İçeriğe atla

Karnataka

Karnataka
ಕನಾ೯ಟಕ
Karnataka ಕನಾ೯ಟಕ haritası
Yüzölçümü:191.791  km²
Başkenti:Bangalore
En büyük şehri:Bangalore
İl sayısı29
Nüfusu:52.850.562 (2001)
Nüfus yoğunluğu:275,6 kişi/ km²
Resmî dillerKannada dili
Eyalet valisiRameshwar Thakur
Bakanlar Kurulu BaşkanıH.D.Kumaraswamy
Kuruluş_tarihi :1 Kasım 1956
Yasama organı
(sandalye sayısı)
İki meclisli
(224 + 75)
Websitesi: www.karnataka.gov.in

Karnataka (Kannada dili: ಕನಾ೯ಟಕ) Hindistan'ın dört güney eyaletinden biridir. 1956 yılında Hindistan'ın eyaletlerinin yeniden organize edilmesiyle kurulmuştur. İlk kurulduğunda adı Mysore olan eyalet, 1973 yılından itibaren Karnataka olarak değiştirilmiştir. Batısında Umman Denizi, kuzeybatısında Goa, kuzeyinde Maharaştra, doğusunda Andhra Pradeş, güneydoğusunda Tamil Nadu ve güneybatısında Kerala bulunur. Eyaletin yüzölçümü 191.791 km² ve Hindistan yüzölçümünün 5,83%'dir. Yüzölçümü açısından Hindistan'ın sekizinci, nüfus açısından ise dokuzuncu büyük eyaletidir. En çok kullanılan dil olan Kannada dili aynı zamanda resmî dildir.

Eyaletin adının nereden geldiği konusunda birçok etimoloji önerildiyse de genel olarak kabul gören teoriye göre Karnataka sözcüğü Kannada dilinde yüksek topraklar anlamına gelen karu ve nādu sözcüklerinden türemiştir. Karu nadu aynı zamanda Karu (siyah) ve nadu (bölge) olarak da okunabilir, bunun kaynağı olarak da Karnataka'nın Bayaluseeme bölgesinde bulunan kara toprak gösterilir.

Paleolitik çağa kadar dayanan bir tarihe sahip olan Karnataka, Orta Çağ döneminde Hindistan'ın en güçlü imparatorluklarından bazılarına ev sahipliği yapmıştır. Bu imparatorlukların hamiliğinde yetişen büyük düşünür ve ozanların başlattığı dinsel ve edebî akımlar çok uzaklara kadar etkisini hissettirmiştir. Karnataka, Hindistan'ın iki klasik müzik tarzına da önemli katkılarda bulunmuştur: Karnatik ve Hindustani geleneksel müzik tarzları. Hindistan'da en çok Jnanpith Ödülü alan yazarlar Kannada dilinde yazmaktadır. Eyaletin başkenti olan Bangalore, hızlı bir ekonomik ve teknolojik gelişme içinde olan Hindistan'ın önde gelen şehirlerindendir.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Chennai</span> Hindistan şehri

Chennai, Madras olarak da bilinen, Hindistan'ın dördüncü büyük metropol şehri ve Tamil Nadu eyâletinin başkentidir.

<span class="mw-page-title-main">Dravid dilleri</span> yoğunlukla Güney Hindistanda ve Sri Lankada konuşulan 73 dil

Dravid dil ailesi, yoğunlukla Güney Hindistan'da ve Sri Lanka'da konuşulan 73 dili içerir. Pakistan, Nepal ve Bangladeş'teki bölgelerde, bunlardan daha az olarak da Afganistan ve İran'da konuşulur. Ayrıca, ABD, Birleşik Krallık, Kanada, Malezya ve Singapur'da Dravid'li göçmenler tarafından konuşulur.

