İçeriğe atla

Kartacalılar

Dua eden Kartacalı heykelciği, y. MÖ 3. yüzyıl

Aynı zamanda Kartacalılar olarak da bilinen Pönler (Latince: tek. punikus, çoğ. Punici) kökenleri Fenikelilere dayanan Antik Kartaca (Kuzeydoğu Cezayir ve modern Tunus) halkıydı. Halkın konuştuğu dil olan Pönce, Fenikece dilinin bir lehçesidir.

Fenikeli atalarının aksine Kartacalılar, Kuzeybatı Afrika hinterlandını ve Trans Sahra ticareti yollarını kapsamış bir toprak aristokrasisine sahipti. Daha sonraki zamanlarda, klanlardan biri İberya’da Helenistik sisteme sahip bir imparatorluk kurdular.

Diğer Fenike halkları gibi Pönlerin de kentleşmiş kültürleri ve ekonomileri denizle güçlü bir şekilde bağlantılıydı. Yurtdışında, Berberi Kuzeybatı Afrika'nın bazı kıyı bölgeleri ile Tunus ve Libya'nın yanı sıra Sardunya, Korsika, Sicilya, Balear Adaları, Malta ve batı Akdeniz'in diğer küçük adaları üzerinde kontrol sağladılar. Balear Adaları, Sardunya, Korsika ve Sicilya'da hinterlandındaki bağımsız yerlilerle güçlü ekonomik ve politik bağları da vardı. Pönlerin denizdeki varlığı ve ticareti Akdeniz'e ve ötesinde yer alan Atlantik İberya, Britanya Adaları, Kanarya Adaları ve Batı Afrika'ya kadar uzanıyordu.[1]

Pön halkının teknik başarıları arasında renksiz cam üretimine geçiş ve erimiş demirin saflığını artırmak için lakustrin kireçtaşı kullanımı sayılabilir.

Pön kültürünün çoğu, MÖ 264'ten 146'ya kadar Roma ve Kartaca arasında gerçekleşen Pön Savaşlarının bir sonucu olarak yok edildi.[2] Pön Savaşlarından sonra Romalılar Pön terimini hain anlamına gelen sıfat olarak kullandılar.

İber'den Kıbrıs'a kadar uzanan yerleşim yerlerinde Pön kalıntıları hala bulunabilir.

Önemli Kartacalılar

Ayrıca bakınız

  • Fenike dili
  • Antik Kartaca
  • Tunus tarihi
  • Plautus'un Poenulus adlı komedisi, Romalıların Kartacalılara karşı bakış açısını göstermektedir. Pön dilinde çok sayıda bölüm içerir.
  • Nar cinsi olan Punica, Romalılar tarafından mala punica ("Pön elması") olarak bilinir.

Kaynakça

  1. ^ The Phoenicians 7 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. retrieved 12 October 2009
  2. ^ Chris Scarre, "The Wars with Carthage", The Manawy Historical Atlas of Ancient Rome (London: Penguin Books, 1995), 24–25.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Akdeniz</span> Avrupa, Asya ve Afrika arasında yer alan iç deniz

Akdeniz, Atlas Okyanusu'na bağlı, kuzeyinde Avrupa, güneyinde Afrika, doğusunda Asya kıtaları bulunan deniz. 2,5 milyon km² civarında alanı kaplayan deniz, Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusu'ndan, Çanakkale Boğazı ile Marmara Denizi'nden ve Süveyş Kanalı ile Kızıldeniz'den ayrılır. Akdeniz'in tuzluluk oranı ‰ 38 olup tuz oranı fazla olan denizler grubunda değerlendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Kartaca</span> Tunusta arkeolojik bir sit alanı

Kartaca, MÖ 814 yılında, Tunus yarımadasında kurulmuş olan bir Fenike kolonisidir. Kartaca, Fenike dilinde Kart-hadaşt yani "Yeni Kent" anlamına gelmektedir. Kart Hadaşt, 22 sessiz harften oluşan Fenike abecesiyle QRT-HDST olarak yazılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pön Savaşları</span> Kartaca Savaşları

Pön Savaşları, Kartaca Savaşları olarak da bilinir. Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında, MÖ 264-146 yılları arasında, Akdeniz deniz ticaretini ele geçirmek ve elde tutmak için yapılan ve üç evre olarak gerçekleşen savaşlardır. Döneminin bilinen en geniş çaplı savaşlarıdır. Pön sözcüğü, Latince'deki Punicus sözcüğünden türetilmiş bir sözcük olup "Kartacalı" anlamına gelmektedir ve Kartacalıların Fenike kökenini belirten bir sözcüktür.

