İçeriğe atla

Kardeşçe Lider ve Devrimin Rehberi

Büyük Sosyalist Libya Arap Halk Cemahiriyesi'nin Kardeşçe Lideri ve Devrimin Rehberi
Arapça: الأخ القائد ومرشد الثورة الجماهرية العربية الليبية الشعبية الإشتراكية العظمى
Görevdeki
tek sahibi
Muammer Kaddafi'ydi
Resmî ikametBab el-Aziziye, Trablus
OluşumHalkın Otoritesinin Kurulmasına İlişkin Bildiri
2 Mart 1977
Kaldırılma20 Ekim 2011 (Kaddafi'nin ölümü)
Libya Sosyalist Halk Cemahiriyesi
Bu kategoride yer alan maddeler
Libya Sosyalist Halk Cemahiriyesi hükûmeti ve siyasetinin
bir parçasıdır.
Anayasa
Yürütme
Yasama
Yargı
  • Yargıtay
  • Temyiz Mahkelmeleri
  • İlk Derece Mahkemeleri
  • Özet Mahkeme
Alt bölümler
Dış politika
  • Dış ilişkiler
Alakalı

Büyük Sosyalist Libya Arap Halk Cemahiriyesi'nin Kardeşçe Lideri ve Devrimin Rehberi (Arapça: الأخ القائد ومرشد الثورة الجماهرية العربية الليبية الشعبية الإشتراكية العظمى), ülkenin resmi yönetim yapısının yalnızca sembolik bir figürü olduğunu iddia eden Libya eski lideri Muammer Kaddafi'nin sahip olduğu bir unvandı.[1][2] Ancak eleştirmenler, Libya devletinin Kaddafi'nin herhangi bir gücü elinde bulundurduğunu inkâr etmesine rağmen, Kaddafi'yi fiilen eski siyasi görevli olarak konumlandırarak[3] uzun zaman boyunca onu bir demagog olarak tanımladılar.

Tarih

1 Eylül 1969'da Kral İdris'in tahttan indirildiği darbeden sonra Libya, Kaddafi başkanlığındaki Devrim Komuta Konseyi (DKK) tarafından yönetildi. 2 Mart 1977'de, Halkın Otoritesinin Kurulmasına İlişkin Bildiri'nin kabul edilmesinin ardından, DKK kaldırıldı ve yüce güç, Genel Halk Kongresi'nin eline geçti.[4] Kaddafi daha sonra Genel Halk Kongresi'nin Genel Sekreteri oldu.

2 Mart 1977'de Kaddafi tüm kamusal işlevlerden feragat etti ve Libya devletinin "Lideri" (Qāʾid) olarak atandı ve hükûmet açıklamaları ile resmi basında "Libya Arap Sosyalist Halk Cemahiriyesi'nin 1 Eylül Büyük Devrimi Rehberi" veya "Kardeşçe Lider ve Devrimin Rehberi" olarak onurlandırıldı.[5]

Bu unvan resmi olarak yalnızca 1979'dan itibaren kullanılmasına rağmen, genellikle Kaddafi'nin egemenlik döneminin tamamı için kabul edilmektedir. Kaddafi'nin 1979'dan itibaren resmi bir hükûmet işlevi olmamasına rağmen, hükûmet ve ülke üzerinde neredeyse mutlak bir kontrol uyguladığı anlaşıldı. 2011'deki iç savaştan önceki 42 yıllık iktidarı, onu 1900'den bu yana en uzun süre iktidarda olan kraliyet dışı ulusal lider ve aynı zamanda en uzun süre hüküm süren Arap lideri yaptı.[6]

Her ne kadar Ağustos 2011 sonunda Trablus'tan kovulsa da Kaddafi, 20 Ekim 2011'deki Sirte Muharebesi ve sonrasındaki ölümüne kadar Kaddafi yanlısı güçlerin lideri olarak bu konumunu fiili açıdan korudu.[7]

