İçeriğe atla

Karadağ Boşnakları

Karadağ Boşnakları
Bošnjaci u Crnoj Gori
Karadağ'daki Boşnakların bayrağı
Toplam nüfus
53.605 (2011 nüfus sayımı)[1]
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Rojay Belediyesi [en] (%83,91)
Petnjica Belediyesi [en] (%83,02)
Plav Belediyesi [en] (%51,90)
Gusinye Belediyesi [en] (%42,64)
Akova Belediyesi [en] (%27,34)
Berane Belediyesi [en] (%17,72)
Tuz Belediyesi (%9,23)
Din
İslam (Sünnî-Hanefilik)
İlgili etnik gruplar
Diğer Güney Slav halkları

Boşnaklar, Karadağ'daki etnik gruplardan biridir. Nüfusları ilk olarak 2003 yılı nüfus sayımında sayılmaya başlamıştır. 2011 yılında yapılmış son nüfus sayımına göre, Karadağ'daki Boşnakların toplam sayısı 53.605 kişidir, yani toplam nüfusun %8,6'sını oluştururlar. Karadağlılar ve Sırplardan sonra Boşnaklar, ülkedeki en büyük üçüncü etnik grubu teşkil ederler.

Demografi

2003 yılında Karadağ'da yerleşimlerine göre Boşnakların yoğunluğu
İkiye bölünmüş Sancak bölgesindeki (kırmızı kesik çizgilerin içindeki topraklar) Boşnakların yoğunluğu

Günümüz Karadağ ülkesindeki Boşnakların çoğu, ülkenin kuzeyinde, yani tarihî Sancak bölgesiyle kesişen topraklarda, yaşarlar. Boşnaklar, Karadağ'ın dört tane belediyesinde belediye nüfusunun çoğunu oluşturur: bunlar Rojay (%83,91), Petnjica (%83,02), Plav (%56) ve Gusinye'dir (%42,64).

Tarihçe

Sancak Boşnaklarının üçte ikisinin ataları, Kotor Körfezi'nin Osmanlı İmparatorluğu tarafından kaybedilmesinden sonra ilk olarak 1687 yılında terk etmeye başladıkları özgün Karadağ bölgelerinden gelmişlerdir. 1711 yılı sonrasında Eski Karadağ'da Müslüman olmuş bireylerin hedef olarak alınmasıyla bu akım devam etti. Eski Karadağ'dan Sancak'a göç akımındaki diğer bir katkı faktörü ise, Sancak'taki eski Ortodoks nüfusunun 1687 ile 1740 yıllarında iki farklı dalga hâlinde Sırbistan ve (o dönem Habsburg Monarşisi'ne ait) Voyvodina'ya göç etmiş olması nedeniyle Sancak nüfusunun oldukça azalmış durumda olmasıdır.

Geri kalan Sancak Boşnakları ise diğer yerlerden gelmiştir. Yerel Osmanlı yönetimi ve askerleriyle devamlı bir temas yer alıyordu. 1687 yılından sonra, yani Osmanlı İmparatorluğu, Kutsal İttifak ile sürdürülen savaşın bir sonucu olarak Sava nehrinin kuzeyindeki tüm topraklarını kaybettikten sonra, Slavonya bölgesinden daha fazla Boşnak geldi. Sırpların gerçekleştirdikleri Hersek İsyanı sonrasında daha da fazla Boşnak Hersek bölgesinden gelmiş. Bosna Vilayeti'nin 1878 yılı Berlin Antlaşması doğrultusunda Avusturya-Macaristan'ın fiilî kontrolü altına alınmasıyla hem Bosna hem de Hersek bölgelerinden yine bir göç dalgası yer aldı. Boşnakların bu göç dalgalarının en sonu ise 1908 yılında, Avusturya-Macaristan'ın Bosna'yı resmen ilhak etmenin sonucu olarak tüm Bosnalı Müslümanların kendi fiilî koruyucuları olan Bâb-ı Âli'yle bağlantılarının kesilmiş olması nedeniyle gerçekleşti. Günümüz Karadağ'da 50 binden fazla Boşnağın bulunmasıyla Boşnaklar, Karadağ'ın en büyük azınlık gruplarından birini teşkil etmektedir.