<span class="mw-page-title-main">Publius Cornelius Scipio (MÖ 236'da doğan prokonsül)</span>

Publius Cornelius Scipio, bilinen adıyla Scipio Africanus, diğer adlarıyla Afrikalı Scipio, Scipio Africanus-Major, Yaşlı Scipio Africanus veya Büyük Scipio, İkinci Pön Savaşı sırasında general ve Roma Cumhuriyeti'nde bir devlet adamıdır. Birisi aynı adlı Publius Cornelius Scipio olan iki oğlu vardı ki, kendisi sağlık sorunları nedeniyle politik kariyer yapamamıştır, diğer oğluysa MÖ 174'te praetor olan Lucius'tur.

<span class="mw-page-title-main">Zama Muharebesi</span> zama muharebesi

Zama Muharebesi, MÖ 19 Ekim 202 tarihinde II. Pön Savaşının belirleyici muharebesidir.

Hamilcar Barca Kartacalı komutan ve devlet adamı, Barca ailesinin başı, Hannibal, Hasdrubal ve Mago’nun babasıdır. Damadı Hasdrubal (Adil) Kartaca ordu komutanıdır. Hamilcar ismi Fenike dilinde “kardeşim” anlamına gelir ve Kartacalılar arasında yaygındır. Barca ise Fenike dilinde “yıldırım” anlamına gelen “barak” kelimesinden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Korsika ve Sardinya</span>

Korsika ve Sardinya, Korsika ve Sardinya adalarından oluşan antik Roma eyaleti.

<span class="mw-page-title-main">Messana Muharebesi</span>

Messana Muharebesi, Roma Cumhuriyeti ile Kartaca arasındaki ilk askeri muharebedir. Yüzyılı aşkın bir zaman sürecek olan Pön Savaşları'nın başlangıcıdır. Bu dönemde İtalya'nın güneyinde hakimiyetini kuran Roma, giderek Sicilya'da güç kazanmaya başlar. Ancak adada Roma yalnız değildir; batı sahillerinde Kartaca, güneydoğuda ise Siraküza kentinde II. Heiro egemendir. Ayrıca Siraküzalı Agatokles döneminde adaya getirilmiş olan paralı askerler olan Mamertinler de kuzeydoğudaki Messana kenti çevresinde hakimdirler. Agatokles'in ölümü üzerine şehirde denetimi ele geçirmişlerdir.

Agrigentum Muharebesi, Roma Cumhuriyeti ile Kartaca arasında yapılan Birinci Pön Savaşının ilk meydan savaşıdır. Muharebe MÖ 262 yılında başlayan uzun bir muhasaranın ardından Sicilya'da yaşanmış ve Roma'nın adada artan hakimiyetinin başlangıcı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Lipari Adaları Deniz Muharebesi</span>

Lipari Adaları Muharebesi, Birinci Pön Savaşı sırasında Roma Cumhuriyeti ile Kartaca donanmaları arasındaki ilk silahlı çatışmadır. Bir muharebeden çok bir pusudan oluşan çatışmada Kartaca zafer kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Paralı Askerler Savaşı</span>

Paralı Askerler Savaşı, Pön Savaşları sırasında Kartaca tarafından tutulmuş olan paralı askerlerin Kartaca'ya karşı günümüzdeki Libya bölgesindeki yerli halkla beraber giriştikleri ayaklanmaların genel adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Pön Savaşı</span> I. Pön Savaşı

Birinci Pön Savaşı, Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında MÖ 264 - 241 yılları arasında gerçekleşmiş olan muharebelerdir. Bu muharebeler, iki devlet arasında yaşanan üç büyük savaştan ilkidir. Bu iki güç 23 yıl boyunca Batı Akdeniz hakimiyeti, öncelikle Sicilya Adası'nın ve civar suların kontrolü için mücadele etti. Kendi esas hakimiyet alanları olan İtalya Yarımadası ve Kuzey Afrika'dan daha küçük ölçekteki bu bölge için mücadele, Akdeniz ticareti açısından stratejik önemdeydi. Savaş başladığında, bugünkü Tunus sınırlarında yer alan Kartaca, Batı Akdeniz'de hakim güç durumundaydı. Ancak savaşın sonunda zafer Roma Cumhuriyeti'nin oldu ve Kartaca'ya son derece ağır antlaşma şartları ile büyük bir mali savaş tazminatını kabul ettirdi.

