İçeriğe atla

Karşılıkçılık

Karşılıkçılık veya mutualizm, herkes serbest piyasada emeğine eşdeğer oranda, bireysel veya topluca üretim araçlarına sahip olabilir düşüncesidir. Mutualizm taraftarları kapitalist serbest piyasa karşıtıdır.

Mutualizm, 18. yüzyılda İngiliz ve Fransız işçi hareketleri ile ortaya çıktı ve ardından Fransa'da Pierre-Joseph Proudhon, ABD'de diğer bazı düşünürlerle bağlantılı olarak anarşist görünüm kazandı.[1] Birleşik Devletler'de, örneğin Benjamin Tucker ve William B. Greene gibi bireyci anarşistler üzerinde etkisi görüldü.

Mutualizmin önemli kavramları arasında; federasyon, karşılıklılık, özgür ortaklık, gönüllülüğe dayanan sözleşmeler, kredi ve para reformu bulunur. Birçok mutualistin görüşüne göre hükûmet müdahalesinin olmadığı bir serbest piyasa - emek değer teorisine göre - kar, kira ve faizi kaldırarak, fiyatları emek maliyetlerine çeker ve şirketler için işçilerin rekabeti yerine; firmaların ücretleri arttırarak işçiler için rekabet ettiği bir düzen sağlanır.[2][3]

Mutualizm, kimi zaman bireyci ve kollektivist anarşizm arasında bir yerlerde bir sentez olarak görülür.[4] Bu düşünce mutualistlerin kendi eserlerinde dile getirilmiştir. "Mülkiyet Nedir?" adlı eserinde Proudhon "özgürlük" kavramına eşdeğer olarak komünizm ve mülkiyetin diyalektik sentezi olan "anarşi" kavramını önerir.[5] Pierre-Leroux'tan esinlenen Greene, mutualizmi üç felsefenin sentezinde arar:“komünizm, kapitalizm ve sosyalizm.[6] Sonraki bireyci anarşistler mutualist terimini “sentez” temasına çok az vurgu yaparak kullandılar.

Proudhon'dan önce, Josiah Warren'de başarısız Owencı deneyimin ardından benzer görüşler[7] öne sürmüştür.[8] 1840 ve 1850'lerde, Charles A. Dana [9] ve William B. Greene, Proudhon'un çalışmalarını ABD'de tanıttı. Greene Proudhon'un mutualizm kavramını ABD koşullarında yeniden değerlendirdi ve Benjamin R. Tucker'a bundan bahsetti.[10]

Kaynakça

  1. ^ "A member of a community," The Mutualist; this 1826 series criticized Owen's proposals, and has been attributed to Josiah Warren or another dissident Owenite in the same circles; Wilbur, Shawn, 2006, "More from the 1826 "Mutualist"?"
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2013. 
  3. ^

    Under the mutual system, each individual will receive the just and exact pay for his work; services equivalent in cost being exchangeable for services equivalent in cost, without profit or discount; and so much as the individual laborer will then get over and above what he has earned will come to him as his share in the general prosperity of the community of which he is an individual member.

    "Communism versus Mutualism", Socialistic, Communistic, Mutualistic and Financial Fragments. (Boston: Lee & Shepard, 1875), William Batchelder Greene

  4. ^ Avrich, Paul. Anarchist Voices: An Oral History of Anarchism in America, Princeton University Press 1996 ISBN 0-691-04494-5, p.6
    Blackwell Encyclopaedia of Political Thought, Blackwell Publishing 1991 ISBN 0-631-17944-5, p.11
  5. ^ Proudhon, Pierre-Joseph What is Property? 2 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (1840), p. 281
  6. ^ Greene, William B. "Communism — Capitalism — Socialism", Equality (1849)[1] 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p. 59.
  7. ^ Warren published the periodical The Peaceful Revolutionist in 1833, seven years before Proudhon's "What is Property."
  8. ^ "While more learned men lost faith in utopias and in human nature when the New Harmony experiment failed, Warren became more trusting than before in man's intelligence and perfectibility." - Native American Anarchism, pg. 94, Eunice Schuster
  9. ^ Dana, Charles A. Proudhon and his "Bank of the People" 13 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (1848).
  10. ^ Tucker, Benjamin R., "On Picket Duty", Liberty (Not the Daughter but the Mother of Order) (1881-1908); 5 January 1889; 6, 10; APS Online pg. 1

