İçeriğe atla

Kara Cehennem Deniz Muharebesi

Kara Cehennem Deniz Muharebesi

Piri Reis'in çizimiyle Kıbrıs adası ve limanları
TarihAğustos 1609
Bölge
Sonuç Kesin Osmanlı zaferi
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu Osmanlı İmparatorluğuHospitalier Şövalyeleri Malta Şövalyeleri
Komutanlar ve liderler
Osmanlı İmparatorluğu Kayserili Halil Paşa
Osmanlı İmparatorluğu Koca Murat Reis  ×
Hospitalier Şövalyeleri Fressinet  (ölü)
Güçler
50 kadırga 6 kalyon
Kayıplar
Hafif 6 kalyon
1.000 esir

Kara Cehennem Deniz Muharebesi ya da Kara Cehennem Cengi, Kaptan-ı derya Kayserili Halil Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasının 1609 yılında Kıbrıs/Baf açıklarında Fransız Şövalyesi Fressinet komutasındaki Malta filosunu mağlup ettiği çarpışma.

Muharebe öncesi

1500'lü yılların sonu ve 1600'lü yılların başında Malta, Toskana ve Napoli korsan gemilerinin Doğu Akdeniz'deki Osmanlı limanlarına saldırılarının arttığı bir dönem oldu. Her yıl bölgeye gelen ve nereye saldıracakları belli olmayan bu küçük filolara Osmanlı donanmasının bütünüyle mukabele etmek çok maliyetli olduğundan, zaman zaman muhtelif limanlardaki Osmanlı filoları bazen de Cezayir, Tunus ve Trablusgarp filolarından destek almak suretiyle karşılık veriliyordu.

Bununla birlikte, 1609 yılında Kaptan-ı deryalığa getirilen Kayserili Halil Paşa komutasındaki Osmanlı donanması'nın Doğu Akdeniz'e açılarak özellikle Toskana filolarının imhası hedeflendi. Bu çerçevede Tunus Beylerbeyine gönderilen 24 Ocak 1609 tarihli bir hükümde, bu seferin sebebi açıkça bildirilirken, Cezayir ve Tunus filolarının da Osmanlı donanması'na katılması emredildi.[1]

Bu çerçevede, 50 parçalık Osmanlı donanması Temmuz ayında Çanakkale Boğazı'ndan çıkarak Sakız'ı geçti ve Doğu Akdeniz'de asayişi bozan altı Malta kalyonunun Kıbrıs civarında görüldüğü duyumunu aldıktan sonra bu tarafa yöneldi.

Muharebe

XVII. yüzyılda Osmanlı ve Malta filoları arasında çarpışma

Osmanlı donanması Finike'de su ihtiyacını giderdikten sonra Kıbrıs adasının Baf limanına geldi. Damat Halil Paşa Malta filosunun halen bölgede olduğunu öğrendi. Havanın kararmasına rağmen takibe başlayan Osmanlı donanması sabaha doğru Baf'ın 30 deniz mili açıklarında Malta filosunu teşhis etti ve ikindiye doğru yakalamayı başardı.

Başta Fransız şövalye Fressinet komutasındaki Kara Cehennem adlı kalyon olmak üzere toplam altı kalyondan oluşan Malta filosuyla Osmanlı donanması arasında karşılıklı top ateş başladı. Akşam saatlerine kadar süren karşılıklı ateşte taraflar sonuç alamazken, Malta filosu gecenin karanlığından faydalanarak fenerlerinin yardımıyla kaçmayı denedi.

