İçeriğe atla

Karl Hadank

Karl Hadank
Doğum21 Şubat 1882
Kesseldroft
Ölüm1945
Berlin
MilliyetAlman
MeslekDilbilimci

Karl Hadank (21 Şubat 1882 - 1945), İran dillerinde uzman Alman dilbilimcidir.

Hayatı

Hadank; Papaz Emil Hadank ve eşi Marie'nin oğluydu. Cottbus'taki gramer okuluna ve 1901'de okul bitirme sınavını kazandığı Berlin'deki Friedrich-Wilhelms-Gymnasium'a gitti. Daha sonra Berlin'de tarih ve coğrafya okudu. 1905'te, Cortenuova savaşı üzerine bir tez ile Friedrich-Wilhelms-Universität zu Berlin'de doktorasını aldı.[1]

Hadank öğretmen olarak çalıştı, ancak öğretmenlikten geçici olarak serbest bırakıldı. Prusya Bilimler Akademisi adına, 1917'de ölen oryantalist Oskar Mann tarafından oluşturulan el yazması koleksiyonlarını düzenledi ve bazılarının editörlüğünü yaptı. 1932'de Şam ve Bağdat 'a araştırma gezileri yaptı ve doğuya özgü el yazmaları koleksiyonunu genişletti.[2] İran dillerinin araştırılması alanında, Zazacanın ilk kapsamlı bilimsel gramerinin Zazacanın Lehçeleri başlığı altında yayınlanması da dahil olmak üzere önemli başarı elde etti.[3] Hadank ve Mann'ın birbiriyle yakından bağlantılı mülkleri, Berlin Eyalet Kütüphanesi'nde ve Berlin-Brandenburg Bilimler Akademisi arşivindedir. Bunlar, 2009 yılından itibaren Alman Araştırma Vakfı tarafından finanse edilen bir projede bilimsel olarak geliştirildi ve Alman doğu çalışmalarının tarihi hakkında önemli kaynakları temsil ediyorlar.[4]

Kaynakça

  1. ^ Karl Hadank: Lebenslauf in Schlacht bei Cortenuova, 27, xi. 1237. Richard Hanow, Berlin 1905 (online 19 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.).
  2. ^ Hadank, Karl 19 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Archiv der Berlin-Brandenburgischen Akademie der Wissenschaften. Abgerufen am 7. November 2020.
  3. ^ Oskar Mann, Karl Hadank: Zâzâ'nın ağızları, özellikle Siverek ve Kor'dan. Leipzig 1932
  4. ^ Erschließung der Nachlässe der Orientalisten Oskar Mann und Karl Hadank

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Zazaca</span> Zazalar tarafından Türkiyenin doğu ve güneydoğusunda konuşulan bir dil

Zazaca, Hint-Avrupa dil ailesinin İran dilleri grubunda bulunan Kuzeybatı İran koluna bağlı bir dildir. Zazalar tarafından Türkiye'nin doğusunda Bingöl, Elâzığ, Erzincan, Erzurum, Sivas ve Tunceli; güneydoğusunda Diyarbakır, Adıyaman, Şanlıurfa ile Muş'un Varto ilçesi ve Bitlis'in batısında Mutki ilçesi civarındaki köylerde yoğunlukla konuşulur. Zazacaya gramer, genetik, dil bilimi ve söz varlığı açısından en yakın diller Hazar Denizi kıyılarında konuşulan Talışça, Tatça, Gilekçe, Simnanca, Sengserce ve Mazenderancadır.

