İçeriğe atla

Karadağ Arnavutları

Karadağ'daki Arnavutlar
Toplam nüfus
30,439 etnik Arnavut
Karadağ nüfusunun %4,91'i (2011)[1]
32,671 Arnavutça konuşanlar
Karadağ nüfusunun %5,27'si (2011)
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Karadağ
Ülgün14,076
Tuz7.786
Bar2,515
Podgorica1.752
Gusinye1,642
Rožaje1,158
Plav833
Diğer şehirler677
Diller
Arnavutça, Karadağca
Din
Sünni İslam çoğunluk
Roma Katolik azınlık
İlgili etnik gruplar
Arnavutlar, Arbıreşler, Arbanasiler, Arvanitler, Sulioteler

Karadağ'daki Arnavutlar (Arnavutça: Shqiptarët e Malit të Zi, Karadağca: Crnogorski Albanci) Karadağ'ın toplam nüfusunun %4.91'ini oluşturan Arnavut kökenli Karadağ'da bir etnik gruptur.[2] Karadağ'daki Slav olmayan en büyük etnik gruptur.

Arnavutlar özellikle Güneydoğu ve Doğu Karadağ'da Arnavutluk sınırının yanındaki şehirler olan Ülgün (toplam nüfusun %71'i), Tuz (%68), Gusinye (%40), Plav (%19), Bar (%6), Podgorica (%5) ve Rožaje (%5) gibi belediyelerde yoğunlaşmaktadır.[3][4]

Karadağ'daki en büyük Arnavut kasabası, Arnavutluk Ulusal Konseyi'nin merkezinin bulunduğu Ülgün'dür.

Tarihi

Çetine'de Arnavutlar, Karadağ Prensliği, 1906.

1878'de Karadağ'ın Osmanlı topraklarına doğru genişlemesinden sonra Arnavutlar ilk kez o ülkenin vatandaşı oldular. Karadağ vatandaşlığını kazanan Arnavutlar, Müslümanlar ve Katoliklerdi ve çevreleri de dahil olmak üzere Bar ve Ülgün şehirlerinde, Bojana nehri kıyısında ve İşkodra Gölü kıyısında ve Zatrijebač'ta yaşamaktaydılar.[5]

26 Ekim 1851'de, Nikšić'li Arnavut reisi Gjonlek, Osmanlı Arnavut çıkarlarını savunma görevi verilen 200 Arnavut ile seyahat ediyordu. Gacko'da Karadağ güçleri tarafından saldırıya uğradılar. 11 Kasım 1851'de 30 kişilik Karadağ kuvvetleri Moraca nehrini geçerek 27 adamla Selim Ağa komutasındaki Arnavut Osmanlı kalesine saldırdı. Beşi öldü, dördü yaralandı, Selim Ağa evine çekilerek yaralandı ve ertesi sabah Karadağlılara karşı geri döndü. Scutari Paşası derhal asker toplamaya başladı.[6]

1877'de Nikšić, Berlin Antlaşması uyarınca Karadağlılar tarafından ilhak edildi.[7][8] O sırada bölgeyi gezen Amerikalı yazar William James Stillman, Karadağ güçleri hakkındaki biyografisinde Prens'in emriyle Nikšić'teki Studenica kalesini topçu ile bombalamaya başladığını yazıyor. Kalenin içinde direnen yaklaşık 20 Arnavut nizam vardı ve duvarlar aşıldığında teslim oldular ve Stillman'a başlarının kesilip kesilmeyeceğini sordular. Stillman'a eşlik eden bir Arnavut, Arnavutların kutladığı yerde öldürülmeyeceklerini söyleyerek sözlerini tercüme etti.[9] Anlaşmadan kısa bir süre sonra, Karadağ prensi Arnavutları Nikšić, Žabljak ve Kolašin'den sürmeye başladı ve ardından Türkiye, Kosova (Priştine)[10] ve Makedonya'ya kaçtılar.[11] Karadağ kuvvetleri, sınır dışı edilmeden önce Arnavutları soydu.[12] Nikšić'in düşüşünden sonra Prens Nicholas, zaferin bir şiirini yazdı.[13]

31 Ocak 1879'da Karadağlı öğretmen Shcepan Martinovied, Çetine hükûmetine Nikšić Müslümanlarının bir okul istediklerini bildirdi.[14] Osmanlılar, 17. ve 18. yüzyılda diğer komşu bölgelerin yanı sıra Nikšić'te okullar açmıştı.[15]