İlgili Araştırma Makaleleri

Anarşizm, toplumsal otoritenin, tahakkümün, erkin ve hiyerarşinin tüm biçimlerini bertaraf etmeyi savunan çeşitli politik felsefeleri ve toplumsal hareketleri tanımlayan sosyal bir terimdir. Anarşizm, her koşulda her türlü otoriteyi reddetmektir. Reddedilen bu otoritelere patriyarki ve kapitalizm de dahildir.

Bireyci anarşizm, farklı geleneklerden oluşan bireyci anarşizm bireysel bilincin ve bireysel çıkarın, herhangi bir kolektif organ ya da kamu otoritesi tarafından engellenmemesi gerektiğine inanır.

<span class="mw-page-title-main">Anarko-kapitalizm</span> ekonomik teori ve politik felsefe

Anarko kapitalizm özel mülkiyet hakkına, iktidar müdahalesinin reddine ve temel toplumsal etkileşim mekanizması olarak rekabete dayalı serbest piyasanın savunusuna dayanan siyasal düşüncedir. Anarko-kapitalizm, özel mülkiyeti şu şartlarda meşru görür: bir emek ürünü ise, ticaret etkinliğinin bir sonucu ise veya hediye olarak elde edilmiş ise. Ekole göre, anarko kapitalist toplumda; serbest piyasa işleyişini, toplumsal kurumları, yasa uygulamalarını, güvenliği ve altyapıyı, devlet yerine kâr amaçlı rekabete dayalı şirketlerin, yardım derneklerinin veya gönüllülüğe dayanan birliklerin düzenlemesi öngörülür.

<span class="mw-page-title-main">Pierre-Joseph Proudhon</span> Anarşist ve sosyalist kuramcı

Pierre-Joseph Proudhon, Fransız ekonomist ve düşünür. Kendini "anarşist" olarak adlandıran ilk kişidir ve ilk anarşist düşünür olarak nitelenir.

Anarşizm (Önadsız), tarihçi George Richard Esenwein'in cümleleriyle "anarşizmin bir sıfatla tanımlanmamış formudur, yani komünist, kollektivist, mutualist veya bireyci gibi belirleyici sıfatların olmadığı bir düşünce akımı. Diğerleri için ... Anarşizm (önadsız) sadece, farklı anarşist ekollerin bir arada varolmasına tolerans gösteren bir tutumu ifade eder." Bu düşünce farklı anarşist ekoller arasında ortak noktaları vurgular ve bunları anti otoriter inançlar çevresinde birleştimeyi amaçlar. İfade Küba doğumlu Fernando Tarrido del Mármol tarafından 1889 kasım ayında, farklı anarşist hareketler arasında şiddetli tartışmaların yaşandığı bir dönemde, tarafları uzlaşmaya çağrısı sırasında kullanılmıştır.

Kolektivist anarşizm, özellikle Mihail Bakunin ve Birinci Enternasyonal’in anti-otoriter kesimi ile ifade edilen anarşist akımdır. Ayrıca Johann Most da bu yaklaşımın üyelerindendir. Komünal anarşizmle karıştırılmaması gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Dyer Lum</span> Amerikalı sendikacı ve şair (1839 – 1893)

Dyer Lum, 19. yüzyıl Amerikalı anarşist aktivist ve şair. Önde gelen anarko-sendikalist ve 1880'lerin önemli sol kanat entelektüellerinden olan Lum anarka-feminist Voltairine de Cleyre’nin hayat arkadaşı ve akıl hocası olarak tanınır. Lum önemli anarşist metinlere imza atan ve Mother Earth, Twentieth Century, Liberty, The Alarm ve The Open Court gibi yayınlara katkıda bulunan üretken bir yazardır. Albert Parsons’ın tutuklanmasını takiben The Alarm'ın yayınını 1892-1893 döneminde devam ettirdi. Geleneksel olarak "zarif, teorik anarşist" olarak resmedilen Lum, günümüzde ise 1886 Haymarket olayına karışmasınında etkisiyle, Paul Avrich tarafından “ şiddete susamış ve hayatını fedaya hazır uzlaşmaz isyancı” olarak tanımlanmıştır.