<span class="mw-page-title-main">Zazalar</span> Türkiyenin doğu ve güneydoğusunda yaşayan bir etnik grup

Zazalar, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı bir dil olan Zazaca konuşup Türkiye'nin çoğunlukla Doğu Anadolu Bölgesi'nde; Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan ve Tunceli, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde ise; Diyarbakır, Adıyaman, Şanlıurfa illerinin belirli bölgelerinde yaşayan İranî bir halktır. Yaklaşık 2-3 milyon nüfusa sahip olan Zazalar; Türkler, Kürtler ve Araplardan sonra sayısal olarak Türkiye'deki dördüncü en büyük etnik grubu oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Friedrich Engels</span> Alman filozof (1820–1895)

Friedrich Engels, Alman sosyalist, filozof, tarihçi ve siyaset bilimcidir. Aynı zamanda, iş insanı olan Engels'in babasının Salford, Birleşik Krallık, Prusya'nın Barmen şehrinde büyük tekstil fabrikaları vardı. Karl Marx ile birlikte Marksizm'in kurucusu sayılan Engels "ilk marksist" olarak tanımlanmıştır. 1845 yılında kendi gözlem ve araştırmalarına dayanan "1844 Yılında İngiltere'de İşçi Sınıfının Koşulları" isimli yapıtı yayınlanmıştır. Karl Marx'la beraber "Komünist Manifesto"'yu (1848) yazarak komünist kuramın geliştirilmesinde önemli bir rol oynamıştır. Sonrasında Karl Marx'a maddi destek sağlayarak "Das Kapital" için yaptığı araştırmalara yardımcı olan Engels, Karl Marx öldükten sonra onun önemli sayılan eserlerinden Das Kapital'in son iki cildini tamamlamıştır. Ayrıca daha sonra Artı-Değer Teorileri ve Kapital'in 4. cildi olarak Karl Kautsky tarafından basılan Marx'ın notlarını düzenlemiştir. 1884 yılında, Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni isimli kitabı yayınlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Orhun Yazıtları</span> 8. yüzyıla tarihlenen Göktürk yazıtları

Orhun Yazıtları, Göktürk Yazıtları ya da Köktürk Yazıtları, Eski Türkçe (𐰆𐰺𐰴𐰣∶𐰖𐰔𐱃𐰞𐰺𐰃) olan, Türklerin bilinen ilk alfabesi olan Orhun alfabesi ile II. Köktürk Kağanlığı döneminde Göktürkler tarafından yazılmış yapıtlardır. Birçok kişi ilk Türkçe yapıt olarak bilse de ilk Türkçe yapıt Çoyr Yazıtıdır. Orhun yazıtları Türkçenin tarihsel süreçteki gramer yapısı ve bu yapının değişimiyle ilgili bilgiler verdiği gibi Türklerin devlet anlayışı ile yönetimi, kültürel ögeleri, komşuları ile soydaşlarıyla olan ilişkileri ve sosyal yaşantısıyla ilgili önemli bilgiler içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Vasili Radlov</span> Alman asıllı Rus doğubilimci ve Türkolog

Vasili Vasilyeviç Radlof veya Wilhelm Radloff, Alman asıllı Rus doğu bilimci ve Türkolojinin kurucusu.

<span class="mw-page-title-main">Wilhelm von Humboldt</span> Alman eğitimci, filozof ve yazar (1767-1835)

Friedrich Wilhelm Christian Carl Ferdinand von Humboldt, Alman filozof, dilbilimci ve devlet adamı. Berlin Üniversitesi'nin kurucularındandır.

<span class="mw-page-title-main">Goranice</span> Bir Batı İran dili

Goranice, bir Kuzeybatı İran dilidir. İran dillerinin kuzeybatı grubundan olup Zaza-Gorani Dilleri alt grubunda yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Heinrich Mann</span>

Luiz Heinrich Mann Alman yazardır. Eserlerinde toplumsal konuları ele almıştır. Özellikle 2. Wilhelm dönemindeki Alman toplumunun otoriter yapısını sert şekilde eleştirmesiyle tanınmıştır. Thomas Mann'ın ağabeyidir.

<span class="mw-page-title-main">Friedrich Wöhler</span>

Friedrich Wöhler, Alman kimyager. Üreyi laboratuvarda sentezleyen ilk bilim insanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Adolf von Baeyer</span> Alman kimyager

Johann Friedrich Wilhelm Adolf von Baeyer,, Alman kimyager.