Siyaset

  • Boşnakların ana siyasî partisi, Rafet Husović [en]'in kurduğu[2] ve 2021 yılından beri Ervin Ibrahimović [en]'in önderlik ettiği Boşnak Partisi [en].[3] 2020 yılında yapılmış son parlamento seçimlerinden beri Boşnak Partisi'nin Karadağ Parlamentosu'nda üç milletvekili var.[4]
  • Boşnakların diğer bir partisi ise Hazbija Kalač'ın önderlik ettiği Karadağ Adalet ve Mutabakat Partisi [en] (SPP u Crnoj Gori).
  • 2006 yılında düzenlenen bağımsızlık referandumunda Karadağ Boşnaklarının çoğu Karadağ'ın bağımsızlığını destekledi.

Lehçe

Gusinye ve Plav'da konuşulan Slav ağızları, gramatik yapısı açısından Arnavutçadan büyük oranda etkilenmiştir. Arnavutça ile Slavca arasındaki lisan teması [en] açısından gösterdiği özellikler, bu bölgelerde Slav dillerini konuşan insanların çoğu Arnavut kökenli olmalarına bağlanmıştır.[5]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Crnoj Gori 2011. godine" [Census of Population, Households and Dwellings in Montenegro 2011] (PDF) (Basın açıklaması) (Sırp-Hırvatça). Karadağ İstatistik Bürosu. 12 Temmuz 2011. 13 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mart 2011. 
  2. ^ Nordsieck, Wolfram (2020). "Montenegro". Parties and Elections in Europe. 30 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2020. 
  3. ^ "Ko je Ervin Ibrahimović?". Novosti (Sırpça). 27 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2022. 
  4. ^ "Distribution of seats" (İngilizce). Karadağ Parlamentosu. 13 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2022. 
  5. ^ Matthew C., Curtis (2012). Slavic-Albanian Language Contact, Convergence, and Coexistence. The Ohio State University. s. 140. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek</span> Balkanlarda bir ülke

Bosna-Hersek, kısa haliyle B&H, resmî adıyla Bosna ve Hersek, Balkanlar'da 51.197 km² yüz ölçümlü bir ülke. Kuzey, batı ve güneyden Hırvatistan; doğudan Sırbistan ve güneydoğusunda Karadağ ile çevrili olup Adriyatik Denizi'ne Neum şehrinin olduğu yerde yalnızca 20 km'lik limansız bir kıyısı bulunmaktadır. Ülkenin coğrafyası merkez ve güneyde dağlık, kuzeybatıda tepelik, kuzeydoğuda düzlük bir karakter sergiler. Başkent ve en büyük şehir olan Saraybosna, birçok yüksek dağla çevrelenmiştir. Ülkenin çoğunluğunu kaplayan Bosna bölgesinde karasal iklim görülür, bu bölgede yazları sıcak, kışları kar yağışlı ve soğuktur. Ülkenin güney kıyılarındaki daha küçük Hersek bölgesinde ise tipik Akdeniz iklimi görülür. Bosna-Hersek doğal kaynaklar açısından da zengin bir görünüm arz eder.

<span class="mw-page-title-main">Bosna Savaşı</span> Bosna Hersekte 3 yıl sürmüş askeri bir çatışma

Bosna Savaşı, 1992 ile 1995 yılları arasında Bosna-Hersek'te meydana gelen uluslararası bir silahlı çatışmaydı. Savaşın, genellikle daha önceki bir dizi şiddet olayını takiben 6 Nisan 1992'de başladığı kabul edilir. Savaş, 14 Aralık 1995'te Dayton Anlaşması'nın imzalanmasıyla sona erdi. Ana savaşan taraflar, sırasıyla Hırvatistan ve Sırbistan tarafından yönetilen ve sağlanan proto-devletler olan Bosna-Hersek Cumhuriyeti, Hersek-Bosna Hırvat Cumhuriyeti ve Sırp Cumhuriyeti güçleriydi.