1879'da Geghyseni kabilesinden Zenel Ahmet Demushi, Nikšić'te Marko Miljanov liderliğindeki Karadağ güçlerine karşı 40 aile üyesiyle savaştı.[16] Savaşa katılan Shkodër'den iki yerel Arnavut tarafından yazılan mektuplara göre, 1880'de Arnavut düzensizlikleri, Marko Milajnov'un kardeşi Teodor Miljanov'un liderliğindeki Karadağ güçlerine karşı Ali Paşa Gucia komutasında çarpışmasıyla şiddetlendi.[17] 1899'da Karadağ hükûmeti, Malesori'nin bölgedeki Jön Türklere saldırmasından korktuğu için Nikšić ve Danilovgrad'daki Arnavutları tutukladı ve tutsaklar altı aydan fazla hapis cezasına çarptırıldı.[18]

Kaynakça

  1. ^ "Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Crnoj Gori 2011. godine" [Census of Population, Households and Dwellings in Montenegro 2011] (PDF) (Basın açıklaması) (Sırp-Hırvatça). Statistical office, Montenegro. 12 Temmuz 2011. 13 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mart 2011. 
  2. ^ "Census of Population, Households and Dwellings in Montenegro 2011" (PDF). 12 Temmuz 2011. 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2011. 
  3. ^ Simon Broughton; Mark Ellingham; Richard Trillo (1999). World music: the rough guide. Africa, Europe and the Middle East. Rough Guides. s. 5. ISBN 978-1-85828-635-8. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2013. Most of the ethnic Albanians that live outside the country are Ghegs, although there is a small Tosk population clustered around the shores of lakes Presp and Ohrid in the south of Macedonia. 
  4. ^ Stanovništvo Crne Gore prema polu, tipu naselja, nacionalnoj, odnosno etničkoj pripadnosti, vjeroispovijesti i maternjem jeziku po opštinama u Crnoj Gori 27 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – monstat.org
  5. ^ Istorijski Leksikon Crne Gore, Grup of authors, Daily press: Podgorica, 2006 [[Speciale:BurimeteLibrave/867706169X|86-7706-169-X]]
  6. ^ Samtiden: skildringar från verldstheatern (İsveççe) (In Swedish "Den 26 Oktober 1851 tilldrog sig nemligen, att Arnaut-chefen Gjulek från Niksic, hvilken skulle försvara landet mot Montenegrinerna och hålla själv staden i lydnad, hade med 200 arnauter, dem han hemtat till förstärkning från Mostar, blifvit överfallen af en stark Montenegrinsk Ceta i trakten af Gatsko. " Translation: On October 26, 1851, Arnaut commander Gjulek of Niksic, who would defend the country against the Montenegrin and keep the city in obedience, had agreed, with 200 arnauts, which he had taken to reinforce Mostar, to have been attacked by a strong Montenegrin Ceta in the neighborhood of Gatsko. bas.). tryckt hos P. G. Berg. 1858. s. 478. 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2019. 
  7. ^ Qosja, Rexhep (1999). Kosova në vështrim enciklopedik (Arnavutça). Botimet Toena. s. 81. ISBN 978-99927-1-170-5. 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2019. 
  8. ^ Houtsma, M. Th (1993). E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913-1936 (İngilizce). BRILL. s. 559. ISBN 978-90-04-09791-9. 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2019. 
  9. ^ Stillman, William James (1877). The Autobiography of a Journalist, Volume II by William James Stillman - Full Text Free Book (Part 3/5). 4 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2019. 
  10. ^ Malcolm, Noel (1998). Kosovo: A Short History (İngilizce). Macmillan. s. 229. ISBN 978-0-333-66612-8. 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2019. 
  11. ^ Kultura popullore (Arnavutça) (Translation: 118/5000 the process of expelling Albanians from their lands in Koloshin, Niksic Field, Zabjak and elsewhere ”. bas.). Akademia e Shkencave e RSH, Instituti i Kulturës Popullore. 1991. s. 25. 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2019. 
  12. ^ Maloku, Enver (1997). Dëbimet e shqiptarëve dhe kolonizimi i Kosovës (1877-1995) (Arnavutça) (Montenegrin army violence and property theft forced them to flee from Kolasin, Niksic, Shpuza, ... bas.). Qendra për Informim e Kosovës. 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2019. 
  13. ^ ILLYRIAN LETTERS (İngilizce). 1878. s. 187. 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2019. 
  14. ^ Redžepagić 1970, s. 102.
  15. ^ Redžepagić 1970, s. 36.
  16. ^ Brahim Uk Demushi, personalitet i shquar i Tropojës. 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2019. 
  17. ^ Prizrenit, Lidhja Shqiptare e (1978). Me pushkë dhe penë për liri e pavarësi (Arnavutça) (Translation: But the peak of this war reached the battle of Nikshiiq in early January 1880. bas.). Shtëpia Botuese "8 Nëntori". ss. 120, 115. 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2019. 
  18. ^ Shpuza, Gazmend (1999). Në prag të pavarësisë (Arnavutça) (... Dağlıların Karadağ topraklarından Jön Türk birliklerine saldıracağından korkan üçüncüsü, Niksic ve Danilovgrad'daki Arnavutları tutukladı ve altı aya hapis cezasına çarptırıldı. bas.). Eagle Press. s. 94. ISBN 978-1-891654-04-6. 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karadağ</span> Balkanlarda bir ülke

