Kara Lisan - Turkipedia

Kara Lisan ya da Kara Dil J. R. R. Tolkien tarafından yaratılmış yapay bir dildir.

Tolkien'in Orta Dünya'sında Arda'nın dillerinden biri olmak üzere Mordor'da kullanılmıştır. Tolkien Sauron'un bu dili Mordor hizmetkarlarının tek dili olması için yarattığını belirtir. Hizmetkarların konuştuğu Ork şivelerinin ve diğer dillerin yerini almıştır.

Tolkien

Amaç

Agglutination

Türkçe gibi sondan eklemeli dillerde, bir sözcüğün anlamı, temel sözcüğe ve sözcük sonlarına ayrılarak anlaşılabilir. Örneğin, evlerimizde sözcüğünde “ev”, çoğulluğu, “bizim” ve “içinde” anlamına gelir. Bu nedenle, evlerimizde anlamına gelir.

Türkçe Ders Kitabı^[1]

Kara Lisan, Yüzüklerin Efendisi'ndeki en parçalı dillerden biridir. Elf dilleri üzerine yaptığı kapsamlı çalışmaların aksine Tolkien, Tek Yüzük yazıtı dışında Kara Lisan dilinde şarkı ya da şiir yazmamıştır. Kendisi şöyle demiştir:^[2]

"Kara Lisan kasıtlı olarak herhangi bir üslubu örnek almamıştı; kendi içinde tutarlı, Elfçe'den çok farklı, yine de Sauron'un tamamen yozlaşmadan önceki bir aygıtından bekleneceği gibi düzenli ve etkileyici olması amaçlanmıştı. Belli ki eklemeli bir dildi. ... Dilbilimsel olarak adil davranmaya çalıştım ve bunun sadece sıradan bir grup kötü ses değil, bir anlamı olması gerekiyordu, ancak günümüzde bile doğru bir transkripsiyon ancak daha yüksek ve sanatsal olarak daha gelişmiş bir edebiyat biçiminde basılabilir. Benim zevkime göre bu tür şeyler en iyi antik ve modern Orklara bırakılır."

Tolkien'in Kara Söz'e karşı tutumu mektuplarından birinde ortaya çıkar. Bir hayranı Tolkien'e, üzerinde Kara Lisan dilinde Yüzük yazısı olan bir kadeh göndermiştir. Genel olarak Kara Lisan lanetli bir dil, özel olarak da Yüzük yazısı iğrenç bir büyü olduğu için, Tolkien kadehten asla içmemiş ve onu sadece kül tablası olarak kullanmıştır.^[3]

Tek Yüzük Yazısı

"Arı" Kara Dil'in tek örnek cümlesi Tek Yüzük'ün üzerindeki yazı:

Ash nazg durbatulûk, ash nazg gimbatul,

ash nazg thrakatulûk agh burzum-ishi krimpatul.

Türkçeye çevirisi:

Hepsine hükmedecek bir yüzük, hepsini o bulacak,

Hepsini bir araya getirip karanlıkta birbirine bağlayacak.

Bu iki satır Âli Yüzükleri anlatan eski bir şiirin ilk satırlarıdır.

Kara Dil	Türkçe
ash	bir, tek
nazg	yüzük
durb-	hükmetmek
-at	eylem sonu
ulûk	nesne belirten eylem bitimi 3. kişi çoğul "onları" (ul) (sic) bitmiş, tamami şeklinde "onların alayını".
gimb-	bulmak
-ul	onları
thrak-	zorla getirmek, zorlamak
ghâsh-	ateş
agh	ve
burzum	karanlık
ishi	içinde, içeride
krimp-	bağlamak
hai-	halk
uruk-	ork
olog-	trol
gûl	hayalet, tayf
goblin	gulyabani

Ayrıca bakınız

Tek Yüzük

Kaynakça

^ "What is aggulutination?". Turkish Textbook. 29 Kasım 2021. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2023.
^ Tolkien, J. R. R. "Words, Phrases and Passages in Various Tongues in The Lord of the Rings". Parma Eldalamberon (17): 11-12.
^ Carpenter 2023, #343 to Sterling Lanier, 21 November 1972

Dış bağlantılar

Orkish and the Black Speech - base language for base purposes 10 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Black Speech analysis by Craig Daniel 16 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sauron</span> J.R.R. Tolkienin evreninde kötü bir karakter

Sauron veya orijinal ismiyle Mairon, J. R. R. Tolkien'in hayalî Orta Dünya evreninde Melkor'un Hizmetkarı ya da "Yüzüklerin Efendisi" olarak anılan kötü bir Maia.

