İçeriğe atla

Karadağ ekonomisi

Karadağ ekonomisi
Para birimiEuro (EUR, €)
Mali yılCalendar year
İstatistikler
GSYİH büyüme
  • +13.0% (2021)[1]
  • +6.4% (2022)[1]
  • +3.2% (2023)[1]
Enflasyon (TÜFE)4.3% (2024 est.)[2]
İşsizlik
  • ▼ 16.1% (2017 est.)[3]
  • ▼ 30.7% youth unemployment (2018)[4]
Ortalama gayrisafi maaş€995 / $1053 monthly (August, 2023)
Ortalama net maaş€799 / $845 monthly (August, 2023)
Ana endüstrilersteelmaking, aluminum, agricultural processing, consumer goods, tourism
Dış ticaret
İhracatartış $2.502 billion (2021 est.)[5]
Ana ihracat ortakları
İthalat mallarıartış $3.637 billion (2021 est.)[7]
Ana ithalat ortakları
Kamu maliyesi
Kamu borçları▼ 65.76% of GDP (2023 est.)[9]
Diğer bir bilgi verilmemiş, değerlerin tümü ABD Doları ile ifade edilmiştir.

Karadağ ekonomisi, Yugoslav Savaşlarının etkileri, Yugoslavya'nın dağılmasının ardından sanayinin gerilemesi ve Birleşmiş Milletler tarafından uygulanan ekonomik yaptırımlar nedeniyle şu anda bir geçiş sürecindedir. Karadağ, 29 Nisan 2012'de Dünya Ticaret Örgütü'ne,[10] 5 Haziran 2017'de Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'ne katılmıştır.[11]

Tarihi

1852'de kurulan nispeten küçük bir prenslik olan Karadağ'ın ekonomisi başlangıçta tamamen tarıma dayanmaktaydı. 20. yüzyılın başında endüstriyel bir ekonomi geliştirmeye başladı. Büyüme, küçük nüfusu, hammadde eksikliği, az gelişmiş bir ulaşım ağı ve nispeten düşük yerli ve uluslararası yatırım oranı nedeniyle sekteye uğramıştır.

Karadağ'da kurulan ilk sanayi kuruluşları odun fabrikaları, petrol rafinerisi, bira fabrikası, tuz fabrikaları ve elektrik santralleridir . Ekonomik kalkınma, Birinci Balkan Savaşı (1912-13), Birinci Dünya Savaşı (1914-18) ve İkinci Dünya Savaşı (1939-45) dahil olmak üzere birçok savaş nedeniyle kesintiye uğramış, 20. yüzyılın ilk yarısı boyunca tarım, Karadağ'ın ekonomik faaliyetlerine hakim olmaya devam etmiştir.

Yugoslav dönemi

Karadağ'ın ekonomisi, ülkenin Sosyalist Federal Yugoslavya Cumhuriyeti'ne entegre olması ve hızlı bir kentleşme ve sanayileşme dönemi yaşaması nedeniyle, II. Dünya Savaşı'ndan sonra önemli ölçüde gelişmiştir. Sanayi sektörü elektrik üretimi, çelik ve alüminyum üretimi, kömür madenciliği, ormancılık ve ağaç işleme, tekstil ve tütün imalatını içermekteydi; uluslararası ticaret, nakliye ve turizm ise 1980'lerin sonlarında giderek daha önemli hale gelmiştir.

Yugoslavya Sonrası

1990'ların başında Yugoslavya'nın dağılmasının ardından Karadağ'ın tüm endüstriyel üretim sistemi fiilen çökmüş, bu da birçok malın kıtlığına ve fiyatlarının hızla artmasına neden olmuştur. Sırbistan ile olan siyasi ittifakı ve elverişli coğrafi konumu, Adriyatik Denizi'ne erişimi ve Skadar Gölü üzerinden Arnavutluk'a nakliye bağlantısı nedeniyle Karadağ, 1990'larda kaçakçılık faaliyetleri için bir merkez haline gelmiştir. Özellikle petrol ve sigara kaçakçılığı ülke içinde fiilen yasallaştırılmış bir uygulama haline gelmiştir.[12]

