İçeriğe atla

Karapi Kilisesi

Koordinatlar: 40°32′49″K 41°02′38″D / 40.54694°K 41.04389°D / 40.54694; 41.04389
Karapi Kilisesi
Harita
Temel bilgiler
KonumYedigöze, İspir
Koordinatlar40°32′49″K 41°02′38″D / 40.54694°K 41.04389°D / 40.54694; 41.04389
İnançDoğu Ortodoks Kilisesi
MezhepGürcü Ortodoks Kilisesi
DurumHarabe
Mimari
Mimari türKilise
Mimari biçimGürcü mimarisi
Tamamlanma10. yüzyıl
Özellikler
MalzemelerYontma taş, kireç harcı

Karapi Kilises (Gürcüce: ქარაფის ეკლესია), tarihsel Speri bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin İspir ilçesine bağlı ve eski adı Karapi olan Yedigöze köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Köyün adının Osmanlıca yazılışına atfen Kerab Kilisesi olarak da bilinir.[1][2]

Tarihçe

Gürcüce bir yer adı olan Karapi (ქარაფი), büyük kaya anlamına gelir.[3] Karapi köyü ve Karapi Kilisesi'nin bulunduğu Speri bölgesi, Orta Çağ'da Gürcistan sınırları içinde bulunuyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Karapi Kilisesi ise, bu tarihten birkaç yüzyıl önce, 10. yüzyılda inşa edilmiştir.[2] Osmanlı döneminde köyün nüfusunun Müslümanlaşmasıyla kilise cemaatini ve işlevini yitirmiştir. Nitekim 1835 Osmanlı nüfus defterinde, Karab veya Kerab şeklinde kaydedilmiş olan köyün nüfusu Müslümanlardan oluşuyordu.[4] Karapi Kilisesi, 2018 yılında büyük ölçüde sağlamdı.[1]

Mimari

Karapi Kilisesi, bugünkü yerleşim yerinin merkezinde inşa edilmiş, küçük ölçekli ve tek nefli bir yapıdır. Duvarları dolgu duvar tekniğinde, kabaca yontulmuş taşlarla kireç harcı kullanılarak inşa edilmiştir. Yapı, kareye yakın dikdörtgen plana sahiptir. Beşik tonoz olarak adlandırılan bir çatıyla örtülmüştür. İçten yarım yuvarlak apsis, 1,80 x1.00 metre ölçülerindedir. Pencere çevresinde ve örtü sisteminde kireç taşı kullanılmıştır. Kilisenin kapısı güneyde yer alır ve 1 metre genişliğe sahiptir. Doğuda apsiste ve batı duvarında birer pencere açıklığı bulunmaktadır.[1][2]

Kaynakça

  1. ^ a b c 2018 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2018 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2019, s 40. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-978-9941-9639-1-9
  2. ^ a b c "Murat Aktemur - Umut Kukaracı, "İspir ve Çevresi Kiliseleri", Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Sayı: 8, 2002, Erzurum". 16 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2024. 
  3. ^ "ქარაფი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 16 Mart 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  4. ^ Yunus Özger, "XIX. Yüzyılın İlk Yarısında İspir ve Köylerinin Nüfusu", A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 34, Erzurum, 2007

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yedigöze, İspir</span>

Yedigöze, Erzurum ilinin İspir ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Tsilkani Katedrali</span>

Tsilkani Meryem Ana Katedrali, Doğu Gürcistan'ın Mtsheta-Mtianeti bölgesindeki Mtsheta Belediyesinin Tsilkani köyünde konumlanmış bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. Aslen 4. yüzyılda inşa edilen kilisenin, Orta Çağ'da sürekli biçimi değiştirilmiştir. Köşelerinde kuleler bulunan bir duvarla çevrelenmiş olan mevcut yapı, kubbeli Yunan haçı planı tasarımına sahiptir. Kilise, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İspir Kalesi Kilisesi</span>

İspir Kalesi Kilisesi, tarihsel Speri bölgesinde, bugün Erzurum iline bağlı İspir ilçesinin merkezinde Orta Çağ'dan kalma bir kilisedir. İspir Kalesi'nin içinde yer alır ve büyük ölçüde yıkılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tzkarostavi Kilisesi</span> Gürcü piskoposluk kilisesi

Tskarostavi Kilisesi, tarihsel Cavaheti bölgesinde erken Orta Çağ'da inşa edilmiş olan Gürcü piskoposluk kilisesidir. Günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesinde kalan ve eski adı Tskarostavi olan Öncül köyünde bulunuyordu.

Tataleti Kilisesi, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Tataleti olan Baltalı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Yapı, büyük ölçüde zarar görmüş halede günümüze ulaşmıştır.

Urumi Kilisesi, Urum Kilisesi olarak da bilinir, Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı Bağdaşen köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma bir yapıdır. Günümüzde ortadan kalkmış olan ve adının Urumi kelimesinden geldiği tahmin edilen Urumi köyünün kilisesiydi.

Tsihisdziri Kilisesi, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Tsihisdziri olan Kayadibi köyünde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir.

Sananesi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Sananesi olan Yarbaşı köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kamhisi Kilisesi</span> Erzurum Şenkaya Yanıkkaval Köyü Orta Çağ Gürcü Kilisesi

Kamhisi Kilisesi, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı Yanıkkaval köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Küçük Kargluhi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı ve eski adı Kargluhi olan Yünören köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisesidir. Köyde bulunan iki kilise Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili tarafından "Küçük kilise" ve "Büyük kilise" şeklinde adlandırılmıştır.

Büyük Kargluhi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı ve eski adı Kargluhi olan Yünören köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisesidir. Köyde bulunan iki kilise Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili tarafından "Büyük kilise" ve "Küçük kilise" şeklinde adlandırılmıştır.

Maskuri Kilisesi veya Meksur Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Maskuri olan Cihanlı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Hoşureti Kilisesi, Hoşireti Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Hoşureti olan Dilekdere köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Bergi Kilisesi, Börk Kilisesi ve Yukarı Bergi Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Bergi olan Börk köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisesidir.

İsi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Uzundere ilçesine bağlı ve eski adı İsi olan Altınçanak köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Nihahi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Nihahi olan Yokuşlu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Gabani Kilisesi, tarihsel Speri bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin İspir ilçesine bağlı Bahçeli köyünün bir mahallesi olan Gabani'de Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir. Bahçeli köyünün eski adından dolayı Çirkini Kilisesi veya Tsirkine Kilisesi olarak da bilinir.

Mgeltsihe Kilisesi, tarihsel Cavaheti bölgesinin Türkiye tarafında kalan kesiminde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Mgeltsihe olan Kurtkale köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Gurcani Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Gurcani olan Derinköy'de Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Taoskari Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı ve eski adı Taoskari olan Çataksu köyünde, Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.