Frodo Baggins, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde bir karakter.

Melkor veya elflerin ona taktığı isimle Morgoth, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde kuvvetçe en güçlü Vala olmakla birlikte Sauron'un efendisi ve en kötü varlıktır. Orklar, troller ve ejderhalar başta olmak üzere Orta Dünya'da çoğu kötücül varlığın yaratıcısıdır. "Melkor" ismi, Quenya dilinde türetilmiş bir kelimedir ve "Güç içinde yükselen" anlamına gelir. Sindarin dilinde, düşmanları tarafından Morgoth Bauglir olarak anılırdı. Melkor'un Valar arasında bilinen orijinal adı ise hiçbir zaman Orta Dünya halkları tarafından öğrenilemedi.

<span class="mw-page-title-main">Isildur</span> J.R.R. Tolkienin kurgusal karakteri

Isildur, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde bir karakterdir. Yüce Kral Elendil'in büyük oğlu. Gondor ile Arnor'un ikinci kralıdır. İsmi "Ay' a Adanmış" anlamına gelir. 234 Sene yaşadı.

<span class="mw-page-title-main">Mordor</span> J. R. R. Tolkienin kurgusal Orta Dünya evreninde bir ülke

Mordor, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde bir ülke.

<span class="mw-page-title-main">Saruman</span> J. R. R. Tolkien tarafından yaratılan Orta Dünya evrenindeki kurgusal karakter

Ak Saruman 3. Çağ’da, Orta Dünya’ya Valar’ın Temsilcisi olarak gelen ilk sihirbaz, diğer bir adla Istari’dir. Ak Divan’ın başıdır. Sindarin’deki adı, “Yetenekli İnsan” manasına gelen, Curunír’dir.

<span class="mw-page-title-main">Lothlórien</span>

Lothlórien, J. R. R. Tolkien’in hayalî Orta Dünya evreninde, Orta Dünya’da yaşayan elflerin en sihirli orman ülkesi.

<span class="mw-page-title-main">Nazgûl</span>

Nazgûl, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde, Sauron'un şeytani hizmetkarları olan hayaletlere verilen isimdir. Söz kökeni, Kara Lisan'da nazg (yüzük) ve gûl sözleridir. Bu yüzden kendilerine Yüzük Tayfları da denir. Diğer adları ise, Kara Süvariler, Dokuz Süvari ya da kısaca Dokuzlar'dır.

<span class="mw-page-title-main">Boromir</span>

Boromir J. R. R. Tolkien'in hayalî Orta Dünya evreninde bir karakterdir.

Üç Elf Yüzüğü ya da Üç Yüzük J.R.R. Tolkien'ın Yüzüklerin Efendisi kitaplarında anlatılan kurgusal büyülü nesnelerdir.

Barad-dûr, Orta Dünya'da kurgusal bir mekandır.

J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde Sauron'un Ağzı, Yüzük Savaşı'nın son çarpışması olan Morannon Savaşı'nda, Kara Kapı'dan çıkarak Aragorn ve Gandalf ile konuşan elçidir. Karanlık Kule Barad-dûr'un sözcüsü, Karanlıkların Efendisi Sauron'un naibidir.

