İçeriğe atla

Karmobil

Bir karmobil turu

Karmobil veya kar motosikleti, kışın kar üzerinde seyahat, spor ve eğlence için tasarlanmış bir araçtır. Kar ve buz üzerinde çalışacak şekilde tasarlanmıştır ve gitmesi için yol vb gerektirmez ancak çoğu arazide ya da parkurda sürülür. Karmobil sürmek, birçok insanın önemli bir hobisi olduğu bir spordur.

Eski kar motosikletleri genellikle iki kişiyi taşırdı, ancak 1990'lardan beri üretilen çoğu kar motosikleti yalnızca tek kişi binecek şekilde tasarlanır. İki kişinin gideceği şekilde yapılan kar motosikletleri, "2'li" kar motosikletleri veya "turing" modelleri olarak anılır ve pazarın çok küçük bir payını oluşturur. Kar motosikletlerinin ön cam dışında herhangi bir muhafazası yoktur ve motorları normalde arkada tek palet kullanır. Öndeki kayaklar yön kontrolü sağlar.

İlk kar motosikletleri basit lastik paletler kullanırdı ancak modern kar motosikletlerinin paletleri genellikle Kevlar kompozit bir malzemeden yapılır. En eski kar motosikletleri, kolayca bulunabilen endüstriyel dört zamanlı, hava soğutmalı motorlarla giderdi. Bunların yerini hızla daha hafif ve daha güçlü iki-zamanlı benzinli içten yanmalı motorlar aldı ve 2000'lerin ortalarından beri dört zamanlı motorlar yeniden pazara girdi.

20. yüzyılın ikinci yarısında binicileri "kar motosikleti"’nin eğlence amaçlı arttığını gördü. Eğlence amaçlı sürüş, snowcross/yarış, patika sürüşü, serbest stil, boondocking, hendek çakma (ingilizce: ditchbanging) ve çim sürükleme olarak bilinir. Yaz mevsiminde kar motosikletleri çim, asfalt şeritler üzerinde drag yarışı ve hatta su üzerinde (bkz. Karmobil atlayışı) gidilebilir. Kar motosikletleri bazen uzun mesafeli off-road yarışlarda yarışacak şekilde değiştirilir.

Yasallık

Yetki alanına bağlı olarak onaylı bir kask olmadan, ehliyetsiz, ruhsatsız bir kar motosikleti ile veya alkol veya diğer maddelerin etkisi altındayken izin verilen alanların dışında araç kullanmak ceza alabilir. Gürültü ve vahşi yaşamla ilgili yasalarda da olabilir.

Ehliyet

Bazı yargı bölgelerinde, kar motosikletini kullanmak için sürücü ehliyeti gerekir. Örneğin Norveç ve İsveç'te karmobil ehliyeti zorunludur. Finlandiya'da, sürücünün halihazırda başka bir uygun sürücü ehliyeti türü (örneğin araba veya traktör) varsa, karmobil ehliyeti istenmez.

Erken Tarihi

Harry Kalenze, Araç Pervanesinin mucidi

1911'de 24 yaşında Harold J. Kalenze, Brandon, Manitoba, Kanada'da Araç pervane patenti aldı.[1]

1915'te Michigan, Waters'daki Ray H. Muscott motorlu kızak veya "traineau otomobili" için Kanada patenti aldı ve 27 Haziran 1916'da artık bilinen arka palet(ler) ve önden kayaklı tasarlanmış kar aracı için Amerika Birleşik Devletlerinde ilk patenti aldı.[2] Daha sonra bu tasarımın ardından birçok kişi T Model Fordlara paletler ve kayaklar takılmış şasi ile geliştirdi. Bir süre kırsal posta teslimatı için kullanıldılar. Arabalar ve küçük kamyonun bu dönüşümünün ortak adı 'Kar Uçucuları (İngilizce:Snowflyers) idi.[3]

1921 Ford Model T karmobil

1935'te Joseph Bombardier ilk kar motosikletini yaptı ve başarıyla denedi. Bu aracın zincir dişlili ve paletli sürüş sistemine vardı ve kayaklarla yönlendiriliyordu.

Coandă kanallı fan tarafından desteklenen motorlı kızak
Hastings, Minnesota yakınlarında Mississippi Nehri üzerinde giden kar arabası, 1910

Kışın kırda nakliye zorlukları diğer araçların kara saplandığı derin karda gitmek için özel tasarımlı kar motosikletinin icadına yol açtı.[4] 20. yüzyıl boyunca hızla gelişen tasarımlarla, kar koşullarına, araziye, çalı vb engellere dayanan önceleri yavaş hızda kızağı çeken, gaz motorlu iki kişilik paletli makineler yapıldı.

