İçeriğe atla

Karsinizasyon

Porselen yengeci gerçek yengeçlere benzer ancak bodur ıstakozlarla ve keşiş yengeçleriyle daha yakın akrabadır.

Karsinizasyon, yengeç olmayan kabuklu bir canlının yengeç formunu aldığı yakınsak evrim örneğidir. Bu terim evrimsel biyolojiye L.A. Borradaile tarafından kazandırıldı ve bu süreci "Doğanın yengeç üretmeye yönelik birçok girişiminden biri" olarak tanımladı.[1] Karsinize olmuş birçok kabuklu Anomura takımına dahildir.

Karsinizasyon morfolojisinin tanımı

Borradaile tarafından 1916'da şöyle ifade edilmiştir:[2]

[…] Karsinasyon […], esasen ürkütücü bir kabuklu hayvanın karnının küçülmesiyle birlikte cephalothorax'ın çökmesi ve genişlemesiyle meydana gelir, böylece hayvan bir yengecin genel vücut yapısına sahip olur.

Örnekler

Karsinizasyonun en az beş dekapod grubunda birbirinden bağımsız olarak meydana geldiği düşünülmektedir:[3]

  • Infra takım Anomura :
    • Çoğu bilim adamının keşiş yengecin atalarından[4][5] evrimleştiğine inandığı kral yengeçleri. İlk görünüm: Geç Senozoik
    • Porselen yengeçleriyle yakından ilişkili olan Bodur ıstakoz[6] İlk görünüm: Geç Jura
    • Tüylü taş yengeçleri (Lomis hirta)[7]
    • Keşiş yengeçleri :
      • Hindistan cevizi yengeci (Birgus latro)
      • Patagurus rex[8]
  • Gerçek yengeçler (Brachyura)[9] İlk görünüm: Erken Jura

Cyclida adında soyu tükenmiş bir kabuklu takımı, yengeç benzeri morfolojilerini gerçek yengeçlerin ortaya çıkışından önce geliştirmiştir.[10]

Kral yengeçler

Indianapolis Çocuk Müzesi'nde yer alan bir kırmızı kral yengeç.

Keşiş yengeçlerinden evrimleşmiş olan kral yengeçleri (Lithodidae familyası) özellikle iyi incelenmiştir ve biyolojilerine dair kanıtlar da bu teoriyi desteklemektedir. Örneğin, çoğu keşiş yengeci asimetriktir ve dolayısıyla sarmal salyangoz kabuklarına iyi uyum sağlarlar. Barınmak için salyangoz kabuğu kullanmasalar da kral yengeçlerinin karınları da asimetriktir.[11][12][13][14]

Hiperkarsinizasyon

Karsinizasyonun bir istisnai örneği olan hiperkarsinizasyon, Allopetrolisthes spinifrons adında bir porselen yengeci türünde görülür.[15] Kısaltılmış vücut formuna ek olarak, A. spinifrons, erkeklerin dişilerden daha kısa bir pleon'a sahip olduğu gerçek yengeçlerde görülene benzer bir eşeysel dimorfizm gösterir.