Kannada ya da Kannadaca; Dravid dil ailesine bağlı, Hindistan'ın güneybatısında konuşulan, Karnataka eyaletinin resmî dillerinden bir tanesidir. Halkın Kannadias diye adlandırdıkları, kabaca 50 milyon kişinin konuştuğu bir dil olup dünyada en çok konuşulan 30 dilden biridir. Kannada dili, Kannada alfabesi kullanılarak yazılmıştır. Bu alfabe ise Kadamba alfabesinin geliştirilmiş bir şeklidir. Kannada dilinde yazılmış ilk yazılı belgeler millattan sonraki ilk milenyumda yazılmış, bu bilginin doğruluğu bulunan yazıtlarla kanıtlanmıştır. Dilin edebî gelişimi, 6. yüzyılda Gangalar ve 9. yüzyılda Raştrakutalar döneminde olmuştur. Dilbilim Uzmanları Heyeti'nin Hindistan Kültür Bakanlığına verdiği tavsiyeye ithafen Kannadaca, Hindistan hükûmetince klasik dillerden biri olarak kabul görmüştür. Haziran 2011'de, Mysore'daki Hint Dilleri Merkez Enstitüsü (CIIL) bünyesinde klasik Kannada dili çalışmaları merkezi kurulmuştur. Günümüzde Kannada edebiyatı eserleri Jnanpith ödülleri ve Sahitya Akademi ödülleriyle taçlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Andhra Pradeş</span>

Andhra Pradeş, Hindistan'ın güneydoğu kesiminde eyalet.

<span class="mw-page-title-main">Hoysala İmparatorluğu</span> Hindistanın güneyinde var olmuş bir imparatorluk

Hoysala İmparatorluğu 10. ve 14. yüzyıllar arasında, günümüz Hindistanı'nın Karnataka eyaletinin bulunduğu bölgede hüküm sürmüş olan bir Güney Hindistan imparatorluğudur. İmparatorluğun başkenti önce Belur sonra da Halebidu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Belur</span>

Belur, Hindistan'ın Karnataka eyâletinde Hassan ilinde bulunan bir şehirdir. Hoysala İmparatorluğu'nun ilk başkentidir. Yalnızca 16 km. uzakta olan Halebidu şehriyle birlikte Karnataka eyâletinin en önemli turist uğrak yerlerinden birini oluşturur. Yörede bulunan yazıtlara göre şehirden Velapuri olarak da sözedilir.

Halebidu Hindistan'ın Karnataka eyâletinde Hassan ilinde bulunan bir şehirdir. 12. yüzyılda Hoysala İmparatorluğu'nun Belur'dan sonra ikinci başkenti olmuştur. Hoysala mimarisinin en iyi örneklerinden olan Hoysaleşvara ve Kedareşvara tapınakları Halebidu'dadır. Belur'dan yalnızca 16 km uzaklıkta olan şehir kara yolu ve demiryolu ile Bangalore, Mysore ve Mangalore'a da bağlanır.

Belavadi ya da diğer adıyla Ekaçakranagara, Hindistan'ın Karnataka eyâletinin Çikmagalur ilinde bulunan bir köydür. Belur ve Halebidu şehirlerine çok yakın olan bu köyde bulunan Viranarayana tapınağı Hoysala İmparatorluğu zamanından kalmadır. Hoysala mimarisinin örneklerinden biri olan tapınak Hoysala kralı III. Veera Ballala zamanında 1200 yılında yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Batı Çalukya İmparatorluğu</span> 10.-12. yüzyıllar yarasında Güney Batı Hindistanda hüküm sürmüş imparatortorluk

Batı Çalukya İmparatorluğu, 10. ve 12. yüzyıllar arasında Güney Hindistan'da Deccan yaylası'nın batısında hüküm sürmüş olan bir imparatorluktur. Bu hanedana günümüz Karnataka eyaletinin Basavakalyan şehrindeki başkentleri Kalyani nedeniyle Kalyani Chalukya da denir. 6. yüzyılda Badami şehrinden çıkan Çalukya hanedanı ile olan teorik ilişkileri nedeniyle de Geç Çalukya adı da verilir. Aynı dönemde Vengi şehrinde kurulmuş olan Doğu Çalukyalar hanedanından ayırmak için de Batı Çalukyalar adı verilir. Çalukyaların ortaya çıkmasından önce, iki yüzyıl boyunca Manyakheta, 2da kurulmuş olan Raştrakuta İmparatorluğu orta Hindistan ve Deccan yaylasının tamamına yakın bir bölüme hükmediyordu. 973 yılında Malvalı Paramara klanı tarafından Raştrakuta İmparatorluğu'nun başkentinin istilasından sonra ortaya çıkan karışıklıklardan istifade eden Bijapurlu derebeyi II. Tailapa efendilerine karşı başkaldırmış, onları yenmiş ve Manyakheta'yı başkenti yapmıştır. Kısa sürede güçlenen hanedan kontrolü eline almış ve başkenti Kalyani'ye taşıyan I. Someşvara zamanında imparatorluk olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Malenadu</span>