İlk tasarımlarda 10 beygir gücü (7,5 kW) iki zamanlı motorlar, bazılarındaysa gücü 200 hp (150 kW) üzerinde daha yeni tarzlı iki ve dört zamanlı benzinli motorlar kullanıldı.

Birden fazla yolcu taşıyan kar motosikletleri

Nicholas II Packard Twin-6, Kégresse paleti ile

Kar motosikleti[5][6] sadece bir mucidin eseri değil, daha çok araçların karda gitmesi için motor ve destekleyici cihazların bir geliştir sürecidir. Karmobil, genellikle aynı bileşenleri ama farklı bir amaç için kullanan mucitlerin önce otomobilde ve daha sonra havacılıktaki gelişmelere paralel çalışmalarının sonucu geliştirilen bir ürünüdür.

Wisconsin'liler 1900'den önce kar üzerinde araçlarla, koşucular ve kavrama paletleriyle donatılan bisikletlerle, buharla çalışan kızaklarla ve daha sonra da arkada traktör paletleri ve önde kayaklarla dönüştürülmüş T Model Ford'larla deneyler yaptılar.

Modeli olmayan bir kızak-pervane tasarımı için patent (554.482), 5 Eylül 1895'te mucitler William J. Culman ve Brule, Wisconsin'li William B. Follis tarafından gönderildi.[7]

1926'da Wisconsin, Three Lakes yakınlarında düzenlenen ilk yarışlara bu "kar arabalarından" 104'ü katıldı.

1920'lerde Wisconsin, Sayner'den Carl Eliason uzun bir kızağa iki silindirli motosiklet motoru takarak onu öndeki kayaklarla yönlendirdi ve tek motorlu sonsuz bir palet kullanarak ilk modern kar motosiklet prototipi geliştirdi.[8] Finlandiya'dan 200'lük bir sipariş aldıktan sonra patentini Clintonville'deki Four Wheel Drive (FWD) şirketi'ne sattı. Askeri kullanım için 300 adet bunlardan yapıldı ve ardından patenti Kanadalı bir yan kuruluşa devrettiler.

Amerikan Motorlu Kızağı, 1905'te Boston'da üretilen kısa ömürlü, yenilikçi bir araçtı. Karda seyahat için tasarlanmış, motor, tahrik mil sistemi ve kızakları tutan bir çerçeveye takılmış bir kızak gövdesinden oluşuyordu.[9] İlginç bir yenilik olarak görülmesine rağmen satışları azdı ve 1906'da üretim durdu.[10]

Pervane tahrikli ve kayakları üzerinde giden Aerosani, 1909–1910'da arasında helikopterle ünlü Rus mucit Igor Sikorsky tarafından inşa edildi.[11] Aerosaniler, Kış Savaşı ve İkinci Dünya Savaşı sırasında Sovyet Kızıl Ordu'su tarafından kullanıldı.[12]

Aerosani'lerin paletlerle hareket etmedikleri için kar motosikletleri olarak sayılıp sayılmadıkları konusunda bazı anlaşmazlıklar vardır.[13][14][15]

Adolphe Kégresse, 1906 ve 1916 yılları arasında Çar II. Nikolay için çalışırken Kégresse paleti adlı orijinal bir tırtıl palet sistemi tasarladı. Bunlar, birbirine kenetlenen metal segmentler yerine esnek bir kayış kullanıyordu ve geleneksel bir arabaya veya kamyona onu kar da dahil olmak üzere yumuşak zeminde kullanıma uygun bir yarım palet haline getirmek için takılabilirdi. Geleneksel ön tekerlekler ve direksiyon sistemi kullanıldı ancak sağ üst resimde görüldüğü gibi tekerleğe kayak takılabilir. Bunu Kraliyet garajındaki Rolls-Royce arabalar ve Packard kamyonlar dahil olmak üzere birçok arabaya uyguladı. Bu bir kar arabası olmasa da, modern kavramın atasıdır.

Erken Bombardier Karmobili
İlk karmobilinin içi
Red Lake, Kanada'da uçak motoruyla çalışan kayak araba taksisi, 1937

Amerika Birleşik Devletleri Ortabatı'sının nispeten kuru kar koşulları, dönüştürülmüş Ford Model T'lere ve diğer benzer araçlara uygundu, ancak bunlar güney Quebec ve New England gibi nemli kar alanları için uygun değildi. Bu, Quebec, küçük Valcourt kasabasından Joseph-Armand Bombardier'in her türlü kar koşuluna uygun farklı bir tırtıl palet sistemi icat etmesine yol açtı.