Ayrıca bakınız

  • Yakınsak evrim örneklerinin listesi

Kaynakça

  1. ^ Patsy A. McLaughlin (1997). "Carcinization in the anomura – fact or fiction? I. Evidence from adult morphology". Contributions to Zoology. 67 (2): 79-123. doi:10.1163/18759866-06702001.  PDF 2 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ Borradaile LA 1916 Crustacea. Part II. Porcellanopagurus: An instance of carcinization Natural History Report, Zoology 3: 111-126.
  3. ^ Keiler (1 Mayıs 2017). "One hundred years of carcinization – the evolution of the crab-like habitus in Anomura (Arthropoda: Crustacea)". Biological Journal of the Linnean Society (İngilizce). 121 (1): 200-222. doi:10.1093/biolinnean/blw031. ISSN 0024-4066. 
  4. ^ Jonas Keiler (2013). "Evolutionary morphology of the hemolymph vascular system in hermit and king crabs (Crustacea: Decapoda: Anomala)". Journal of Morphology. 274 (7): 759-778. doi:10.1002/jmor.20133. PMID 23508935. 
  5. ^ Jonas Keiler (2015). "The anatomy of the king crab Hapalogaster mertensii Brandt, 1850 (Anomura: Paguroidea: Hapalogastridae) – new insights into the evolutionary transformation of hermit crabs into king crabs". Contributions to Zoology. 84 (2): 149-165. doi:10.1163/18759866-08402004. 
  6. ^ Jonas Keiler (2014). "Evolutionary morphology of the organ systems in squat lobsters and porcelain crabs (Crustacea: Decapoda: Anomala): an insight into carcinization". Journal of Morphology. 276 (1): 1-21. doi:10.1002/jmor.20311. PMID 25156549. 
  7. ^ Jonas Keiler (2016). "Revealing their innermost secrets: an evolutionary perspective on the disparity of the organ systems in anomuran crabs (Crustacea: Decapoda: Anomura)". Contributions to Zoology. 85 (4): 361-386. doi:10.1163/18759866-08504001. 
  8. ^ "Remarkable new true crab-like hermit discovered". Florida Museum. University of Florida. 3 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  9. ^ C. L. Morrison (2001). "Mitochondrial gene rearrangements confirm the parallel evolution of the crab-like form" (PDF). Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 269 (1489): 345-350. doi:10.1098/rspb.2001.1886. PMC 1690904 $2. PMID 11886621. 10 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2021. 
  10. ^ Günter Schweigert (2007). "Juracyclus posidoniae n. gen. and sp., the first cycloid arthropod from the Jurassic" (PDF). Journal of Paleontology. 81 (1): 213-215. doi:10.1666/0022-3360(2007)81[213:JPNGAS]2.0.CO;2. 21 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2021. 
  11. ^ C. W. Cunningham (1992). "Evolution of king crabs from hermit crab ancestors". Nature. 355 (6360): 539-542. doi:10.1038/355539a0. PMID 1741031. 
  12. ^ Patsy A. McLaughlin (2004). "Carcinization in the Anomura – fact or fiction? II. Evidence from larval, megalopal and early juvenile morphology". Contributions to Zoology. 73 (3): 165-205. doi:10.1163/18759866-07303001. 
  13. ^ Ling Ming Tsang (2011). "Hermit to king, or hermit to all: multiple transitions to crab-like forms from hermit crab ancestors". Systematic Biology. 60 (5): 616-629. doi:10.1093/sysbio/syr063. PMID 21835822. 
  14. ^ Rafael Lemaitre (2009). "Recent advances and conflicts in concepts of anomuran phylogeny (Crustacea: Malacostraca)" (PDF). Arthropod Systematics & Phylogeny. 67 (2): 119-135. 3 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2011. 
  15. ^ Alexandra Hiller (2010). "Hypercarcinisation: an evolutionary novelty in the commensal porcellanid Allopetrolisthes spinifrons (Crustacea: Decapoda: Porcellanidae)" (PDF). Nauplius. 18 (1): 95-102. 25 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kuş</span> kanatlı, iki ayaklı, sıcakkanlı, yumurtlayan ve tüylü omurgalı hayvanlar

Kuş; tüyleri, dişsiz gagaları, yumurtladıkları sert kabuklu yumurtalar yoluyla üreyen, yüksek metabolizma hızına sahip, dört odacıklı kalpleri ve hafif ama güçlü bir iskelet yapısına sahip, Aves sınıfını oluşturan sıcakkanlı omurgalı hayvanlar grubudur. Tüm dünyada yaygın olarak yaşayan kuşların boyutları arı sinek kuşunda 5 cm ila deve kuşunda 2,75 m arasında değişir. On bin kadar yaşayan kuş türü bulunur ve bunların yarısından fazlasını ötücü kuşlar oluşturur. Kuşların türlere göre farklılık gösteren kanatları vardır ve kanatsız olduğu bilinen tek grup kivi kuşu ve soyları tükenmiş olan moa ile fil kuşudur. Ön ayakların evrimleşerek kanatlara dönüşmesi kuşlara uçma yeteneği sağlamış ancak daha sonra yine evrimin devam etmesiyle penguenler, deve kuşları ve adalarda endemik olan bazı türler uçma yeteneğini kaybetmişlerdir. Kuşların sindirim ve solunum sistemleri de uçma yeteneğine uyum sağlamıştır. Özellikle deniz kuşları ve bazı su kuşları gibi kuşlar ayrıca evrimleşerek yüzme yeteneği de kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Eklem bacaklılar</span> omurgasızların en büyük şubesi

Eklem bacaklılar ya da Arthropoda, omurgasızların en büyük şubesidir.

