İçeriğe atla

Kara gagalı saksağan

Kara gagalı saksağan
Korunma durumu

Asgari endişe altında (IUCN 3.1)[1]
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Aves
Takım:Passeriformes
Familya:Corvidae
Cins:Pica
Tür: P. hudsonia
İkili adlandırma
Pica hudsonia
     Yıl boyunca dağılımı     Kış dağılımı

Amerikan saksağanı olarak da bilinen Kara gagalı saksağan (Pica hudsonia), Kuzey Amerika'nın batı tarafında bulunan kargagiller familyasından bir kuştur. Siyah ve beyazdır; kanatlarında ve kuyruğunda yanardöner mavi ve mavi-yeşil tonları da görülür. Bir zamanlar Avrasya saksağanının (Pica pica) bir alt türü olduğu düşünülse de 2000 yılında yapılan genetik araştırmalara dayanarak ayrı bir tür olarak tanımlandı.

Bu tür çoğunlukla ağaç kümelerinin bulunduğu açık habitatları tercih etse de aynı zamanda tarım arazileri ve banliyö alanlarda da yaygın olarak bulunabilir. Bu kuş geçmişte bizon sürüleriyle ilişkilendirilse de artık sığırların sırtına konarak üstlerindeki kene ve diğer böcekleri yemektedir. Kara gagalı saksağanlar genellikle kurtlar gibi etçil hayvanları avladıkları avların leşlerinden yararlanmak için takip ederler. Tür aynı zamanda yerde yürür ve zıplar. Yerde çekirgeler, solucanlar ve küçük kemirgenler gibi hayvanları yer.

Kara gagalı saksağanlar, ağaçların tepesine yakın yerlerde ağaç dallarından oluşan, genellikle altı ila yedi yumurta barındıran kubbeli yuvalar yaparlar. Yuvalama süresi üç ila dört haftadır. Vahşi doğada kara gagalı saksağanların ömrü altı ila yedi yıldır.

Kara gagalı saksağanların insanlarla uzun bir geçmişi vardır ve Büyük Ovalar'daki yerli kabilelerinin anlattığı hikayelerde yer alırlar. İnsan varlığına karşı oldukça hoşgörülü olsalar da zulüm gördüğü yerde çok temkinli davranır. Bugün, IUCN tarafından en az endişe duyulan türler arasında sayılıyor ve yayılış alanları boyunca yaygın olarak görülüyorlar.

Taksonomi ve sistematik

Yellowstone Bear World vahşi yaşam parkı (Idaho Şelalesi yakınları)

Kara gagalı saksağan ilk olarak 1823'te Joseph Sabine tarafından Corvus Hudsonius olarak tanımlandı.[2] Tanımlanmadan önce yapılan karşılaşmalarda görsel benzerlikleri nedeniyle Avrasya saksağanı (Pica pica) olduğu varsayılmıştı. Kara gagalı saksağanın daha küçük olması ve daha uzun kuyruk ve kanat uzunluğu sebebiyle P. pica hudsonia alt türü olarak sınıflandırıldı. Pica genel adı, saksağan anlamına gelen Latince bir kelimedir ve hudsonia tanımlayıcı adı İngiliz kaşif Henry Hudson'un onuruna verilmiştir.[3]

MtDNA çalışmaları iki tür arasında nispeten yüksek bir farklılık olduğunu gösterene kadar kara gagalı saksağanın Avrasya saksağanıyla aynı tür olduğu düşünülüyordu. Ayrıca kara gagalı saksağanın Kaliforniya'daki sarı gagalı saksağanla (Pica nuttalli) daha yakından akraba olduğu da ortaya çıktı.[4] Kara gagalı saksağanların aynı zamanda Avrasya saksağanlarından farklı sosyal davranışlara ve seslere sahip olduğu da görülmüştür, bu da ayrı türler olduklarına işaret etmektedir. 2000 yılında Amerikan Ornitologlar Birliği kara gagalı saksağanı Pica hudsonia adında ayrı bir tür olarak tanımıştır.[5]

