İçeriğe atla

Karanlık bulutsu

Yıldız oluşumu
Nesne sınıfları
Yıldızlararası madde
Moleküler bulut
Bart damlacığı
Karanlık bulutsu
Genç yıldız cismi
Önyıldız
T Tauri yıldızı
Anakol öncesi yıldız
Herbig Ae/Be yıldızları
Herbig-Haro cismi
Kuramsal kavramlar
İlk kütle işlevi
Jeans Kararsızlığı
Kelvin-Helmholtz mekanizması
Bulutsu varsayım
Gezegensel göç
Portal Astronomi portalı

Karanlık Bulutsu, soğurma bulutsuları olarak da anılan bu yıldızlararası bulutlar, koyu renkli gaz ve toz topluluklarıdır ve sıklıkla içlerinde oluşmakta olan yıldızları barındırmaktadırlar. Karanlık bulutsular, parlak bir bulutsunun bir kısmını örttüklerinde (örneğin Atbaşı Bulutsusu) veya arka plandaki yıldızları örttüklerinde (örneğin Kömür Çuvalı Bulutsusu) görülebilirler.

Işığın körlenmesi, büyük moleküler bulutların çok soğuk ve çok yoğun parçalarında yıldızlararası toza sebep olur. Kümeler ve karanlık bulutsuların büyük bileşimleri, dev moleküler bulutlarla ilişkilidir. Soyutlanmış küçük karanlık bulutsular, Bart damlacıkları olarak bilinir.

Karanlık Bulutsu Bölgeleri

En meşhur karanlık bulutsulardan, Atbaşı Bulutsusu.

Aşağıda, 2000 ışıkyılı içerisindeki birçok karanlık bulutsu bölgesinin, gökada düzlemi üzerinde gösterildiği bir tablo ve tıklanabilir harita bulunmaktadır. Harita, Dutra ve Bica'nın listelediği 742 karanlık bulutsunun konumlarını göstermektedir. Ayrıca, birkaç parlak bulutsu da haritada işaretlenmiştir. Bu karanlık bulutsular, Avcı Kolu'nun Dünya'ya yakın kısımlarında önemli yıldız oluşum bölgeleridir. Örneğin meşhur Ülker yıldız kümesi, Boğa Takımyıldızı'ndaki karanlık bulutların arasında oluşan sıcak, genç yıldızlardan meydana gelmiştir.

Önemli Karanlık Bulutsu Bölgeleri
Adı S.A. (J2000) D.A. (J2000) Gökada boylamı (°) Gökada enlemi (°) Uzaklık (Iy)
Koç 03sa 00d +19° 50′ 160 -34 330
Kahraman 03sa 52d +33° 20′ 161 -16 1150
Boğa 03sa 00d +19° 05′ 160 -34 330
Avcı 03sa 00d +19° 05′ 204 -12 1500
Pupa 07sa 39d -44° 90′ 258 -11 1500
Pupa 08sa 21d -36° 60′ 255 0 1400
Yelken 08sa 27d -50° 40′ 267 -7 1000
Kömür Çuvalı Bulutsusu12sa 25d -63° 70′ 300 -1 520
Sinek 12sa 28d -70° 80′ 301 -8 490
Bukalemun 12sa 34d -77° 80′ 302 -15 590
Kurt 15sa 45d -34° 50′ 339 +16 460
Kurt 16sa 01d -39° 70′ 338 +10 470
Yılancı 16sa 31d -22° 90′ 355 +17 520
Yılancı 16sa 50d -14° 20′ 5 +19 520
Akrep 17sa 11d -39° 80′ 347 0 490
Yılancı 17sa 22d -24° 30′ 1 +7 520
Kalkan 18sa 33d -06° 60′ 25 +1 650
Güneytacı 19sa 14d -36° 70′ 1 -20 520
Kartal 19sa 19d +11° 10′ 46 -1 1000
Tilkicik 19sa 22d +23° 20′ 57 +4 650
Kral 20sa 42d +58° 60′ 95 +10 1400
Kral 20sa 56d +67° 20′ 103 +14 1000

Tıklanabilir harita

Kaliforniya BulutsusuAvcı bulutsusuAvcıKahramanPupaBoğaKoçKralKartalKalkanYılancıBukalemunKurtYelkenKömür Çuvalı BulutsusuGüneşAvcı kolu
1000 ışık yılı karanlık bulutsu bölgeleri (bilgi için isimlere tıklayınız)

Önemli molekül bulutları

Aşağıdaki harita, önemli molekül bulutlarının Samanyolu düzlemi boyunca nerelerde bulunabileceğini göstermektedir.