Liberteryenizm, özgürlüğün ve özgürlüğün bileşenlerinin siyaset içerisinde en önemli değer olduğuna inanan bir siyaset felsefesidir. Liberteryen felsefeye göre insanlar özgür olduğunda herkes için daha güvenli, daha iyi ve daha adil bir dünya yaratılabilir. Liberteryenizmin bazı türleri ise negatif özgürlüğe daha çok odaklanır. Liberteryenler otonomi ve seçme özgürlüğünü maksimize etmeye çalışır; seçim özgürlüğü, gönüllü iş birliği ve bireysel karar önceliğini vurgular, bu doğrultuda da devletin minimize edilmesini savunur. Popüler anlamda, otoriterlik ile zıt anlamda kullanılır. Liberteryenler otorite ve devlet iktidarı konusunda aynı şüpheciliği paylaşıyorlar, ancak bazıları mevcut ekonomik ve politik sistemlere muhalefetlerinin kapsamı konusunda farklılaşıyor. Çeşitli liberteryen düşünce okulları, devletin ve özel iktidarın meşru işlevlerine ilişkin bir dizi görüş sunar ve genellikle zorlayıcı sosyal kurumların sınırlandırılmasını veya tasfiye edilmesini ister.

Bireycilik, bireyin özgürlüğüne büyük ağırlık veren ve genellikle kendine yeterli, kendi kendini yönlendiren, görece özgür bireyi ya da benliği vurgulayan siyaset ve toplum felsefesidir.

Serbest piyasa anarşizmi, devletin katılımı olmadan gönüllü pazar etkileşimlerine dayalı bir ekonomik sistemi savunan anarşizmin birkaç dalını içerir. Pazar anarşistleri genellikle devleti ortadan kaldırmak ve devletsiz toplumun çeşitli formülasyonlarını önermek isterken mülkiyet ve iş ilişkileri hakkındaki görüşleri önemli ölçüde değişebilir. Örneğin mutualist veya anarko-sendikalistler, kendilerini anti-kapitalist olarak düşünür ve üretim araçlarının özel mülkiyetine karşı kooperatif veya kolektif mülkiyeti ve yönetimi savunurlar. Anarko-kapitalistlerse bireysel hakların ve bir serbest piyasa ekonomisinin ayrılmaz bileşeni olarak nitelendirdikleri özel mülkiyetin meşruiyet ve önceliğini vurgular.

<span class="mw-page-title-main">Lysander Spooner</span> Amerikalı filozof ve yazar (1808 – 1887)

Lysander Spooner, Amerikalı politik düşünür, deneme ve kitapçık yazarı, üniteryen, kölelik karşıtı, bireyci anarşist, hukuk kuramcısı, sosyalist Birinci Enternasyonal'in bir üyesi ve girişimcidir.

Liberteryen sosyalizm veya özgürlükçü sosyalizm, güdümsüz, ekonomik ya da toplumsal katmansız, birey özgürlüğüne ve eşitliğine dayalı, her tür bilgiye erişmede ve kullanmada fırsat eşitliği sağlayan, anarşist özelliklere sahip bir sosyalizm anlayışıdır.

<span class="mw-page-title-main">Benjamin Tucker</span> Amerikalı gazeteci (1854 – 1939)

Benjamin Ricketson Tucker, 19. yüzyıl Amerikalı bireyci anarşist ve Liberty dergisinin yayımcısı.

