İçeriğe atla

Kara cüce

Kara cüce yıldız

Kara cüce veya Siyah cüce, varsayımsal bir yıldız kalıntısıdır. Tam ifadesiyle artık yeteri kadar ısı veya ışık yayamayacak kadar soğumuş olan bir beyaz cücedir.

Bir beyaz cücenin milyarlarca yıl içinde soğuması tüm ısısını evrene yayması ile oluşur; dahası, beyaz cücede bulunan iyonların enerjisi sonunda tükenir ve bu nedenle artık kendi ışığını yayamaz, kararır ve artık çıplak gözle görülemez. Bu yoğunlaşmış plazma kümesinin uzayda sonsuza kadar dolaşacağı varsayılır. Bir yıldızın bu aşamaya ulaşması için 100 milyar yıla ihtiyacı vardır ve evrenin şu anki yaşının 13,77 milyar yıl olduğu düşünüldüğünde henüz bir kara cücenin oluşmadığı sonucuna varılabilir. En soğuk beyaz cücelerin sıcaklığı evrenin yaşıyla ilgili gözlemsel bir sınırdır.[1]

"Kara cüce" adı, hidrojenin nükleer füzyonu için yeterli kütleye sahip olmayan (yaklaşık 0,07 M'den az) yıldızdan küçük gökcisimlerine de uygulanmıştır. Bu cisimler artık 1970'lerde ortaya çıkan bir terim olan kahverengi cüceler olarak adlandırılıyor.[2][3][4][5] Kara cüceler, kara delikler veya nötron yıldızlarıyla karıştırılmamalıdır.

Kaynakça

  1. ^ §3, Heger, A.; Fryer, C.L.; Woosley, S.E.; Langer, N.; Hartmann, D.H. (2003). "How massive single stars end their life". Astrophysical Journal. 591 (1). ss. 288-300. arXiv:astro-ph/0212469 $2. Bibcode:2003ApJ...591..288H. doi:10.1086/375341. 
  2. ^ Jameson, R. F.; Sherrington, M. R.; Giles, A.R. (Ekim 1983). "A failed search for black dwarfs as companions to nearby stars". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Cilt 205. ss. 39-41. Bibcode:1983MNRAS.205P..39J. doi:10.1093/mnras/205.1.39P. 
  3. ^ Kumar, Shiv S. (1962). "Study of Degeneracy in Very Light Stars". Astronomical Journal. Cilt 67. s. 579. Bibcode:1962AJ.....67S.579K. doi:10.1086/108658. 
  4. ^ Darling, David. "brown dwarf". The Encyclopedia of Astrobiology, Astronomy, and Spaceflight. David Darling. 28 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2007. 
  5. ^ Tarter, Jill (2014), "Brown is not a color: Introduction of the term 'Brown Dwarf'", Joergens, Viki (Ed.), 50 Years of Brown Dwarfs - From Prediction to Discovery to Forefront of Research, Astrophysics and Space Science Library, 401, Springer, ss. 19-24, doi:10.1007/978-3-319-01162-2_3, ISBN 978-3-319-01162-2 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Beyaz cüce</span> bir yıldızın yaşam döngüsünde ışık saçtığı son halinden bir önceki hali

Beyaz cüce, termonükleer reaksiyonların meydana geldiği aşamadan sonra orta kütleli bir yıldızın evriminden kaynaklanan küçük ama yüksek yoğunluğa sahip yaşlı bir yıldızdır. Yüksek yüzey sıcaklığına rağmen çok düşük bir parlaklığa sahiptir ve bu nedenle Hertzsprung-Russell diyagramında ana kolun çok aşağısında yer alır. Kütlesi 8 kata kadar azaldığı halde yüksek yüzey sıcaklığını uzun süre koruduğundan "beyaz cüce" olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">NGC 1569</span> galaksi

NGC 1569, Zürafa takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 10,95 MIy (3,36 Mpc)uzaklıkta bulunan bir cüce düzensiz gökadadır. William Herschel tarafından 4 Kasım 1788 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 210 olarak "Düzensizliklere, emilime ve çözülüme sahip gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir. Her ne kadar amatör gök bilimcilerin pek ilgisini çekmese de, uzmanlar tarafından yıldızların oluşumları ile ilgili olarak yoğun bir biçimde incelenmektedir. Gökadanın uzaklığı önceleri 7,82 MIy (2,4 Mpc) olarak tahmin edilmekteydi. Ancak 2008 yılında Hubble'ın görüntülerini inceleyen bilim insanları, gökadanın uzaklığını yaklaşık 11 milyon ışık yılı olarak hesapladılar. Böylece gökadanın, IC 342/Maffei 1 Kümesi'nin bir üyesi olduğu gösterildi.