Lilybaeum Muharebesi, Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasındaki İkinci Pön Savaşı'nın ilk deniz muharebesidir. Kartaca, Sicilya'ya bir dizi baskın düzenlemek için 35 ağır savaş gemisi göndermişti. İlk baskının Lilybaeum'a yapılması planlanmıştı. Siraküza Kralı II. Hiero'nun verdiği alarm üzerine 20 ağır savaş gemisinden oluşan bir Roma donanması harekete geçmiş ve muharebede birkaç Kartaca savaş gemisini ele geçirmiş, Kartaca baskınını başarısız kılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Pön Savaşı</span> M.Ö 218 ile 201 yılları arasında Roma ile Kartaca arasında gerçekleşen ikinci savaş

İkinci Pön Savaşı ya da diğer adlarıyla Hanibal Savaşı, Kartaca Savaşı MÖ 218 - MÖ 201 yılları arasında Roma ve Kartaca devletleri arasında batı ve Doğu Akdenizde meydana gelmiş büyük savaştır. Numidyalı ve Berberi kabilelerinin ve diğer Avrupa uluslarınında katılımıyla geniş çapta bölgeyi etkilemiştir. Pön Romalılar'ın Kartacalılara verdiği isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Antik Kartaca</span> Fenikeli şehir devleti ve imparatorluğu

Kartaca İmparatorluğu veya daha bilinen şekilde Kartaca,, MÖ 814 yılında Tunus yarımadasında kurulmuş olan bir Fenike kolonisi ve şehir devletidir. Bu şehir devletinin siyasî etki alanı MÖ 7. yüzyıldan MÖ 3. yüzyıl kadarki dönemde Kuzey Afrika sahillerinin büyük bir kısmı ile İber yarımadasının sahillerinin büyük bir kısmını ve batı Akdeniz adalarını ihtiva etmekte idi.

<span class="mw-page-title-main">Sicilya Savaşları</span>

'Sicilya Savaşları veya Antik Yunan-Pön Savaşları, MÖ 600 – MÖ 265 gibi gayet uzun süren bir dönemde Sicilya adasının ve batı Akdeniz denizler üstü ticaretinin kontrolünü elde etmek amacıyla Fenikeliler kolonisi Kartacalılar ile antik Yunanlar Magna-Grekya'da Sicilya kolonisi olan Siraküza şehir-devleti başta olmak üzere Sicilya 'da bulunan antik Yunan koloni şehir-devletleri arasında yapılan bir seri çatışma ve savaşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Pön Savaşı</span>

Üçüncü Pön Savaşı, MÖ 149 - MÖ 146 döneminde eski Fenike kolonisi olan Kartaca Cumhuriyeti ile antik Roma Cumhuriyeti arasından yapılan üçüncü ve son savaştır.

Sulci Deniz Muharebesi, Roma Cumhuriyeti ve Kartaca arasında yapılan Birinci Pön Savaşı'nın deniz muharebelerinden biri olup Sardinya adasının güneybatı köşesinde bulunan küçük bir yarımada olan "İsola di Sant'Antıoco"'da bulunan, antik çağlarda "Sulcitanus Portus" adı verilen, koyda konumlanmış olan antik "Sulki" açıklarında MÖ 258 yılında gerçekleşmiştir.

Pönce, Pön dili veya Kartaca dili, Sami dil ailesinden bir Kenan dili olan Fenike dilinin soyu tükenmiş bir çeşididir. M.Ö. 12. yüzyıldan MS 5. yy'a kadar Klasik Antik Çağ boyunca Pönler tarafından Kuzeybatı Afrika'da ve birkaç Akdeniz adasında konuşulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ebro Antlaşması</span>

Ebro Antlaşması, MÖ 226'da Kartaca kralı Hasdrubal ve Roma Cumhuriyeti arasında imzalanan, İberya'daki Ebro Nehri'ni Roma ve Kartaca arasındaki sınır olarak belirleyen bir antlaşmaydı. Antlaşmanın şartlarına göre; Roma, nehrin güneyine doğru genişleme politikası izlemediği sürece aynı şekilde Kartaca da Ebro'nun kuzeyine yayılmayacaktı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.