İçeriğe atla

Karnak (şehir)

Karnak, Türk Dili'nin en eski ve değerli sözlüklerinden Divânu Lügati't-Türk'te "قرناق Karnak" "Oğuz şehirlerinden biri”.[1] şeklinde tanımlanmıştır. "Bilād al-Guzziyya" yani Oğuz ilinde bir Oğuz şehridir. O dönemde Siri Derya havzasında nehrin sağ yakasında biraz ileride konumlanmıştır.

Oğuz şehirleri hakkında araştırmada bulunan Rus Kazıbilimci Sergey Pavlovitch Tolstov[2] el-İdrîsî'nin batıda Aral denizi, doğuda Taşkend ve kuzey-batıda "Murgar Dağları" (bugünkü adı: Murgajar-tav) arasındaki Oğuz bölgesi hakkında şu bilgileri verir:

"Oğuz şehirleri çoktur. (Bu şehirler) şimalde (kuzeyde) ve doğuda karşı karşıya sıralanır. (Oğuzların) erişilmez dağları ve (bu dağlarda) müstahkem kurganları vardır ve beyleri buralarda saklanır, eşyaları ile yiyeceklerini muhafaza ederler (Bu beyler) bu ilin koruyucusudur."

Kaşgarlı Mahmud'un çizdiği harita'da "جبل قراجق Cebel-i Karaçuk dağlarının güneyinde "Bilād al-Guzziyya" yani Oğuz ilinde, isimleri yazılmamış üç tane yan yana işaretlenmiş şehirlerden birisi olduğu varsayılır.

Ayrıca karnak sözü; "قرناق karnak" “karnak er = koca karınlı adam.[3] veya "قرناق ات karnak at" "koca karınlı at."[4] gibi koca karınlı anlamında kullanılmıştır.

Notlar

  1. ^ TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı[]
  2. ^ S.P. Tolstov, "Goroda Guzov", Sovietskaya Etnografiya Moskova 1947, sayfa 56.
  3. ^ TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı[]
  4. ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 473.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dîvânu Lugâti't-Türk</span> Kâşgarlı Mahmudun yazdığı Türkçe-Arapça sözlük

Kitâbu Dîvânu Lugâti't-Türk Orta Türkçe döneminde Kâşgarlı Mahmud tarafından Bağdat'ta 1072-1074 yılları arasında yazılan Türkçe-Arapça bir sözlüktür.

<span class="mw-page-title-main">Cend</span>

Cend, günümüzde Kazakistan'da Kızılorda Eyaleti bağlı Kazalinsk şehrinin yakınlarında eskiden Oğuz ülkesi içinde Seyhun nehrinin sol yakasında İslâm sınırında bir uç şehirdir ve o çağda Aral Gölü'ne sık sık Cend Gölü de denirdi. Türkistan'da Yangikent'ten kuş uçumu 140 kilometre uzaktıkta idi. Oğuz Yabgusunun oturduğu kent, 13. yüzyılda başlayan Moğol istilası sırasında moğollar diğer Oğuz şehirleri gibi kenti yağmalamış birçok katliam yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Atuş</span>

Atuş İlçesi,, Sincan Uygur Özerk Bölgesinde Kızılsu Kırgız Özerk İli'nde bir şehir. Bu bölge 15.509 km² ve toplam nüfusu yaklaşık 200.000 (2002) kişidir. Şehir yıllık ortalama sıcaklığı 12 ℃, ortalama yağış 80 milimetredir.

<span class="mw-page-title-main">Uçturfan İlçesi</span> Çinin Sincan Uygur Özerk Bölgesinde bir ilçe

Uçturfan İlçesi, Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeyinde, Kırgızistan'a komşu, Aksu iline bağlı bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Opal, Sincan</span> Çinin Sincan Uygur Özerk Bölgesinde bulunan bir köy.

Opal,, Çin'de Kaşgar'ın 50 km güneybatısında Çin'den Pakistan'a giden eski İpek Yolu güzergahında Karakurum Karayolu üzerinde Kaşgar Kuna Şehir İlçesi, 'ne bağlı bir vaha köyüdür. Bazı araştırmacılara göre, Divânu Lügati't-Türk'te;

Toşkan Nehri, Tanrı Dağları'nda Çin ile Kırgızistan sınır bölgesinde bir nehir.