Kaddafi yönetiminde Libya'nın siyasi sistemi

Büyük Sosyalist Halkın Libya Arap Cemahiriyesi, resmi olarak Yeşil Kitap'ta ortaya konan siyasi ideoloji temelinde yönetildi. İdeoloji, doğrudan demokrasi fikrine ve tüm vatandaşların tüm siyasi konularda doğrudan karar almalarına dayanıyordu. Ülke çapında, egemenliğin asıl sahipleri olarak kabul edilen Temel Halk Kongreleri vardı. Bunlar, hem kadınları hem de erkekleri bulunduran yetişkin vatandaşların bileşimini içeriyordu. Temel Halk Kongreleri'nin yönetim ve yürütme organlarından Belediye Halkı Kongreleri ve Komiteleri, ardından da Genel Halk Kongresi (yasama organı) ve Genel Halk Komitesi (yürütme organı) oluşurdu.

Genel Halk Kongresi, halk adına kararlar alan seçilmiş üyeleri değil, tüm halk kongreleri ve komitelerini bir araya getiren bir koordinasyon organı olarak görüldüğünden, Kaddafi halkın veya seçilmiş temsilcilerin parlamento temsilini reddetti. Tüm kanunlar Temel Halk Kongreleri tarafından onaylanırdı ve daha sonra nihayet Genel Halk Kongresi tarafından kabul edilirdi.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Wynne-Jones (19 Mart 2011). "Libyan minister claims Gaddafi is powerless and the ceasefire is 'solid'". The Daily Telegraph. Londra. 29 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2011. 
  2. ^ "Gaddafi: Libya dignity under attack". Al Jazeera. 2 Mart 2011. 3 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2011. Libyan leader Muammar Gaddafi has said that he is not a president and so cannot resign his position, and that power is in the hands of the people, during a televised public rally in the capital, Tripoli. 
  3. ^ Bazzi (27 Mayıs 2011). "What Did Qaddafi's Green Book Really Say?". The New York Times. 29 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2011. 
  4. ^ Text of the Declaration 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  5. ^ "Background Note: Libya". US Department of State, Bureau of Near Eastern Affairs. October 2007. 18 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2018. 
  6. ^ Charles Féraud, "Annales Tripolitaines", the Arabic version named "Al Hawliyat Al Libiya", translated to Arabic by Mohammed Abdel Karim El Wafi, Dar el Ferjani, Tripoli, Libya, vol. 3, p.797.
  7. ^ "Muammar Gaddafi killed in Sirte". Al Jazeera English. 20 Ekim 2011. 21 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Libya</span> Akdeniz kıyısında yer alan bir Kuzey Afrika ülkesi

Libya, resmi adıyla Libya Devleti, Akdeniz kıyısında, doğuda Mısır, batıda Cezayir ve Tunus, güneyde Nijer ve Çad, güneydoğuda Sudan ile komşu olan bir Mağrip ve Kuzey Afrika ülkesidir. Ülke Trablusgarp Bölgesi, Fizan ve Sirenayka olmak üzere üç tarihi bölgeden oluşur. Yaklaşık 1,8 milyon kilometrekarelik yüz ölçümüyle Afrika'nın dördüncü, dünyanın 16. büyük ülkesidir. En fazla kanıtlanmış petrol rezervine sahip 10. ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Trablus ülkenin batısında yer alır ve yedi milyon Libyalının üç milyondan fazlası bu şehirde yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Muammer Kaddafi</span> Libyalı asker, siyasetçi ve lider (1942–2011)

Muammer Muhammed Ebu Minyar el-Kaddafi, devrik Libya lideri. 1969 yılında yapmış olduğu darbe sonucu iktidara gelip, 1970'ten 1972'ye kadar Libya başbakanlığı, 1972'den 1979'a kadar ise Libya devlet başkanlığı görevini yürüttü. 1977-2011 yılları arasında "Libya Sosyalist Halk Cemahiriyesi'nin Kardeşçe Lideri ve Bir Eylül Büyük Devriminin Rehberi" unvanını kullanarak, resmî bir görevi olmadan toplam 42 yıl boyunca Libya'yı yönetti. Dünya kamuoyu tarafından bir diktatör veya otoriteryen olarak görülmüş olsa da Kaddafi bunu reddetmiş ve kendisinin Libya halkı için sadece bir rehber ve yol gösterici olduğunu söylemişti. Başlangıçta kendisini ideolojik olarak Arap milliyetçiliği ve Arap sosyalizminin bir karışımı olan Baasçılık'a adamıştı, ancak daha sonra kendisi tarafından önerilen bir hükûmet tarzı olan Üçüncü Uluslararası Teorisine göre hüküm sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Libya İç Savaşı</span> Arap Baharı sonrası Libyada çıkan iç savaş

