İçeriğe atla

Karın ağrısı

Karın ağrısı
Karın ağrısı, etkilediği bölge ile karakterize edilebilir
UzmanlıkGenel cerrahi
NedenleriCiddi: Apandisit, delikli mide ülseri, pankreatit, rüptüre divertikülit, yumurtalık torsiyonu, volvulus, rüptüre aort anevrizması, yırtılmış dalak ya da ciğer, iskemik kolit[1]
Ciddi olmayan: Gastroenterit, huzursuz bağırsak sendromu[2]

Karın ağrısı, ciddi ve ciddi olmayan tıbbi durumlarla ilişkili olabilen bir semptomdur.

Gastroenterit ve irritabl bağırsak sendromu karın ağrısının sık nedenleri arasındadır.[2] İnsanların yaklaşık %15'inde altta yatan apandisit, abdominal aorta anevrizması rüptürü veya kaçağı, divertikülit veya ektopik gebelik gibi daha ciddi bir durum vardır. Vakaların üçte birinde kesin neden belirsizdir.

Çeşitli hastalıkların karın ağrısına neden olabileceği göz önüne alındığında, ayırıcı tanı formülasyonu ve hastanın muayenesine sistematik yaklaşım önemini korumaktadır.

Ayırıcı tanı

Karın ağrısının en sık nedenleri gastroenterit (% 13), irritabl bağırsak sendromu (% 8), idrar yolu problemleri (% 5), mide iltihabı (% 5) ve kabızlıktır (% 5). Vakaların yaklaşık % 30'unda neden belirlenememiştir. Olguların yaklaşık % 10'unun safra kesesi (safra taşı veya safra diskinezi) veya pankreas (% 4) alakalı problemler, divertikülit (% 3), apandisit (% 2) ve kanser (% 1) gibi daha ciddi nedeni vardır.[2] Yaşlılarda daha yaygın olmak üzere mezenterik iskemi ve abdominal aort anevrizmaları diğer ciddi nedenlerdir.[3]

Akut karın ağrısı

Akut karın, nedenini tedavi etmek için cerrahi müdahale gerektirmesi muhtemel ani başlayan, şiddetli ve ısrarcı karın ağrısı olarak tanımlanabilir. Ağrı sıklıkla bulantı ve kusma, karın şişliği, ateş ve şok gibi belirtilerle birlikte olabilir. Akut karın ağrısı ile ilişkili en yaygın durumlardan biri akut apandisittir.

Seçilmiş nedenler

Sisteme göre

Daha kapsamlı bir listeye aşağıdakiler dahidir:

Yerine göre

Karın ağrısının yeri, ağrıya neyin neden olabileceği hakkında bilgi verebilir. Karın, kadran denilen dört bölgeye ayrılabilir. Ağrı yerleri ve ilişkili durumlar aşağıdaki gibidir:[4][5]

Patofizyoloji

Bölge Kanlanma [6]İnnervasyon [7]Yapılar
ForegutÇölyak arteriT5 - T9 Yutak

Yemek borusu

Alt solunum yolları

Mide

Proksimal duodenum

Karaciğer

Safra yolları

Safra kesesi

Pankreas

Midgut Süperiyor mezenterik arter T10 - T12 Distal duodenum

Çekum

Appendiks

Asendan kolon

Proksimal transvers kolon

Hindgut İnferiyor mezenterik arter L1 - L3 Distal transvers kolon

İnen kolon

Sigmoid kolon

Rektum

Ateş

Süperiyor anal kanal

Karın ağrısı visseral ve peritoneal ağrı olarak tanımlanabilir. Batın içi organlar foregut, midgut ve hindgut olarak ayrılabilir [6] Foregut, farinks, alt solunum yolu, yemek borusu kısımları, mide, duodenumun bir kısmını (proksimal), karaciğer, safra yolları (safra kesesi ve safra kanalları dahil) ve pankreası içerir. Orta bağırsak duodenum (distal), çekum, apendiks, çıkan kolon ve transvers kolonun ilk yarısını içerir. Hindgut transvers kolonun distal yarısını, inen kolon, sigmoid kolon, rektum ve superior anal kanalı içerir.

Bağırsağın her bir alt bölümü, viseral (iç) organlardan spinal korda otonom sinirlerle duyusal ileti taşıyan bir afferent sinir ile ilişkilidir.[8] Viseral afferentler spesifik değildirler ve oldukça spesifik olan somatik efferentlerle spinal kordda çakışırlar.[9] Bu nedenle, omuriliğe giden viseral afferent bilgi, somatik afferent sinirin iletisiyle karışabilir; bu nedenle apandisit başlangıçta T10 periumbilikal ağrı ile başlar ve sonra T12 ağrısına dönüşür (karın duvarı periton ağrısı).

