İçeriğe atla

Karadeniz pidesi

"Yağlı" olarak bilinen yumurtalı, tereyağlı bir karadeniz pidesi ve yanında ayran.
İçli pide
Ana maddeler
Yapılışına Göre İçli Pide çeşitleri
İçli Pide çeşitleri
Yöresel Pideler
Kıymalı ve Peynirli Görele Pidesi
Kıymalı ve Peynirli Görele Pidesi
Görele pidesi garnitürlerinden biri
Görele pidesi garnitürlerinden biri

Karadeniz pidesi veya Karadeniz içli pidesi Karadeniz illerinde çok tüketilen pide türü.[1]

Karadeniz pidesi, Türkiye'deki düğünlerde, cenazelerde ve ev davetlerinde misafirleri ağırlamak için sıkça tüketilmektedir. Genelde kıyma, soğan, domates karışımı (buna iç hazırlama denir) evde hazırlanıp taş fırında daha önceden hazırlanmış uzun ve yayvan hamurun üzerine serilmesi ile pişirilir.[2][3][4] Hazırlanan kıymalı pide genellikle mevsim salataları ve soğuk içeceklerle tüketilir. Kullanılan malzemeler ve hazırlanış biçimi Konya yöresine ait etli ekmeğine çok benzemektedir, farkı Konya etli ekmeğinden daha yayvan şekildedir.[5][6]

Karadeniz pidesi, adı farklı olmakla birlikte Anadolu'da 15. yüzyıldan bu yana pişirilmektedir.[7] Günümüzde halen Türkiye'de "pide ve lahmacun salonu" adı altında satışı yapılmaktadır.

Karadeniz pidesinin kıymalı, peynirli, yumurtalı, sarımsaklı, kuşbaşılı ve karışık olmak üzere çeşitli malzemelerle yapılan türleri mevcuttur.

Orijinal isimli Artvin pidesi meşhurdur. Bu pide, Artvin'de sabah kahvaltısında yenmeye başlar özellikle mincili pide. Pideler yuvarlak olup yandan koparılıp ortasındaki peynir veya kavurmaya atılmış yumurtaya bandırılarak yenir.

Samsun pidesi

Samsun pidesi, Samsun yöresine has bir tür pide. Karadeniz pidesinin bir varyasyonu olan Samsun pidesinin açık ve kapalı olarak ifade edilen iki türü bulunmaktadır.

"Kapalı pide" olarak nitelendirilen Bafra usulü pide daha gevrek, "açık pide" denilen Terme usulü pidede ise hamur daha yumuşak olup yine açık olan Çarşamba pidesinde hamur daha yaygındır.[8] Her üç pide de Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafi işaretlenmiş olup marka değerleri bulunmaktadır.[9][10][11][12][13]

Akçakoca Mancarlı Pidesi

Osmanlı Dönemi'nden kalan Mancarlı Pide Akçakoca köylerinde hala yapılmaya devam etmektedir. Mancarlı Pide vejetaryen bir ürün olup, mancar otu diye tabir edilen pazı veya ıspanak gibi yeşillikler kullanılarak yapılmaktadır. Pişmiş mancarlı pide, 35–40 cm uzunluğunda 15 cm genişliğinde ve 0,5 cm kalınlığında yarım ay şeklinde olup, üzeri hamurla kapatılarak taş fırında veya odun ateşi üzerinde sacda pişirilir ve fırından çıkarıldıktan sonra üzerine tereyağı sürülerek ayran ile servis edilir. Akçakoca Mancarlı Pidesi Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[14][15] Pide hamuru lahmacun hamuruna benzer. Bu nedenle bazı lokantalar lahmacun ve pide salonu olarak ihtisaslaşırlar.

Derepazarı Pidesi

Derepazarı Pidesi; Rize ili Derepazarı ilçesinde 50 yıldan fazladır yapılmakta olup kullanılan malzemelerin doğallığı, üretim tekniği ve pide ustalarının mahareti ile günümüze ulaşmıştır. Tadının değişmemesi için kesilmeden servis edilen Derepazarı Pidesi peynirli, açık kıymalı, kapalı kıymalı, karışık, kavurmalı, sade (kuru) pide olmak üzere altı şekilde yapılır. Yapımında katkısız tereyağı ve doğal kaynak suyunun kullanılması Derepazarı Pidesine ayrı bir lezzet katmaktadır. Derepazarı Pidesi Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[16][17]