Bombardier, 1928'den beri bazı "metal" paletli araçlar yapmıştı, ancak yeni devrim niteliğindeki palet çekiş sistemi (kauçuk kaplı dişli bir tekerlek ve arka tekerlekleri saran kauçuk ve pamuklu bir palet) ilk büyük buluşuydu. 1937'de kapalı, yedi kişilik bir kar arabası olan B-7'nin üretimine başladı ve 1942'de on iki kişilik bir model olan B-12'yi tanıttı. B-7'de Ford Motor Company'den V-8 düz başlı motor vardı. B-12'nin Chrysler endüstriyel altı silindirli düz kafalı motoru vardı ve 1951'e kadar 2,817 adet üretildi. Ambulanslar, Canada Post araçları, kış "okul otobüsleri", ormancılık makineleri ve hatta II. Dünya Savaşı'nda ordu araçları gibi birçok uygulamada kullanıldı. Bombardier her zaman motorlu scooter boyutuna benzer daha küçük bir versiyonun hayalini kurmuştu.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Karmobil ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ Office, Government of Canada, Industry Canada, Office of the Deputy Minister, Canadian Intellectual Property. "Canadian Patent Database / Base de données sur les brevets canadiens". www.ic.gc.ca. 10 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2018. 
  2. ^ ABD patent 1.188.981
  3. ^ ""Snowflyers Replace Dogs in Frozen North" Popular Mechanics, December 1934". 16 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2021. 
  4. ^ Smowest Magazines (2002). "Snowmachine". 30 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2009. 
  5. ^ University of Oregon Slang Dictionary (2002). "Sled". 30 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2009. 
  6. ^ sledspace.com (2008). "Sledspace – Snowmobile Community". 29 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2011. 
  7. ^ Official Gazette of the United States Patent Office United States. Page 778. January 1, 1896; U.S. Patent Office.
  8. ^ "Lame hunter invents swift motorized sled". Popular Science: 62. December 1928. 1 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2013. 
  9. ^ "Scientific American Volume 92 Number 04 (January 1905)". archive.org. 28 Ocak 1905. 13 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  10. ^ "The American Motor Sleigh & The American Motor Sleigh Co". www.american-automobiles.com. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  11. ^ "The Propeller-Driven Sleigh". SelfSite. 26 Temmuz 2005. 10 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2008. 
  12. ^ Valeri Potapov Translated by: James F. Gebhardt (1998). "Soviet Combat Snowmobiles". The Russian Battlefield. 26 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2008. 
  13. ^ "Enjoying A Snowmobile At Full". Journal-a-day. 18 Aralık 2006. 7 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2008. Not only are snowmobiles popular in the United States and Canada, USSR has their very own version of the snowmobile, which can be seen in the Aerosani. Aerosani, when interpreted, intends "aero sleigh." The Russians usage this propeller-powered snowmobile for delivering the mail, patrolling the metes, as well as for recreational intents. 
  14. ^ "Soviet Aerosani RF 8 (for 3D Studio Max)". Vanishing Point. 7 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2008. An aerosani (Russian: aerosani, literally 'aerosled') is a type of propeller-powered snowmobile, running on skis, used for communications, mail deliveries, medical aid, emergency recovery and border patrolling in northern Russia, as well as for recreation. Aerosanis were used by the Soviet Red Army during the Winter War and the Second World War. 
  15. ^ On this site, they tell you to go to Snowmobile when you search for Aerosani 18 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Otomobil</span> yolcu veya yük taşımak üzere tasarlanmış, motorlu ve tekerlekli kara ulaşım aracı

Otomobil, yolcu veya yük taşımak üzere tasarlanmış, motorlu ve tekerlekli kara ulaşım aracı. Otomobil, yakıtla çalışan bir motor sayesinde hayvan gücü kullanılmadan, itmeden veya çekmeden hareket edebilen ve üzerindekileri de taşıyabilen bir taşıttır. Halk arasında -ve bundan sonra bu maddede de- "araba" olarak isimlendirilir ve bilinir.