Fosil kanıtları, Kuzey Amerika saksağanlarının atalarının şu anki yaşadığı yere Beringia'yı geçerek ulaştığını göstermektedir. Fosil delilleri[6] ve paleobiyocoğrafik değerlendirmeler moleküler verilerle birleştiğinde göstermektedir ki sarı gagalı saksağanın ataları, erken buzul çağları ve Sierra Nevada'nın devam eden yükselişi sebebiyle ataları olan saksağanların Kuzey Amerika'da yayılmasından kısa bir süre sonra Kaliforniya'da izole hale gelse de Pleistosen devrinde üreme yalıtımı tamamen sağlanana kadar buzullar arası dönemde sarı gagalı saksağanlar ve kara gagalı saksağanlar arasında bir miktar gen akışı meydana gelmiştir.

Tanım

Yanardöner mavi-yeşil kanatları ve kuyruğu gösteren bir çift saksağan

Kara gagalı saksağan, uçtan uca 45-60 santimetre (18-24 in) boyutlarında orta büyüklükte bir kuştur. Kuyruğu uzun, katmanlı tüylerden oluşur ve ortadaki çift tüy diğerlerinden daha uzağa uzanır. Gagası siyahtır, dikdörtgendir ve uca doğru zayıf bir şekilde kavislidir. Siyah irisleri vardır.[3]

Corvidae ailesinin diğer üyelerinden farklı olarak, kara gagalı saksağan boyut ve ağırlık bakımından eşeysel dimorfiktir ancak cinsiyetler boyut olarak birbirine yakın da olabilir.[7]

Kaynakça

  1. ^ BirdLife International (2017). "Pica hudsonia". IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi. 2017: e.T103727176A111465610. Erişim tarihi: 19 Kasım 2021.  Bilinmeyen parametre |amends= görmezden gelindi (yardım)
  2. ^ Franklin, John (1823). Narrative of a journey to the shores of the Polar Sea, in the years 1819, 20, 21, and 22. Londra: J Murray. ss. 671-672. doi:10.5962/bhl.title.46471. ISBN 066535178X. 15 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023. 
  3. ^ a b Charles H. Trost (2020). "Black-billed magpie (Pica hudsonia)". Birds of the World Online (S.M. Billerman, Ed.). Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA. doi:10.2173/bow.bkbmag1.01. 4 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2022. 
  4. ^ Zink, R.M.; Rohwer, S.; Andreev, A.V.; Dittman, D.L. (1995). "Trans-Beringia comparisons of mitochondrial DNA differentiation in birds" (PDF). Condor. 97 (3): 639-649. doi:10.2307/1369173. 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Kasım 2023. 
  5. ^ Banks, Richard C.; Cicero, Carla; Kratter, Andrew W.; Ouellet, Henri; Rasmussen, Pamela C.; Remsen, J. V.; Stotz, Douglas F. (July 2000). "Forty-Second Supplement to the American Ornithologists' Union Check-List of North American Birds". The Auk. 117 (3): 847-858. doi:10.2307/4089622. 27 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2024. 
  6. ^ Miller, Alden H.; Bowman, Robert I. (1956). "A Fossil Magpie from the Pleistocene of Texas" (PDF). Condor. 58 (2). ss. 164-165. doi:10.2307/1364980. JSTOR 1364980. 16 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Haziran 2024. 
  7. ^ Reese, K.P.; Kadlex, J.A. (1982). "Determining the sex of Black-billed Magpies by external measurements" (PDF). Journal of Field Ornithology. 53: 417-418. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ağaç serçesi</span> Ilıman bölgede üreyen bir serçe türü

Ağaç serçesi, serçegiller (Passeridae) familyasından Avrasya ve Güneydoğu Asya'nın ılıman çoğu bölgesinde üreyen bir serçe türü. Orman serçesi ya da dağ serçesi de denir. Doğal olarak bulunduğu bölgenin dışında bulunan bazı bölgelere de sokulmuş bir kuş türüdür. Birbirine benzeyen erkek ve dişinin tepesi ve ensesi kızıl kahverengi, göğsündeki siyah leke küçüktür. Ayrıca beyaz yanaklarında da birer siyah benek bulunur. Alt türleri arasında farklılık çok azdır.