2011 Libya İç Savaşı, bir Kuzey Afrika ülkesi olan Libya'da hükûmet ve Muammer Kaddafi karşıtı gösterilerle başlamış ve daha sonrasında gerçek anlamıyla bir iç savaşa dönüşmüş ayaklanmalar bütünüdür. Protestolar 7 Şubat 2011 tarihinde başlamış, iç savaş Sirte'nin düşmesi ve Muammer Kaddafi'nin öldürülmesiyle 20 Ekim 2011 tarihinde sona ermiştir. Medyaya göre olaylar halkın 2010-2011 yılı boyunca Arap dünyasını saran protestoların bir ayağı olan 2011 Mısır Devrimi'nden esinlenmesi sonucu başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Harmattan Operasyonu</span> 2011 Fransız askeri operasyonu

Harmattan Operasyonu, Fransa'nın Libya'ya müdahale için kullandığı kod addır. Birleşik Krallık'ın Ellamy Operasyonu, Kanada'nın MOBILE Operasyonu ve Amerika Birleşik Devletleri'nin Şafak Yolculuğu Operasyonu ile ortak hareket eder. Muammer Kaddafi'nin halk ayaklanmasını bastırmak adına muhalif güçlere karşı kullandığı kuvveti durdurmak amacıyla düzenlenmektedir. 19 Mart 2011 tarihinde Paris'te düzenlenen konferans sonucu düzenlenmesi kararı alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Trablus Muharebesi (2011)</span>

Trablus Muharabesi, Libya'nın başkenti Trablus'ta ülkeyi uzun süredir yöneten Muammer Kaddafi ve yandaşları ile Kaddafi'yi devirmek isteyen Ulusal Geçiş Konseyi (UGK) güçleri arasında gerçekleşen bir muharebedir. 2011 Libya İç Savaşı'nın bir parçası olan muharebe, iç savaşın başlangıcından altı ay sonra gerçekleşti. Şehirde başlayan bir isyanın ardından halihazırda şehre kadar ilerlemiş UGK güçleri şehre saldırdı ve en sonunda almayı başardı.

<span class="mw-page-title-main">Vatan Partisi (Libya)</span> Libyada bir siyasi parti

Vatan Partisi veya Libya Ulusal Partisi, Libya İç Savaşı'ndan ve Libya Sosyalist Halk Cemahiriyesi'nin yıkılmasından sonra Kasım 2011'de Libya'da kurulan muhafazakâr İslamcı bir siyasi partidir. Etkili bir selefi din adamı olan Ali es-Sallabi tarafından onaylanmış ve desteklenmiştir. Üyeler arasında Abdülhakim Belhac, Mahmud Hamza, Ali Zeydan ve Mansur Seyf el-Nasar da bulunmaktadır. Kurulduğu tarihte, geçici olarak Özgürlük, Adalet ve Kalkınma için Ulusal Buluşma adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Libya Ulusal Kurtuluş Cephesi</span>

Libya Ulusal Kurtuluş Cephesi (LUKC), Libya'da Muammer Kaddafi döneminde 7 Ekim 1981 muhalifler tarafından kurulmuş örgüttür. Libya'daki Kaddafi rejiminin yönetimi sırasında aktif bir siyasi muhalefet grubuydu. Demokratik seçimler, özgür basın ve güçlerin ayrılması gibi büyük liberalleştirici reformlar yapılması çağrısında bulundu. 1980'lerde Kaddafi rejimine silahlı muhalefet kampanyası yürüttü ve birkaç darbe girişiminde bulundu. Bunun ve birkaç darbe girişiminin başarısızlığından sonra, grup militanlığı büyük ölçüde terk etti ve bunun yerine Libya'da reformu teşvik etmek için barışçıl taktikleri kullandı; 2005 yılında LUKC, Libya Muhalefet Ulusal Konferansı'nı oluşturmak için altı grupla daha bir araya geldi.