Zaza milliyetçiliği veya Zazacılık, Zazaların; Kürtler ve Türklerden ayrı millet olduğunu savunan, Zaza kültürel kimliğini ve birliğini destekleyen bir siyasi milliyetçilik biçimidir. KONDA Araştırma ve Danışmanlık'ın 2019 yılında gerçekleştirdiği ulusal araştırmaya göre Zazalar Türkler, Kürtler ve Araplardan sonra Türkiye'deki dördüncü en büyük etnik kimliği oluşturmaktadır. Zazaların da dahil olduğu bir araştırmada Zazaların büyük çoğunluğunun kendilerini ve dillerini Kürtçeden ayrı olarak Zaza ve Zazaca olarak tanımladıkları tespit edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Berlin Humboldt Üniversitesi</span> Almanya, Berlinde kurulu devlet üniversitesi

Berlin Humboldt Üniversitesi, Almanya'nın başkenti Berlin'deki 4 üniversite arasında en eski üniversitedir.

<span class="mw-page-title-main">Oskar Schlemmer</span> Alman ressam, heykelci ve sahne tasarımcısı (1888-1943)

Oskar Schlemmer, Bauhaus okulu mensubu Alman ressam, heykeltıraş, tasarımcı ve koreograf. Heykel atölyesinde bir süre çalıştıktan sonra 1923'te Bauhaus'un tiyatro atölyesinde Form Ustası olarak işe alındı. En ünlü yapıtı Triadisches Ballett 'te, oyuncular normal şekillerinden geometrik şekillere dönüştürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Franz Bopp</span> Alman dilbilimci

Franz Bopp F. Bopp Alman dilbilimcisi ve Hint – Avrupa dil ailesinin Hint –İran grubuna bağlı Sanskritçeyi araştıran bilim insanıdır. Karşılaştırmalı Hint – Germen Dil biliminin kurucusu olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Jacob Grimm</span>

Jacob Ludwig Karl Grimm, Berlin), Alman dil bilimci, filolog, hukukçu ve halk bilimci.

Hindoloji, bir bilim dalıdır. Hintçe dilin, edebiyat, tarih, din ve Hint toplumların manevi, maddi kültürünü sistematik şekilde toplar ve araştırır. Geçmiş ve günümüz Hintçesi ve Hint toplumları ana konusunu oluşturur.

Oskar Mann, İran dillerinde uzman Alman dilbilimcidir.

Wilhelm Friedrich Carl Giese, Alman Türkolog ve Osmanlı tarihçisidir. 1870'te günümüzde Polonya sınırlarında kalan Stargard da dünyaya geldi. Greifswald Üniversitesi'nde ilahiyat ve Doğu dilleri bölümünü bitirdi ve 1894'te Wilhelm Ahlwardt'ın yanında eski Arap şiiri üzerine doktora yaptı. 1899'da Georg Jakob'un tavsiyesi ile Türkoloji'ye yöneldi ve 1905'e kadar İstanbul'daki Alman Lisesi'nde başöğretmenlik görevini yürüttü. Anadolu'nun çeşitli şehirlerinde, yörükleri dinleyerek ağız araştırmaları yaptı ve çeşitli türkü sözleri derlemeleri hazırladı. Ülkesine döndükten sonra Greifswald'da lise öğretmenliği yaptı ve ardından üniversiteye geçerek doçent oldu. 1907'de Berlin'deki Seminar für orientalische Sprachen'de Karl Foy'un yerine Türk dili profesörü olarak atandı. 1907'de derlemelerin olduğu Erzählungen und Lieder aus dem Vilajet Qonjah adlı kitabı yayımlandı. Yüzbaşı rütbesiyle 1914-1915 yıllarında orduda görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Deylemliler</span>

Deylemiler Hazar Denizi'nin güneybatı kıyısındaki Kuzey İran'ın dağlık bölgeleri olan Deylem'de yaşamış bir halk.

<span class="mw-page-title-main">Osman Reşer</span> Alman şarkiyatçı

Osman Yaşar Reşer, Alman şarkiyatçı.