Bayerische Motoren Werke AG genellikle anılan kısaltmasıyla BMW, 1916 yılında kurulan Alman otomobil, motosiklet, motor ve bisiklet üreticisidir. BMW ayrıca, Mini ve Rolls-Royce, otomobil şirketlerinin sahibidir. Çalışan sayısı 120.726'dır. 2020 cirosu 98 milyar 998 milyon euro'dur, aynı yıl 2.494.451 araç üretmiştir. Bu üretimin 2.028.841 adedi BMW markası altındadır. Ayrıca aynı yıl motosiklet üretimi 169.272 adettir. Sadece motor sporlarına özel BMW M'i de bünyesinde bulundurur.

<span class="mw-page-title-main">Zırhlı personel taşıyıcı</span> Cepheye asker taşımak için kullanılan araç

Zırhlı personel taşıyıcı veya kısaca ZPT, piyadeleri cepheye taşımak için üretilen Zırhlı savaş aracıdır. Genellikle Makineli tüfek ile silahlandırılan araçlarda kimi zaman geri tepmesiz top, güdümlü tanksavar füzesi ya da havan topundan yararlanılmaktadır. Bu araçlar doğrudan cephe savaşları için tasarlanmayıp, taşıdıkları askerleri şarapnel ve düşman pusu ateşlerinden korumak içinde üretilmiştir. Yürüyen aksamlarında genellikle tekerlek ve palet kullanılmıştır. Örneğin Birleşik Devletler Ordusuna ait M113'de (palet), Birleşik Krallık Ordusuna ait FV 432'de (palet), Fransız VAB'da (tekerlek), Alman Ordusu GTK Boxerda (tekerlek) ve Sovyet BTR'de (tekerlek) kullanmaktadır. Bu araçlardan daha zırhlı olan Zırhlı Muharebe Araçları (ZMA) ise doğrudan cephede düşmanla çarpışmak için üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İki zamanlı motor</span> Motor tipi

İki zamanlı motor, içten yanmalı bir motor tipidir. Daha yaygın olarak kullanılan dört zamanlı motordan farkı, pistonun doğrusal hareketlerinde 4 yerine 2 stroka sahip olmasıdır. İki zamanlı motorlarda emme ve sıkıştırma 1 strokta, yanma ve egzoz 1 strokta yapılır. Dört zamanlı motorlarda ise her iş için 1 strok gerekir.

Otomatik şanzıman veya otomatik vites, motorlu aracı sürerken belli bir motor devir hızı için, tekerleklerin devir hızının kademeli olarak, motor gücünü ileten dişlileri değiştirerek yükseltilmesi ya da alçaltılması işleminde sürücünün işini kolaylaştıran bir mekanizmadır.

<span class="mw-page-title-main">Motosiklet</span> Ulaşım aracı

Motosiklet, iki ya da üç tekerlekli, bisiklet benzeri, içten yanmalı motora sahip bir ya da iki kişilik ulaşım aracıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yarı paletli araç</span>

Yarı paletli araç, ön kısmında yönlendirme için tekerlek veya kızak çifti, arka kısmında ise tahrik ve yükünün büyük kısmını taşımak için palet bulunduran, sivil veya askeri amaçlı olarak kullanılan taşıttır. Yarı paletli taşıtlarda tank ve benzeri paletli araçlardaki yol dışı seyir ve yük taşıma faydaları ile tekerlekli bir taşıttaki sürüş karakteristikleri bir arada bulunmaktadır.

Sd.Kfz. 254, Nazi Almanyası ordusu Wehrmacht tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan paletli keşif aracıydı.

<span class="mw-page-title-main">Sd.Kfz. 9</span> topçu traktörü

Sd.Kfz. 9 veya Schwerer Zugkraftwagen 18t, II. Dünya Savaşı boyunca Mihver güçlerince kullanılan bir Alman ağır yarı paletli topçu traktörüdür. Genellikle 24 cm Kanone 3 gibi çekili ağır top ve obüsleri çekme ve tank kurtarma çalışmalarında kullanılmıştır. 1938-1945 yılları arasında yaklaşık 2500 adet üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">ZİS-5</span>

ZiS-5, Sovyetler Birliği'nde üretilen bir kamyon modelidir. Amerikan Autocar Model CA'nın kopyası olup, 1930'lar ve 1940'ların Kızıl Ordu'sunda temel taşıma birimi olarak GAZ-AA ve YaG kamyonları ile birlikte kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Benz Patent-Motorwagen</span>

Benz Patent-Motorwagen, 1885 yılında Karl Benz tarafından üretilen ve tarihin ilk otomobili olarak kabul edilen taşıttır.