<span class="mw-page-title-main">Kuş</span> kanatlı, iki ayaklı, sıcakkanlı, yumurtlayan ve tüylü omurgalı hayvanlar

Kuş; tüyleri, dişsiz gagaları, yumurtladıkları sert kabuklu yumurtalar yoluyla üreyen, yüksek metabolizma hızına sahip, dört odacıklı kalpleri ve hafif ama güçlü bir iskelet yapısına sahip, Aves sınıfını oluşturan sıcakkanlı omurgalı hayvanlar grubudur. Tüm dünyada yaygın olarak yaşayan kuşların boyutları arı sinek kuşunda 5 cm ila deve kuşunda 2,75 m arasında değişir. On bin kadar yaşayan kuş türü bulunur ve bunların yarısından fazlasını ötücü kuşlar oluşturur. Kuşların türlere göre farklılık gösteren kanatları vardır ve kanatsız olduğu bilinen tek grup kivi kuşu ve soyları tükenmiş olan moa ile fil kuşudur. Ön ayakların evrimleşerek kanatlara dönüşmesi kuşlara uçma yeteneği sağlamış ancak daha sonra yine evrimin devam etmesiyle penguenler, deve kuşları ve adalarda endemik olan bazı türler uçma yeteneğini kaybetmişlerdir. Kuşların sindirim ve solunum sistemleri de uçma yeteneğine uyum sağlamıştır. Özellikle deniz kuşları ve bazı su kuşları gibi kuşlar ayrıca evrimleşerek yüzme yeteneği de kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kaliforniya kondoru</span>

Kaliforniya kondoru, Yeni Dünya akbabaları (Cathartidae) familyasından yırtıcı bir kuş türü. Kuzey Amerika'da yaşayan karasal kuş türleri içinde en büyüğüdür. 1987 yılında doğal ortamlarında yaşayan tüm bireyler yakalandığında doğal ortamında tükenen türler arasına alındı ancak o zamandan beri Arizona'nın kuzeyi ile Utah'ın güneyinde, Kaliforniya'nın orta ve güneyinde kıyı dağlarında ve Meksika'da Baja California'nın kuzeyinde yeniden doğal yaşam ortamına sokulmaktadır. Fosillerden dört farklı üyesi olsa da Gymnogyps cinsinin yaşayan tek türüdür. Kaliforniya kondoru Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından kritik tehlikedeki türler arasında listelenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Guguk</span>

Guguklar, Cuculiformes takımının tek familyası olan Cuculidae içinde yer alan kuşlardır. Cuculiformes takımı Otidimorphae kladının iç üyesinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Çalı kuşu</span> bir kuş türü

Çalı kuşu veya çalıkuşu, çalı kuşugiller (Regulidae) familyasını oluşturan kuşların ortak adıdır.Familyanın bütün üyeleri, 9-15.5 santimetredir. Bu kuşların, superciliumunda bir göz-halkası veya çizgisi vardır. Erkekler, rengârenk bir taç yamasına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa saksağanı</span>

Avrupa saksağanı, kargagiller (Corvidae) familyasından tarlalar, orman kenarları, parklar ve banliyölerde yaygın görülen bir kuş türü. Avrupa'da boydan boya, daha çok Asya'da ve Kuzeybatı Afrika'da üreyen yerleşik bir kuştur.

<span class="mw-page-title-main">Saksağan</span> karga ailesinden büyük bir kuş

Saksağan, kargagiller (Corvidae) familyasından uzun kuyruklu kuş türlerini kapsayan bir cins ve Pica, Urocissa, Cissa, Cyanopica cinslerini oluşturan kuş türlerinin ortak adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Pelikansılar</span>

Pelikansılar ya da Pelecaniformes orta ve büyük boyda su kuşlarının oluşturduğu kuşlar sınıfına ait bir takımdır. Geleneksel olarak dört parmakları arasında perde bulunan tüm kuşları içeren takım olarak tanımlanmış olsa da bu tanım doğru değildir. Daha önceleri kullanılan kürek ayaklılar ya da kürek ayaklı kuşlar adlandırması da bu yanlış tanımlamadan gelir. Çoğunun boğazlarındaki deri tüysüzdür ve burun delikleri işlevi olmayan yarıklar hâline dönüşmüş ve bu nedenle ağızdan soluma yapmaktadırlar. Balık, kalamar benzeri deniz hayvanlarıyla beslenirler. Koloniler hâlinde yuva yaparlar ancak bireysel çiftler tek eşlidir. Yavruları yumurtadan tüysüz ve gözleri açılmamış olarak çıkar, bakıma ihtiyaçları vardır.

