İçeriğe atla

Karadeniz-Hazar stepleri

Karadeniz-Hazar stepleri
Pontus stepleri
Avrasya steplerinin bir parçası
Ukrayna'da bulunan Azov-Syvash Ulusal Doğa Parkı'ndan bir görüntü.
Pontus bozkırının Dinyeper Nehri'nden Ural Dağları'na kadar kapladığı alan.
Pontus bozkırının Dinyeper Nehri'nden Ural Dağları'na kadar kapladığı alan.
Yüzölçümü
 • Toplam994.000 km²
Ekozon: Paleakrtik
Biyomlar: Ilıman çayır, savan, funda ve çalılık

Karadeniz-Hazar stepleri veya diğer ismiyle Pontus stepleri, Moldova, Kuzey Kafkasya, Güney Ukrayna, Güney Rusya ve Kazakistan'ın kuzeybatısının küçük bir bölümünü kapsayan, Avrasya steplerinin bir parçası olan geniş bir bozkır arazisidir. Palearktik biyocoğrafik bölgesinin de bir parçası olan bozkırlar, ılıman çayır, savan ve çalılık biyomlarını içerir.

Alan, klasik antik çağdaki Kimmerya, İskitya ve Sarmatya'ya tekabül eder. Bozkır binlerce yıl boyunca, birçoğu Avrupa ile Batı ve Güney Asya'yı işgal etmiş pek çok atlı göçebe kabile tarafından kullanılmıştır.

Biyocoğrafyada Ponto-Hazar bölgesi terimi, bu bozkırlarda yaşayan bitki ve hayvanlar ile Karadeniz, Hazar Denizi ve Azak Denizi'nde yaşayan hayvanları sınıflandırırken kullanılmaktadır. Genetik araştırmalar bu bölgeyi atların ilk defa evcilleştirildiği en muhtemel yer olarak tanımlar.[1]

Hint-Avrupa halklarının dilleri ve kökenleri üzerine yürütülmüş araştırmalar sonucunda oluşturulmuş Kurgan hipotezi adı verilen bir teoriye göre, Pontik-Hazar bozkırları Proto-Hint-Avrupa dilinin anavatanıdır.[2][3][4][5]

Coğrafya ve ekoloji

Tulipa suaveolens, baharda steplerdeki en tipik çiçeklerden biridir.

Pontus bozkırları Avrupa'da 994.000 kilometrekarelik bir alanı kaplamaktadır. Alan, kuzeydoğu Bulgaristan ve güneydoğu Romanya'da bulunan Dobruca'dan, Güney Moldova, Ukrayna, Rusya ve Kuzeybatı Kazakistan'a uzanır ve Ural Dağları alanın sınırını oluşturur. Bölgeye ekolojik olarak, karışık otlaklar ve ılıman geniş yapraklı ve karma ormanları içeren kuzeyindeki Doğu Avrupa orman-bozkırı bölgesi tarafından sınır çizilmiştir.

Karadeniz ve Hazar Denizi, Mezozoik ve Senozoik dönemde var olmuş ve günümüzün Batı Sibirya Ovası'nı içine almış Paratetis'in bir parçası olan Turgay Denizi'nin kalıntılarıdır.

Tarih öncesi kültürler

Steplerdeki Yamna kültürü
  • Lineer Çömlekçilik kültürü 5500–4500
  • Cucuteni-Trypillian kültürü 5300–2600
  • Khvalynsk kültürü 5000-3500 BC
  • Sredny Stog kültürü 4500–3500
  • Yamnaya/Kurgan kültürü 3500–2300
  • Katakomb kültür 3000-2200 M.Ö.
  • Srubna kültürü 1600–1200
  • Novocherkassk kültürü 900–650

Tarihsel halklar ve milletler

Pontus bozkırı, c. 650
Kırım Hanlığı Tatarlarıyla savaşan Zaporojya Kozakları, 19. yüzyıl resmi