<span class="mw-page-title-main">Yengeç</span>

Yengeç, On ayaklılar (Decapoda) takımından Brachyura infra takımını oluşturan kabuklu türlerin ortak adı. Tipik olarak çok kısa bir kuyrukları vardır, karın ise toraksın altına gizlenmiştir. Genellikle kalın bir dış iskelete sahiptirler ve bir çift kıskaç ile donatılmışlardır. Yengeçler tüm dünya okyanuslarında bulunurken; ayrıca birçok çeşit tatlısu ve karada yaşayan türü de vardır. Yengeçlerin boyutları sadece birkaç mm olan bezelye yengeçi ile bir bacağının boyu 4 metreye kadar çıkabilen Japon örümcek yengeci arasında değişiklik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Ototomi</span>

Ototomi hayvanların bir veya daha fazla uzvunun kendi kendine düşüp ayrılmasıdır. Genellikle, avcıdan kurtulmak için uygulanan bir özkorunma mekanizmasıdır. Kaybedilen uzuv sonradan yenilenebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Euarchonta</span> memeli kladı

Euarchonta, eteneliler infra sınıfında yer alan, moleküler genetik araştırmalar sonrası ortaya konulmuş olan bir üst takım. Euarchonta şu takımları içerir: Sivri sincapçıkgiller (Scandentia), Primatlar (Primates) ve Abalı memeliler (Dermoptera).

<span class="mw-page-title-main">Çingene yengeci</span>

Çingene yengeci ya da Çingene pavuryası veya Çağanoz, Akdeniz'de yaygın bir yengeç türüdür. Bütün dünyanın açık deniz kıyılarında bulunan Carcinus maenas türüne çok benzer. Daha önceleri Carcinus maenas aestuarii adıyla onun alt türü olarak sınıflandırılırken moleküler biyoloji çalışmalarıyla ayrı tür olduğu tespit edilmiştir.

<i>Carcinus maenas</i>

Carcinus maenas, Carcinus cinsine bağlı bir hayvan türüdür. Avrupa ve Kuzey Afrika'nın Atlantik kıyıları kökenli olsa da diğer okyanus kıyılarına da yayılan, dünyanın en kötü 100 istilacı türleri listesinde yer alan bir yengeç türü. Karapaks uzunluğu 60 mm, genişliği 90 mm dir.

<span class="mw-page-title-main">Marmara pavuryası</span>

Marmara pavuryası, Karadeniz, Marmara Denizi, Akdeniz ve Atlas Okyanusunun bir kısmında yaşayan bir yengeç türüdür. Koyu menekşe renginde olup sarı mermer desenlidir. Boyu en fazla 36 mm gelir. Omnivordurlar; su yosunu ve midye ile denizşapkası gibi değişik hayvanlarla beslenir.

<span class="mw-page-title-main">Toynaklılar</span> memeli kladı

Toynaklılar, memelilerin Ferungulata grubundan, pençelerini toynak biçiminde geliştirmiş bir memeli üst takımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kıllı yengeç</span> doğu asyanın nehir ve deniz kıyılarının yerlisi

Kıllı yengeç, varunidae familyasına ait eldivene benzeyen tüylü pençelere sahip orta büyüklükte bir yuva yengeci türüdür. Kuzeyde Kore'den güneyde Fujian eyaletine kadar Doğu Asya'nın nehir ve deniz kıyılarının yerlisidir. Ayrıca istilacı bir tür olarak kabul edildiği Avrupa ve Kuzey Amerika'ya da getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gonopor</span>

Gonopor, birçok omurgasızda cinsel organ gözeneğidir. Böceklerin de dahil olduğu altı bacaklıların genelde bir tane gonopor vardır, ancak mayıs sineğinin bir çift gonoporu vardır. Daha spesifik olarak, cinsiyetini değiştirmemiş dişilerde gonopor oviduktun girişiyken, erkeklerde ejekülasyon kanalının girişidir.

