Karabük
| Karabük | |
|---|---|
Şehir | |
 | |
 Türkiyedeki Yeri | |
 Karabük | |
| Ülke | Türkiye |
| Bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İl | Karabük |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Özkan Çetinkaya (AKP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 704 km² |
| Rakım | 280 m |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 78000[1] |
| Alan kodu | 370 |
| Plaka kodu | 78 |
Resmî site http://www.karabuk.bel.tr/ | |
Karabük, Karabük ilinin merkezi olan şehir.
Karabük merkez olmasına rağmen, Safranbolu ilçesi tarihsel evleri sebebiyle ismini daha çok duyurmuştur. Bunun yanında Türkiye'nin ilk demir çelik fabrikasının bulunduğu Karabük merkezinde, bu fabrika sayesinde geniş bir iş sahası oluşturularak Karabük'ün gelişimi sağlanmıştır. Karabük, kurulan demir çelik fabrikası ve yan sanayilerle hızla gelişmiş ve büyük bir kalkınma örneği yaratmıştır. Ayrıca il genelinde tekstil sanayi özellikle hazır giyim sektöründe gelişmiştir.
Karabük, adını üzerinde yaşadığı coğrafi ortamdan almıştır. "Kara" ve "Bük" sözcükleri, kara çalılık yer anlamında, Karabük adının oluşumuna kaynaklık yapmıştır.[] Bu topraklarda yaşayan Türkmen toplulukları, Karabük cemaati adını bu biçimde almışlardır. Türkiye'de 14 yer ve mevki adının bugün Karabük şeklinde geçmesi,[] cemaatlerin bu topraklardan diğer yerlere göç ettiği görüşünü kuvvetlendirmektedir.[]
Karabük adı, Karabörk adlı Türk taifesinden almıştır. Bu ad zamanla değişikliğe uğrayarak Karabük olmuştur.
Karabük adı
Özhan Öztürk'e göre Karabük adı Türkçe “siyah” ve “kuzey”, anlamlarına gelen kara ile bük kelimesinin ise “çalılık” ve “dere kenarında yer alan arazi” anlamlarında kullanılan 'bük' kelimelerinin birleşiminden oluşmaktadır. Bununla birlikte Osmanlı tahrir defterlerinde Karabük adlı bir Türkmen kavminin adına rastlanması bir topluluk adı olabileceğini de düşündürmektedir.[2]
Karabük tarihi
Safranbolu ilçesinin Öğlebeli Köyüne bağlı 13 haneli bir köyaltı yerleşim birimi olan Karabük, Ankara - Zonguldak Demiryolu üzerinde küçük bir istasyon konumunda iken, sanayileşme ile birlikte önemli bir merkez haline gelmiştir.
3 Nisan 1937'de temeli atılan Karabük Demir Çelik Fabrikaları 6 Haziran 1939'da faaliyete geçmiştir. Buna paralel olarak nüfus yoğunluğunun artmaya başladığı Karabük'te 25 Haziran 1939'da belediye teşkilatı kurulmuştur. 1941 yılında Safranbolu ilçesine bağlı bucak olan Karabük 3 Mart 1953 tarihinde 6068 sayılı kanunla Zonguldak İline bağlı bir ilçe haline gelmiştir. Karabük, 6 Haziran 1995 gün ve 22305 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 550 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Çankırı'dan; Ovacık ve Eskipazar ilçeleri ile Zonguldak'tan; Eflani, Safranbolu ve Yenice ilçelerinin birleştirilmesiyle Türkiye'nin 78. İli olmuştur.
Coğrafi Yapısı
Arazi yapısı
Karabük etrafı yüksek dağ ve tepelerle çevrili bir havza karakteri gösterir. 250–500 m. yüksekliğe sahiptir. Kuzeyindeki dağlık alandan kaynaklanan tali dereler, şehre doğru taşıdıkları maddelerle alüvyal bir dolgu oluşturmuştur.
Yeryüzü Şekilleri
Karabük ilinin önemli bir kısmı Kuzey Anadolu Dağları'nın batıda kalan kısmını oluşturan dağların uzantılarından oluşur. Kuzey Anadolu Dağlarının bir parçasını oluşturan ildeki dağlar kıvrım dağlarıdır. Bu dağların yüksekliği 2.000 m. yi geçmez. Karabük'ün kuzeyinde, batıya doğru uzanan geniş bir dağlık alan bulunmaktadır. Küre Dağları'nın uzantıları niteliğindeki bu alanda, ortalama 1.400 m. yüksekliğe sahip Çiğdem tepe-Boyunduruk tepe-Tekirdağ-Üçbel tepe-Döneğen tepe-Çanakçı tepe ve Başköy dağları yer alır. Bolu Dağları'nın uzantısı niteliğinde olan Yenice çevresindeki en önemli yükselti ise Keçikıran tepesi (1.400 m.) dir.