Es-Saadi Muammer Kaddafi, eski Libya lideri Muammer Kaddafi'nin üçüncü oğlu. kariyerine 27 yaşında başlayan eski bir futbolcudur. 2011'de Libya İç Savaşı'nda Libya Özel Güçleri'nin başındaydı. Libya'dan kaçtıktan sonra hakkında kırmızı bülten çıkartıldı. 5 Mart 2014 tarihinde Nijer'de tutuklandı ve Libya'ya iade edildi.

<span class="mw-page-title-main">Libya Sosyalist Halk Cemahiriyesi</span> Libya tarihi (1977-2011)

2 Mart 1977'de Genel Halk Kongresi (GHK), Kaddafi'nin emriyle "Halk Otoritesinin Kuruluş Bildirgesi"ni kabul etti ve Libya Arap Sosyalist Halk Cemahiriyesi ilan etti. Kaddafi devletinin resmi siyaset felsefesinde "cemahiriye" sistemi ülkeye özgüydü, ancak Kaddafi'nin tüm Üçüncü Dünya'ya uygulanması için önerdiği Üçüncü Uluslararası Teorinin gerçekleşmiş hali olarak sunuldu. GHK ayrıca feshedilmiş Devrimci Komuta Konseyinin geri kalan üyelerinden oluşan ve Kaddafi'nin genel sekreter olduğu GHK Genel Sekreterliğini oluşturdu ve Bakanlar Kurulunun yerini alan Genel Halk Komitesini atadı. Komite üyeleri artık bakan değil, sekreter olarak adlandırıldılar.

<span class="mw-page-title-main">Libya devlet başkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu makale, ülkenin 1951'deki bağımsızlığından bu yana Libya devlet başkanlarını listeler.

Muhabarat el-Cemahiriye Muammer Kaddafi'nin emri altında Libya'nın ulusal istihbarat servisi olmuştur. Libya İç Savaşı sırasında, teşkilat direktörü Abuzed Ömer Dorda, Kaddafi karşıtı güçler tarafından ele geçirilmiş ve Cemahiriye teşkilatı Ağustos 2011'de Kaddafi devrildiği zaman ortadan kaldırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Libya başbakanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Libya başbakanı, Afrika ülkesi Libya'nın 1951 yılından bu yana ülkede kurulan hükûmetlerin başında bulunan kişiye verilen unvandır.

<span class="mw-page-title-main">Libya Devrimci Komuta Konseyi</span> Libyayı 1969 Devriminden sonra yöneten on iki kişilik organ

Libya Devrimci Komuta Konseyi, 1969'dan 1977'ye kadar Libya Arap Cumhuriyeti'ni yöneten on iki kişilik yönetim organıydı. Başkanı, en fazla etkiye sahip olan Muammer Kaddafi idi.

<span class="mw-page-title-main">Genel Halk Kongresi (Libya)</span> Libya Arap Cemahiriyesi hükûmetinin yasama organı

Genel Halk Kongresi (Arapça: مؤتمر الشعب العام الليبي, Mu'tammar el-sha'ab al 'AMM) Muammer Kaddafi'nin Büyük Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi yönetim yapısının ulusal yasama organıydı. Temel Halk Kongrelerinin 2700 temsilcisinden oluşuyordu. GHK, üyeleri Libya bakanlıklarının sekreterleri olan Genel Halk Komitesi ile etkileşime giren yasama forumuydu. Kavramsal olarak kitleler ve liderlik arasında aracı görevi gördü ve yaklaşık 600 yerel “temel halk kongresi” nin sekreterliklerinden oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Temel Halk Kongresi (siyasi)</span> Büyük Sosyalist Libya Arap Halk Cemahiriyesinin en küçük yönetim birimi