<i>Sialia currucoides</i>

Sialia currucoides, Sialia cinsine bağlı bir kuş türüdür.

<i>Sıvacı kuşu</i> Küçük kuşları barındıran bir kuş cinsi

Sitta veya Sıvacı kuşu, Passeriformes takımından Sittidae familyana bağlı küçük kuşları barındıran bir kuş cinsidir. Gövdesine göre büyük kafası, küçük kuyruğu, renkli vücudu ve güçlü gaga ile ayakları belirgin özellikleridir. Yüksek ve basit şakımaları bölgelerini belirtir. Türlerin çoğunda göz çevresinde siyah bir bant bulunurken üst tüyleri gri ile mavi arası bir renktedir.

<i>Malurus elegans</i> Göçmen olmayan ötücü bir kuş türü

Malurus elegans, Maluridae familyasından ötücü kuş türü. Göçmen değildir ve Batı Avustralya’nın güneybatı köşesine endemiktir. Eşeysel dimorfizm gösteren bu türün erkekleri üreme döneminde parlak gümüşi-mavi tepe, kulak örtüsü ve sırt tüyleri ile kızıl omuz tüyleri ve siyah boğaz, boz-kahve kuyruk, kanat ile soluk alt tüylerden oluşan oldukça dikkat çekici tüylere sahiptir. Üreme dönemi dışında erkekler ile dişi ve genç kuşlar asıl olarak boz-kahve tüylere sahiptir ancak erkeklerde bazen mavi ve kara tüylere de rastlanır. Farklı ırklar tanımlanmamıştır. Malurus lamberti ve Malurus pulcherrimus türlerine çok benzer ve yakından ilişkilidir ancak birlikte bulundukları yerlerde geçiş tiplerine rastlanmadığı için ayrı bir tür olarak sınıflandırılır. Yerel olarak yaygın olsa da sayılarının azaldığına dair kanıtlar bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Apsalokeler</span> ABDde Montanada yaşayan ve dilleri Batı Siyu dillerinin Missouri Nehri Siyu dilleri bölümüne giren Kızılderili halkı

Apsalokeler ya da Apsarokalar veya Krovlar, ABD'de Montana'da yaşayan ve dilleri Batı Siyu dillerinin Missouri Nehri Siyu dilleri bölümüne giren Kızılderili halkı. 12.000 etnik nüfustan anadillerini konuşabilen Apsalokelerin sayısı 2000 sayımına göre 4.300 kişidir. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler. Dilce en yakın akrabaları Hidatsalardır.

<i>Pelecanus philippensis</i>

Pelecanus philippensis, pelikangiller (Pelecanidae) familyasından çok büyük bir su kuşu türüdür. Üreme dönemini Pakistan'ın güneyinden Hindistan boyunca Endonezya'ya kadar olan bölgede Asya'nın güneyinde geçirir. Kapalı su havzalarında ve kıyılarda yaşar. Uzak mesafeden aynı bölgede yaşayan diğer pelikan türlerinden ayırt etmek zordur ancak yakın mesafede üst gagasında bulunan benekler, tüylerinin parlak olmaması ve gri renkli olması ayırt edici özellikleridir. Bazı bölgelerde insan yerleşimlerine yakın yerlerde büyük koloniler hâlinde yuvalanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kuluçka paraziti</span>

Kuluçka paraziti ya da kuluçka asalağı organizmalar, kuşlar, balıklar ve böcekler arasında bulunan ve üremek için kendi türlerinin ya da başka türlerin yuvalarına yumurtalarını bırakarak ve yavrularını konak organizmalara besleterek büyütme stratejisi olan ve bir çeşit kleptoparazitizm sayılabilecek kuluçka parazitliğini seçmiş olan organizmalardır. Bu sayede parazit ebeveyn yuva yapmak ve yavruları büyütmek gibi işlere vakit ayırmadan zamanlarını daha fazla besin aramak ve yavrulamak için kullanabilmektedir. Ayrıca yumurtaları birkaç yuvaya birden dağıtarak rakunlar gibi tehditler tarafından yumurtaların yok edilmesi riskini de en aza indirebilmektedirler. Bu davranış şekli konak tür için zarar verici olduğundan genellikle parazit ve konak tür arasında bir evrimsel silahlanma yarışına neden olur.