Tanısal yaklaşım

Karın ağrısının altında yatan nedeni daha iyi anlamak için, kapsamlı bir öykü alınıp fizik muayene yapılabilir.

Hasta hikâyesinin alınmasında aşağıdakiler yapılabilir:[10]

  • Mevcut hastalık öyküsü alınarak hastanın ana şikayeti hakkında daha fazla bilgi elde edilebilir; örneğin, şikayetin başlangıcı, yeri, süresi, karakteri, artırıcı veya hafifletici faktörler ve ağrının zamansal doğası gibi mevcut semptomlar sorgulanır. Yakın zamanda seyahat, diğer hasta bireylerle yakın temas gibi diğer olası faktörlerin belirlenmesi veya kadınlarda kapsamlı jinekolojik hikâye alınması karın ağrısının altta yatan nedeninin teşhisinde yardımcı olabilir.
  • Hastanın geçmiş tıbbi hikâyesi alınır, geçmiş meselelere ve cerrahi prosedürlere odaklanılır.
  • Hastanın kullanmış olduğu reçeteli, reçetesiz ilaçların ve takviyelerin tamamı öğrenilir.
  • Hastanın ilaç ve gıda alerjileri netleştirilir.
  • Aile üyelerinde hastalıkların nasıl seyrettiği, hastanın mevcut durumuna benzeyebileceği düşünülerek hasta ile konuşulur.
  • Bazı teşhisleri daha muhtemel hale getirebilecek sağlıkla ilişkili davranışlar (tütün kullanımı, alkol tüketimi, ilaç kullanımı ve cinsel aktivite) hasta ile konuşulur.
  • Teşhis çerçevesini daha da netleştirebilen abdominal olmayan semptomların (örn. Ateş, titreme, göğüs ağrısı, nefes darlığı, vajinal kanama) varlığını gözden geçirilir.

Kapsamlı bir anamnez alındıktan sonra, kardiyovasküler sistem muayenesi, akciğer muayenesi, kapsamlı karın muayenesi, ayrıca kadınlar için genitoüriner sistem muayenesi dahil olmak üzere tanıyı netleştirebilecek önemli fiziksel belirtileri tanımlamak için fizik muayene yapılmalıdır.[10]

Teşhise yardımcı olabilecek ek araştırmalar şunlardır:[11]

Anamnez, fizik muayene ve yukarıdaki temel tetkiklerden sonra tanı belirlenemezse, daha ileri tetkikler ile tanı konulabilir. Bu testler ise şunlardır:[11]

Yönetim

Karın ağrısının tedavisi, ağrının etiyolojisi de dahil olmak üzere birçok faktöre bağlıdır. Acil servise, karın ağrısı ile başvuran bir kişi başlangıçta karın ağrısı ve muhtemelen emezise (Kusma) sekonder yetersiz sıvı alımı nedeniyle ilk olarak intravenöz (IV) sıvı alımına ihtiyaç duyabilir.[12] Karın ağrısı tedavisinde, opioid olmayan (ketorolak) ve opioid ilaçlar (morfin, fentanil) gibi analjezikler kullanılır. Analjezik seçimi, ağrının nedenine bağlıdır, çünkü ketorolak bazı karın içi durumları kötüleştirebilir. Acil servise karın ağrısı ile başvuran hastalara, antasit (örnekler omeprazol, ranitidin, magnezyum hidroksit ve kalsiyum klorür içerir) ve lidokainden oluşan bir "GI (gastrointestinal) kokteyli" verilebilir. Ağrının yeri ve kaynağı tespit edildikten sonra antimikrobiyal tedaviye ihtiyaç duyulabilir. Butilskopolamin (Buscopan), kramplarla olan karın ağrısını tedavi etmek için kullanılır.[13] Karın ağrısı için cerrahi tedavi, kolesistektomi, apppendektomi gibi ameliyatlarla sınırlı değildir, tanı amaçlı laparatomi de yapılabilir

Epidemioloji

Yetişkin hataların yaklaşık %3'ü aile hekimlerine karın ağrısı sebebiyle başvururlar.[2] Amerika Birleşik Devletleri'nde karın ağrısı nedeniyle acil servise başvuru oranları 2006'dan 2011'e kadar %18 artış gösterdi. Bulantı ve kusma için acil servise başvuru oranı da %18 artmıştır.[14]