Bununla birlikte, Kayserili Halil Paşa takibini sürdürerek sabah ışıklarıyla birlikte Malta filosuna yeniden yetişti. Osmanlı donanmasının hedefi Kara Cehennem kalyonunun ele geçirilmesi oldu (Avrupalıların Kızıl Kalyon adını verdikleri bu kalyon yedi katlı ve, doksan topa sahip kale gibi ihtişamlı bir gemiydi[2]). Bununla birlikte, bu kalyonun top menzili Osmanlı donanmasının Malta filosuna yaklaşmasına engel oldu. Mora Sancakbeyi Koca Murat Reis’in telkinleriyle bordalamak yerine uzaktan top ateşinin sürdürülmesi neticesinde Murat Reis'in kadırgası Kara Cehennemin direk ve serenlerini kırmayı başardı. Kalyonun manevra kabiliyetinin kalmaması üzerine, hücuma geçen Osmanlı donanması öğleye doğru Malta filosunun tüm gemilerine bordalayarak Kara Cehennem dahil altı kalyonu da ele geçirmeyi başardılar.[3] Bu bağlamda, 500'ü Maltalı olmak üzere 1.000'i aşkın asker esir edildi ve 160 top ile 2.000 tüfek ele geçirildi.[4] Malta filosunun komutanı Fressinet de çatışmalarda öldü.[5]

Muharebe sonrası

Rodos'ta Murat Reis Camii

Osmanlı donanması yedeğine aldığı bu kalyonları Magosa limanına çekti.

Muharebenin kazanılmasında büyük rolü olan 75 yaşındaki Osmanlı denizcisi Koca Murat Reis çarpışmalarda aldığı yaralar[6] sonucu donanmanın demirlediği Magosa'da öldü ve doğduğu yer olan Rodos’ta defnedildi.

Kaptan-ı derya Kayserili Halil Paşa İstanbul'a bir zafernameyle birlikte Kara Cehennem kalyonunu zaferin nişanesi olarak İstanbul'a gönderdi. Ardından Sayda, Beyrut, İskenderun ve Trablusşam sularında seyrederek korsan başka gemilerini arayan Osmanlı donanması[4], Magosa'da yeniden ikmal yaptıktan sonra ele geçirilen tüm gemilerle birlikte Ege-Marmara üzerinden İstanbul'a muzaffer bir şekilde girdi.[7]

Bu zaferinin ardından Halil Paşa'ya 25 Kasım 1606'da Vezir rütbesi verildi.[8]

Kaynakça

  1. ^ Başbakanlık Osmanlı Arşivi, KK. 71, s.168.
  2. ^ "Gazânâme-i Halîl Paşa (1595-1623), Haz. Meltem Aydın, Marmara Üniversitesi, İstanbul (2010), s.174-175
  3. ^ "Naval wars in the Levant, 1559-1853", R.C. Anderson, Princeton University Press (1952), s.75
  4. ^ a b "Târih-i Nâîmâ", Nâimâ Mustafa Efendi, Haz. Mehmet İpşirli, Ankara (2007), c.2, s.378
  5. ^ "Eight Thousand Years Of Maltese Maritime History : Trade, Piracy, And Naval Warfare In The Central Mediterranean", Ayşe Devrim Atauz, University Press of Florida (2008)
  6. ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.8, s.131
  7. ^ "Osmanlı Kronikleri Işığında Kaptan-ı Derya Halil Paşa'nın Akdeniz Seferleri (1609-1623), Mikail Acıpınar, Tarih İncelemeleri Dergisi, c.XXVIII/1, 2013, s.11-12
  8. ^ "İslam Ansiklopedisi, "Kayserili Halil Paşa" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (1997), c.15, s.324". 28 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Osmanlı donanması, Osmanlı Devleti'nin askerî deniz gücü. XIV. yüzyılda kuruldu. Osmanlı Devleti, 1323 yılında Karamürsel'i fethederek denize ulaştı, Kara Mürsel komutasında ilk donanma oluşturuldu ve Kocaeli'nde yapılan savaşlarda denizden destek sağlandı. 1327 yılında Karamürsel'de ilk Osmanlı tersanesi kuruldu ve böylece deniz gücünün kurumsallaşma çalışmaları başladı. Osmanlı donanmasında hiyerarşik sisteme geçildi, ilk Derya Beyi, Kara Mürsel Bey oldu. 1337 yılında Kocaeli ele geçirildi; böylece 1353 yılında gerçekleşecek olan Rumeli'ye geçişin önü açıldı. Bundan sonra donanmanın merkezi sırasıyla İzmit, Gelibolu ve son olarak da İstanbul oldu.