<span class="mw-page-title-main">Yıldız sınıflandırma (astronomi)</span>

Yıldız sınıflandırma, gökbilimde, yıldızların öncelikle sıcaklıklarına göre sınıflandırılıp, diğer nitelikleri ile bu sınıfların arıtılmasıdır. Yıldız sıcaklıkları Wien'in yer değiştirme yasasına göre sınıflandırılabilseler de, uzak yıldızlar ile sorunlar ortaya çıkmaktadır. Yıldız tayfölçümü ise soğurma çizgilerine dayalı bir sınıflandırma yöntemi sunmaktadır. 19. yüzyıla dayanan ve bugünkü yöntemlerin de temelini oluşturan bir sınıflandırma, yıldızları tayfölçüm sayesinde A'dan Q'ya kadar sıralamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Epsilon Indi</span>

Epsilon Indi, Dünya'dan 11,83 ışık yılı uzaklıkta Indus takımyıldızında bulunan bir turuncu ana kol yıldızıdır. Yalın gözle görülebilen yıldızlar arasında en yüksek ikinci özdevinime sahiptir. Bu alanda birinci ise 61 Cygni'dir.

<span class="mw-page-title-main">Yerel Grup</span> Samanyolunu da kapsayan ve 35in üzerinde üyesi bulunan gökadalar grubu

Yerel Grup, Samanyolu Gökadası'nı da barındıran bir gökada grubudur. Çapı yaklaşık olarak 3 milyon parsek (10 milyon ışık yılı; 9×1019 kilometre) ve toplam kütlesi ise 2×1012 güneş kütlesi (4×1042 kg) civarındadır. "Dambıl" şeklinde iki gökada topluluğundan oluşur. Samanyolu ve ona bağlı cüce gökadalar bir lobu, Andromeda Gökadası ve ona bağlı cüce gökadalar ise diğer lobu oluşturur. Bu iki topluluk birbirinden yaklaşık 800 kiloparsek (3×10^6 ly; 2×1019 km) uzaklıktadır ve birbirlerine doğru 123 km/s hızla hareket etmektedir. Yerel Grup, daha büyük olan Başak Süperkümesi'nin bir parçasıdır ve bu da Laniakea Süperkümesi'nin bir parçası olabilir. Samanyolu bazı gökadaları gizlediği için Yerel Grup'taki tam sayı bilinmemekle birlikte, en az 80 üyesi olduğu tahmin edilmektedir ve bunların çoğu cüce gökadalardır.

<span class="mw-page-title-main">Cüce galaksi</span> İçinde birkaç milyar yıldıza ev sahipliği yapan galaksilere verilen addır

Bir cüce galaksi, yaklaşık 1000 ila birkaç milyar yıldızdan oluşan galaksilere verilen isimdir; Samanyolu'nun 200-400 milyar yıldızına kıyasla bu sayı oldukça sınırlıdır. Samanyolu'nun yakın çevresinde yer alan ve 30 milyardan fazla yıldız içeren Büyük Macellan Bulutu kimi zaman bir cüce galaksi olarak sınıflandırılırken, kimileri de onu tam anlamıyla bir galaksi olarak kabul etmektedir. Cüce galaksilerin oluşum ve faaliyetlerinin daha büyük galaksilerle olan etkileşimlerden büyük ölçüde etkilendiği düşünülmektedir. Gök bilimciler şekillerine ve bileşimlerine göre çok sayıda cüce galaksi türü tanımlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yakın yıldızlar dizini</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste, Güneş Sistemi'nden en fazla 5 parsek uzaklıkta olan yıldızları ve kahverengi cüceleri kapsamaktadır. Bu mesafe içerisinde Güneş Sistemi de dâhil olmak üzere 56 yıldız sisteminin varlığı bilinmektedir. Bu sistemlerde bilinen toplam 60 hidrojen-füzyon yıldız ve 13 Kahverengi cüce bulunmaktadır. Bu nesneler görece olarak Dünya'ya yakın olmasına rağmen, sadece dokuz tanesinin görünen büyüklüğü 6,5'ten daha azdır ve bu da bu nesnelerin, sadece %12'sinin çıplak gözle görülebileceği anlamına gelmektedir. Güneş'in dışında sadece üç tane yıldız; Alfa Centauri, Sirius ve Procyon, birinci kadir yıldızlarıdır. Tüm bu nesneler, yerel kabarcık içindeki Samanyolu Gökadası'nın Orion–Kuğu Kolu bölgesinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Karina Cüce Gökadası</span> galaksi

Karina Cüce Gökadası Karina takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 330.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve Samanyolu'nun uydu gökadası olan bir cüce gökadadır. R. D. Cannon ve diğer gök bilimcilerden oluşan bir ekip tarafından 1977 yılında keşfedilmiştir. Samayolu'nun diğer uydu gökadalarından birkaç milyar yıl sonra oluştuğu sanılmaktadır ve en genci 7 milyar yaşında olan yaşlı yıldızlardan oluşur. Gökadanın yaklaşık olarak 13,6 milyar yıl önce oluştuğu sanılmaktadır ve bu da Cüce Karina'yı, Samanyolu'na kıyasla görece olarak daha genç yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Andromeda IV</span>

Andromeda IV, Andromeda takımyıldızında yaklaşık olarak 20 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir cüce düzensiz gökadadır. Sidney van den Bergh tarafından 1972 yılında Andromeda I, II ve III ile birlikte keşfedildi. Bulunduğu mesafe dikkate alındığında muhtemelen Andromeda Gökadası'nın uydusu değildir.