Önemli molekül bulutları

En meşhur karanlık bulutsular

En meşhur karanlık bulutsuların bir listesi aşağıda verilmiştir.

En meşhur karanlık bulutsular
Barnard belirtmesi Yaygın adı S.A. (J2000) D.A. (J2000) Gökada boylamı (°) Gökada enlemi (°) Büyüklük (yaydakika) Uzaklık (Iy) Ty
B33 Atbaşı Bulutsusu05sa 40.90d -02° 28′ 207,0 -16,8 6'x4' 1400 Avcı
- Kömür Çuvalı Bulutsusu12sa 53d -63° 00′ 303,1 -0,1 400'x300' 500 Güneyhaçı
B42 Rho Ophiuchi 16sa 25.5d -23° 26′ 353,7 +17,7 30'x30' 500 Yılancı
B65/6/7 Pipo (sap) Bulutsusu17sa 20d -26° 54′ 358,6 +5,9 300'x60' 500 Yılancı
B72 Yılan Bulutsusu17sa 23.60d -23° 37′ 1,8 +7,0 30'x30' 600 Yılancı
B78 Pipo (çanak) Bulutsusu17sa 32.70d -25° 36′ 1,3 +4,2 200'x140' 500 Yılancı
B86Mürekkep Lekesi Bulutsusu[1]18sa 03d -27° 52′ 2,9 -2,8 5'x3' ? Yay
B87 Papağan Başı Bulutsusu[2]18sa 04.20d -32° 30′ 358,9 -5,2 12'x12' 1000 Yay
B92 18sa 15.60d -18° 14′ 12,7 -0,6 15'x15' 650 Yay
B133 19sa 06.20d -06° 54′ 28,5 -6,4 10'x5' 1000 Kartal
B143 E Bulutsusu19sa 41.40d +11° 00′ 48,5 -5,9 30'x30' ? Kartal
B348/9 Kuzey Kömür Çuvalı Bulutsusu 20sa 34.40d +42° 06′ 81,0 +1,1 240'x240' ? Kuğu
B352 20sa 57.20d +45° 54′ 86,5 +0,3 15'x3' 1900 Kuğu
B16821sa 53.40d +47° 16′ 94,40 -5,5 100'x10' ? Kuğu

Ayrıca bakınız

Notlar

Harita ve bilgiler: Atlas of the Universe 8 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Richard Powell

  1. ^ "The Ink Spot (Dark Nebula)". Dominic Ford - In-The-Sky.org. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2021. 
  2. ^ "The Parrot's Head Nebula (Dark Nebula)". Dominic Ford - In-The-Sky.org. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ülker (yıldız kümesi)</span> yıldız kümesi

Ülker veya Süreyya, Boğa takımyıldızının kuzeybatısında orta yaşlı, sıcak B-tipi yıldızlardan oluşan bir açık yıldız kümesi asterizmidir. Yaklaşık 444 ışık yılı uzaklığıyla Dünya'ya en yakın yıldız kümelerinden biridir. Ayrıca, Dünya'ya en yakın Messier nesnesidir ve gece gökyüzünde çıplak gözle görülebilen en belirgin yıldız kümesidir. Aynı zamanda NGC 1432 yansıma bulutsusu ve bir HII bölgesine de ev sahipliği yaptığı gözlemlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bulutsu</span> Yıldızlararası bulut cisimleri

Bulutsu, iyonize, nötr veya moleküler hidrojen ve kozmik tozdan oluşabilen, yıldızlararası ortamın belirgin bir şekilde ışıldayan kısmıdır. Bulutsular genellikle Kartal Bulutsusu'ndaki "Yaratılış Sütunları" gibi yıldız oluşum bölgeleridir. Bu bölgelerde gaz, toz ve diğer malzemelerin oluşumları bir araya gelerek daha yoğun bölgeler oluşturur ve bu yoğun bölgeler daha fazla madde çekerek sonunda yıldızları oluşturacak kadar yoğun hale gelirler. Geri kalan malzemenin ise gezegenler ve diğer gezegen sistemi nesnelerini oluşturduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 1999</span>

