İçeriğe atla

Kartal İstimbotu

Kartal İstimbotu, 13 Kasım 1918'de Mustafa Kemal Paşa'nın İstanbul Boğazı'ndaki işgal kuvvetlerine ait savaş gemileri için “Geldikleri gibi giderler” sözünü güvertesinde söylemesi ve böylece Kurtuluş Savaşı'nın ilk işaretinin vermesi sebebiyle tarihsel önem taşıyan gemi.

Türkiye'de I. Dünya Savaşı'ndan sonra başlayan Millî Mücadele'nin sembollerinden birisi kabul edilir. İstanbul Tersanesi’nde korunmaktadır. Anıt Gemi statüsündedir.

Geçmişi

İnşa edilmesi ve I. Dünya Savaşı yılları

1911 yılında Hollanda'da Rotterdam yakınlarındaki Slikkerveer’deki Wed.C. Boyle & Zonen Tersanesi’nde Fransız bir firma için Enterprise ismi ile inşa edildi.[1][2] 24 metre boyundaki 84 tonluk tekneye,I. Dünya Savaşı’nın sonuna doğru 1917 yılının Nisan ayında Fransız Deniz Kuvvetleri tarafından el koyuldu. Tekne, Ege ve Doğu Akdeniz bölgesinde kullanıldı.[2] Tarihî kimliğini, ileride Kurtuluş Savaşı'nın önderi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu olacak Mustafa Kemal'i 13 Kasım 1918'de Haydarpaşa’dan Galata’ya taşıması ile kazandı.

Tarihî kimliğini kazanması

Birinci Dünya Savaşı’nı kaybeden Osmanlı İmparatorluğu’nun emri ile Yıldırım ordularının dağıtılmasından sonra Adana'dan trenle İstanbul'a gelen Mirliva Mustafa Kemal, 13 Kasım 1918’de Haydarpaşa Garı’na vardığında, iskelede bekleyen Enterprise istimbotuna binmişti.[3] O sırada Haydarpaşa önünden geçerek demir yerlerine intikal etmekte olan işgal donanması gemileri nedeniyle Boğaziçi'nde deniz trafiği durduğundan yaveri Cevat Abbas ile birlikte birkaç saat beklemişlerdi.[4] Bu bekleyişin ardından istimbota bindiklerinde Cevat Abbas, işgal donanmasının geçişini görmenin üzüntüsü içinde ağlayınca Mustafa Kemal onu "Ağlama çocuk, geldikleri gibi giderler." sözü ile teselli etti. Bu söz, Kurtuluş Savaşı'nın ilk işareti kabul edilir. İstimbot, bu tarihi anın yaşandığı yer olması sebebiyle Türk Kurtuluş Savaşı tarihinde önem kazanmıştır.

I. Dünya Savaşı'ndan sonra

Enterprise, 1920'de Française de Remorquage, de Pilotage & de Sauvetage S.A, isimli firmaya iade edildi. Milli Mücadele'nin Türk kuvvetleri tarafından kazanılmasından sonra gemi 1923’te Seyr-i Sefain idaresince satın alındı ve Kartal adıyla hizmet verdi. 1933'te İstanbul Liman İşletmesi'ne, 1939'da Devlet Demiryollarına, 1952'de Denizcilik Bankası İstanbul Liman İşletmesi'ne devredildi. 14 Temmuz 1942'de Çanakkale'de batan Atılay denizaltısının aranmasında kullanıldı.[5] Haliç Tersanesi’nde birkaç kez büyük onarıma girdi ve tadilat geçirdi; o esnada şekli değişti.