Karabük'te en önemli yaylalar, Avdan Yaylası, Dede Yaylası, Sorkun Yaylası, Uluyayla, Göktepe Yaylası, Sarıçiçek Yaylası ve Boduroğlu Yaylası'dır.
Karabük'ün doğal güzellikleri arasında kanyonların ayrı bir yeri vardır. Daha çok Safranbolu'da kireçtaşı tabakalarının derin biçimde yarılması ile kanyonlar ortaya çıkmıştır. Bölgenin arazi yapısını ilgi çekici hale getiren bu kanyonların başlıcaları İncekaya Kanyonu Düzce(Kirpe) Kanyonu, Tokatlı ve Sakaralan (Tekekurum)'dır. Yenice'de yer alan Şeker Çayı ise 6,5 km. uzunluğunda, kenarları oldukça dik ve yüksek olan Şeker Kanyonu'nu oluşturmuştur.
İlde yer alan Bulak (Mencilis) ve Hızar Mağarası en tanınmış olanlarıdır. 6.502 m uzunluğu ile Türkiye'nin 4. büyük mağarası olan Bulak (Mencilis) mağarasında karstik oluşumlar ve bir yer altı nehri bulunmaktadır. Ayrıca, Sipahiler Köyü'nde bulunan ve 61 basamakla çıkılan bir mağara bulunmaktadır.
Karabük ilinin en önemli akarsuyu Filyos Irmağı'dır. Bu ırmağın iki önemli kolu olan Araç ve Soğanlı çayları il topraklarındaki önemli akarsulardır.
İlimizde doğal göl bulunmamaktadır.
İklim
Karadeniz Bölgesi'nin Batı Karadeniz Bölümü'nde yer alan Karabük'te Karadeniz ikliminin özellikleri görülmektedir. Yalnız Karabük, kıyıdan içeride kaldığı için, Karadeniz'in nemli havasından yeterince yararlanamamakta, karasal iklimin özellikleri daha ağır basmaktadır. Karadeniz ikliminden karasal ilkime geçiş sahasındaki Karabük'te geçiş tipi iklim etkili olmaktadır.
Bitki örtüsü ve orman
Dağların geniş yer kapladığı Karabük'te ormanlar son derece yaygındır. İlimiz, Türkiye geneli ormanlık alan durumlarına göre %73'lük orman alanı ile birinci sırada yer almaktadır.[3]
Kültürel Zenginlikleri
Karabük mutfağı, yüzü aşkın yemek çeşidiyle oldukça zengindir. Safranbolu Bükmesi, Peruhi[4], Safranbolu Lokumu, Bağlar gazozu ve Safranbolu simidi Karabük'ün eşsiz lezzetleri arasındadır.[5]
Karabük'te yetişen Safran baharatı dünya çapında birçok lezzete özgün bir tat katar. Safran kullanılarak hazırlanan Safran kolonyası ve Safranbolu'nun ahşap evleri de Karabük'ün kültürel zenginliklerinden biridir.
Karabük'ün en gözde ilçesi Safranbolu 1994 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi'ne alınmıştır. Yıllar geçtikçe de Karabük ve ilçeleri daha popüler hala gelmiş ve turistlerin uğrak noktası olmuştur.[6]
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| Karabük ilçesi (Zonguldak) | |||
| 1955[7] | 49.654 | 15.624 | 34.030 |
| 1960[8] | 66.246 | 31.440 | 34.806 |
| 1965[9] | 84.457 | 46.169 | 38.288 |
| 1970[10] | 103.767 | 64.999 | 38.768 |
| 1975[11] | 116.088 | 69.182 | 46.906 |
| 1980[12] | 131.349 | 84.137 | 47.212 |
| 1985[13] | 142.569 | 94.818 | 47.751 |
| 1990[14][a] | 123.361 | 105.373 | 17.988 |
| Karabük merkez ilçesi | |||
| 2000[15] | 116.804 | 100.749 | 16.055 |
| 2007[16] | 119.084 | 105.159 | 13.925 |
| 2008[17] | 116.671 | 106.148 | 10.523 |
| 2009[18] | 118.713 | 108.167 | 10.546 |
| 2010[19] | 119.303 | 108.710 | 10.593 |
| 2011[20] | 119.328 | 108.504 | 10.824 |
| 2012[21] | 123.616 | 110.537 | 13.079 |
| 2013[22] | 124.711 | 110.338 | 14.373 |
| 2014[23] | 127.658 | 113.277 | 14.381 |
| 2015[24] | 132.658 | 117.557 | 15.101 |
| 2016[24] | 134.406 | 118.373 | 16.033 |
| 2017[24] | 135.737 | 119.548 | 16.189 |
| 2018[24] | 131.989 | 118.776 | 13.213 |
| 2019[24] | 133.615 | 121.464 | 12.151 |
| 2020[24] | 131.186 | 119.226 | 11.960 |
Karabük'te Yerel Medya
Karabük'te yayın yapan 2 yerel radyo, 1 de yerel televizyon kanalı bulunmaktadır. Karabük'ün yerel kanalı BRTV Anadolu aynı zamanda uydu üzerinden de izlenebilmektedir.