Temel Halk Kongresi ya da Temel Halk Konseyi, Libya'da Muammer Kaddafi'nin Büyük Sosyalist Libya Halk Cemahiriyesi hükûmetinin en küçük birimidir. Genellikle diğer ülkelerdeki belediye sisteminin karşılığıydı ve bu coğrafi alt bölüm aynı zamanda Temel Halklar Kongresi olarak da adlandırılıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Temel Halk Kongresi (ülke alt bölümü)</span> Büyük Sosyalist Libya Arap Halk Cemahiriyesinin en küçük idari bölümü

Temel Halk Kongresi, Libya'daki Büyük Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi yönetimindeki en küçük idari alt birimdi. Coğrafi olarak yaklaşık olarak bir ilçe düzeyine karşılık geliyordu.

Libya'da yeni anayasanın kurucu meclis tarafından hazırlanmasının ardından anayasa referandumu yapılacak. Anayasanın yayınlanması için beklenen tarih Aralık 2014 idi. Ancak bu tarih, ülkede devam eden ihtilaf nedeniyle ertelendi. Temmuz 2012'de, başlangıçta kurucu meclis seçimlerini organize etmekle görevlendirilen bir Genel Ulusal Kongre seçildi; ancak Geçici Ulusal Konsey, Libyalıların bunun yerine doğrudan kurucu meclisi seçmesine karar verdi. Genel Ulusal Kongre, 10 Nisan 2013 tarihinde kurucu meclis üyelerinin seçileceği konusunda anlaşmaya vardı.

<span class="mw-page-title-main">Muammer Kaddafi yönetimindeki Libya tarihi</span> Libya tarihi (1969-2011)

Muammer Kaddafi, bir grup genç Libya Ordusu subayına kansız bir darbeyle Kral I. İdris'e karşı liderlik ettikten sonra 1 Eylül 1969'da Libya'nın fiili lideri oldu. Kralın ülkeden kaçmasının ardından Kaddafi başkanlığındaki Devrimci Komuta Konseyi (DKK), monarşiyi ve eski anayasayı kaldırarak "hürriyet, sosyalizm ve birlik" mottosuyla Libya Arap Cumhuriyeti'ni kurdu. İktidara geldikten sonra DKK hükûmeti; herkes için eğitim, sağlık ve barınma sağlama sürecini başlattı. Ülkede halk eğitimi her iki cinsiyet için de parasız ve ilköğretim zorunlu hale geldi. Tıbbi bakım, halka ücretsiz olarak sunuldu; ancak herkese barınma sağlamak, DKK hükûmetinin tamamlayamadığı bir görevdi. Kaddafi döneminde, ülkede kişi başına düşen gelir 11.000 ABD dolarını aşarak Afrika'daki en yüksek beşinci ülke oldu. Refah artışına tartışmalı bir dış politika eşlik etti ve iç siyasi baskı arttı.

<span class="mw-page-title-main">Genel Halk Komitesi</span> Libya Arap Cemahiriyesi hükûmetinin yürütme organı

Genel Halk Komitesi, genellikle GHKO olarak kısaltılır, Muammer Kaddafi'nin Libya Arap Cemahiriyesi'nin varlığı sırasında Libya hükûmetinin yürütme organıydı. Kitleler ve hükûmet liderliği arasında aracı olarak hizmet etti ve Genel Sekreter ve yaklaşık 600 yerel Temel Halk Kongresi'nin (THK) yirmi sekreterinden oluşuyordu, GHKO üyeleri ülke parlamentosu, Genel Halk Kongresi (GHK) tarafından seçildi ve sabit dönemleri yoktu.

<span class="mw-page-title-main">Muammer Kaddafi'nin öldürülmesi</span> Vikihaber maddesi

Muammer Kaddafi'nin öldürülmesi, 20 Ekim 2011'de Sirte Savaşı'nın ardından gerçekleşti. Libya'nın devrik lideri Muammer Kaddafi, Geçici Ulusal Konsey güçleri tarafından yakalandı ve kısa bir süre sonra idam edildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.