1974 yılında özel sektöre geçti; Kartal II adını aldı. 2015’e kadar gemi kurtarma ve yedekleme işlerinde kullanıldıktan sonra metalürjik ömrünü tamamladığı için Tuzla’da çürümeye terk edildi.[6] 5 Kasım 2016’da gazeteci Gökhan Karakaş ve denizci Arif Ertik tarafından Tuzla’da Güzelyalı Koyu'nda yarı batık halde bulundu.[5][7] Restorasyonu

Geminin geçmişi, arşiv çalışmaları sonucunda 2016'da ortaya çıkarıldı.[8] 3 Haziran 2017 tarihinde bilgier kamuoyu ile paylaşıldı ve emekli amiral Cem Gürdeniz başkanlığında Kasım 2017’de kurulan Kartal İstimbotunu Kurtarma ve Yaşatma Platformu adlı sivil oluşum, Kartal İstimbotu'nun statik bir gemiye dönüştürülüp sergilenmesi için harekete geçti.[9]

Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışının 100. yıldönümünde izleyiciler ile buluşması planlanan ‘’1919’’ adllı belgesel filmin yapımcı 49/51 Film tarafından hurda fiyatına mal sahibinden alınan gemi,[9][10] Çiçek Tersanesi'nde restore edildi. Bir yıllık restorasyon sürecinin ardından, Atatürk'ün "Geldikleri gibi giderler" sözünü söylemesinin 100. yılında İstanbul Deniz Müzesi'nde sergilenmek üzere Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na teslim edildi.[11][12]

Geminin bulunması ve restorasyon faaliyetleri de belgesel olarak çekilmiştir.[10]

Teknik özellikler

  • İmalat yılı-1911
  • Restorasyon yılı- 2018
  • Tam Boy- 24 metre
  • Su Hattı Boyu- 23,30 metre
  • Küpeşte genişliği- 5,80 metre
  • Ağırlık- 84 ton

Ayrıca bakınız

  • Sarı Zeybek Tenezzül Motoru
  • Acar Devlet Başkanlığı Makam Motoru (M/G Acar)
  • Rüsumat No 4

Kaynakça

  1. ^ "Kartal İstimbotu". AHŞAP TEKNE, TEKNE EKİPMANLARI ÜRETİMİ VE RESTORASYONU... 16 Aralık 2021. 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023. 
  2. ^ a b Öksüz, Murat (27 Temmuz 2017). "Milli mücadele Kartal istimbotunda başladı -". 30 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023. 
  3. ^ "Milli Mücadelenin Denizdeki Sembolü: Kartal İstimbotu". www.istanbul.gov.tr. 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023. 
  4. ^ İkikardei, Füsun (13 Kasım 2018). "Kartal İstimbotu'nun sesi yüz yıl sonra yine duyuldu: Geldikleri gibi giderler!". Aydinlik.com.tr. 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023. 
  5. ^ a b Erat, Turgut (11 Aralık 2017). "Kartal İstimbotu için kimse elini cebine atmadı". Sozcu.com.tr. 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023. 
  6. ^ "Kartal İstimbotunu Kurtarma ve Yaşatma Platformu Archives". Denizci Toplum. 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023. 
  7. ^ Serbest, Eyüp (14 Kasım 2018). "Kartal istimbotu: 100 yıl sonra yeniden doğdu". Hurriyet.com.tr. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023. 
  8. ^ Esin, Gökhan (4 Aralık 2017). "13 Kasım 1918. Kartal İstimbotu'nun Güvertesinden Bir Haykırış: "Geldikleri gibi Giderler". MarineDeal News. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023. 
  9. ^ a b Çağlar, Zeynep Gizem (2 Nisan 2018). "Kartal İstimbotu 1 milyon destekçi arıyor". Aydinlik.com.tr. 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023. 
  10. ^ a b "Kartal istimbotu için destek çağrısı". www.turksail.com. 12 Aralık 2017. 5 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023. 
  11. ^ "Kartal İstimbotu müze oluyor... (Atatürk geldikleri gibi giderler sözünü istimbotta söylemişti)". Ntv.com.tr. 14 Kasım 2018. 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023. 
  12. ^ "Deniz Kuvvetleri'ne teslim edildi". Habertürk. 14 Kasım 2018. 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Kemal Atatürk</span> Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı

Mustafa Kemal Atatürk, Türk mareşal, devlet adamı, yazar, Türk Kurtuluş Savaşı'nın başkomutanı, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanıdır. Türkiye'yi laik, sanayileşen bir ulusa dönüştüren kapsamlı ilerici reformlar üstlenmiştir. İdeolojik olarak sekülarist ve milliyetçi politikaları ve sosyo-politik teorileri Kemalizm olarak tanınmıştır.