Kençek Señir veya Kençek Senğir, Kaşgarlı Mahmud'un Türk Dili'nin en eski ve değerli sözlüklerinden Divân-ı Lügati't-Türk'te Talas yanında Kıpçak sınırı olan şehrin adıdır.

Oğrak veya Iğrak, Divân-ı Lügati't-Türk'te "sınırda oturan bir Türk oymağı. Bunlara "قرا ي يغج Kara Yıgaç" dahi denir." ve "الايغاج Ala Yıgaç" "Sınıra yakın bir yer adı." şeklinde tanımladığı Orta Asya'da yaşamış olan Ortaçağa özgü bir Türk oymağıdır.

Koçnğar başı veya Koçñ ar başı, Kaşgarlı Mahmud, Divân-ı Lügati't-Türk'te;

Karaçuk, Divân-ı Lügati't-Türk'te; "قراجق Karaçuk" "Fârap şehrinin adı." ve "Oğuz şehirlerlerinden birinin adıdır." şeklinde tanımlanmıştır. Kaşgarlı Mahmud'un çizdiği harita'da "جبل قراجق Cebel-i Karaçuk dağlarının güneyinde "Bilād al-Guzziyya" yani Oğuz ilinde, isimleri yazılmamış üç tane yan yana işaretlenmiş şehirlerden birisi olduğu varsayılır. Günümüz de Türkmenistan'ın kuzeydoğusunda yer alan Lebap vilayetinde Amuderya Nehri'nin sağ tarafında konumlanan Fârab isminde bir yerleşim yeri bulunur. Ayrıca, günümüz Özbekistan'da Fârab isminde bir başka şehir de bulunur.

Kuyas, (Quyās) Divân-ı Lügati't-Türk'te ismi geçen göçebe Çiğillerin oturduğu, Barsgan'nın ötesinde bir kasabadır. “تخسى Toxsı”: Kuyas'ta bulunan bir Türk boyunun adı. ”Toxsı Çiğil” dahi denir.

Yafınç Kaşgarlı Mahmud, Türk Dili'nin en eski ve değerli sözlüklerinden Divân-ı Lügati't-Türk'te şöyle tanımlamaktadır;

<span class="mw-page-title-main">Suvar (şehir)</span>

Suvar veya Suar,(Karahanlıca: صُڤَر suvar, İdil Bulgarcası: سُوار suvar‎), İdil Bulgar Hanlığına bağlı bir boy ve şehir.

Suvar Beyliği tahminen 940 yılı civarında oluşmuştur. Nüfusu, Suvarlar (Suar), diğer yerel Türk boyları ve Finno-Ugric dilini konuşan Mari gibi kabilelerden oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Özçent</span>

Özçent veya Özçend, Türk Dili'nin en eski ve değerli sözlüklerinden Divânu Lügati't-Türk'te;

<span class="mw-page-title-main">Torugart Geçiti</span>

Torugart Geçiti, ortalama deniz seviyesinden 3.752 metre yükseklikte konumlanan Orta Asya'nın Tanrı Dağlarında bir dağ geçitidir. Kırgızistan Narin İli'ni, Çin Sincan eyaletine bağlar.

Sugnak, Kaşgarlı Mahmud, Divân-ı Lügati't-Türk'te; "سغناق Sugnak" "Oğuz şehirlerinden biri." şeklinde tanımlanladığı "Bilād al-Guzziyya" yani Oğuz ilinde bir Oğuz şehridir. O dönemde Sugnak Siri Derya havzasında nehrin sağ yakasında konumlanmıştır.

Sitgün, Kaşgarlı Mahmud, Divân-ı Lügati't-Türk'te;

Sapran veya Sepren, Kaşgarlı Mahmud, Türk Dili'nin en eski ve değerli sözlüklerinden Divân-ı Lügati't-Türk'te;

<span class="mw-page-title-main">Sarı-Bulak</span>

Sarı-Bulak Kırgızistan'da Narin İlinde ortalama deniz seviyesinden 2.377 metre yükseklikte Tanrı Dağlarında Koçkor ile Narin şehri arasında Sarı-Bulak Nehri'nin güney kıyısında yerleşik, A365 karayolu üzerinde bir köydür.