Yerel TV Kanalları
- BRTV Anadolu (Bizim Radyo TV Anadolu)
Yerel Radyolar[25]
- Bizim Radyo (89.4)
- Magic FM (92.0)
Yerel Gazeteler
- Karabük Bölgenin Sesi Gazetesi
- Karabük Postası Gazetesi
- Safranbolu Birlik Haber Gazetesi
Belediye başkanları
| № | Belediye Başkanı | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi | Parti | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Sadi Yaver Ataman | 1941 | 1946 | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| 2 | Rüştü Tombuloğlu | 1946 | 1950 | ||
| 3 | Tarık As | 1950 | 1952 | Demokrat Parti | |
| 4 | Mustafa Seyhan | 1952 | 1955 | ||
| 5 | Fevzi Fırat | 1955 | 1960 | ||
| 6 | Muzaffer Vural | 1960 | 1963 | Askerî | |
| 7 | Kemal Güneş | 1963 | 1968 | Adalet Partisi | |
| 8 | Dr. Ali Necmettin Şeyhoğlu | 1968 | 1973 | Bağımsız | |
| 9 | Yüksel Erhal | 1973 | 1977 | Adalet Partisi | |
| 10 | Sebahattin Oral | 1977 | 1980 | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| 11 | Vildan Saltık | 1980 | 1984 | Askerî | |
| (8) | Dr. Ali Necmettin Şeyhoğlu | 1984 | 1987 | Anavatan Partisi | |
| 12 | İhsan Gür | 1987 | 1989 | ||
| 13 | Dursun Altıparmak | 1989 | 1994 | Doğru Yol Partisi | |
| 14 | Enver Tümen | 1994 | 1999 | Refah Partisi | |
| 1998 | 1999 | Fazilet Partisi | |||
| 1999 | 2004 | Doğru Yol Partisi | |||
| 15 | Hüseyin Erer | 28 Mart 2004 | 29 Mart 2009 | Adalet ve Kalkınma Partisi | |
| 16 | Rafet Vergili | 29 Mart 2009 | 3 Nisan 2024 | Milliyetçi Hareket Partisi | |
| 17 | Özkan Çetinkaya | 3 Nisan 2024 | Görevde | Adalet ve Kalkınma Partisi | |
Kaynak:[26]
Notlar
Kaynakça
- ^ https://www.yerelnet.org.tr/il/karabuk/ 19 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. yerelnet karabük
- ^ Özhan Öztürk. Pontus: Antik Çağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi]. Nika Yayınları. Ankara, 2016. 3. Baskı s. 256-57
- ^ "Orman Varlığımız Artarak %73 Oldu". T.C KARABÜK VALİLİĞİ. 13 Ocak 2023. 23 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2024.
- ^ "SAFRANBOLU'DA YÖRESEL BİR LEZZET: PERUHİ". 28 Ağustos 2022. 17 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2024.
- ^ "Yiyecek ve İçecek". 2 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2024.
- ^ "Safranbolu Şehri (Karabük)". 23 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2024.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Merkez Nüfusu - Karabük". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Karabük Merkez Nüfusu". nufusune.com.
- ^ https://www.canliradyodinle.fm/radyolar/yerel-radyolar/karabuk-radyolari 7 Ekim 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. []
- ^ "Eski Başkanlar - Karabük Belediyesi". www.karabuk.bel.tr. 16 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2024.
Dış bağlantılar
- Karabük Belediyesi7 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Karabük Valiliği4 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