<span class="mw-page-title-main">Hersek</span> Bosna Hersekin eyaleti

Hersek, merkezinde kabaca Mostar şehri olan Adriyatik Denizi'ne bir çıkış koridoruna sahip Dinar Alpleri'ndeki tarihsel ve coğrafi bölge, günümüzde Bosna-Hersek'in güney bölümünü oluşturmaktadır. Hersek'in yüzölçümü 9.948 km²'dir. Hersek ile Bosna arasında belirgin bir sınır yoktur. Hersek'in bittiği yerden Bosna'nın başlaması hakkında birçok düşünce vardır.

<span class="mw-page-title-main">Boşnaklar</span> Güney Slav halkı

Boşnaklar, Güney Slav halkı. Çoğunluğu Bosna-Hersek ile Sırbistan'da yaşar. Ayrıca Hırvatistan, Karadağ, Slovenya, Kosova, Kuzey Makedonya ve Türkiye’de mühim sayıda Boşnak yaşamaktadır. Türkiye'de 500.000 Boşnak bulunmaktadır. Boşnaklar eski dönemlerde "Bosnjanin" olarak adlandırılırlardı, Orta Çağ Bosna devletinin sakinleri anlamına gelmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ</span> Balkanlarda bir ülke

Karadağ, Avrupa'nın güneydoğusunda Balkanların Adriyatik kıyısında bir ülkedir. Kuzeyde Bosna-Hersek, kuzeydoğuda Sırbistan, doğuda Kosova, güneydoğuda Arnavutluk, batıda ise Hırvatistan ve Adriyatik Denizi ile çevrilidir. Başkenti ve en büyük şehri Podgorica ülke topraklarının %10,4'ünü ve nüfusun %29,9'unu kapsamaktadır, Çetine kenti eski krallık başkenti statüsündedir. Ülkenin büyük çoğunluğunu Karadağlılar oluşturur, Sırplar %28,7 ile en büyük azınlıktır. Ayrıca Boşnaklar, Arnavutlar ve Hırvatlar da bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Banja Luka</span> Bosna-Hersekte şehir

Banja Luka ya da Banaluka, Bosna-Hersek'te bir şehir ve aynı zamanda Bosna-Hersek'te bulunan özerk yönetim Sırp Cumhuriyeti'nin fiilî başkentidir. Osmanlı kaynaklarında Banaluka (بنالوقه) olarak geçen şehir 1639 yılında değin Bosna beylerbeyinin ikâmetgâhı olarak büyük bir gelişme gösterdi. Daha sonra eyalet merkezinin Saraybosna'ya taşınmasıyla eski önemini yitirdi.

<span class="mw-page-title-main">Sancak (bölge)</span>

Balkanlar'da Sırbistan ve Karadağ arasındaki koridorda, merkezi Yeni Pazar kenti olan ve Boşnaklar ve diğer Müslümanların nüfusun çoğunluğunu teşkil ettiği bir bölge. Bu bölgeye Sancak bölgesi denmesinin sebebi de Osmanlı Devleti'nin Avrupa'daki son sancağının burada kalmış olmasıdır. Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde Sancak topraklarının bir kısmı Bosna Hersek Eyaleti'nde bir kısmı da Kosova Vilayeti'nde olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek tarihi</span> Bosna-Hersek ülkesinin tarihi

Bosna-Hersek tarihi Bosna-Hersek'in tarih öncesi zamanlardan günümüze uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Akova</span>

Akova ya da Bijelo Polje, Karadağ'ın kuzeyinde bir kasaba ve belediye merkezidir. Coğrafi ve tarihi bölge olarak Sancak bölgesinin Karadağ'daki kısmında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Prijedor</span> Bosna-Hersekte şehir

Pridor Bosna-Hersek'in Kuzeybatısı'nda yer alan ve yaklaşık toplam nüfusu 110.000 olan bir şehirdir. Prijedor, Bosna-Hersek'e bağlı Sırp Cumhuriyeti'nde ve Bosanska Krajina Bölgesi'nde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Macaristan yönetiminde Bosna-Hersek</span> 1878-1918 arasında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu himayesi altında Bosna Hersek