<span class="mw-page-title-main">Tukan</span> kuş familyası

Tukan, Ramphastidae familyasında sınıflandırılan Neotropikal biyocoğrafik bölgesinde yaşayan kuşlara verilen ortak ad. Tukanların en yakın akrabaları Capitonidae familyasıdır. Parlak renkli tüylerinin yanı sıra genellikle gagaları da renklidir. Beş cins altında kırktan fazla türü tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pembe sumru</span>

Pembe sumru, Sumrugiller ailesinden olan bir sumru türü. Sterna cinsinin adı, Eski İngilizce "sumru" anlamına gelen "stearn" sözcüğünden türetilmiştir ve tür adı dougallii İskoç doktor ve toplayıcı Dr. Peter McDougall'ın (1777-1814) soyadından gelmektedir. "Roseate", üreme çağındaki kuşun pembe göğüs tüylerini ifade etmektedir.

<i>Ornithurae</i> modern kuşları ve en yakın akrabalarını içeren dinozor grubu

Ornithurae, Ichthyornis, Hesperornis ve modern kuşlar'ın son ortak atasını ve tüm soyundan gelenleri içeren bir avialan grubudur.

<span class="mw-page-title-main">Amerika kara akbabası</span>

Amerika kara akbabası, ABD'nin kuzeydoğusundan Güney Amerika'da Peru, Şili'nin orta bölgesi ile Uruguay'a kadar olan alanda yaşayan Yeni Dünya akbabaları familyasından bir kuş türüdür. Yaygın ve sık rastlanan bir tür olsa da Kanada'dan Ateş Toprakları'nın güneyine kadar olan alanda üreyen hindi akbabasından görece daha dar bir alanda yaşar. Cathartidae familyasındaki Coragyps cinsinin yaşayan tek üyesidir. Adının ve görünüşünün benzemesine rağmen bu türün, içinde kartallar, atmacalar, çaylaklar ve tuygunları da barındıran Accipitridae familyasında yer alan bir Eski Dünya akbabası olan kara akbaba ile bir akrabalığı yoktur. Seyrek ormanlar ve çalılıklar içeren görece açık alanlarda yaşar. Kanat açıklığı 1,5 m.'ye ulaşan Amerika kara akbabası büyük bir kuş olsa da görece küçük bir akbaba türüdür. Tüy örtüsü kara, tüysüz başı ve boynu grimsi siyahtır. Gagası kısa ve kanca şeklindedir.

<i>Hesperornithes</i>

Hesperornithes, modern kuşların atalarıyla yakından ilişkili, soyu tükenmiş ve son derece uzmanlaşmış bir su kuşları grubudur. Kuzey Yarımküre'de hem deniz hem de tatlı su habitatlarında yaşadılar ve hepsi güçlü yüzen, yırtıcı dalgıçlar olan Hesperornis, Parahesperornis, Baptornis, Enaliornis ve Potamornis gibi cinsleri içerir. Yüzmek için en özelleşmiş türlerin çoğu tamamen uçamayanlardı. Bilinen en büyük hesperornithean, Canadaga arctica, maksimum yetişkin uzunluğuna 1,5 metreden (4,9 ft) fazla ulaşmış olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Sarı gagalı saksağan</span>

Sarı gagalı saksağan (Pica nuttalli), Kaliforniya'daki Central Valley'de ve yakınındaki Şaporal etekleri ve dağlarda yaşayan büyük bir saksağan türüdür. Kaliforniya saksağanı olarak da bilinir. Sarı bir gagaya sahip olmasının dışında gözünün etrafında sarı bir çizgi vardır. Bilimsel adı İngiliz doğa bilimci Thomas Nuttall'ın anısına verilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.