TCG <i>Anıttepe</i> (D-347)

TCG Anıttepe (D-347), ABD Deniz Kuvvetleri'ne ait Gearing sınıfı bir denizaltı savunma harbi muhribi olan USS Carpenter (DD-825) gemisi II. Dünya Savaşı sonunda, Teksas eyaletindeki Orange kentinde kurulu Consolidated Steel tersanesi tarafından 30 Temmuz 1945'te kızağa kondu. 28 Aralık 1945 tarihinde denize indirilen tekne 15 Aralık 1949’da ABD Deniz Kuvvetleri'ne katıldı. USS Carpenter gemisinin tanımlaması 28 Ocak 1948 tarihinde inşa halinde iken hunter-killer muhrip (DDK-825) olarak değiştirildi. Böylece USS Carpenter kendi adı ile anılacak ve sadece iki tekneden oluşan Carpenter sınıfı’nın lider gemisi oldu. Kore Savaşı sırasında 1950-53 yılları arası Kore kıyılarında görev aldı. 4 Mart 1950’de bir refakat muhribi (DDE-825) olarak sınıflandırılan gemi daha sonra, 30 Haziran 1962’de kızağa konduğunda verilen tanımlama olan denizaltı savunma harbi muhribi (DD-825) şekline geri döndü.

<span class="mw-page-title-main">Türk Kurtuluş Savaşı</span> Mustafa Kemal Paşa önderliğindeki direniş hareketinin işgal kuvvetleri ve iş birlikçilerine karşı verdiği siyasi ve askerî mücadele

Türk Kurtuluş Savaşı, I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkan Osmanlı İmparatorluğu'nun İtilaf Devletleri'nce işgali sonucunda Mîsâk-ı Millî sınırları içinde ülke bütünlüğünü korumak için 1919-1922 yılları arasında gerçekleştirilen çok cepheli siyasi ve askeri mücadeledir. Batı Anadolu'da İtilaf Devletleri'nin harekete geçirdikleri Yunan ordusuna; güneyde Fransız ordusuna; doğuda Ermenistan'ın kuvvetlerine; İstanbul rejimine sadık milislere, feodal güçlere ve ayrılıkçılara karşı savaşılmıştır. Bu mücadelenin Batı Cephesi Yunan millî belleğine "Küçük Asya Felaketi" adıyla kazınmıştır. Savaş sırasında Yunan ve Ermeni kuvvetleri, bir etnik temizlik harekâtı olarak, Türk halkına karşı katliamlar, yağmalar ve tecavüzler gerçekleştirmiştir. Savaş, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Fevzi Çakmak</span> 2. TSK Genelkurmay Başkanı

Mustafa Fevzi Çakmak, Türk asker, siyasetçi ve devlet adamı. Türkiye'nin Mustafa Kemal Atatürk'ten sonraki ikinci ve son mareşali. İlk Millî Savunma Bakanı ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Cumhuriyet dönemindeki ilk genelkurmay başkanı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun 3 Şubat 1920 ile 5 Nisan 1920 tarihleri arasındaki Harbiye Nazırı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Rauf Orbay</span> Türk asker ve siyasetçi

Hüseyin Rauf Orbay, Türk asker, siyasetçi. Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde, Kurtuluş Savaşı'nda ve Türkiye Cumhuriyeti döneminde önemli görevlerde bulunmuştur. Trablusgarp ve Balkan Savaşları'nda gösterdiği başarıdan ötürü Hamidiye Kahramanı olarak tanındı. 1918 Ekim'inde Osmanlı Devleti'nin Bahriye Nazırı olarak görev yapan Orbay, devletin çöküş belgesi olan Mondros Mütarekesi'ni hükûmet adına imzalayan kişidir.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Deniz Müzesi</span>

İstanbul Deniz Müzesi, Türkiye'nin denizcilik alanında en büyük müzesidir, içerdiği koleksiyon çeşitliliği açısından dünyanın sayılı müzelerinden biridir. Koleksiyonunda yaklaşık 20.000 adet eser bulunmaktadır. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na bağlı olan İstanbul Deniz Müzesi Türkiye'de kurulan ilk askeri müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Cevat Abbas Gürer</span> Türk asker ve siyasetçi