Sürmene Pidesi

Sürmene Pidesi 1940'lı yıllardan beri Sürmene ilçesinde yapılan bir pidedir. Ürün, elle dairesel açılan hamura yöreye özgü tatlardan köy peyniri (tuzlu peynir) ve tereyağı eklenerek hazırlanır. Sürmene ilçesinde sadece yörenin mera ve yaylaklardan ve buralarda biçilen otların ve kurutulmasıyla elde edilen yemlerle beslenen hayvanların sütlerinden hazırlanan peynir ve tereyağı kullanılması, ürünün en önemli özelliklerindendir. Sürmene Pidesi Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[18][19]

Görele Pidesi

Karadeniz Pidesi başta tüm Karadeniz Bölgesinde yapıldığı gibi, yurt içi ve yurt dışında olmak üzere birçok yerde de yapılmaktadır. Görele'de yapılan pide Görele Pidesidir ve meşhurdur. Görele'de ‘Görele Pidesi’ yapan çok sayıda pide salonu vardır. Malzemeler: (6 kişilik) 700 ml su, 750 gr un, 1 tatlı kaşığı yaş maya, 1 çay kaşığı şeker, 1 yemek kaşığı tuz (kıymalı pide iç malzemeleri) 300 gr kıyma, 2-3 baş soğan, yeteri kadar tuz. Kıymalı Pidenin Yapılışı: Tuz, un, seker ve yaş maya su içinde eritilir. İçerisine azar azar un yedirilerek yoğrulur. Hamur kıvamına gelinceye kadar yoğrulduktan sonra, 30 dakika hamur dinlendirilir. Dinlendirilen hamur 200'er gram olarak parçalanıp yumak haline getirilir. Yumak haline getirilen hamur daha kolay açılması için 15 dakika beklemeye alınır. Bekletilen hamur el yardımıyla kayık şeklinde 30–35 cm uzunluğunda 10–15 cm eninde açılır. Ayrı bir kapta kıyma kavrulur ve içerisine küp şeklinde soğan eklenir. Tuz da atıldıktan sonra soğumaya bırakılır. Açılan hamur ortasına malzemelerden yeterince konur. Malzemenin dışında kalan hamurlar malzemenin üzerine doğru kıvrılıp iki kenarda birleştirilerek kapatılır. Üzerine yumurta sarısından çırparak yapılan bulamaç sürülür. Fırın 300 dereceye ulaştığında (fırına verilerek) pişirmeye bırakılır. 10-15 dk fırında kaldıktan sonra, çıkarılıp içerisine tereyağı koyularak servis yapılır. Peynirli Pidenin Yapılışı: Peynirli pidenin yapılışında hamur kıymalı pidedeki gibi hazırlanır. Su, un, yaş maya, şeker, tuz, tüm pide çeşitleri için ortak malzemelerdir. Peynirli pidenin ise ana malzemesi 400 gram köy peyniridir. Peynirli pidenin yapılışı, hamurun açılma şekli bakımından kıymalı pideden farklıdır. 200 gram yumak halindeki hamur el yardımıyla 10 cm yarı çapında bir daire biçiminde fakat kenarları kıvrılarak bir yuvarlak havuz oluşturulur. Kıvrılan kenarlara yumurta sarısı sürülüp içerisine daha önceden rendelenen köy peyniri koyulup fırına sürülür. 10-15 dk sonra fırından çıkarılıp servise sunulur.[]

“Kıymalı ve Peynirli Pidelerin” dışında, Kavurmalı, Sucuklu, Karışık, Kaşarlı, Kuşbaşılı pide çeşitleri de mevcuttur. Bu çeşitlerin yapılışları da Kıymalı pide yapılışına çok benzer. Kıyma yerine diğer malzemeler kullanılmaktadır.