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Mystery Of Horse Domestication Solved?". sciencedaily.com. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2018. 
  2. ^ David W. Anthony (26 Temmuz 2010). The Horse, the Wheel, and Language: How Bronze-Age Riders from the Eurasian Steppes Shaped the Modern World. Princeton University Press. ISBN 9781400831104. 
  3. ^ Haak, Wolfgang; Lazaridis, Iosif; Patterson, Nick; Rohland, Nadin; Mallick, Swapan; Llamas, Bastien; Brandt, Guido; Nordenfelt, Susanne; Harney, Eadaoin; Stewardson, Kristin; Fu, Qiaomei; Mittnik, Alissa; Bánffy, Eszter; Economou, Christos; Francken, Michael; Friederich, Susanne; Pena, Rafael Garrido; Hallgren, Fredrik; Khartanovich, Valery; Khokhlov, Aleksandr; Kunst, Michael; Kuznetsov, Pavel; Meller, Harald; Mochalov, Oleg; Moiseyev, Vayacheslav; Nicklisch, Nicole; Pichler, Sandra L.; Risch, Roberto; Guerra, Manuel A. Rojo; Roth, Christina; Szécsényi-Nagy, Anna; Wahl, Joachim; Meyer, Matthias; Krause, Johannes; Brown, Dorcas; Anthony, David; Cooper, Alan; Alt, Kurt Werner; Reich, David (10 Şubat 2015). "Massive migration from the steppe is a source for Indo-European languages in Europe". bioRxiv. s. 013433. arXiv:1502.02783 $2. doi:10.1101/013433. 24 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2018 – biorxiv.org vasıtasıyla. 
  4. ^ "Population genomics of Bronze Age Eurasia, Allentoft et al, 2015". 30 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2019. 
  5. ^ Mathieson, Iain; Lazaridis, Iosif; Rohland, Nadin; Mallick, Swapan; Llamas, Bastien; Pickrell, Joseph; Meller, Harald; Guerra, Manuel A. Rojo; Krause, Johannes; Anthony, David; Brown, Dorcas; Fox, Carles Lalueza; Cooper, Alan; Alt, Kurt W.; Haak, Wolfgang; Patterson, Nick; Reich, David (14 Mart 2015). "Eight thousand years of natural selection in Europe". bioRxiv. s. 016477. doi:10.1101/016477. 28 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2018 – biorxiv.org vasıtasıyla. 
  6. ^ "Archived copy". 24 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2013. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Tarih öncesi veya Prehistorya, insanlığın yazının bulunmasından önceki dönemidir.

<span class="mw-page-title-main">Hint-Avrupa dil ailesi</span> dil ailesi

Hint-Avrupa dil ailesi, yüzlerce dil ve lehçe içeren dünyanın en büyük dil ailesi. Dünyada 3,2 milyarı aşkın kişinin anadili bu aileye ait bir dil olup, bu değer dünya nüfusunun %46'sına tekabül etmektedir. Avrupa'nın en büyük dilleri, Güney ve Batı Asya dilleri, Kuzey ve Güney Amerika ve Okyanusya'da en çok konuşulan diller Hint-Avrupa dilleridir. Ethnologue'a göre yaşayan 445 Hint-Avrupa dili bulunmaktadır ve bu dillerin üçte ikisinden fazlası (313) Hint-İran koluna bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Afanasiyevo kültürü</span> Sibiryanın kalkolitik arkeolojik kültürü

Afanasiyevo kültürü Altay Dağları ve Minusinsk ovası civarında görülen, MÖ 3300 ile MÖ 2500 yılları arasında Kalkolitik Çağ'da var olmuş, Güney Sibirya'da bulunmuş olan en eski arkeolojik kültür. Kültürün ismi bölgede bulunan Afanasiyeva Dağı'ndan gelmektedir. Altay ve Sayan Dağları'nın kuzeybatısındaki bozkırlarda gelişmiştir. Avcılık, hayvancılık, taştan ve bakırdan eşyalar yaptıkları kazılar sonucu ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Andronovo kültürü</span>

Andronovo kültürü, MÖ 2000-900 yılları arasında Altay ve Tanrı dağları, Batı Sibirya ve Hazar'ın kuzeydoğusuna kadar uzanan bölgede yaşamış Tunç Çağı toplumları için kullanılan terim. Afanasiyevo kültürü ile başlayan ve İskit, Hunlar, Moğollara devam eden bozkır konfederasyonu yönetiminin temsilcisidir.