Karadağ, Avrupa'nın güneydoğusunda Balkanların Adriyatik kıyısında bir ülkedir. Kuzeyde Bosna-Hersek, kuzeydoğuda Sırbistan, doğuda Kosova, güneydoğuda Arnavutluk, batıda ise Hırvatistan ve Adriyatik Denizi ile çevrilidir. Başkenti ve en büyük şehri Podgorica ülke topraklarının %10,4'ünü ve nüfusun %29,9'unu kapsamaktadır, Çetine kenti eski krallık başkenti statüsündedir. Ülkenin büyük çoğunluğunu Karadağlılar oluşturur, Sırplar %28,7 ile en büyük azınlıktır. Ayrıca Boşnaklar, Arnavutlar ve Hırvatlar da bulunur.

Budva, Karadağ'da sâhil şehri. Yaklaşık 10.000 kişilik bir nüfusa sâhip olan şehir Budva Beldesinin de merkezidir. Budva şehrinin bulunduğu bölge ülke turizminin merkezi konumundadır. Şehir 2500 yıllık geçmişiyle Adriyatik Denizi kıyısındaki en eski yerleşim yerlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Eurovision Şarkı Yarışması'nda Karadağ</span>

Karadağ, Eurovision Şarkı Yarışması'na ilk kez 2007 yılında katılmıştır. Geçmişte 1961'den 1991 yılına dek Yugoslavya'nın, 1992'de Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'nin ve 2004'ten 2006 yıllarına dek ise Sırbistan-Karadağ'ın bir parçası olarak yarışmada yer almıştır. 1983, 1984 ve 2005 yıllarının katılımcısı öncel devlet, Karadağlı yarışmacılar tarafından temsil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İşkodra Kuşatması</span>

İskodra Kuşatması 28 Ekim 1912 ile 23 Nisan 1913 tarihi arasında Karadağ ile Sırbistan ittifakına karşı Osmanlı İmparatorluğu askerleri ve Arnavutluk gönüllü birlikleri tarafından yapılan savunmadır.

<span class="mw-page-title-main">Bar, Karadağ</span> Karadağda turistik bir kıyı kasabası

Bar, Karadağ'da Adriyatik Denizi kıyısında yer alan turistik ve tarihî kasabadır. Bar aynı zamanda Karadağ'ın ana limanıdır. Burası, kuzeydeki komşu ülke Sırbistan'ın denizle bağlantısının sağlanması noktasında çok önemlidir. Tito döneminde inşa edilen Belgrad-Bar demiryolunun son noktasıdır. Buradan her gün Belgrad'a tren seferleri düzenlenir.

<span class="mw-page-title-main">Ülgün</span>

Ülgün Karadağ’da Adriyatik Denizi kıyısında yer alan turistik ve tarihî kasabadır. Ülgün aynı zamanda Karadağ’nın en güney limanıdır.