Malenadu Hindistan'ın Karnataka eyâletinde bir bölgedir. Batı Ghat sıradağlarının batı ve doğu eteklerinde yer alır. Bölgede Şivamogga, Çikmagalur, Uttara Kannada ve Hassan illeri bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Çalukya Hanedanı</span>

Çalukya Hanedanı 6. ve 12. yüzyıllar arasında orta ve güney Hindistan'ın büyük bir bölümünde hüküm sürmüş olan bir kraliyet hanedanıdır. Bu dönem boyunca birbiriyle yakından bağlantılı ama bağımsız üç hanedan olarak hüküm sürdüler. İlk hanedan 6. yüzyılın ortasından itibaren başkentleri Badami'den hüküm süren Badami Çalukyaları dır. Banavasi'de Kadamba krallığının gücünün azaldığı dönemde bağımsızlığını kazanan Badami Çalukyaları, II. Pulakeşi zamanında kontrolü ellerine aldı. II. Pulakeşi'nin ölümünden sonra Doğu Çalukyalar Deccan Yaylasının doğusunda bağımsız bir krallık oldular. 11. yüzyıla kadar başkentleri Vengi'de topraklarını yönettiler. Deccan Yaylasının batısında 8. yüzyılda ortaya çıkan Raştrakutalar, Badami Çalukyalarının yerini almış ancak 10. yüzyıldan itibaren ise Badami Çalukyalarının soyundan gelen Batı Çalukyalara yönetimi kaptırmışlardır. Batı Çalukyalar başkentleri Basavakalyan'da 12. yüzyılın sonuna kadar hüküm sürmüşlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Şravanabelagola</span>

Şravanabelagola Hindistan'ın Karnataka eyâletinde Hassan ilinde bulunan bir şehirdir. En önemli Caynu hac merkezlerinden biridir. Kannada dilinde bel "beyaz" ve kola havuz demektir. Şehrin merkezindeki güzel havuza bir atıftır. Talakadlı Gangalar zamanında mimari ve heykel sanatı açısından önemli bir etkinliğe ulaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Batı Ganga hanedanı</span>

Batı Ganga hanedanı Hindistan'ın güneyinde günümüz Karnataka eyaletinin bulunduğu yerde hüküm sürmüş olan bir hanedandır. Yüzyıllar sonra günümüz Orissa eyaletinin bulunduğu yerde hüküm sürmüş olan Doğu Gangalar dan ayırmak için Batı Gangalar olarak adlandırılırlar. Genel inanışa göre Batı Gangaların idareyi ele geçirmesi, bazen Samudra Gupta'nın güneydeki fetihlerine bağlanan Güney Hindistan'daki Pallava imparatorluğunun zayıflamasıyla birçok yerel klanın bağımsızlığını ilan etmesi sonucu olmuştur. Batı Ganga hükümranlığı 350 yılından 550 yılına kadar sürmüştür. İlk başkentleri Kolar'dan günümüz Mysore ilinde Kaveri nehri kıyılarındaki Talakad'a taşınmışlardır.