<span class="mw-page-title-main">Esik kurganı</span> Kazakistandaki kurgan

Esik Kurganı, 1969 yılında Kazakistan SSC'nin Salgar alüvyonlu toprağının 20 kilometre doğusunda Kemal Akişev başkanılığındaki Kazakistan Tarih, Etnografya ve Arkeoloji Enstitüsü'nün arkeolog timi tarafından keşfedilen İskit /Saka kurganı. MÖ 5. yüzyıldan kalma olduğu düşünülen kurgan, Kazakistan'da gün ışığına çıkarılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni hipotezi</span>

Ermeni hipotezi, Proto-Hint-Avrupa halkının anavatanın "Anadolu'nun doğusu, Kuzey Mezopotamya ve Kafkaslar'ın güney kısımlarında" yer aldığını ve Proto-Hint-Avrupa dilinin (PHA) MÖ 5.-4. milenyum civarında bu bölgelerde konuşulduğunu öne süren bir hipotezdir. Varsayım, Gürcü Tamaz V. Gamkrelidze ile Rus dilbilimci Vyaçeslav İvanov tarafından 1985 yılında öne sürülmüştür. Terimde geçen "Ermeni" ismi, bir toponim olan Ermeni Yaylaları'na atıfta bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Luviler</span>

Luviler, Anadolu'da yaklaşık olarak M.Ö. 2300'e doğru ortaya çıkmış bir halktır. Benzersiz bir yerli hiyeroglif yazısı ve Mezopotamya'dan ithal edilmiş çivi yazısı ile yazılmış olan Anadolu dillerine mensup Luvice dilini konuştukları da bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kurgan hipotezi</span>

Kurgan hipotezi (teorisi) erken Hint-Avrupa kökenlerinin, Karadeniz-Hazar stepleri'nde bulunan arkeolojik "Kurgan kültürüne" dayandığını öne süren teorilerden biridir. Kurgan Türkçe "korugan" sözcüğünden türetilmiş höyük mezar anlamına gelen bir terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Savaş arabası</span>

Savaş arabası, hızlı hareket gücü sağlamak için genellikle atların kullanıldığı, bir savaş arabacısı tarafından sürülen bir araba türüdür. Bilinen en eski savaş arabaları, günümüz Rusya'sının Çelyabinsk Oblastı'nda bulunan ve MÖ 1950-1880 yıllarına tarihlenen Sintaşta kültürüne ait mezarlarda bulunmuş ve Orta Anadolu'da Kültepe'de bulunan ve MÖ 1900 yıllarına tarihlenen silindir mühürlerde tasvir edilmiştir. Hafif, atlı savaş arabalarının yapımını mümkün kılan en önemli buluş dişli tekerlektir.

<span class="mw-page-title-main">Yamnaya kültürü</span>

Yamnaya kültürü veya Yamna kültürü geç Bakır Çağı'ndan erken Tunç Çağı'na kadar var olmuş, Ural Nehri, Dinyester ve Güney Bug arasındaki bölgelerde yaşamış halkların oluşturduğu bir arkeolojik kültür. Arkeolojik mezar kazılarınca bulunan mezarların çukur şeklinde odalardan oluşmasından dolayı Çukur Mezar kültürü ve Aşıboyası Mezar kültürü olarak da adlandırılan kültür M.Ö. 3300 ve 2600 yılları arasında var olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Proto Hint-Avrupalılar</span> Tarih öncesi etnik grup

Proto-Hint-Avrupalılar veya Ön Hint-Avrupalılar, dilsel yeniden yapılandırmalara göre Hint-Avrupa dillerinin atası olan Proto-Hint-Avrupa dilini konuşmuş Avrasya'nın tarih öncesi insanları.