<span class="mw-page-title-main">Kızak</span>

Kızak, genellikle kar ve buz gibi kaygan yerlerde, bazen de çamur, çimen ya da düzgün taş yüzeylerde, ulaşım ve taşımayı sağlayan, altında iki uzun kaydırağı bulunan, çekimsiz ya da at, köpek, rengeyiği ile çekimli arazi aracıdır. Kızaklı köpek yarışında köpek çekimli köpek kızağı kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Palet (mekanik)</span> birden fazla sıralı tekerlek ya da çarklar ile bunların çevresine gerili bir kayıştan oluşan taşıt tahrik sistemi

Palet veya yürüyüş takımı, birden fazla sıralı tekerlek ya da çarklar ile bunların çevresine gerili bir kayıştan oluşan taşıt hareket düzeneğidir. Kayışın yere temas eden yüzeyinin tek bir tekerlekten çok daha büyük olması çok düşük yüzey basıncıyla birlikte yere daha iyi ağırlık aktarımı sağlar, bu sayede paletli bir taşıtın yumuşak yüzeylere saplanıp batma riski tekerlekli taşıta göre çok daha azdır.

<i>Sd.Kfz. 8</i> Almanya yapımı yarı paletli kamyon

Sonderkraftfahrzeug 8, Almanya yapımı yarı paletli kamyondur. Ana görevi 21 cm Mörser 18, 15 cm Kanone 18 ve 10,5 cm FlaK 38 gibi ağır çekili toplar için topçu traktörü olarak faaliyet göstermekse de, aynı zamanda piyade taşıma görevi de yapabilmekteydi. 1938 ve 1945 arasında yaklaşık 4.000 adet üretildi. II. Dünya Savaşı'nda Almanlar tarafından her cephede, özellikle Polonya'nın İstilası, Fransa Muharebesi, Balkan Cephesi, Doğu Cephesi, Kuzey Afrika Cephesi, Normandiya Savaşı ve İtalyan Cephesi'nde kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Mikro otomobil</span> otomobillerin en küçük boyu

Mikro otomobiller çoğunlukla üç veya dört tekerlekli ve 700 cc ‘den daha az silindir hacimli otomobiller in en küçük boyu için kullanılan terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Zincir dişlisi</span>

Zincir dişlisi, cer dişlisi veya tahrik dişlisi bir zincir, palet ya da diğer delikli ya da girintili maddeye hareket aktarmak üzere tasarlanmış, dişleri olan bir çark veya tekerlektir. 'Zincir dişlisi' adı genellikle radyal çıkıntılarının üzerinden geçen bir zincire geçtiği herhangi bir tekerleği tanımlar. Pürüzsüz olan makaralara kıyasla zincir dişlileri zincir veya paletle eşleşmesini sağlayan çıkıntılara sahiptir. Dişli çarklarden farklı olarak zincir dişlileri birbirleri ile doğrudan eşleşmezler.

<span class="mw-page-title-main">Araba bagajı</span>

Araba bagajı, arabanın ana deposu veya kargo bölmesidir. Erken tasarımlar, aracın üzerine monte edilmiş bir dış raf içerirdi.

<span class="mw-page-title-main">Üç tekerlekli</span>

Üç tekerlekli, üç tekerleği olan araç'tır. Bazı motorlu üç tekerlekli bisikletler yasal motosiklet olarak sınıflandırılabilirken diğerleri motorsuz üç tekerlekli bisiklet, bazıları ise insan veya hayvan gücüyle çalışan taşıtlardır.

Hyanide, Alman tasarımcılar Tilmann Schlootz ve Oliver Keller tarafından tasarlanan ve üretilen hibrit bir motosiklet aracıdır. Motosiklet, ilk kez 2006 Michelin Challenge Tasarım yarışmasında sergilenen arazi bisikleti-kar motosikleti-dört tekerlekli araç konseptlerinin bir kombinasyonudur. Sürekli bir iz üzerinden derin çamur, kum ve kar arazilerinde hareket edebilmektedir. Şu anda sadece beşte bir ölçekli bir model olarak bir prototip mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Messerschmitt KR175</span>

Messerschmitt KR175 mikro otomobil (1953–1955), Messerschmitt tarafından Fritz Fend ile 1952 anlaşması kapsamında üretilen ilk araçtı. Kavram olarak, gerçek tasarımda olmasa da, prensipte Fend Flitzer engelli arabasının geliştirilmiş haliydi. 1956'da Messerschmitt KR200 ile değiştirilmeden önce yaklaşık 15.000 adet üretildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.