Kars, Doğu Anadolu Bölgesi'nin kuzeydoğusunda yer alır. İl nüfusu 281.077'dir. Bu nüfusun %51,5'i şehirlerde yaşamaktadır. İlin yüzölçümü 10.193 km2'dir. İlde km2'ye 28 kişi düşmektedir. İlde 8 İlçe, 9 belediye, bu belediyelerde 57 mahalle, ayrıca 381 köy bulunmaktadır.
Peynir, süt proteini kazeinin pıhtılaştırılmasıyla çeşitli tat, doku ve formlarda üretilen bir süt ürünüdür. Genellikle inek, manda, keçi veya koyun sütünden elde edilen proteinler ve yağdan oluşur. Üretim sırasında süt genellikle asitlendirilir ve kazeinin pıhtılaşmasını sağlamak için peynir mayası enzimleri veya benzer aktiviteye sahip bakteriyel enzimler eklenir. Katı lorlar, daha sonra sıvı peynir altı suyundan ayrılır ve preslenerek bitmiş peynir haline getirilir. Bazı peynirlerin kabuğunda, dış katmanında veya tamamında aromatik küfler bulunur.
Höşmerim ya da Hoşmerim, Marmara başta olmak üzere Ege, İç Anadolu bölgelerinde üretilen bir çeşit irmik helvasının adıdır; Türkiye'nin bazı illerinde ise un helvasına höşmerim denilmektedir. Rize'de ve diğer bazı Doğu Karadeniz yörelerinde de Kaymaklı taze süt süzgeçle süzülerek bir tavaya boşaltılır. Sonrasında tavaya mısır ununun, peynir ve tuzun eklenmesiyle Hoşmerim-Hoşmer (Höşmerim-Höşmer) yapılır. Doğu Karadeniz'de geleneksel olarak güneş duasına çocuklarca çıkıldıktan sonra evlerden toplanılan un, yağ, tuz, süt gibi yiyeceklerden helva ve höşmer yapılıp yenir.
Küp peyniri, İç Anadolu Bölgesi ve Doğu Anadolu bölgesinde, hemen hemen tüm illerde geleneksel olarak üretilen bir peynir türü. Bir kısım bölgelerde çömlek peyniri adıyla bilinir.
Kaşar, koyun, inek veya keçi sütünden yapılan sarı renkli sert bir peynirdir. Türkiye ve Yunanistan'da yenir.
Tulum peyniri, tulum içinde saklanarak olgunlaştırılan, Türkiye'nin çeşitli yörelerine özgü peynirlere verilen ad.
Boğatepe, Kars ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
Lor, yumuşak kıvamlı peynir altı suyunun pıhtılaştırılması ile elde edilen bir mandıra ürünüdür. Kısa ömürlüdür. Tuzlu veya tuzsuz olarak üretilebilir. En makbülü kaşar yapımı sırasında ortaya çıkan peynir altı suyundan elde edilenidir. Çünkü kaşar yapımı sırasında haşlama sırasında peynir altı suyuna bir miktar süt yağı da geçer. Çeşitli yemeklerde, kahvaltıda ve tatlılarda kullanılır.
Gravyer peyniri, İsviçre kökenli bir peynirdir. Adını İsviçre’nin bir kasabası olan Gruyères’den alır. Gravyer peynirinin içinde bazen çapı 1 cm’den fazla olan delikler bulunur. Delikler küçükse ve sıksa peynir kalitesizdir. Peynir parlak sarı renkte, kabuğuysa koyu sarı renktedir. Peynir fondüsü yapımında da kullanılır.
Sulguni, Gürcistan’ın Megrelya bölgesine özgü taze peynir. İmereti bölgesine özgü ve “İmeruli” denilen taze peynirin haşlanmasıyla hazırlanır. Haşlanmış peynire yassı ve yuvarlak biçim verilir. Peynir kütlesi soğuyunca, olgunlaşması için 1-3 gün tuz ve süt ilave edilmiş suda bekletilir. Böylece peynirin uzun süre dayanması sağlanır. Sulguni inek, manda ya da keçi sütünden ya da bu sütlerin karışımından elde edilir. Gürcistan’da Megruli haçapuride ve pizzalarda bu peynir kullanılmaktadır.