Ordu Pidesi

Ordu Pidesi / Ordu Yağlısı 26.01.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[20]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Göksel, A. E. (1998). Karadeniz'den lezzet mektupları: Hamsi-Name 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 6 Kasım 2016.
  2. ^ Karadeniz pidesi 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 6 Kasım 2016.
  3. ^ Karadeniz Pide Tarifi 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 6 Kasım 2016.
  4. ^ Karaosmanoğlu, D. (2007). Surviving the Global Market[], (İngilizce) Food, Culture & Society, 10(3), Erişim tarihi: 6 Kasım 2016.
  5. ^ Aker, G; Terzihan B. Karadeniz Mutfak Kültürü 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 6 Kasım 2016.
  6. ^ Koca, N., Yazıcı, H. (2014). Coğrafi Faktörlerin Türkiye Ekmek Kültürü Üzerindeki Etkileri 25 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Electronic Turkish Studies, 9(8), Erişim tarihi: 6 Kasım 2016.
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2014. 
  8. ^ Kaynar, İhsan Seddar. "Kültürel Bir Değer Olarak Samsun Pidesinin Tarihsel Kökeni".
  9. ^ Samsun pidesi marka oldu, dengegazetesi.com.tr
  10. ^ The foodie traveller … takes a test of pide, Turkish pizza, theguardian.com
  11. ^ "No: 333– Mahreç İşareti, ÇARŞAMBA PİDESİ" (PDF). 9 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2018. 
  12. ^ "No: 129– Mahreç İşareti, TERME PİDESİ" (PDF). 4 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2018. 
  13. ^ "No: 119– Mahreç İşareti, BAFRA PİDESİ" (PDF). 9 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2018. 
  14. ^ https://www.ci.gov.tr/cografi-isaretler/detay/38369[]
  15. ^ https://www.ci.gov.tr/Files/GeographicalSigns/63e6e892-f772-40f3-b51e-87c8b3ee86fc.pdf[]
  16. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2021. 
  17. ^ https://www.ci.gov.tr/Files/GeographicalSigns/e287a5d4-d752-4362-9679-595a58c80e94.pdf[]
  18. ^ https://www.ci.gov.tr/cografi-isaretler/detay/586[]
  19. ^ https://www.ci.gov.tr/Files/GeographicalSigns/f88e32f0-763e-42b8-9d45-146b2f0c6314.pdf[]
  20. ^ "Ordu Pidesi / Ordu Yağlısı". Türk Patent ve Marka Kurumu. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cıvıklı</span>

Cıvıklı, Kayseri'nin Develi ilçesine mahsus bir pidedir. Hamurun üzerine serilen ve etin satır ile kıyma haline getirilerek ve koyun yağından özel olarak yapılan malzemesinin fırında pişirilmesiyle yapılır. Günümüzde adına etli pide de denmektedir. Yapılışı itibarı ile cıvıklıya benzediği için etli pide denmesi de doğrudur. Eski Develi Belediye Başkanı Recep Özkan, "Develi Cıvıklısı" nın coğrafi işaret olarak tescil edilmesi için 17.09.2004 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumuna müracaat etmiştir. Develi Cıvıklısı Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır. AB'nin katkılarıyla cıvıklı üzerine projeler geliştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Höşmerim</span> Türk mutfağına (Marmara, Ege, İç Anadolu, Doğu Marmara, Doğu Karadeniz yörelerine) ait tatlı

Höşmerim ya da Hoşmerim, Marmara başta olmak üzere Ege, İç Anadolu bölgelerinde üretilen bir çeşit irmik helvasının adıdır; Türkiye'nin bazı illerinde ise un helvasına höşmerim denilmektedir. Rize'de ve diğer bazı Doğu Karadeniz yörelerinde de Kaymaklı taze süt süzgeçle süzülerek bir tavaya boşaltılır. Sonrasında tavaya mısır ununun, peynir ve tuzun eklenmesiyle Hoşmerim-Hoşmer (Höşmerim-Höşmer) yapılır. Doğu Karadeniz'de geleneksel olarak güneş duasına çocuklarca çıkıldıktan sonra evlerden toplanılan un, yağ, tuz, süt gibi yiyeceklerden helva ve höşmer yapılıp yenir.

<span class="mw-page-title-main">Bazlama</span>

Bazlama (Bazlamaç) (بزلمه), Türk mutfağından bir ekşi mayalı ekmektir.

<span class="mw-page-title-main">Lahmacun</span> Türk yemeği

Lahmacun, açılmış hamurun üzerine kıyma, maydanoz, soğan, sarımsak, karabiber ve isot gibi baharatlarla hazırlanan malzeme sürüldükten sonra taş fırında pişirilmesiyle yapılan Orta Doğu mutfağında bir çeşit içli pidedir. İngilizcede zaman zaman Türk pizzası, veya Ermeni pizzası, olarak adlandırılsa da Orta Doğu kökenli bir yemektir. Pizzadan farklı olarak peynir kullanılmaz ve hamur daha incedir. Lahmacun; Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan, Lübnan, Suriye, İsrail ve dünyadaki Türk topluluklarında popüler bir yemektir.

<span class="mw-page-title-main">Kete</span>

Kete Doğu Anadolu Bölgesi, Doğu Karadeniz ve Güney Kafkasya'da da tüketilen bir şekerli ekmek çeşididir. Yapılan bölgeye göre farklılıklar göstermektedir. Türkiye'de başta Gümüşhane, Bayburt, Erzincan, Artvin, Ardahan, Kars, Van gibi illerde yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Su böreği</span> börek çeşidi

Su böreği, Türk mutfağında bir tepsi böreği çeşididir. Haşlanmış yufka katmanları arasına su böreğinin çeşidine göre kıyma veya beyaz peynir harcı serpiştirilip en üstü yumurtalanmış bir şekilde fırınlanarak yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Tahinli pide</span> tahin içeren tatlı pide

Tahinli pide, bir içli pide türüdür.

