Notilus ve cirrina haricinde tüm kafadan bacaklılar, bu mürekkebi salabilirler.
Tüm mevcut kafadan bacaklılar, bukkal kitlede yer alan ve kaslı baş uzantıları ile çevrili iki kısımlı bir gagaya veya rostruma (gaga şeklinde çıkıntı) sahiptir. Dorsal (üst) mandibula, ventral (alt) mandibulaya oturur ve birlikte makas benzeri bir şekilde çalışır. Gaga ayrıca mandibula veya ağız olarak da ifade edilebilir.
Cirrina ya da Cirrata, ahtapotların iki ana bölümünden biri ve bir alt takımıdır. Yuvarlak ahtapotların küçük, iç kabukları ile başlarında iki yüzgeci varken kardeş alt takımı Incirrata'da ikisi de mevcut değildir.
Incirrata (ya da Incirrina), ahtapot takımının bir alt takımıdır. Bu alt takım, klasik "bentik ahtapotlar" ile ayrıca notiluslar dahil olmak üzere birçok pelajik ahtapot familyasını içermektedir. Incirrata ahtapotlar, cirrate ahtapotlardan bazı özellikler açısından ayrılmaktadır.
Asetabulum İngilizce telaffuz: [æsɪˈtæbjʊləm], omurgasız hayvanbiliminde bazı halkalı solucanlar ve yassı kurtlarda fincan tabağı şeklinde bir bağlanma organıdır. Solucanların konakçıya bağlayabildiği trematodlarda parazitik adaptasyon için özel bir emicidir. Halkalı solucanlarda, temel olarak bir alt katman tutturmak için kullanılan bir lokomotor organıdır. Bu isim aynı zamanda kalamar, ahtapot, mürekkep balığı, Nautilus vb. sefalopod yumuşakçalarının kollarındaki emme eki için de geçerlidir.
Cirroctopus, monotipik familya Cirroctopodidae içindeki dört tür ahtapot cinsidir. Bu cinsin üyeleri diğer cirrate ahtapotlardan daha büyük yüzgeçlere sahiptir ve daha kaslı olma eğilimindedir. 300 m'nin üzerindeki derinliklerde ve Güney Yarım Küre'de bulunurlar.
Mürekkep kesesi yumuşakçalar şubesinin kafadan bacaklılar sınıfındaki çoğu hayvanda bulunan, kafadan bacaklı mürekkebinin defansif amaçlarla üretildiği anatomik yapıdır. Nokturnal ve derin su Kafadan bacaklıları dışında, ışıklı ortamda yaşayan bütün kafadanbacaklılar mürekkep kesesine sahiptir. Mürekkep kesesi, yırtıcı hayvanların dikkatini dağıtmak amacıyla, koyu renkli mürekkebi salgılamak amacıyla kullanılır.
Fotofor, balık ve kafadan bacaklılar gibi çeşitli deniz hayvanlarında parlak lekeler gibi görünen bir salgı organıdır. Organ, insan gözü gibi basit veya karmaşık olabilir, lensler, kapaklar, renk filtreleri ve yansıtıcılardan oluşur. Fotofordaki biyolüminesans, avın sindirimi sırasında emilen bileşiklere bağlı olarak çeşitli şekillerde üretilebilir. Bu işlem, organizmadaki fotosit adındaki mitokondriyal hücrelerde veya benzer bir şekilde organizmadaki kültürlenmiş simbiyotik bakteride gerçekleşir.
Ammonoidler veya yaygın adıyla Ammonitler (Ammonoidea), soyu tükenmiş deniz yumuşakçalarından oluşan, kafadan bacaklılar sınıfına bağlı bir altsınıftır. Bu yumuşakçaların günümüzde yaşayan en yakın akrabaları, görüntülerinin benzer olmasına karşın Notilus gibi canlıların dahil olduğu Nautiloid altsınıfındaki türler değil, coleoidea altsınıfındaki türlerdir. Bu yumuşakçalar ilk olarak Devoniyen döneminde ortaya çıkmış, yaşayan son tür ise Kretase-Tersiyer yok oluşuyla beraber yok olmuştur.
Kafadan bacaklı zekâsı, yumuşakçalar sınıfındaki kafadan bacaklıların bilişsel yeteneklerinin ölçüsüdür.
13. yüzyıldan beri kafadan bacaklıların insanlara saldırdığı çeşitli vakalar rapor edilmektedir. Cephalopoda sınıfın üyeleri olarak kafadan bacaklılara tüm ahtapot, kalamar, mürekkep balığı ve notilus türleri örnek verilebilir. Grubun bazı üyeleri insanlarda yaralanmaya ve hatta ölüme neden olabilir.
