İçeriğe atla

Kara başlı iskete

Kara başlı iskete
Erişkin erkek iskete
Korunma durumu
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Aves
Takım: Passeriformes
(Ötücü kuşlar)
Familya: Fringillidae
(İspinozgiller)
Cins: Carduelis
Tür: C. spinus
İkili adlandırma
Carduelis spinus
Linnaeus, 1758

Dağılımı
Kara başlı iskete
Dişi kuş
Beslenirken

Kara başlı iskete (Carduelis spinus), ispinozgiller (Fringillidae) familyasından, yarı göçmen bir ötücü kuş türü. 06.06.2006 tarihli, 4 numaralı Çevre ve Orman Bakanlığı Merkez Av Komisyonu kararıyla[1] koruma altına alınmıştır. Türkiye'de avlanması, ölü ya da canlı bulundurulması ve nakledilmesi yasaktır.

İsim

Türkçe iskete kelimesi, bu kuşa Rumca'da verilen σκαθί (Eski Yunanca: σκανθίον) adından gelir. Selanik ve Pylaia bölgesinde, karabaşlı iskete Carduelis spinus; σκαθί ya da diminitifi olan σκαθάκι biçimde, fakat diğer bölgelerde λούγαρο diye anılır. Eski Yunanca σκανθίον, ilk olarak Περὶ διαφορᾶς τροφῶν πρὸς Πτολεμαῖον {0751.004} adında, eskiden yanlışlıkla Hippokrates'e atfedilmiş bir tıp kitabının 484. sayfa, 14. satırında serçelerle beraber geçer.[2]

Bilimsel adı, Linnaeus tarafından verilmiştir.[3] Fringilla spinus (Linnaeus, 1758) şeklinde bir bazyonimi bulunur.

Cardŭēlis, -is. d.: Latincede yabani kenger otu anlamına gelen carduus sözcüğünden türetilmiş olup "saka" anlamına gelir.

Spīnus, -i. e.: Latincede, çakal eriği (Prunus spinosa) anlamına gelir.

Özellikleri

11-12,5 cm boylarında, ufak kafalı ve kısa çatal kuyrukludur. Koyu renkli kanatlarındaki sarı ya da sarımtırak beyaz kontrastlı motiflerden ve floryalarda olduğu gibi, kuyruk kenarlarının sarı kök bölümünden tanınır; gövde kenarları boyuna koyu beneklerle bezelidir. Sarı ya da sarımtırak beyaz büyük örtü telekleri, kanat açıldığında görünen kanat şeridini oluşturur. Eylül ayından itibaren, erkek kara başlı isketelerin gagaaltı ve takkesi siyahtır; ancak tüyler yeni ise soluk gri zıhlar takke ve gagaaltı karaltısını saklar. Kaş, gerdan ve sağrı, çizgisiz yeşilimtırak sarıdır. Dişilerde takke, yeşilimtırak gridir; sağrı, yeşile çalan sarımtırak beyaz ve belli belirsiz zıhlıdır. Genç kara başlı isketelerin sırtı boz, kafası oldukça soluk tonlarda ve zıhlı olur.

Yaşam ve beslenme

İğneyapraklı ve karışık ormanlarda, özellikle ladin ormanlarında yaşar. Beslenmek için kızılağaç ve huş ağaçlarının ince dallarına konarak, keten kuşları gibi bunların tohum ve kediciklerini yer. Bu yüzden çoğu zaman keten kuşu gruplarıyla beraber gözlemlenirler. Bitki bitlerini, köpüklü ağustos böceklerini, yaprak pirelerini, sivrisinekleri, testereli arıları ve hemiptera türü birçok başka böceği avlarlar. Kendileri ise, çoğu zaman atmacalar için yem teşkil eder.

Yarı göçmen bir kuş olan kara başlı iskete, kışı Orta ve Güney Avrupa'da geçirir, kimi seneler daha kuzey bölgelerde de kalabilir. Kışın, oldukça büyük sürüler halinde toplaşırlar. Hareketli bir kuştur; yuvalama döneminde bile sık yer değiştirir. Ürkek sayılmaz, yuvasını çoğu zaman ladinlerin yüksek dallarına yapar.