Kaynakça

  1. ^ Patterson JW, Dominique E (14 Kasım 2018). "Acute Abdomen". StatPearls. PMID 29083722. 
  2. ^ a b c d Viniol A, Keunecke C, Biroga T, Stadje R, Dornieden K, Bösner S, Donner-Banzhoff N, Haasenritter J, Becker A (Ekim 2014). "Studies of the symptom abdominal pain--a systematic review and meta-analysis". Family Practice. 31 (5): 517-29. doi:10.1093/fampra/cmu036Özgürce erişilebilir. PMID 24987023. 
  3. ^ "Abdominal emergencies in the geriatric patient". International Journal of Emergency Medicine. 7: 43. 2014. 
  4. ^ IM Essentials. American College of Physicians. 2015. ISBN 9781938921094. 
  5. ^ Diagnostics. US: McGraw-Hill Companies, Inc. 2004. ISBN 978-0-07-140923-0. 
  6. ^ a b "11". The Developing Human Tenth Edition. Philadelphia, PA: Elsevier, Inc. 2016. ss. 209-240. ISBN 978-0-323-31338-4. 
  7. ^ "4: Abdomen". Netter's Clinical Anatomy, 4e. Philadelphia, PA: Elsevier. 2019. ss. 157-231. ISBN 978-0-323-53188-7. 
  8. ^ "4: Abdomen". Gray's Anatomy For Students. Third. Churchill Livingstone Elsevier. 2015. ss. 253-420. ISBN 978-0-7020-5131-9. 
  9. ^ "11: Abdominal Wall, Including Hernia". Essentials of General Surgery, 5e. Baltimore, MD: Wolters Kluwer Health. 2013. 
  10. ^ a b Bates' Guide to Physical Examination & History Taking. Philadelphia, Pennsylvania: Lippincott Williams & Wilkins. 2016. ISBN 9781469893419. 
  11. ^ a b "Evaluation of acute abdominal pain in adults". American Family Physician. 77 (7): 971-8. Nisan 2008. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020. 
  12. ^ Essentials of Family Medicine 6e. s. 149. 
  13. ^ "Hyoscine butylbromide: a review of its use in the treatment of abdominal cramping and pain". Drugs. 67 (9): 1343-57. 2007. 
  14. ^ "Trends in Emergency Department Visits, 2006-2011". HCUP Statistical Brief #179. Rockville, MD: Agency for Healthcare Research and Quality. Eylül 2014. 24 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kalın bağırsak kanseri</span> Hastalık

Kalın bağırsak kanseri veya kolorektal kanser kalın bağırsak, rektum ve apandiste görülen kanserli büyümeleri kapsar. Batı dünyasında en sık rastlanan üçüncü kanser tipi ve ölüme yol açan kanserler arasında ikinci sıradadır. Çoğunlukla kalın bağırsakta meydana gelen adenom poliplerden ortaya çıkar.

Gastroenteroloji, sindirim sistemi hastalıklarıyla ilgilenen tıbbi uzmanlık dalıdır. Bu dalın uzmanına gastroenterolog denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İnce bağırsak</span> Gastrointestinal sistemde yer alan bir organ

İnce bağırsak, sindirim kanalının mide ile kalın bağırsak arasındaki kısmıdır. Beş yaşından büyük insanlarda boyu 5–6 m arasındadır. Üç kısma ayrılır: duodenum, jejunum ve ileum. Mideden gıdalar duodenuma pilor veya pilorik sfinkter diye adlandırılan bir kas ile girerler. Daha sonra ince bağırsak boyunca peristaltizm olarak adlandırılan kas kasılmaları ile hareket eder.

<span class="mw-page-title-main">Oniki parmak bağırsağı</span> İnce bağırsağın ilk bölümü

Memeliler, sürüngenler ve kuşlar dahil olmak üzere yüksek omurgalılarda duodenum veya oniki parmak bağırsağı, ince bağırsağın ilk ve en kısa bölümüdür. Balıkta, ince bağırsağın bölünmeleri o kadar net değildir ve duodenum yerine "ön bağırsak" veya "proksimal bağırsak" terimleri kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Bağırsak</span>

Bağırsak, gastrointestinal kanalın mide ile anüs arasındaki kısım. Bağırsaklar, insanlarda ve diğer memelilerde ince bağırsak ve kalın bağırsak olacak şekilde iki ana kısımdan oluşur. Vücudun gıdadan besinlerin çıkarımı ve emiliminden sorumlu kısmı bağırsaktır. Midenin görevi büyük oranda gıda moleküllerinin besinlere parçalamak iken, bağırsak bu besinlerin kana girmesini sağlar.