Sembusek Mardin bölgesine özgü bir samsa türü. "Mardin pizzası" olarak da tanınır. İç olarak soğan, ince kıyılmış et ve çeşitli baharatlar konularak yufka yarım ay şeklinde kapatılır ve saçta pişirilir. İsteğe bağlı olarak içine nane, fesleğen ve maydanoz da katılır.

<span class="mw-page-title-main">İçli köfte</span> dışı bulgur içi kıyma dolgulu olan, kızartılmış veya haşlanmış topak

İçli köfte ya da oruk, bulgurun hamur hâline getirilerek içinin doldurulması suretiyle yapılan, Orta Doğu mutfağında bir yemektir.

<span class="mw-page-title-main">Pide</span> fırında yapılan geleneksel bir ekmek

Pide, Türk ve Orta Doğu mutfaklarında yaygın olan, Balkan mutfaklarında da görülebilen yassı bir ekmek çeşididir.

<span class="mw-page-title-main">Nokul</span> Türk mutfağından tatlı

Nokul, nukul (نقل) mayalı hamurla yapılan bir çeşit poğaça. Türkiye'de lokum, lokul gibi farklı isimlerle adlandırılan hamur işidir. Rulo şeklinde yapılması en ayırt edici özelliğidir. Haşhaşlı, tahinli fındıklı, sakızlı türleri de mevcuttur. Bayram sofralarının vazgeçilmezlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Peynir helvası</span> Türk mutfağından peynir özlü bir tatlı

Peynir helvası, bir çeşit helvadır.

<span class="mw-page-title-main">Kol böreği</span> Börek çeşidi

Kol böreği, Türk mutfağına özgü bir tepsi böreği çeşididir. Peynirli, kıymalı, ıspanaklı, patatesli çeşitleri vardır. Hazır yufka kullanıldığı gibi, elle açılan yufka da kullanılır. Bosna-Hersek'in milli yemeklerindendir. Kırım'da kıymalı yapılan çeşidine sarburma denir. "Sarmak" ve "burmak" kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İçli pide</span> içli pide

İçli pide, pide hamuru üzerine kavurma, kıyma, peynir veya başka bir malzeme konarak fırında pişirildiğinde başlı başına tüketilebilen bir yemek olma özelliğini kazanır. Pideler hazırlanmasında kullanılan içe veya ait olduğu yöreye göre çeşitli adlarla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Kır pidesi</span>

Kır pidesi veya Kastamonu pidesi, genellikle börekçi ve kendine has kır pidesi dükkanlarında satılan bir pide türüdür. Kapalı pidedir. Kıymalı, peynirli, ıspanaklı veya patatesli olabilir. Karadeniz pidesinden farklı olarak taş fırında değil, elektrikli fırında pişirilir. İkisi arasında bir diğer fark da kır pidesinin alışılageldik biçimde çatalla yenmesidir. Kahvaltı ve bazen de öğle yemeğinde tüketilen kır pidesinin yanında genellikle çay içilir.

<span class="mw-page-title-main">Bursa cantık pidesi</span>

Bursa cantık pidesi içli pide çeşididir. İçli pideye göre hamuru daha kalın ve küçük, kayık veya daire şeklindedir.Peynirli, kıymalı, etli çeşitleri vardır.Yunanistan'da πεϊνιρλί (peynirli) adlı peynirli Bursa cantığı çeşidi yapılmakta ve satılmaktadır. Kırım Tatar mutfağındaki cantık ile tamamen farklı bir yiyecektir.Bursa Cantık Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 01.11.2021 tarihinde tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kömbe böreği</span>

Kömbe, Türkiye'ye özgü özellikle Orta Anadolu ve akdenizde Osmaniye,Kahramanmaraş,Sivas, Elazığ ve Malatya yöresine ait bir börek çeşididir. Yapılış şekilleri çok küçük farklılıklar gösterir. Geleneksel olarak iki sac arasında pişirilir. Ancak tabii ki günümüzde elektrikli fırınlarda, aynı tarifle pişirilebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kömbe kurabiyesi</span>

Kömbe kurabiyesi, Türk mutfağında yer alan bir kahke türüdür. Osmanlı döneminden beri yapılmaktadır. Antakya geleneksel mutfağında yer alır.

Ramazan kebabı , bir çeşit kebaptır.

<span class="mw-page-title-main">Kapalı pide</span>

Kapalı pide iki hamur arasına veya tek hamur katlanarak iç malzemesi içine konularak hazırlanır. İçli pidenin açık pide ile birlikte hazırlanan diğer şeklidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.