Mehmet Cevat Abbas Gürer, Türk asker, siyasetçi, Mustafa Kemal Paşa’nın başyaveri, Meclis-i Mebûsan ve TBMM I., II., III., IV. ve V. dönem Bolu milletvekili.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul'un İşgali</span> Mağlup Osmanlı İmparatorluğunun başkentinin İtilaf Devletleri tarafından işgali

İstanbul'un İşgali, Osmanlı İmparatorluğu ve İtilaf Devletleri arasında imzalanan Mondros Bırakışması ile Birinci Dünya Savaşı'nın bu ülkeler arasında sona erdiğinin ilan edilmesinin ardından gerçekleşmiştir. Osmanlı başkenti İstanbul, önce 13 Kasım 1918, sonra 16 Mart 1920'de olmak üzere iki kez işgal edildi. İlk işgalde, İstanbul'un önemli ve stratejik noktaları kontrol altına alındı ancak idareye el konulmadı; ikinci işgal ile idareye el konuldu. Eylül 1922'ye gelindiğinde, İzmir'in Kurtuluşu'ndan sonra, Mustafa Kemal Paşa İstanbul'u kurtarmak için Türk birliklerine İngiliz ve Fransız işgalindeki Çanakkale'ye hareket etmeleri emrini verdi. Bu emir üzerine Çanakkale Krizi patlak verdi. Türkler Kurtuluş Savaşı verdiği sırada İrlanda sorunuyla uğraşan Birleşik Krallık, Ankara Hükûmeti ile savaşın eşiğine geldi. Liberal Başbakan David Lloyd George Mustafa Kemal'in birliklerine karşı taarruza geçilmesini istediyse de müttefiklerinin desteğini alamadı ve ülkesindeki savaş karşıtı muhalefet ile dominyonların güçlü direnişiyle karşılaştı. Lloyd George'u gereksiz bir savaş başlatmaya çabalamakla itham eden Muhafazakâr Parti'nin 19 Ekim 1922'de Carlton Club deklarasyonu ile koalisyondan ayrılması sonucu Lloyd George hükûmeti düştü. İlerleyen süreçte diplomatik olaylar Türklerin lehine gelişti. İşgal, son İtilaf birliklerinin 4 Ekim 1923'te şehri terk etmesinden sonra, Şükrü Naili Paşa komutasındaki 3. Kolordu birliklerinin 6 Ekim 1923'te tören eşliğinde şehre girmesiyle sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Sabri Toprak</span> Türk siyasetçi ve diplomat

Mehmet Sabri Toprak, Türk Bürokrat, eski Tarım Bakanı ve Fenerbahçe Spor Kulübü'nün 10. başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mehmed Kemal</span> Türk bürokrat

Mehmed Kemal Bey, Osmanlı idareci ve öğretmendir. Ermeni Kırımı'nda vazife almasıyla ve idam edilmesiyle bilinir. I. Dünya Savaşının son yıllarında Yozgat mutasarrıflığı ve Boğazlıyan kaymakamlığı görevlerinde bulunmuştur. Osmanlı'nın teslimiyetinin ardından başa gelen Damad Ferit Paşa Hükûmeti'nin kararıyla yargılanmak üzere 7 Ocak 1919 tarihinde gözaltına alındı. 30 Ocak 1919'da İstanbul'a getirildi. Nemrud Mustafa Paşa başkanlığındaki Harp Divanı'nın kararıyla savaş suçlarından ve katliamlardan suçlu bulunarak 10 Nisan 1919 tarihinde saat 17.20'de Beyazıt Meydanı'nda idam edildi. 1922'de TBMM tarafından millî şehit ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk Müzesi (İstanbul)</span>