Sırbistan ile Devlet Birliğinin Dağılması

1997 yılında Milo Đukanović, Karadağ'ın iktidar partisi Karadağ Sosyalist Demokrat Partisi'nin başına geçti ve Sırbistan ile siyasi bağlarını koparmaya başladı. Karadağ ekonomisindeki genel düşüşten Sırbistan Cumhurbaşkanı Slobodan Milošević'in politikalarını sorumlu tuttu. Enflasyonun yeniden canlanması Karadağ hükûmetinin ekonomiyi " dolarize etmesine " ve Alman markını baskın para birimi olarak benimsemesine yol açmıştır.[13] Bu ekonomi politikaları aynı zamanda 2003 yılında iki ülke arasındaki ilişkilerin federal bir cumhuriyetten, Karadağ hükûmetinin kendi ekonomi politikalarının sorumluluğunu üstlendiği daha gevşek bir siyasi birlik olan Sırbistan ve Karadağ'a doğru revizyonuna da yol açmıştır.

Birlik uzun sürmedi ve 21 Mayıs 2006'da Karadağ halkı referandumla Sırbistan'dan bağımsızlığını ilan etme yönünde oy kullandı.[14]

Turizm

Dağlarla desteklenen 300 kilometrelik kıyı şeridiyle Karadağ, arzu edilen bir tatil destinasyonu olduğunu kanıtlıyor ve Karadağ'ın GSYİH'sının yaklaşık %25'ini oluşturmaktadır. 2020'deki Kovid kısıtlamaları, Karadağ'ın 2021'de toparlanmadan önce GSYH'de %15'lik bir düşüşe ve turizm sektöründe yüksek işsizliğe maruz kalmasına neden olmuştur.[15] Karadağ, turist çekmek için lüks ve üst segment projeleri tercih etmektedir. Bu amaç doğrultusunda yabancı yatırımları teşvik etmektedirler.[16]

İthalat/İhracat istatistikleri

Ticaret anlaşmaları

Karadağ'ın birçok ülkeyle serbest ticaret anlaşması var ancak Rusya veya Beyaz Rusya ile anlaşmaları yoktur.[18]

  • Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Moldova, UNMIK/Kosova, Hırvatistan, Sırbistan ve Bosna-Hersek arasında serbest ticaret sağlayan Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması 2007'de imzalandı.
  • Türkiye serbest ticaret anlaşması 2010'da yürürlüğe girdi
  • Ukrayna 2011
  • Avrupa Serbest Ticaret Birliği 2011'de imzalanarak İsviçre, Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn'ın yanı sıra AB ülkeleriyle serbest ticaret olanağı sağladı.
  • 2003'ten itibaren ABD'nin En Çok Kayrılan Ülke statüsü

Asgari ücret

Asgari ücretin ayda 288,10 avro olduğu yıllardan sonra, 2019'da küçük bir artışla 331,30 avroya çıktıktan sonra 2022'de 532,50 avroya sıçradı.[19]

Vergilendirme

KDV standart oranı AB yönergeleriyle uyumlu şekilde 2022'de %21, bazı kalemlerde ise %7'dir.[20]

2023'ten itibaren, aylık 700 Euro'nun üzerindeki kişisel brüt gelire %9'luk bir vergi oranı, aylık 1.000 Euro'nun üzerindeki gelire ise %15'lik bir vergi oranı uygulanmaktadır. Karadağ belediyeleri ayrıca ulusal vergi oranının %13-15'ine eşdeğer bir gelir vergisi ek ücreti uygulamaktadır. Sosyal güvenlik giderleri %15,5 olup %6'sı çalışanlar tarafından karşılanmaktadır.[21]

Ayrıca bakınız

Notlar

Kaynakça

  1. ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; IMFWEOME isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  2. ^ "Estimated inflation rate Montenegro". IMF. 2 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2024. 
  3. ^ "The World Factbook". CIA.gov. Central Intelligence Agency. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2019. 
  4. ^ "Youth unemployment rate by sex, age (15-24) and country of birth". appsso.eurostat.ec.europa.eu. Eurostat. 4 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2019. 
  5. ^ "Montenegrin exports". CIA. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2024. 
  6. ^ "Export partners of Montenegro". The Observatory of Economic Complexity. 14 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023. 
  7. ^ "Montenegrin imports". CIA. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2024. 
  8. ^ "Import partners of Montenegro". The Observatory of Economic Complexity. 14 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023. 
  9. ^ "Montenegrin national debt to GDP". Statista. 2 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2024. 
  10. ^ "Members and Observers". World Trade Organization. 24 Ağustos 2012. 10 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2011. 
  11. ^ "Montenegro to Formally Join NATO on June 5 – Independent.mk". 12 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2017. 
  12. ^ "Cigarette Smugglers Find Safe Harbour in Montenegro, Again". 30 Mayıs 2019. 31 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024. 
  13. ^ Montenegro 1999, Currency Board and Dollarization: Crnogorska marka by Željko Bogetić and Steve Hanke
  14. ^ Montenegro declares independence 11 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. BBC News, 4 June 2006
  15. ^ "Investment Climate Statement". 6 Ağustos 2022. 13 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024. 
  16. ^ "Tourism". 6 Ağustos 2022. 13 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024. 
  17. ^ a b "Imports of goods and services (current US$) - Montenegro". 16 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2023. 
  18. ^ "Trade Agreements". 6 Ağustos 2022. 13 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024. 
  19. ^ "Montenegro repeats minimum wage". 2023. 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024. 
  20. ^ "Value-added tax (VAT)". 21 Nisan 2023. 31 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024. 
  21. ^ "Tax system in Montenegro". 31 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2023. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karadağ</span> Balkanlarda bir ülke