Müslümanlar ya da Müslimani, Yugoslavya'da devleti oluşturan altı halktan biri olarak sınıflandırılmış bir etnik gruptur. Bu terim 1971'de Yugoslavya vatandaşı Slav Müslümanlar için resmi bir tanımı olarak kabul edildi, bu nedenle başta Bosna Hersek’in modern Boşnakları olmak üzere, Goralılar ve Torbeşler gibi farklı etnik kökenlere sahip Güney Slav kökenli İslami halkları tek bir topluluk olarak bir araya getirdi. Bu tanım, Arnavutlar, Türkler ve Romanlar gibi Slav olmayan Müslümanları içermiyordu.

Ortodoks Hristiyanlık Karadağ'daki baskın din şekli olmasına rağmen, hem İslam hem de Katolik Hristiyanlığın çok sayıda inananı var. Baskın Kilise, Sırp Ortodoks Kilisesi'dir, ancak Karadağ Ortodoks Kilisesi'ni oluşturan izler mevcut.

Karadağ kültürü, tarihi ve coğrafi konumu sayesinde çoğulcu ve çeşitlidir. Karadağ kültürü esas olarak Antik Roma, Hristiyanlık, İslam, Bizans İmparatorluğu, Osmanlı İmparatorluğu, Venedik Cumhuriyeti, Avusturya-Macaristan ve Yugoslavya'dan etkilenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zla Kolata</span>

Zla Kolata, Karadağ ve Arnavutluk sınırındaki Prokletije üzerinde yer alan bir dağdır.

Karadağ'da İslam Hristiyanlıktan sonra ülkedeki en büyük ikinci dindir. 2011 nüfus sayımına göre, Karadağ'daki 118.477 Müslüman toplam nüfusun %20'sini oluşturmaktadır. Karadağlı Müslümanlar çoğunlukla Sünni mezhebe mensuptur. Pew Araştırma Merkezi'nin tahminine göre 2020 itibarıyla Müslümanların nüfusu 130.000'dir.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ Sırpları</span>

Karadağ Sırpları veya Karadağlı Sırplar Karadağlılardan sonra Karadağ'daki en büyük ikinci etnik grubu oluşturur. Sırplar, Eski Karadağ, Eski Hersek, Brda, Raška, Kotor Körfezi ve Zeta'nın yerli nüfusudur.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ-Sırbistan ilişkileri</span>

Karadağ-Sırp ilişkileri, Karadağ ve Sırbistan arasındaki dış ilişkilerdir. 1918'den 2006'ya kadar iki devlet Yugoslavya Krallığı, Sosyalist Federal Yugoslavya Cumhuriyeti ve Sırbistan ve Karadağ altında birleşti. Bölgedeki son siyasi gelişmeler nedeniyle Karadağ'ın ulusal kimliği konusunda tartışmalar var. Karadağlıların etnik kimlikleri ve ulusal dilin adı hakkında bir tartışma var. Buna rağmen iki ülke çoğunlukla dostane ilişkileri sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Malisya</span>

Malësia e Madhe, kısaca Türkçe telefuzla Malezya, Arnavutluk'taki Malësi e Madhe Bölgesi ve Karadağ'daki Tuzi Belediyesi'nin coğrafi alt bölümünün yaylalarına karşılık gelen kuzey Arnavutluk ve doğu Orta Karadağ'daki tarihi ve etnografik bir bölgedir. Bölgedeki en büyük yerleşim Tuzi kasabasıdır.

Karadağ, 2022 Eurovision Şarkı Yarışması 'na katılmıştır. Karadağlı yayıncı Radio Televizija Crne Gore (RTCG) tarafından İtalya'nın Torino kentinde yapılan 2022 yarışması'nda Karadağ'ı temsil eden katılımcı Görevlendirme yöntemi ile belli olmuştur.

<i>Lahuta e Malcís</i>

Lahuta e Malcís,, Arnavut keşiş ve şair Gjergj Fişta tarafından 1937'de tamamlanan ve yayınlanan Arnavut ulusal destan şiiridir. 30 şarkı ve 17.000'den fazla mısradan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ Boşnakları</span>

Boşnaklar, Karadağ'daki etnik gruplardan biridir. Nüfusları ilk olarak 2003 yılı nüfus sayımında sayılmaya başlamıştır. 2011 yılında yapılmış son nüfus sayımına göre, Karadağ'daki Boşnakların toplam sayısı 53.605 kişidir, yani toplam nüfusun %8,6'sını oluştururlar. Karadağlılar ve Sırplardan sonra Boşnaklar, ülkedeki en büyük üçüncü etnik grubu teşkil ederler.

