İçeriğe atla

Karsak

Karsak
Korunma durumu
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Mammalia (Memeliler)
Takım: Carnivora (Etçiller)
Alt takım: Caniformia (Köpeğimsiler)
Familya: Canidae
(Köpekgiller)
Oymak: Vulpini
(Asıl tilkiler)
Cins: Vulpes
Tür: V. corsac
İkili adlandırma
Vulpes corsac
(Linnaeus, 1758)

Yayılımı

Karsak (Vulpes corsac), korsak tilkisi, step tilkisi ya da bozkır tilkisi olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasının asıl tilkiler (Vulpini) oymağına ait, Orta Asya'da yaygın olan bir tilki türü.

Özellikleri

Karsağın tüyleri gri ya da kırmızımsı olur. Alt kısımları sarı ya da beyaz renk olur. 50 cm uzunluğa (+ 30 cm kuyruk) varabilir. Kendisine benzeyen yakın akrabası kızıl tilki ile arasında en önemli farkları, kızıl tilki'den daha uzun bacakları ve kulakları olmasıdır.

Yaşam alanı

Karsak Orta ve Doğu Asya'da, Volga Irmağı'nın güneyinden Mançurya, Tibet, Güney Rusya, Türkistan, Moğolistan, Transbaykalya, Kuzey Çin ve Kuzey Afganistan'a kadar uzanan bir coğrafyada yaygındır.

Yaşam alanı olarak bozkırları ve yarı çölleri tercih eder. Ormanlardan, ağaçlı bölgelerden, yerleşim yerlerinden ve tarlalardan uzak durur.

Güzel görünümlü olan ve sıcak tutan postu yüzünden çok avlanmıştır. 19'uncu yüzyılın sonlarında örneğin Sibirya'da sırf Irbit kentinde her yıl 10.000 Karsak postu satılmış olduğu bilinmektedir. Karsak, ziraatçılık yapılan bölgelerde yaşayamadığı için, bozkırların günden güne azalıp tarlaya dönüşmesi onun için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Yaşam alanının daralması ve çok fazla avlanılması, eskiden yayılım gösterdiği coğrafyanın büyük bir kısmından yok olmasına yol açmıştır.

Yaşam şekli

Karsak küçük memeliler, kuşlar, böcekler ve nadir olarak da bitki ile beslenir. Çoğunlukla diğer hayvanlar (örneğin porsuk) tarafından inşa edilmiş mağaralara yerleşir. Hür yaşamında gece aktif olduğu kabul edilse de, hayvanat bahçelerinde tutulan bozkır tilkilerinin gündüzleri de aktif olduğu görülmektedir. Diğer tilkilerden daha sosyaldir ve diğer bozkır tilkileriyle birlikte aynı mağarayı paylaşır. Kışın, beraber ava çıkan gruplar oluşturur. Bu küçük grupların, birbiriyle akraba olan hayvanlardan oluştuğu tahmin edilir.

Dişi tilki Ocak ve Mart ayları arasında, 50-60 gün süren bir gebelikten sonra 2-11 yavru dünyaya getirir.

Karsak diğer tilkiler gibi kötü kokmaz. Bu yüzden 18'inci yüzyılda Rusya'da onu ev hayvanı olarak tutanlar olmuştur.

Adlandırma

Karsak sözü Türk dillerinden köken alır: Kazakça (қарсақ), Özbekçe (қарсоқ; qarsoq), Tatarca (карсак; qarsaq), Uygurca (قارساق). Moğolca (хярс)'ya Türkçeden geçmiştir. Rusçaya da корсак biçiminde geçen kelime, buradan İngilizceye corsac olarak geçmiştir. Türkçede İngilizceden geçme korsak biçimi de kullanılır.[1]

Dipnotlar

  1. ^ Prof. Dr. Hasan Eren (1999) Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü KARSAK : Türkmence garsak, Nogayca karsak, Karakalpakça karsak, Başkurtça karsak, Kırgızca karsak tülkü; Orta Türkçede karsak olarak kullanılır. Eski Kıpçakçada da karsak olarak geçer. .... Türkçeden Farsçaya geçmiştir. Rusçada da korsak olarak kullanılır. Ruslar arasında Korsakov soy adında saklanmıştır. Almanca (Korsak), Fransızca (corsac) gibi dillerde de kullanılır. Karcag (Macaristan) kumanlardan kalma bir yer adıdır. ....

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Köpekgiller</span> etçil memeli familyası

Köpekgiller (Canidae), etçiller (Carnivora) takımına ait bir familya.

<span class="mw-page-title-main">Falkland tilkisi</span>

Falkland tilkisi, köpekgiller (Canidae) familyasından Falkland Adaları 'nda yaşamış ve nesli tükenmiş bir vahşi köpek türü. Ölçüsüz avlanmaları sonucu son Falkland tilkisi 1876'da vurulmuştur. Ondan sonra da tür bir daha görülmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tilki</span> memeli takımı