Ezine tipi beyaz peynir veya kısa ismi ile Ezine peyniri, Türkiye kökenli olgunlaştırılmış bir tam yağlı beyaz peynir çeşidi. Yumuşak veya orta-sert dokulu olarak sınıflandırılan Ezine, benzer özellikler gösterdiği Edirne peyniri ile birlikte Türkiye'de tüketilen en popüler beyaz peynir çeşitlerinden birini oluşturmaktadır. Peynir ismini Çanakkale'ye bağlı Ezine ilçesinden almıştır.
Romanya mutfağı, geleneksel olarak en çok Türk mutfağından, daha sonra da Avusturya, Alman, Yunan ve Macar mutfaklarından etkilenmiştir. Köfteler, çorbalar, dolmalar, tatlılar, salatalar dört yüzden yıldan fazla egemenliği altında kaldıkları Osmanlı İmparatorluğu'nun yemeklerine çok benzer. Alkollü içkilerden en çok şarap içilir. Romanya şarabı, dünyada en çok üretilen ilk on arasındadır. Bira da tercih edilen alkollü içkilerdendir.
Domuz sütü, domuzlar tarafından üretilen ve genellikle domuz yavruları tarafından tüketilen bir süt. Yapısal açıdan inek sütüne benzer, ancak yağ oranı daha yüksektir ve daha suludur. Domuz sütü nadiren insan kullanımı için üretilir ve ticari olarak uygun bir ürün olarak kabul edilmez. Domuz sütünden peynir üretmek için, bazıları başarılı olmuş birkaç girişimde bulunulmuştur.
İzmir tulum peyniri, İzmir'e özgü bir tür tulum peyniridir. İzmir'in yanı sıra Aydın, Balıkesir, Denizli, Manisa ve Muğla'da da üretilmektedir. Deri tulumda kuru ve teneke tulumda salamuralı olmak üzere iki farklı türü mevcuttur. İzmir Tulum Peyniri 24.01.2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.
Tomas peyniri(Serto, Dorak peyniri veya Karın Kaymağı peyniri) bir çeşit tulum peyniridir. Tomas peyniri Doğu Anadolu Bölgesinin Tunceli, Bingöl, Elazığ, Erzurum, Kars, Sivas ve Muş illerinde yapılmaktadır. Tomas peyniri, yayık altı ayranının kaynatılması sonucunda elde edilen çökeleğin tereyağ, kaymak veya yoğurt katılarak bileşiminin zenginleştirilmesi ve deri tulumlara basılarak olgunlaştırılmasıyla elde edilir. “Tomas peyniri” adını Yunancada “deri meşin” anlamına gelen tomas kelimesinden almıştır.
Dil peyniri bir çeşit peynirdir. Kars ve Erzurum yöresinde üretilir. Genellikle inek sütünden üretilse de koyun sütü ile de üretilebilir. Tam yağlı bir peynir çeşididir. Lifli, tel tel ayrılan bir peynirdir.Tadı kaşar peynirine benzer fakat kaşar peynirine göre daha yumuşaktır. Künefe yapımında künefe peynirine alternatif olarak kullanılan bir peynirdir.
Livno peyniri ilk olarak 19. yüzyılda Livno, Bosna Hersek bölgesinde üretilen bir peynir türüdür. Gravyer benzeri altın sarısı bir renge sahiptir ve ceviz çekirdeğinden dolayı keskin bir tadı vardır. Meze, ana yemek veya tatlı olarak yenebilir.
Boğatepe Peynir Müzesi, Türkiye'nin Kars iline bağlı Boğatepe köyünde bulunan bir gastronomi müzesidir. Müze, 2010 yılında kurulmuş olup eski bir mandıra fabrikasında yer almaktadır.
Malakan peyniri bir çeşit peynirdir. Malakanlar tarafından göç yoluyla Anadolu'ya getirilmiş bir peynirdir. Kars Boğatepe köyünde üretimi yapılmaktadır.
Beaufort, gravyer peynir grubuna ait sert, pastörize edilmemiş (çiğ) inek sütünden yapılan bir Fransız peyniridir. Fransız Alpleri'nin Savoie bölgesinde yer alan Beaufortain, Tarentaise vadisi ve Maurienne'de üretilmektedir. Süt, Tarine ve Abondance türlerindeki ineklerin sütünden elde edilir ve yaklaşık 2 litre sütten sadece bir kilogram peynir elde edilir. Bir tekerlek peynir üretilmesi için yaklaşık 45 hayvanlık bir sürünün bir gün içerisinde üretebildiği bütün süt kullanılır. 1968 yılında PDO tarafından sertifikalanmıştır bu nedenle yapımı ve üretiminde ciddi bir denetime tabi tutulur.