Atatürk Müzesi veya diğer adıyla İnkılâp Müzesi, İstanbul'un Şişli ilçesinde, Halâskârgazi Caddesi üzerinde yer alan ve 1942'de İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nce müzeye dönüştürülmüş Mustafa Kemal Atatürk'ün oturduğu ev. Atatürk'ün kişisel eşyaları, Atatürk ve Kurtuluş Savaşı ile ilgili çeşitli materyaller ve farklı ressamlara ait tablolar sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Harbiye Nezâreti</span>

Harbiye Nazırlığı veya Harbiye Nezareti, Osmanlı Devleti'nde savaş işlerine bakmakla görevli bakanlığın adıydı. Bütün Osmanlı ordusu günümüzde yerini Millî Savunma Bakanlığına bırakmış olan bu bakanlığa bağlıydı.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul'un Kurtuluşu</span> İstanbulun İtilaf Devletlerince işgalinin sona ermesi

İtilaf Devletleri donanmaları 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması'na dayanarak 13 Kasım 1918'de Haydarpaşa önlerine demirleyip İstanbul'a girdi. Fiilen gerçekleşmiş olan işgal, 16 Mart 1920 tarihinde resmi işgale dönüştü.

<i>Mecidiye</i> (kruvazör) Osmanlı İmparatorluğu donanmasına ait kruvazör

Mecidiye, Osmanlı Devleti hükûmetinin 1900 yılındaki siparişi üzerine Abdülmecid adıyla Amerika Birleşik Devletleri'nin William Cramp & Sons firmasının Philadelphia Tersanesinde suya indirildikten sonra Osmanlı Donanması, Rusya İmparatorluk Deniz Kuvvetleri, Kızıl Donanma, Ukrayna Halk Cumhuriyeti Deniz Kuvvetleri ve Türk Deniz Kuvvetleri'nde görev yapan korumalı kruvazör.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkışı</span> Mustafa Kemalin Bandırma Vapuru ile yapılan yolculuk sonrası Samsuna ulaşması olayı

Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkışı, 19 Mayıs 1919 tarihinde 9. Ordu Müfettişi Mustafa Kemal'in Bandırma Vapuru ile yaptığı yolculuk sonrası Samsun'a ulaşması olayı. Bu olay Kurtuluş Savaşı'nın fiili başlangıcı olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">HMS Agamemnon (1906)</span>

HMS Agamemnon, Britanyalı Kraliyet Donanması için inşa edilen iki Lord Nelson sınıfı ön dretnot zırhlıdan biridir. Mondros Ateşkes Antlaşması, Limni adasının Mondros Limanı'ndayken bu zırhlıda imzalanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dunkerque Tahliyesi</span> 2. Dünya Savaşında İngiliz ordusunun Dunkirkten tahliyesi

Dunkerque Tahliyesi, diğer adıyla Dinamo Harekâtı, Britanya Ordusunun Fransa'nın Dunkerque (İngilizce: Dunkirk) kıyılarında 400 bin askerle kuşatılması üzerine Kraliyet Donanması ve Dunkerque filosu sayesinde 338.226 askerin tahliye edilmesidir. Tahliye sırasında 68.111 asker geride kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Karboğazı Baskını</span>

Karboğazı Baskını, 27-28 Mayıs 1920 tarihlerinde, Türk Kurtuluş Savaşı esnasında Kuvâ-yi Milliye ile Fransızlar arasında Toros Dağları'nın eteğinde çıkan çatışma.

<span class="mw-page-title-main">Sadullah Güney</span>

Sadullah Güney Türk asker, bürokrat ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Mersin Deniz Müzesi</span>

Mersin Deniz Müzesi, Mersin'in Yenişehir ilçesinde bulunan bir müze. 16 Eylül 2009 tarihinde inşaatına başlanan müze 15 Ekim 2010 tarihinde geçici kabul ile ziyaretçilere açılmış, 14 Temmuz 2011 tarihinde ise resmî açılış töreni yapılmıştır. İstanbul, Çanakkale ve İskenderun'un ardından açılan dördüncü deniz müzesi olan Mersin Deniz Müzesi; İzmir ve Gölcük'te de deniz müzeleri açılması sonrası Türkiye'deki altı deniz müzesinden biri olarak faaliyet göstermektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.