Ötüşü

Temas seslenişi: Islıklı, biri pesleşen diğeri tizleşen benzer iki heceden oluşur, tilö ve tlüi; uçuş halindeki kümelerde bunlar birbirine karışırlar. Uçuş ya da beslenme halindeki kuşlar boğuk ve krepitan bir tetete sesi çıkarırlar. Ötüşü: Akışkan bir cıvıltı ve tril dizisiyle taklitlerden oluşur; ara ara bu dizi, uzayan titreşik seslerle bölünür.

Dağılımı

Asya'nın bir bölümü ile Avrupa'da yaşayan bu kuşlar Türkiye'nin yalnız Karadeniz Bölgesi'nde ürer, kışın ve göç sırasındaysa hemen her yerde görülür. Sabit nüfuslar, İskoçya, Batı İrlanda, İskandinavya'nın güney kıyıları, Orta ve Kuzeydoğu Avrupa, Alpler, Pireneler, Balkanlar ve Kafkaslarda görülür. Kışın batıda Fas'a, doğuda İsrail ve Sina Yarımadası'nın kuzeyine kadar kadar yayılırlar.

Nüfus yayılımı, Avrasya topraklarında 10.000.000 km²'lik bir alanı kaplar. Avrupa nüfusları, 20.000.000 ila 36.000.000 birey arasında tahmin edilmektedir (BirdLife International 2004).[4]

Kaynakça

  • Lars Svensson (metin ve haritalar), Peter Grant (metinler), Kilian Mullarney ve Dan Zetterström (illüstrasyonlar). Fågelguiden, Europas och Medelhavsområdets fåglar i fält. Albert Bonniers Förlag, Stockholm, 1999. ISBN 91-34-51038-9
  • Monroe Jr., B.L. & Sibley, C.G. 1993. A World Checklist of Birds. Yale University Press, New Haven and London. ISBN 978-0-300-07083-5
  • Perrins, C.M. (ed.) 1991. Geïllustreerde Encyclopedie van de Vogels. Zuid-Hollandsche Uitgeversmaatschappij. ISBN 90-366-1308-6

Notlar

  1. ^ Resmi Gazete: 17.06.2006/26201
  2. ^ A. Delatte, Anecdota Atheniensia et alia, vol. 2. Paris: Droz, 1939: 483-499.
  3. ^ Linnaeus, C. 1758. Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata. Holmiae. (Laurentii Salvii).: [1-4], 1-824.
  4. ^ Bird Life[]

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Saka kuşu</span>

Saka kuşu, ispinozgiller (Fringillidae) familyasından kafeslerde çok beslenen ötücü bir kuş türü.

<span class="mw-page-title-main">Bayağı kızılkuyruk</span>

Âdî kızılkuyruk ya da bayağı kızılkuyruk, sinekkapangiller (Muscicapidae) familyasından 14 cm uzunluğundaki Palearktik bölgenin batısında yaygın olarak üreyen kızılkuyruk türü.

<span class="mw-page-title-main">Lawrence sakası</span>

Lawrence sakası, ispinozgiller (Fringillidae) familyasından bir saka türü. Kaliforniya'nın ormanlık bölgelerinde görülür. Dağılımı beslenme sahasına göre büyük ölçüde değişir.

<i>Spinus yarrellii</i>

Spinus yarrellii, Brezilya ve Venezuela'da bulunan, Fringillidae (ispinozgiller) familyasından tropik bir kuş türü.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'deki kuşlar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu madde Türkiye faunasına ait kuşları içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bayağı çalı kuşu</span> çalı kuşugiller (Regulidae) familyasından kuş türü

Bayağı çalı kuşu, çalı kuşugiller (Regulidae) familyasından, Avrupa ve Asya'nın her yanında rastlanan bir çalı kuşu türü. Altın rengi sorgucu nedeniyle Avrupa folklorunda "kuşların kralı" olarak anılmasının yanı sıra bilimsel adı olan regulus Latince "kral" demektir. Palearktik, Makaronezya adaları ile İzlanda'da dahil olmak üzere çok yaygın bir alana dağılmış olan türün çok sayıda alt türü tanınmaktadır. Üreme dağılım alanının kuzey ve doğusunda yaşayan kuşlar, kışları geçirmek için daha güneye göç ederler.

<span class="mw-page-title-main">Sarı gagalı keten kuşu</span> Kuş türü

Sarı gagalı keten kuşu, ispinozgiller (Fringillidae) familyasından bir kuş türü.