Tilki, Canidae (köpekgiller) ailesi içindeki yedi cinste sınıflanmış ve yaklaşık 24 tür canlının ortak adıdır. Buna karşılık, Batı dünyasında "tilki" denilmekle en çok ifade edilen canlı türü Vulpes vulpes, yani kızıl tilkidir. Köpekgiller ailesinin bir parçasıdır. Bu türün yaşam süresi 3-4 yıldır. Kızıl tilki, kum tilkisi, Karsak, Bengal tilkisi, Kutup tilkisi, Afgan tilkisi, Güney Afrika tilkisi ve Çöl tilkisi gibi türleri vardır. Hepçil canlılar olan tilkilerin hemen her kıtada bulunuyor olmaları, çoğu halkların popüler kültüründe ve folklorunda da yer almalarına yol açmıştır. Hızlı bir ısırık ile çoğunlukla kemiricilerden oluşan kurbanlarını öldürürler. Birçok ayrı küçük hayvanlar, bitkisel gıda ve leş ile beslenirler. Yuvalarını yerde kuran kuşlar, tavuksular, tavşanlar, böcekler, balıklar ile de beslenebilirler. Çok nadir olarak geyik ya da domuz yavrularını avlarlar ve çok zor zamanlarda amfibyum ve sürüngen türleri de yiyebilirler. Tilkilerin kümeslere girip tavuk çalmaları da meşhurdur. Bazı tilkiler karayollarını takip eder ve otomobillerin ezdiği hayvanların leşleri ile beslenirler. Masallarda kurnaz kişi olarak anlatılır.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl tilki</span> bayağı tilki

Kızıl tilki, bayağı tilki olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasının en yaygın tilkisidir. Avrupa'nın büyük bir farkla en sık rastlanılan vahşi köpekgildir. Bu yüzden Avrupa'da "tilki" denildiğinde neredeyse hep bu tür kast edilir.

<i>Vulpes</i>

Vulpes, köpekgiller (Canidae) familyasına dahil olan bir cinstir ve "asıl tilkiler" olarak da anılabilen köpekgilleri içerir.

<span class="mw-page-title-main">Pseudalopex</span>

Pseudalopex, köpekgiller (Canidae) familyasına dahil olan bir cinstir. Pseudalopex adı, Yunanca'da "yalancı (pseud-) tilki (alopex)" anlamına geldiği ve Pseudalopex cinsine dahil olan türlerin hepsi Güney Amerika'ya özgü olduğu için, bu canlı grubundan "yalancı tilkiler" ya da "Güney Amerika tilkileri" olarak da bahsedilebilir. Ayrıca,

<span class="mw-page-title-main">Arjantin gri tilkisi</span> Tilki Türü

Arjantin gri tilkisi, Arjantin dövüş tilkisi ya da Patagonya tilkisi olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasının bir türüdür. Güney Amerika'nın pampa düzlüklerinde, bazı çöllerinde ve alçak dağlarında ortaya çıkar. Birçok Güney Amerika köpekgilinin dahil olduğu Lycalopex cinsinin bir üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Vulpini</span>

Vulpini, köpekgiller (Canidae) familyasının bir oymağını nitelendiren terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Peru çöl tilkisi</span> köpekgiller (Canidae) familyasının Canini oymağına ait bir tilki

Peru çöl tilkisi, Sekura tilkisi olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasının Canini oymağına ait bir tilki türü.

<span class="mw-page-title-main">Pampa tilkisi</span> Tilki türü

Pampa tilkisi, köpekgiller (Canidae) familyasının Canini oymağına ait Güney Amerika'ya özgün bir tilki türü. Kendine özgün tür oluşturmayıp, And çakallarına dahil edilmesi ihtimal dahilindedir.

<span class="mw-page-title-main">Güney Afrika tilkisi</span>

Güney Afrika tilkisi, Gümüş tilki ya da Kap tilkisi olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasından Güney Afrika'da bulunan bir tilki türü.

<span class="mw-page-title-main">Tibet tilkisi</span>

Tibet tilkisi, köpekgiller (Canidae) familyasının az tanınan tilkilerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Çöl tilkisi</span> Kuzey Afrika çöllerine özgü küçük bir krepüsküler tilki türü

Çöl tilkisi, Fennek tilkisi olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasının en küçük üyesidir. Çöl yaşamına çok iyi uyum sağlamış, Kuzey Afrika'da ve Arap yarımadasında rastlanılabilen bir tilki türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Canini</span>

Canini, köpekgiller (Canidae) familyasının bir oymağı.

<span class="mw-page-title-main">Ova tilkisi</span>

Ova tilkisi, köpekgiller (Canidae) familyasından Kuzey Amerika'nın kurak bölgelerinde yaşayan bir tilki türü. Aynı şekilde Kuzey Amerika'da görülen kızıl tilkiden belirgin şekilde daha büyük olan kulaklarıyla ayırt edilir.

<span class="mw-page-title-main">Soluk tilki</span>

Soluk tilki, köpekgiller (Canidae) familyasından bir tilki türü.

<span class="mw-page-title-main">Kum tilkisi</span>

Kum tilkisi, Rüpell tilkisi olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasından, Kuzey Afrika'nın ve orta doğu'nun kurak bölgelerinde yaşayan bir tilki türü.

<span class="mw-page-title-main">Afgan tilkisi</span> Karnivor türü

Afgan tilkisi, köpekgiller (Canidae) familyasının Vulpini oymağına ait, Asyada bulunan bir tilki türü. En küçük köpekgillerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Habeş kurdu</span>

Habeş kurdu, Etiyopya kurdu ya da Habeş çakalı olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasından en nadir rastlanan Canis türü. Eskiden "Habeş tilkisi" olarak da adlandırılmıştır, ama uzun bacakları yüzünden "tilki" ismi artık uygun bulunmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Cüce tilki</span>

Cüce tilki ya da Kit tilkisi, köpekgiller (Canidae) familyasından Kuzey Amerika'da sık görülen bir tilki türü. Tabii yaşam alanı kuzey Meksika'ya kadar uzanır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.