<span class="mw-page-title-main">Nal yengeci</span> Limulidae familyasının Türkçe karşılığı

Limulidae, Nal yengeci veya at nalı yengeci, deniz ve acı suda yaşayan Limulina alttakımına bağlı bir hayvan familyasıdır. Gerçek yengeçler gibi kabuklular şubesinden olmadıkları için yaygın olarak kullanılan isimleri hatalıdır ve yengeç değillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Ecdysozoa</span>

Ecdysozoa, bir protostom hayvan grubu olup Arthropoda'nın da içinde bulunduğu, Nematoda ile birkaç küçük şubeyi içerir. İlk olarak Aguinaldo ve ark. 1997'de, esas olarak 18S ribozomal RNA genleri kullanılarak inşa edilen filogenetik ağaçlara dayanıyordu. Dunn ve ark. tarafından 2008'de yapılan büyük bir çalışma, Ecdysozoa'yı bir klad, yani ortak bir atadan ve onun tüm soyundan gelen bir grup olarak güçlü bir şekilde destekledi.

<span class="mw-page-title-main">Ferae</span> memeli kladı

Ferae, Carnivora ve Pholidota takımlarından oluşan bir memeli kladıdır. Carnivora ve Pholidota'nın bir grubu için alternatif bir isim olan Ostentoria da önerildi. Moleküler genetik çalışmalarca, günümüze kadar gelen Ferae'nin son ortak atasının yaklaşık olarak 78.9 milyon yıl önce yaşadığı tahmin edilmiştir. Creodonta gibi soyu tükenmiş birkaç takım da Ferae'nin üyeleridir.

<span class="mw-page-title-main">Parafili (filogenetik)</span>

Taksonomide eğer bir grup en son ortak atası ve soyundan gelenlerin tamamını içeriyor ama genellikle bir ya da iki monofiletik alt grubu kapsamıyorsa bu grup dışarıda bırakılan alt gruplara nazaran parafiletik olarak adlandırılır. Parafiletik bir grup bir klad ya da ortak ata ile birlikte soyundan gelen tüm türlerin yer aldığı bir tür grubu olan monofiletik bir grup olamaz. Parafiletik grubun bir ya da daha fazla üyesi, dışarıda bırakılan grup ya da gruplara, parafiletik gruptan daha yakın akrabadır. Terim filogenetikte ve dilbilimde yaygın olarak kullanılır. Parafiletik gruplar sinapomorfiler ve simplesiomorfilerin birleşimi ile tanımlanırlar.

Malakostraka, denizde, tatlısuda ve karada yaşayan kabukluları barındıran geniş bir eklembacaklı kabuklular altsınıfıdır; 16 takıma bölünmüş 40,000 civarı tür barındıran, kabuklulara ait altı sınıfın en büyüğüdür. Grup üyeleri, vücut formları bakımından büyük çeşitlilik gösterir ve yengeç, ıstakoz, kerevit, karides, kril, büyük karides, tahta biti, amphipoda, mantis karidesi gibi bilinen canlılar yanı sıra daha az aşina olunan canlılar da barındırmaktadır. Grup, segmentasyona uğramış, baş, göğüs ve karın bölümlerine ayrılmış ortak bir vücut yapısı takip eden üyeler ihtiva eder; genelde 20 vücut segmentine sahiptirler.

<i>Galathea</i> bodur ıstakoz cinsi

Galathea, Galatheidae familyasına bağlı bir hayvan cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Jocelyn Crane</span>

Jocelyn Crane, diğer adıyla Jocelyn Crane-Griffin, kemancı yengeci üzerine yaptığı araştırmalar ve New York Zooloji Topluluğu'yla yaptığı çalışmalarla ünlü Amerikalı bir karsinolog.

Bu önemli karsinologların bir listesidir. Bir karsinolog, kabuklular üzerinde çalışan veya karsinoloji ile ilgilenen bir bilim insanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Epibiont</span>

Bir epibiont, basibiont olarak adlandırılan başka bir canlı organizmanın yüzeyinde yaşayan bir organizmadır. İki organizma arasındaki bu ilişkiye epibiosis denir. Bir epibiont, tanımı gereği, konakçısına zarar vermez. Haliyle, iki canlı arasındaki bu ilişki nötralistik veya kommensalistik olarak değerlendirilebilir. Bu organizmalar konakçısından faydalanmak amacıyla birçok adaptasyon geliştirmiştir. Yaygın epibiontlara örnek olarak bakteriler, sülükayaklılar, remoralar ve algler gösterilebilir. Bunların birçoğu balinalar, köpekbalıkları, deniz kaplumbağaları ve mangrov ağaçları gibi daha büyük deniz canlılarının yüzeylerinde yaşar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.