NGC 1999, Avcı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 1,500 ışık yılı uzaklıkta bulunan toz dolu, parlak bir yansıma bulutsusu. William Herschel tarafından 5 Ekim 1785 tarihinde keşfedilmiştir. Yakınlarında bulunan değişen yıldız V380 Orionis'in ışığı ile aydınlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kedi Gözü bulutsusu</span> Ejderha takımyıldızı yönünde bulunan gezegenimsi bulutsu

Kedi Gözü bulutsusu, Ejderha takımyıldızı yönünde bulunan bir gezegenimsi bulutsu. Yapısal açıdan, bilinen en karmaşık bulutsulardandır; Hubble Uzay teleskobu ile düğümler, püskürtmeler ve yaysal yapılar gözlemlenmiştir. Merkezinde, 1000 yıl önce dış zarfını kaybederek bulutsuyu üretmiş olan parlak ve sıcak bir yıldız vardır.

<span class="mw-page-title-main">Helis Bulutsusu</span>

Helis Bulutsusu, Kova takımyıldızı yönünde bulunan oldukça büyük bir gezegenimsi bulutsu. Karl Ludwig Harding tarafından muhtemelen 1824'ten önce keşfedilmiştir. Bu bulutsu, parlak gezegenimsi bulutsular içinde Dünya'ya en yakın olanıdır. Uzaklığı yaklaşık olarak 215 parsek yani 700 ışık yılıdır. Görünüşte Halka bulutsusu'na, boyutu, yaşı ve fiziksel özellikleri nedeniyle de Halter bulutsusu'na benzemektedir. Helis, 2003'ten bu yana internette sıklıkla "Tanrı'nın gözü" olarak anılır. Ünlü TV dizisi Battlestar Galactica'nın 15 Aralık 2006 tarihinde yayınlanan The Eye of Jupiter bölümünde Helis bulutsusuna muhtemelen bir gönderme vardır.

<span class="mw-page-title-main">Rozet Bulutsusu</span>

Rozet Bulutsusu Samanyolu bölgesinde Tekboynuz takımyıldızı içindeki dev moleküler bulutun bir ucunun kenarında yer alan, büyük ve yuvarlak bir H II bölgesi. Açık yıldız kümesi NGC 2244, bulutsu ile yakından ilgilidir, kümenin yıldızları bulutsunun maddesinden oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Tilki Kürkü Bulutsusu</span>

Tilki Kürkü Bulutsusu, Tekboynuz takımyıldızında Orion'un sağ kolunun yakınında bulunan ve NGC 2264 bölgesi'nin bir parçası olan bulutsudur. Sharpless kataloğunda 273 numaralı nesnedir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 1435</span>

Merope Bulutsusu Ülker yıldız kümesi içinde, Merope yıldızını çevreleyen süpernova kalıntısı olduğu düşünülen dağılmış yansıma bulutsusu. 19 Ekim 1859 yılında Alman gök bilimci Wilhelm Tempel tarafından keşfedilmiştir. John Herschel, Gökbilim Kataloğunda, dolunay büyüklüğünde çok zayıf bir bulutsu olarak nitelendirdi.

<span class="mw-page-title-main">IC 5146</span> Kuğu Takımyıldızında bulutsu

IC 5146, Kuğu takımyıldızı'nda bulunan ve Caldwell Kataloğu'nda yer alan bir Yansıma/Salma bulutsusu. Görünen parlaklığı +10,0/+9,3/+7,2. gökyüzü koordinatları S.A. 21sa 53,5d , D.A.+47° 16′. Çıplak gözle de görülebilen Pi Cygni, Kertenkele takımyıldızı içerisindeki açık yıldız kümesi NGC 7209 ve parlak açık yıldız kümesi M39 yakınlarında bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tarantula Bulutsusu</span>