Karadağ, Avrupa'nın güneydoğusunda Balkanların Adriyatik kıyısında bir ülkedir. Kuzeyde Bosna-Hersek, kuzeydoğuda Sırbistan, doğuda Kosova, güneydoğuda Arnavutluk, batıda ise Hırvatistan ve Adriyatik Denizi ile çevrilidir. Başkenti ve en büyük şehri Podgorica ülke topraklarının %10,4'ünü ve nüfusun %29,9'unu kapsamaktadır, Çetine kenti eski krallık başkenti statüsündedir. Ülkenin büyük çoğunluğunu Karadağlılar oluşturur, Sırplar %28,7 ile en büyük azınlıktır. Ayrıca Boşnaklar, Arnavutlar ve Hırvatlar da bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan</span> Güneydoğu Avrupa ve kısmen Orta Avrupada yer alan ülke

Sırbistan, resmî adıyla Sırbistan Cumhuriyeti (

<span class="mw-page-title-main">Sırp-Hırvatça</span>

Sırp-Hırvatça, Sırbistan, Hırvatistan, Bosna Hersek ve Karadağ'da konuşulan bir bir Güney Slav dilidir. Sırp-Hırvatça karşılıklı anlaşabilir dört standart çeşite sahip bir çok merkezli dildir.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti</span> 1945-1992 yıllarında Balkanlarda bulunan sosyalist federal cumhuriyet

Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti, Balkanlar'da II. Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan ve 1992 yılına kadar hüküm süren sosyalist federal cumhuriyet. Devletin bulunduğu alanda bugün Bosna-Hersek, Sırbistan, Hırvatistan, Kuzey Makedonya, Karadağ, Slovenya ve Kosova bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Eurovision Şarkı Yarışması'nda Karadağ</span>

Karadağ, Eurovision Şarkı Yarışması'na ilk kez 2007 yılında katılmıştır. Geçmişte 1961'den 1991 yılına dek Yugoslavya'nın, 1992'de Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'nin ve 2004'ten 2006 yıllarına dek ise Sırbistan-Karadağ'ın bir parçası olarak yarışmada yer almıştır. 1983, 1984 ve 2005 yıllarının katılımcısı öncel devlet, Karadağlı yarışmacılar tarafından temsil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ Krallığı</span> 1910-1918 Güneydoğu Avrupada devlet

Karadağ Krallığı, Balkanlar'da 1910-1918 yıllarında varlığını sürdürmüş olan bir krallıktı. Krallığın başkenti Çetine idi (Cetinje). Krallığın para birimi Karadağ Perperi idi. Ülke pratikte Mutlakiyetçi olmasına rağmen aslında bir Meşrutiyet olarak yönetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya'nın dağılması</span>

Yugoslavya’nın dağılması, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin Josip Broz Tito'nun ölümünden sonra artan etnik çekişmeler, ekonomik bunalım ve Doğu Avrupa'daki değişiklikler nedeniyle 1980'lerin sonlarından 2000'li yıllara kadar yaklaşık 20 yıl süren kanlı bir süreç sonunda yedi ayrı egemen ülkeye bölünmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan-Türkiye ilişkileri</span>

Bu madde, Sırbistan-Türkiye ve eskiden beri süregelen Türk-Sırp ilişkilerini içerir.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Sırbistan Sosyalist Cumhuriyeti Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’ni oluşturmuş olan anayasal-federal cumhuriyettir. 1963 yılına dek “Sırbistan Halk Cumhuriyeti” olan cumhuriyetin adı, 1963 tarihinde Sırbistan Sosyalist Cumhuriyeti olarak değiştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek ekonomisi</span>

Bosna-Hersek ekonomisi, tarım, turizm ve endüstriye sahip bir geçiş ekonomisidir. Ülke 1992-1995 yılları arasında iç savaş nedeniyle üretim %80 oranında düşmüş ve işsizlik büyük bir oranda yükselmiştir. Ülkenin ekonomisi 2000'li yıllardan itibaren yeniden büyümeye başlamıştır.