Gil-Galad, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde hayali kahraman ve üç elf soyundan biri olan Noldor'un Orta Dünya'daki son kralıdır. Adı, Yüzüklerin Efendisi'nde hobbit Sam Gamgee'nin onun hakkındaki bir şiiri okuduğu bölümde ve Silmarillon'da geçer. Elflerin ve İnsanların Son İttifakında Gil-galad ve Elendil, Karanlıklar Efendisi Sauron'un kalesi Barad-dûr'u kuşatıp Tek Yüzük için onunla birebir savaştılar. Burada hem Elendil hem de Gil-galad öldürüldüler; Elendil'in oğlu İsildur ise Sauron'u alt etmeyi başardı fakat Tek Yüzük'ü kendisi için aldı.

Eru Ilúvatar, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde her şeye gücü yeten tek yaratıcıdır.

Orklar, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde Melkor tarafından yaratılan bir ırk. Orklar, Silmarillion ve Yüzüklerin Efendisi romanlarında, karanlık güçler Morgoth, Sauron ve Saruman tarafından asker ve hizmetkâr olarak kullanılan bir ırk olarak resmedilir. Hobbit romanında orklar, baş düşmandırlar.

J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreniyle ilgili yazmış olduğu hikâyelerde birçok yer ismi geçmektedir. Bu hayalî mekanlardan bazıları, olayların merkezinde yer alırken, yine bazı mekanlar vardır ki bunlara ayrıntılı olarak değinilmemiştir. Orta Dünya kıtasında yer alan, görece ikinci planda kalan bu yerlerden bazıları aşağıda listelenmektedir.

<i>Yüzüklerin Efendisi</i> J. R. R. Tolkienin yazdığı kült epik fantezi türündeki roman

Yüzüklerin Efendisi, İngiliz filolojist ve Oxford Üniversitesi profesörü J. R. R. Tolkien'in yazdığı epik fantezi türündeki romandır. Hikâye, Tolkien'in çocuklar için yazdığı 1937 tarihli Hobbit'in devamı olarak başlamıştı ancak sonunda ondan çok daha büyük bir eser haline geldi. Çoğu II. Dünya Savaşı'nda olmak üzere 1937 ve 1949 yılları arasında aşamalar halinde yazıldı. 150 milyonun üstündeki satış sayısıyla tüm zamanların en çok satan ikinci romanıdır.

Tek Yüzük, J. R. R. Tolkien'ın Yüzüklerin Efendisi serisinde olayların merkezinde yer alan nesnedir. 1937'de yayımlanan Hobbit'te Tek Yüzük'ten ilk kez bahsedilir. Hikâyede Tek Yüzük, takana görünmezlik sağlayan sihirli bir yüzük olarak tanımlanır. 1954-55'te yayımlanan Yüzüklerin Efendisi serisinde, Tek Yüzük'ün güçlerinin takana görünmezlik kazandırmaktan daha büyük özelliklere sahip, daha karanlık bir nesne olduğu ortaya çıkar. Tek Yüzük, Karanlıklar Efendisi Sauron tarafından, Orta Dünya'yı ele geçirme planının bir parçası olarak yaratılmıştır. Yüzüklerin Efendisi, Sauron'un bu amacına ulaşmasını önlemek için Yüzüğü yok etme göreviyle çıkılan uzun bir yolculuğu anlatır.

Cadı Kral, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde, İkinci Çağ'da ve Üçüncü Çağ'da Sauron'un en şeytani ve en güçlü hizmetkarıdır. Yüzüktayflarının en güçlüsüdür. Angmarlı Cadı Kral, Nazgûl Beyi, Kara Kumandan olarak da bilinir. Sauron'un sağ koludur. Dokuz süvarilerin lideridir. Sauron'un yardımıyla Minas İthil'i alıp adını Minas Morgul olarak değiştirmiştir. Yüzük Savaşı'nın en önemli dönüm noktalarından birisi olan Pelennor Çayırları Savaşı'nda Sauron'un ordularının başkumandanlığını yapmış ve bu savaşta Eomund'un kızı Eowyn tarafından öldürülmüştür.

J.R.R. Tolkien'in Orta Dünya evreninde birçok farklı ırk ve halk bulunmaktadır. Bu halklar genel olarak, özgür halklar ve köleleştirilmiş halklar olarak iki ana grup içinde yer alırlar.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.