Tarantula Bulutsusu, Büyük Macellan Bulutu içerisindeki bir H II bölgesidir. İlk başta bir yıldız olarak kayıtlara geçmiş olan 30 Doradus, 1751 yılında Nicolas Louis de Lacaille tarafından bulutsu olarak tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Amerika Bulutsusu</span> Salma bulutsusu

Kuzey Amerika Bulutsusu, Kuğu takımyıldızı yönünde Deneb yakınındaki bir salma bulutsusu. Bulutsu, çarpıcı bir şekilde Meksika Körfezi ile birlikte tam olarak Kuzey Amerika kıtasını andırmaktadır. William Herschel tarafından 24 Ekim 1786 yılında keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Alev Bulutsusu</span>

Alev Bulutsusu veya NGC 2024, Avcı takımyıldızı bölgesinde ve yaklaşık olarak 900 ile 1500 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir salma bulutsusudur.

<span class="mw-page-title-main">Karina Bulutsusu</span>

Karina Bulutsusu, çevresindeki açık yıldız kümesiyle birlikte büyük ve parlak bir bulutsu. Eta Carinae ve HD 93129A, Samanyolu içindeki en büyük kütleli ve parlak yıldızlardır. Bulutsu, Karina takımyıldızı yönünde Dünya'dan yaklaşık olarak 6.500 ilâ 10.000 ışık yılı uzaklıkta bulunmaktadır ve çoklu O-tipi yıldızlar içerir.

<span class="mw-page-title-main">Kalp Bulutsusu</span> yaklaşık olarak 7500 ışık yılı uzaklıkta bulunan bulutsu

Kalp Bulutsusu,, Kraliçe takımyıldızı bölgesinde galaksimizin kahraman kolu 'nda yaklaşık olarak 7500 ışık yılı uzaklıkta yer alan dağınık bir bulutsudur. 3 Kasım 1787'de William Herschel tarafından keşfedildi. Parlayan iyonize hidrojen gazı ve koyu toz şeritleri gösteren bir salma bulutsusudur.

<span class="mw-page-title-main">NGC 6188</span>

NGC 6188, Sunak takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 4000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir yansıma, salma bulutsusu. John Herschel tarafından 15 Nisan 1836 tarihinde keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tekboynuzlu R2</span>

Tekboynuzlu R2, Tekboynuz takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 2.700 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir H II bölgesidir. Bu bölgedeki dev bir moleküler bulutun parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Orion Kompleksi</span>

Orion Kompleksi, Avcı takımyıldızı yönünde bulunan; parlak bulutsular, karanlık bulutsular ve genç yıldızlardan oluşan büyük bir gruptur. 1.500 ile 1.600 ışık yılı uzaklıkta bulunan bu kompleks, yüzlerce ışık yılı genişliktedir. Bulutsunun bazı parçaları dürbün ve küçük teleskoplarla gözlenebildiği gibi, Orion Bulutsusu gibi bazı parçalar çıplak gözle de gözlemlenebilir.

Kleinmann-Low Bulutsusu veya Orion KL, Avcı takımyıldızı içinde bulunan ve Orion Bulutsusu'nun en aktif parçası olan karanlık bulutsudur. 1967 yılında Douglas Kleinmann ve Frank Low tarafından keşfedilmiştir. Genç ve yeni oluşmakta olan yıldızlardan oluşan bir küme, toz dolu bir moleküler bulut içinde gömülüdür.

<span class="mw-page-title-main">Atbaşı Bulutsusu</span> Avcı takımyıldızındaki bir karanlık bulutsu

Atbaşı Bulutsusu, Avcı takımyıldızındaki küçük karanlık bir bulutsudur. Avcı Kuşağı'nın en solundaki Zeta Orionis veya Alnitak'ın hemen yanında, büyük ve koyu renkli moleküler bulutun bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Çelenk Bulutsusu</span> Salma bulutsusu ve H II bölgesi

Çelenk Bulutsusu, Kahraman takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 1000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir salma bulutsusu ve H II bölgesidir. Boğa takımyıldızı ile sınırın yakınında, Samanyolu içinde Kahraman moleküler bulutu kompleksinde yer alır. Yıldız doğumevleri olarak nitelendirilen bunun gibi yıldızlararası bulutlar bebek yıldızların doğduğu yerlerdir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.