<span class="mw-page-title-main">Cerbe Deniz Muharebesi</span> 1560 yılında gerçekleşen deniz savaşı

Cerbe Deniz Muharebesi 1560 yılının Mayıs ayında Tunus'un Cerbe Adası açıklarında Kaptan-ı Derya Piyale Paşa kumandası altındaki Osmanlı Donanmasıyla İspanyol kuvvetlerinin başını çektiği bir Haçlı Donanması arasında yapılmış bir deniz savaşıdır. Osmanlıların büyük bir zafer kazandığı bu savaşta Haçlı gemilerinin yarısı batırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çeşme Deniz Muharebesi</span> muharebe

Çeşme Deniz Muharebesi, 5-7 Temmuz 1770 tarihleri arasında Rus donanması ve Osmanlı Donanması arasında Çeşme Körfezi açıklarında yapılmıştır. 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nın bir parçası olan bu çatışmanın sonucunda Osmanlı Donanması Ruslar tarafından tamamen yok edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Malta Kuşatması</span> Osmanlı İmparatorluğunun 1565te Maltayı Kuşatması

Malta Kuşatması ya da Malta Seferi, 1565 yılında Malta adasının Osmanlı İmparatorluğu kuvvetleri tarafından kuşatılması ve Hospitalier Şövalyeleri tarafından adanın savunulması sürecidir.

Birinci Çanakkale Deniz Muharebesi, Kaptan-ı Derya Kara Dev Murat Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması'nın 16 Mayıs 1654'te bir Venedik Cumhuriyeti Donanması ile Çanakkale Boğazı önlerinde yaptığı deniz muharebesi. 1645–1669 döneminde Girit'in Fethi sırasında Osmanlı-Venedik Savaşları'nın bir evresidir.

(İkinci) Çanakkale Deniz Muharebesi, Kaptan-ı Derya Zurnazen Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması'nın 21 Haziran 1655'te Venedik Cumhuriyeti Donanması ile Çanakkale Boğazı önlerinde yaptığı deniz muharebesi, 1645-1669 Osmanlı-Venedik Savaşı'nın bir evresi.

<span class="mw-page-title-main">Andıra Deniz Muharebesi (1696)</span>

Andıra Deniz Muharebesi, 1684-1699 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Bibercik Deniz Muharebesi</span>

Bibercik Deniz Muharebesi, 1645-1669 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Nakşe Deniz Muharebesi</span>

Nakşe Deniz Muharebesi, 1645-1669 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.

Frenk Cafer Paşa, 1605 ve 1606-1608 dönemlerinde kaptan-ı deryalık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Manfredonia'nın İstilası</span>

Manfredonia'nın İstilası, Kayserili Halil Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasının 16-18 Ağustos 1620 tarihlerinde Napoli Krallığı'nin Manfredonia kentine yönelik askerî harekâtı.

<span class="mw-page-title-main">Andıra Deniz Muharebesi (1697)</span>

Andıra Deniz Muharebesi, 1684-1699 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.

Kaplan Mustafa Paşa, Osmanlı devlet adamı ve asker

<span class="mw-page-title-main">Midilli Deniz Muharebesi</span>

Midilli Deniz Muharebesi, 1645-1669 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Toprakada Deniz Muharebesi</span>

Toprakada Deniz Muharebesi, 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Ahikerya Deniz Muharebesi</span>

Ahikerya Deniz Muharebesi, 1684-1699 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Malta'nın İstilası (1614)</span>

Malta'nın İstilası, Osmanlı-Malta Şövalyeleri savaşlarında evre.

<span class="mw-page-title-main">Trablus Seferi (1614)</span>

Trablus Seferi, Damat Halil Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasının Osmanlı yönetimine isyan halindeki Trablusgarp Beyi Sefer Dayı'yı tedip etmek ve isyanı bastırmak amacıyla 10-18 Temmuz 1614'te Trablus'a yönelik icra ettiği başarılı askerî harekât.

<span class="mw-page-title-main">Vetiloz Deniz Muharebesi</span>

Vetiloz Deniz Muharebesi, Osmanlı İmparatorluğu-Malta Şövalyeleri savaşlarında evre.

Emeksiz Mehmed Kaptan ya da Emeksiz Mehmed Reis, Türk denizcisi.