<span class="mw-page-title-main">DEN 0255-4700</span>

DENIS 0255-4700, Irmak takımyıldızı içinde yaklaşık olarak 16 ışık yılı uzaklıkta bulunan son derece soluk bir kahverengi cücedir. İkili kahverengi cüce olan WISE 1049-5319'dan sonra bilinen en yakın izole L-tipi kahverengi cücedir. Ayrıca görünen parlaklığı ölçülmüş olan en soluk kahverengi cücedir.

G 99-47, Avcı takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 26 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve tayf türü DA8P olan bir beyaz cüce yıldızdır.

LP 658-2, Avcı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 21 ışık yılı uzaklıkta bulunan beyaz cüce yıldızdır. LP 658-2'ye en yakın yıldızlar; 3,11 ışık yılı uzağındaki Gliese 205 ve 4,25 ışık yılı uzağındaki G 99-49'dur. Parlak yıldız Tabit ise 9,3 ışık yılı uzağında yer almaktadır.

WISE J0521+1025, Avcı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 16,3 ışık yılı uzaklıkta bulunan T-tipi bir kahverengi cücedir. Takımyıldızının bilinen en yakın kahverengi cüce yıldızıdır. Ayrıca, kuzey yarıküre gökyüzünün bilinen en yakın T-tipi cücesidir.

<span class="mw-page-title-main">Wolf 359</span>

Wolf 359, Leo takımyıldızında yer alan bir kırmızı cücedir. Yıldız, Dünya'dan yaklaşık 7.8 ışık yılı uzaklıkta olup aynı zamanda Güneş'e en yakın yıldızlardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Barnard Yıldızı</span>

Barnard Yıldızı, Dünya'dan altı ışık yılı uzaklıkta Ophiuchus takımyıldızında yer alan çok düşük kütleli bir kırmızı cücedir. Barnard Yıldızı Güneş'e dördüncü en yakın bilinen bireysel yıldızdır. Buna karşın karanlıktan dolayı çıplak gözle görülemez. Adını Amerikalı astronom Edward Emerson Barnard'dan almaktadır. Barnard Yıldızı özellikle özdevinimi 10.3 ark saniyesi ile diğer yıldızlara kıyasla daha yüksektir.

WISE J0457-0207, Avcı takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 40,8 ışık yılı uzaklıkta bulunan T-tipi bir kahverengi cücedir.

Mavi cüce, kırmızı cücelerin hidrojen yakıtlarının çoğunu yaktıklarında oluşacağı tahmin edilen bir yıldız türüdür. Kırmızı cüceler, hidrojeni konvektif olarak tükettiği için trilyonlarca yıllık ömürleri olduğu tahmin edilmektedir. Evren herhangi bir mavi cücenin oluşması için yeterince yaşlı değil, fakat mavi cücelerin varlığı teorik modellere dayanarak tahmin edilmektedir.

Baryum yıldızları, spektrumları λ 455,4 nm'de tek başına iyonize baryum, Ba II varlığıyla s-süreci elemanlarının aşırı bolluğunu gösteren spektral G ila K yıldızlardır. Baryum yıldızları ayrıca CH, CN ve C2 moleküllerinin bantları olan karbonun gelişmiş spektral özelliklerini de gösterir. Sınıf ilk olarak William P. Bidelman ve Philip Keenan tarafından tanındı ve tanımlandı. Başlangıçta, keşiflerinden sonra kırmızı dev oldukları düşünülüyordu; ancak aynı kimyasal imza ana dizideki yıldızlarda da gözlemlendi.

<span class="mw-page-title-main">Cüce sarmal galaksi</span> bir sarmal gökadanın cüce türüdür

Cüce sarmal gökada, bir sarmal gökadanın cüce türüdür. Cüce gökadalar; düşük aydınlatma güçleri, küçük çapları, düşük yüzey parlaklıkları ve düşük hidrojen kütleleri ile karakterizedir. Bu tip gökadalar, düşük yüzey parlaklığına sahip gökadaların (LSB) bir alt sınıfı olarak düşünülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Tukan Cüce Gökadası</span> Tukan takımyıldızındaki cüce gökada

Tukan Cüce Gökadası, Tukan takımyıldızında yaklaşık olarak 2,8 milyon ışık yılı uzaklıkta, çok yaşlı yıldızlardan oluşmuş ve diğer gökadalardan oldukça izole bir cüce gökadadır. 1990 yılında Mount Stromlo Gözlemevi'nden R.J. Lavery tarafından keşfedildi. Samanyolu'nun ters tarafında ve diğer Yerel Grup gökadalarının tam karşısında konumlanması onu bilim insanları için önemli bir araştırma konusu haline getirir.