Postanarşizm, postmodern ve postyapısalcı düşünce gelenekleri ile anarşist düşünce geleneğinin bir sentezi olarak nitelendirilebilir. Aynı zamanda postyapısalcı anarşizm olarak da bilinen postanarşizm, tek bir çerçeveden ilerleyen bir düşünce geleneği olmaktan ziyade, birçok postmodern düşünce akımının etkisinde kalınarak geliştirilmiş farklı anarşist yaklaşımların bir bütün olarak ele alınmalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Herkesin katkısına göre</span> Sosyalizm ilkelerinden bir tanesi

Herkesin katkısına göre, sosyalizmin belirleyici özelliklerinden biri sayılan bir dağıtım ilkesidir. Bu terim; bireysel ödemenin o kişinin emek ve üretkenliğine bağlı olduğuna ve emeğinin toplumsal üretime katkısına yansımasına atıfta bulunur. Bu ilke kapitalizmdeki dağılım ve ücret yönteminin aksine, özel mülkiyete sahip kişilerin faiz, kira veya kâr şeklinde gelir elde etmesini yasaklar bunu toplumsal bir üretim olarak tariflendirmez.

Kaynakça/Ayrıntılı bilgi için:

Sentez anarşizmi, sentezci anarşizm veya sentez federasyonları, katılımcıları üzerinde çeşitlilik arayan ve anarşizm ilkeleri altında farklı eğilimlerdeki anarşistlere sıfatsız katılmaya çalışan bir anarşist örgütlenme biçimidir. 1920'lerde, ana savunucuları olarak bulunan bu form, anarko-komünistler Voline ve Sébastien Faure'yi, bireyci anarşizm, anarşist komünizm ve anarko-sendikalizm olmak üzere üç ana eğilimin anarşistlerini bir araya getirdi. Anarşist Federasyonlar Enternasyonali etrafında gruplanan anarşist federasyonların arkasındaki ana ilkedir.

Sosyal anarşizm, bireysel özgürlüğü karşılıklı yardımlaşma ile bağlantılı gören anarşizmin bir dalıdır. Sosyal anarşist düşünce özerklik ve kişisel özgürlüğün tamamlayıcısı bağlamında topluluk ve sosyal eşitliği vurgular. Bu dengeyi ademi merkeziyetçi bir federalizmde korunan ifade özgürlüğü, düşüncede etkileşim özgürlüğü ve yetki ikamesi aracılığıyla gerçekleştirmeye çalışır.

Felsefi anarşizm, özellikle siyasi güç ve hükûmetlerin meşruiyeti üzerine entelektüel eleştiriye odaklanan bir anarşizm düşünce ekolüdür. Amerikalı anarşist ve sosyalist Benjamin Tucker, felsefi anarşizm terimini barışçıl evrimsel anarşizmi devrimci türevlerden ayırmak için kullanmıştır. Felsefi anarşizm herhangi bir eylem veya otoritenin ortadan kaldırılması arzusunu zorunlu olarak ima etmese de, felsefi anarşistler herhangi bir otoriteye itaat etme yükümlülüğü veya görevine inanmazlar ve aynı şekilde devletin veya herhangi bir bireyin emretme hakkına sahip olduğuna da inanmazlar. Felsefi anarşizm, özellikle bireyci anarşizmin bir bileşenidir.

Karşılıklılık, anarşist bir düşünce okulu ve işçilerin üretim araçları üzerindeki kontrolünü, bireysel zanaatkarlardan ve işçi kooperatiflerinden oluşan bir piyasa ekonomisini ve işgal ve kullanım mülkiyet haklarını savunan anti-kapitalist piyasa[1] sosyalist[2] ekonomik teorisidir. Karşılıklılıkçılar, emek değer teorisi ve emek mülkiyet teorisinin savunucuları olarak, emeğin sömürülmesine dayandığını düşündükleri her türlü ekonomik rant, kâr ve nominal olmayan çıkara karşı çıkarlar. Karşılıklılıkçılar, sermaye birikimi veya toprak mülkiyetinin yoğunlaşması olmadan bir ekonomi inşa etmeye çalışırlar. Ayrıca, federal bir toplum yaratma amacıyla karşılıklı bankalar tarafından karşılıklı kredi verilmesi yoluyla desteklenebileceğini öne sürdükleri işçilerin özyönetiminin kurulmasını teşvik ederler.