<span class="mw-page-title-main">Ev kırlangıcı</span>

Ev kırlangıcı, kırlangıçgiller (Hirundinidae) familyasından göçmen bir kırlangıç türüdür. Avrupa, Kuzey Afrika ve ılıman Asya bölgelerinde ürer; kışları ise Sahraaltı Afrika'ya ve tropikal Asya bölgelerine göçer. Uçarken yakaladığı böceklerle beslenir dolayısıyla böceklerin çok bulunduğu iklimlerin olduğu yerlere göç eder. Başı ve üst tüyleri mavidir, kuyruksokumu ve alt tüyleri ise beyazdır. Hem açık alanlarda hem de insanların yaşadığı yerlerde bulunur. Doğu ve güney Asya bölgelerine endemik olan Delichon cinsinin diğer iki türüne benzer özelliklere sahiptir. Kabul edilmiş iki alt türü vardır.

<span class="mw-page-title-main">Sarı kiraz kuşu</span>

Sarı kiraz kuşu, kiraz kuşugiller (Emberizidae) familyasına ait bir ötücü kuş türü. Günümüzde bazı araştırmacılar tarafından ispinozgiller familyasında sınıflandırılmıştır. Ayrıca sarı çinte, sarı yelve olarak da adlandırılır. Vatanı Avrasya olan bu kuş türü Yeni Zelanda ve Avustralya'ya sokulmuştur. Avrupa'da yaşayanların çoğu yıl boyunca üreme bölgelerinde kalırken doğuda yaşayan alt türleri kısmen göçmendir ve popülasyonun çoğu kışı geçirmek için güneye iner. Erkeğin kafası parlak sarı, sırtı çizgili kahverengi, kuyruk sokumu kızıl kahverengi ve karnı da sarı renklidir. Dişi ve erişkin olmayanların tüyleri erkeklerin daha mat renklisidir. Çalılık ve orman kenarlarında açık alanlarda yaygın olarak yaşarlar. Şakıması en yakın akrabası ak başlı kiraz kuşuna benzer.

<span class="mw-page-title-main">Sarıasma</span>

Sarıasma (Oriolus), sarıasmagiller (Oriolidae) familyasından Oriolus cinsini oluşturan kuş türlerinin ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">Kısa kanatlı sarı mukallit</span>

Kısa kanatlı sarı mukallit, ötleğengiller (Sylviidae) familyasından Hippolais cinsine ait bir kuş türü.

<span class="mw-page-title-main">Küçük gümüş martı</span>

Küçük gümüş martı, martıgiller (Laridae) familyasından bir martı türü.

<span class="mw-page-title-main">Tepeli sumru</span>

Tepeli sumru, sumrugiller (Sternidae) familyasından bir kuş türü.

<span class="mw-page-title-main">İskete</span> Vikimedya anlam ayrımı sayfası

İskete, ispinozgiller (Fringillidae) familyasından Carduelis ve Serinus cinsinden bazı kuş türlerinin ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">Çam isketesi</span> ispinozgillerden Kuzey Amerikada yaşayan bir ötücü kuş türü

Çam isketesi, ispinozgillerden Kuzey Amerika'da yaşayan bir ötücü kuş türü. Kışın büyük sürüler hâlinde Kuzey Amerika'nın güney bölgelerine göç eden kış ispinozlarından en yaygın olanlarıdır.

<i>Carpodacus</i>

Carpodacus, Fringillidae familyasına bağlı bir hayvan cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Siyah başlı iskete</span> Kuş türü

Siyah başlı iskete, ispinozgiller (Fringillidae) familyasından ötücü bir kuş türü.

<i>Carduelis olivacea</i>

Zeytuni iskete, ispinozgiller (Fringillidae) familyasından ötücü bir kuş türü.

<span class="mw-page-title-main">Kara çeneli iskete</span>

Kara çeneli iskete, ispinozgiller (Fringillidae) familyasından ötücü bir kuş türü.

<span class="mw-page-title-main">Yelpazeli papağan</span> Kuş türü

Şahin başlı papağan olarak da bilinen Yelpazeli papağan, Amazon Yağmur Ormanlarından gelen bir Yeni Dünya papağanıdır. Deroptyus cinsinin tek üyesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.