Kambadahalli Hindistan'ın Karnataka eyâletinin Mandya ilinde bir şehirdir. Önceki adı Kambapuri olan şehir Karnataka'daki en eski ve önemli Caynu hac merkezlerinden biridir. Bir başka Caynu hac merkezi olan Şravanabelagola'ya 18 km. uzaklıktadır. Buradaki anıtlar 9. ve 10. yüzyıllarda Batı Ganga hanedanı tarafından yaptırılmıştır. Şehrin adı Kannada dilinde "sütun" (kamba) ve "köy" (halli) sözcüklerinden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Vişnuvardhana</span>

Vişnuvardhana Hindistan'ın günümüz Karnataka eyaleti bölgesinde kurulmuş olan Hoysala İmparatorluğu'nun 1108-1152 yılları arasında hüküm sürmüş olan hükümdarıdır. Vişnuvardhana Çolalar ve efendileri Batı Çalukyalar bir dizi savaştan sonra Hoysala İmparatorluğunun yerini sağlamlaştırmıştır. Hoysala derebeyliğinin bu hükümdardan sonra bir kraliyet olarak saygı görmeye başladığı söylenir.

Telugu dili veya Teluguca, Dravid dil ailesine bağlı, Hindistan'ın Andhra Pradesh bölgesinde ve Yanam yöresinde ana dil olarak kullanılan, Andhra Pradesh ve Telangana eyaletlerinin resmî dilidir. Ayrıca yer yer Chattisgarh, Karnataka, Maharashtra, Orissa ve Tamil Nadu eyaletlerinde de konuşulmaktadır. Dil, ana dil olarak kullanan insan sayısı bakımından Hindistan'da en fazla konuşulan ikinci dil, Dünya'da da en fazla konuşulan 13. dildir. Dilin kendine ait bir alfabesi bulunmakla birlikte Hindistan'daki dört klâsik dilden biridir. Telugu alfabesi Brahmi alfabesinin bir formu olarak doğmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Vijayanagar İmparatorluğu</span>

Vijayanagar İmparatorluğu, Hint Yarımadası’nın güneyinde, Dekkan platosunda konuşlanmış bir imparatorluktur. 1336 yılında I. Harihara ve kardeşi I. Bukka Raya tarafından kurulmuştur. İmparatorluk, 1565 yılında Dekkan sultanlıkları karşısında aldığı büyük yenilgiden sonra yıkıldığı tarih olan 1646 yılına kadar yavaş bir çöküş içine girmiştir. Başkenti, imparatorluğun da ismini aldığı Vijayanagar idi.

Seuna, Sevuna ya da Devagiri Yadavaları (850–1334), en parlak dönemini Tungabhadra ve Narmada nehirleri arasında bugünkü Maharaştra’da, Kuzey Karnataka ve Madhya Pradesh’in de bazı bölümlerini kapsayan bölgede kurdukları krallıkla yaşayan hanedandır. Kurdukları devletin başkenti Devagiri idi. Başlangıçta Seunalar, Batı Çalukya hakimiyetindeki bazı yerlerde toprak sahibiydi. 12. Yüzyıl ortalarında bağımsızlıklarını ilan ettiler ve II. Singhana döneminde en parlak dönemlerini yaşadılar.

Badagalar, Güney Hindistan'da yaşayan bir halkın adıdır. Batı Tamil Nadu'da (Madras), Nilgiri dağlarında yaşayan 4 temel halk topluluğu içinde en kalabalığını oluşturan Badagaların nüfusu 100.000'ün üstündedir. Yakınında yaşadıkları Karnataka eyaletinde kullanıların Kannada diline çok benzeyen bir Dravid lehçesi konuşurlar. "Kuzeyli" anlamına gelen adları, yüzyıllarca önce, daha güçlü halklar tarafından dağlardan püskürtüldüklerini düşündürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Güney Hindistan</span> Hindistanın, güney kısmında doğuda Bengal Körfezi, batıda Arap Denizi ve güneyde Hint Okyanusu ile çevrili; Karnataka, Kerala, Tamil Nadu, Andhra Pradesh ve Puduçeri eyaletlerini kapsayan bölgesi

Güney Hindistan, Hindistan'ın güneyinde Karnataka, Kerala, Tamil Nadu, Andhra Pradesh ve Puduçeri eyaletlerini kapsayan bölgedir. Bölge doğuda Bengal Körfezi, batıda Arap Denizi ve güneyde Hint Okyanusu ile çevrilidir.