<span class="mw-page-title-main">Srubna kültürü</span>

Srubnaya kültürü veya Ahşap-mezar kültürü, Karadeniz-Hazar bozkırlarının doğu kesiminde MÖ 18. ve 12. yüzyılları arasında, Geç Tunç Çağı'nda bulunmuş bir arkeolojik kültür.

<span class="mw-page-title-main">İp Baskılı Seramik kültürü</span> Avrupada var olmuş bir arkeolojik rekonstrüksiyon kültürü

İp Baskılı Seramik kültürü, Avrupa'da MÖ 2900 ile 2350 dolaylarında, geç Neolitik dönem, Bakır Çağı ve erken Tunç Çağı'nda var olmuş arkeolojik kültür. İp Baskılı Seramik kültürü, batıda Ren Nehri'nden doğuda Volga Nehri'ne kadar uzanan Kuzey Avrupa, Orta Avrupa ve Doğu Avrupa bölgelerini içine almış geniş bir alanı kapsamaktaydı.

Urheimat, bir ön dilin kökensel anavatanını tarif eden tarihsel dilbilim terimi.

<span class="mw-page-title-main">Maykop kültürü</span> Batı Kafkasyaya hakim olmuş arkeolojik kültür

Maykop kültürü, Tunç Çağı'nda Batı Kafkasya bölgesinde hakim olmuş başlıca arkeolojik kültürlerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Kafkas avcı-toplayıcılar</span>

Kafkas avcı-toplayıcılar (CHG), ilk kez 2015 yılında yapılan bir çalışmada keşfedilen genetik insan soyunun adıdır. Batı Avrasya'da yaşayan birçok halkın popülasyon genetiğinde bu bileşen görülmektedir. Satsurblia Mağarası'nda bulunan Üst Paleolitik dönem örneğinde ve Batı Gürcistan'daki Kotias Klde mağarasında bulunan Mezolitik dönem örneğinde Kafkas avcı-toplayıcı genetiğine rastlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mal'ta-Buret' kültürü</span>

Mal'ta–Buret' kültürü, Rusya Federasyonu'nun Sibirya bölgesinde, İrkutsk Oblastı'ndaki Baykal Gölü'nün batısındaki yukarı Angara Nehri'nin üst kesimlerinde, Üst Paleolitik'te y. günümüzden 24.000 ila 15.000 yıl öncesine / MÖ 22.050 ila 13.050 yılları arasına tarihlenen bir arkeolojik kültürdür. İsmini, her ikisi de İrkutsk Oblastı'nda yer alan Usolsky İlçesindeki Mal'ta ve Bohanski İlçesindeki Buret', köylerinden almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Afontova Gora</span>

Afontova Gora, Rusya'nın Krasnoyarsk şehri yakınlarında, Yenisey Nehri'nin sol kıyısında bulunan bir Geç Üst Paleolitik ve Mezolitik Sibirya arkeolojik sit kompleksidir. Afontova Gora'nın Mal'ta-Buret'li insanlarla kültürel ve genetik bağlantıları bulunmaktadır. Kompleksteki kazılar ilk olarak 1884 yılında I. T. Savenkov tarafından gerçekleştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Samara kültürü</span>

Samara kültürü, yukarı Volga Nehri'nin Samara kıvrım bölgesinde yer alan, MÖ 5. binyılın başında gelişen bir eneolitik kültürdür. Samara kültürü, Khvalynsk, Repin ve Yamna kültürleri gibi Pontik-Hazar bozkırının çağdaşı veya sonraki tarih öncesi kültürleriyle ilgili olarak kabul edilir. Proto-Hint-Avrupa anavatanı genellikle bu kültürlerden bir veya daha fazlasıyla bağlantılıdır.

<span class="mw-page-title-main">Avrasya göçebeleri</span>

Avrasya göçebeleri, Avrasya bozkırlarında yaşayan ve büyük ölçüde Avrupa ve Asya'daki sınır tarihi kaynaklarından bilinen göçebe halk gruplarıydı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.