Müslümanlar ya da Müslimani, Yugoslavya'da devleti oluşturan altı halktan biri olarak sınıflandırılmış bir etnik gruptur. Bu terim 1971'de Yugoslavya vatandaşı Slav Müslümanlar için resmi bir tanımı olarak kabul edildi, bu nedenle başta Bosna Hersek’in modern Boşnakları olmak üzere, Goralılar ve Torbeşler gibi farklı etnik kökenlere sahip Güney Slav kökenli İslami halkları tek bir topluluk olarak bir araya getirdi. Bu tanım, Arnavutlar, Türkler ve Romanlar gibi Slav olmayan Müslümanları içermiyordu.

21 Mayıs 2006 tarihli referandumda, Karadağ halkı Sırbistan-Karadağ Devlet Birliği'nden ayrılmayı seçti. Bu sonuç, 3 Haziran 2006'da Karadağ parlamentosu tarafından bağımsızlık ilan edilmesiyle doğrulandı. Aynı zamanda uluslararası tanınma talebinde bulundu ve dış politika hedeflerini belirledi.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ-Türkiye ilişkileri</span> Karadağ - Türkiye arasında sürdürülen ukusarası politikalar içerid

Karadağ-Türkiye ilişkileri, Karadağ ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Karadağ ilişkileri</span>

Çin-Karadağ ilişkileri, Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ile Karadağ arasında sürdürülen ikili ilişkileri içerir. ÇHC 14 Haziran 2006 tarihinde Karadağ'ı resmen tanıdı. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 7 Temmuz 2006 tarihinde kuruldu; o gün Çin'in Podgorica konsolosluğu bir büyükelçiliğe de dönüştürüldü. Karadağ'ın Pekin Büyükelçiliği 13 Kasım 2007 tarihinde kapılarını açtı.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ Sırpları</span>

Karadağ Sırpları veya Karadağlı Sırplar Karadağlılardan sonra Karadağ'daki en büyük ikinci etnik grubu oluşturur. Sırplar, Eski Karadağ, Eski Hersek, Brda, Raška, Kotor Körfezi ve Zeta'nın yerli nüfusudur.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ-Sırbistan ilişkileri</span>

Karadağ-Sırp ilişkileri, Karadağ ve Sırbistan arasındaki dış ilişkilerdir. 1918'den 2006'ya kadar iki devlet Yugoslavya Krallığı, Sosyalist Federal Yugoslavya Cumhuriyeti ve Sırbistan ve Karadağ altında birleşti. Bölgedeki son siyasi gelişmeler nedeniyle Karadağ'ın ulusal kimliği konusunda tartışmalar var. Karadağlıların etnik kimlikleri ve ulusal dilin adı hakkında bir tartışma var. Buna rağmen iki ülke çoğunlukla dostane ilişkileri sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ'ın Avrupa Birliği üyelik süreci</span>

Karadağ'ın Avrupa Birliği'ne (AB) katılımı, AB'nin gelecekteki genişlemesi için mevcut gündemdedir.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ milliyetçiliği</span>

Karadağ milliyetçiliği, Karadağlıların bir millet olduğunu iddia eden ve Karadağlıların kültürel birliğini teşvik eden milliyetçiliktir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri-Sırbistan ilişkileri</span>

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Sırbistan arasındaki ilişkiler ilk olarak 1882 yılında, yani Sırbistan'ın bir krallık olduğu dönemde, kuruldu. 1918 ile 2006 yılları arasında ABD, Yugoslavya Krallığı, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti ve ardıl devleti Sırbistan olan Yugoslavya Federal Cumhuriyeti ile ilişkiler sürdürdü.

Meksika-Sırbistan ilişkileri, Meksika ve Sırbistan arasındaki diplomatik ilişkileri ifade eder. Her iki ülke de G77 ve Birleşmiş Milletler'in kurucu üyeleriydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.