Avusturya-Macaristan yönetiminde Bosna-Hersek, 1878-1918 yılları arasında Bosna-Hersek'te Avusturya-Macaristan İmparatorluğu idaresini ifade eder. 1878 yılında 93 Harbi'nden sonra yapılan Berlin Antlaşması ile Bosna Vilayeti imtiyazlı bir vilayet haline geldi ve fiilen Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun hakimiyetine girdi. 1908 yılında Bosna Krizi sonrasında Avusturya-Macaristan Bosna-Hersek'i ilhak etti ve Avusturya ile Macaristan arasında bir kondominyum kuruldu. 1918 yılında I. Dünya Savaşı'nın sonunda bağımsızlığını ilan ederek Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti'ne katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Bosna Hersek İslam Birliği</span>

Bosna Hersek İslam Birliği Bosna-Hersek'teki Müslümanların dini bir kuruluşudur. Ayrıca Balkanlar'daki, özellikle Sırbistan, Hırvatistan, Slovenya, Karadağ, Macaristan ve Boşnak diasporasındaki Müslümanların en yüksek temsilci organı olarak kabul edilmektedir.

Müslümanlar ya da Müslimani, Yugoslavya'da devleti oluşturan altı halktan biri olarak sınıflandırılmış bir etnik gruptur. Bu terim 1971'de Yugoslavya vatandaşı Slav Müslümanlar için resmi bir tanımı olarak kabul edildi, bu nedenle başta Bosna Hersek’in modern Boşnakları olmak üzere, Goralılar ve Torbeşler gibi farklı etnik kökenlere sahip Güney Slav kökenli İslami halkları tek bir topluluk olarak bir araya getirdi. Bu tanım, Arnavutlar, Türkler ve Romanlar gibi Slav olmayan Müslümanları içermiyordu.

Osmanlı döneminde Bosna-Hersek, Bosna-Hersek'in 1463/1482'den Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun Bosna'yı ele geçirdiği 1878'e kadar Osmanlı yönetiminde kaldığı dönemdir. Osmanlıların gelişi, Bosna-Hersek tarihindeki en önemli olaydır ve günümüz Bosna-Hersek bölgesi için muazzam dini, dilsel, kültürel, politik ve askeri sonuçlar doğurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan Boşnakları</span>

Sırbistan Boşnakları 2011 nüfus sayımına göre 145,278 kişiyle veya nüfusun %2,02'siyle Sırbistan'da Sırplar, Macarlar ve Çingenelerden sonra dördüncü en büyük etnik gruptur. Güneybatı Sırbistan'da yoğunlaşmışlardır ve kültür merkezleri Yeni Pazar'dır.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ Sırpları</span>

Karadağ Sırpları veya Karadağlı Sırplar Karadağlılardan sonra Karadağ'daki en büyük ikinci etnik grubu oluşturur. Sırplar, Eski Karadağ, Eski Hersek, Brda, Raška, Kotor Körfezi ve Zeta'nın yerli nüfusudur.

<span class="mw-page-title-main">Plav</span>

Plav kuzeydoğu Karadağ'da bir kasabadır. 3.717 kişiden oluşan bir nüfusa sahiptir. Plav, Plav Belediyesi'nin merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ milliyetçiliği</span>

Karadağ milliyetçiliği, Karadağlıların bir millet olduğunu iddia eden ve Karadağlıların kültürel birliğini teşvik eden milliyetçiliktir.

<span class="mw-page-title-main">Kosova Boşnakları</span>

Boşnaklar, Kosova'da yaşayan Slav Müslüman bir etnik grup. 2011 yılı nüfus sayımına göre, Kosova'daki Boşnak nüfusu 27.553 kişiden ibaret. Nüfus sayımının Kosova Sırpları tarafından boykot edilmesi nedeniyle Sırplar, nüfus sayımı sonuçlarında yeterince temsil edilmemektedir; dolayısıyla Boşnaklar, Kosova Arnavutlarından sonra Kosova'daki en büyük ikinci etnik grup olarak kayda geçmiştir. Bu Boşnakların büyük çoğunluğu İslam dininin Sünnî koluna mensuptur.

Haziran 1991'de Boşnakların ve Bosnalı Sırpların temsilcileri, Yugoslavya krizi esnasında Bosna-Hersek Sosyalist Cumhuriyeti'nin gelecekteki statüsünü tartışmak üzere bir araya geldi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.