<span class="mw-page-title-main">Dritan Abazović</span> 7. Karadağ başbakanı

Dritan Abazović, Nisan 2022'den 31 Ekim 2023'e kadar Karadağ başbakanı olarak görev yapan Karadağlı bir politikacıdır. Etnik bir Arnavut olarak, Birleşik Reform Eylemi partisine başkanlık ediyor. Daha önce 2020'den 2022'ye kadar Zdravko Krivokapić kabinesinde başbakan yardımcısı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Novšiće Muharebesi</span>

Novšiće Muharebesi Plav ve Gusinye üzerindeki kontrol için yapılan bir muharebeydi. 4 Aralık 1879'da Marko Miljanov liderliğindeki Karadağ Prensliği kuvvetleri ile Gusinye Kaymakamı Ali Paşa komutasında Prizren Birliği düzensiz birliklerini de içeren Osmanlı yanlısı yerel kuvvetler arasında gerçekleşen bir savaştır. Prizren Birliği esas olarak İşkodra Vilayeti'ndeki Plav ve Gusinye'den Arnavutlar ve Kosova Vilayeti'nden gelen düzensiz birliklerden (milisler) oluşuyordu. Bu muharebe Osmanlı-Karadağ Savaşı (1876-1878)'nı takiben gerçekleşti. Osmanlı İmparatorluğu, Berlin Antlaşması (1878)'nda kararlaştırıldığı üzere, Plav ve Gusinye'nin Karadağ'a barışçıl bir şekilde bırakılması için gerekli koşulları sağlamaktan kaçınmıştı. Osmanlılar, Berlin Kongresi'ndeki konumlarını düzeltmek ve daha sonra antlaşma şartlarına göre yükümlülüklerini yerine getirmekten kaçınmak için, en az 14.000-15.000 Osmanlı yanlısı düzensizleri harekete geçiren Prizren Birliği'ni gayri resmi olarak destekledi. Plav ve Gusinye'de ağırlıklı olarak Osmanlı yanlısı Müslümanlar ve Hristiyan nüfusun çoğunlukta olduğu Karadağ'a bırakılmasına karşı çıkan Arnavutlar yaşıyordu. Vakıflarının tüm gelirini Prizren Cemiyeti'ne mensup komşu Arnavut aşiretlerinin reislerine, onları güçleriyle desteklemeleri için ödüyorlardı. Prizren Birliği kuvvetleri, Gusinye'nin Osmanlı kaymakamı Ali Paşa'nın komutası altına verildi.

<span class="mw-page-title-main">Ülgün Muharebesi</span>

Ülgün Muharebesi 1880 yılında Ülgün civarında, Kllezna köyü yakınlarındaki Kodra Kuqe bölgesinde Derviş Paşa'ya bağlı Osmanlı kuvvetleri ile Arnavut düzensizler arasında gerçekleşen bir muharebedir. Plav ve Gusinye bölgesi Berlin Antlaşması (1878) ile Karadağ'a verilmişti, ancak Arnavutlar Prizren Ligi etrafında birleşip ilhaka karşı savaştılar, buranın verilmesine karşı çıkan Osmanlı yöneticileri de Arnavutları el altından desteklediler. İngiltere'nin başını çektiği Büyük Güçler daha sonra önce Katolik Arnavutların yaşadığı Hot ve Kelmendi bölgesini Karadağ'a vermeye karar verdiler ancak buradaki Katolik Arnavutları'nda Karadağ yerine Osmanlı egemenliğinde kalmak istedikleri gerekirse kendilerinin de açık açık Plav ve Gusinye'dekiler gibi direneceklerini beyanı üzerine buradan da vazgeçildi. Bu defa Büyük güçlere Osmanlılar toprak baskıları üzerine Ülgün'ü vermeyi teklif ettiler. Arnavutlar bunu da reddetti, birlik burada direniş örgütledi. Osmanlı İmparatorluğu'da Ülgün'ün ilhakını da sürüncemede bırakmak için Arnavutlara hiçbir müdahalede bulunmayıp barışçıl beyannameler ile yetindiler. Sonunda Gladstone, Büyük Güçler Osmanlıları İzmir ve Ülgün'e asker ve donanma gönderme tehdidiyle Prizren Birliği'ne karşı harekete geçmeye zorlayarak direnişe son verdi ve Ülgün kasabasını Karadağ'a başarıyla teslim etti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.