Crohn hastalığı, kronik ve iltihabi bir bağırsak hastalığıdır. Ağızdan anüse kadar sindirim sisteminin herhangi bir bölümünde ya da aynı anda birkaç farklı bölümünde aralıklı iltihaplar ile kendini gösterir. Bulaşıcı olduğu kanıtlanamamıştır. Bir diğer kronik iltihabi bağırsak hastalığı olan ülseratif kolit ile beraber bu grubun ana öğelerini oluştururlar. Her yıl 100.000 kişiden 5-7'si bu hastalığa yakalanır. Sıklığı kuzeye gidildikçe artar. Onlu, yirmili yaşlarda ve 45 ile 65 yaşları arasında daha çok görülmektedir. Ancak her yaş grubundan insan bu hastalığa yakalanabilir. Hastalığın 3 belirgin tipi vardir. Bunlar inflamatuar crohn, fistülize crohn ve fibrostenoze crohn'dur. Ülseratif kolit ile benzer özellikler taşıması nedeniyle adı geçen hastalık ile Crohn arasında karar vermeyi güçleştiren vakalarda entermediyer bağırsak rahatsızlığı ifadesiyle adlandırılan bir ara kategori de yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Kortizon</span>

Kortizon, böbrek üstü bezinin kabuk bölgesince kolesterolden salgılanan, iltihaplanma önleyici özellikleri olan kortizol hormonunun yapay üretilmiş halidir.

<span class="mw-page-title-main">Apandisit</span> körbağırsak üzerinde apandisin iltihaplanması

Apandisit, körbağırsak üzerinde apandisin iltihaplanmasıdır. İltihaplı apandisin kesilip çıkarılmasıyla tedavi edilir. Apandisitin belirtileri, lokalize edilemeyen yaygın karın ağrısı, iştahsızlık ve dışkılama dürtüsüdür. Ağrı 6-8 saat sonra karnın sağ alt kadranına geçer ve lokalize edilebilir.

Divertikül, sindirim kanalı çeperini geçen mukoza fıtığı. Sindirim kanalının her yanında görülebilirse de, en çok kalınbağırsakta oluşur.

Akut pankreatit, üst abdominal ağrı ve yükselmiş pankreas enzimleriyle karakterize enflamatuvar bir rahatsızlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Ülseratif kolit</span> Kalın bağırsakta ülsere neden olan iltihaplı bağırsak hastalığı

Ülseratif kolit (UK), inflamatuar bağırsak hastalığı (IBH)'nın bir şeklidir. Ülseratif kolit ülserler ve açık yaralar ile seyreden, kalın bağırsakları tutan bir kolittir. Aktif hastalığın ana belirtisi genellikle aşamalı bir başlangıç gösteren ısrarlı kanla karışık diyaredir. IBH sıklıkla sıkıntılı ama daha az önemli olan irritabl bağırsak sendromu (IBS) ile karıştırılır.

<span class="mw-page-title-main">Diklofenak</span>

Diklofenak enflamasyonu azaltmak ve ağrıyı dindirmek için artrit ve akut sakatlanmalarda kullanılan bir non steroidal antiinflamatuar ilaçtır. Âdet sancısı ve ağrılı âdet görmede de kullanılır. Diklofenak en güçlü analjezik etkiye sahip narkotik olmayan bir ağrı kesicidir.

<span class="mw-page-title-main">Meloksikam</span> non steroidal antienflamatuar ilaç etken maddesi

Meloksikam primer dismenore, ameliyat sonrası ağrı, romatoid artrit ve osteoartrit semptomlarını azaltmak için kullanılan bir non steroidal antienflamatuar ilaç etken maddesidir. Piroksikamla çok benzeşmektedir. Bir selektif COX-2 inhibitörü bir olan non-streoid antienflamatuvar olan bir ilaçtır. COX-2 spesifik ürünler gibi miyokardiyal prostasiklini inhibe etmediği için hipertansiyona ve ödeme neden olmaz. Kardiyovasküler risk açısından oldukça güvenli bir alternatiftir. Meloksikam’ın, bazı klasik NSAİ ilaçlar tarafından indüklenen trombosit agregasyonu inhibisyonu sonucu oluşan kanama zamanının uzaması üzerine etkisi yoktur.

Hastalık isimleri listesi, bu listede hastalık isimleri yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ketoprofen</span> Ağrı kesici ve ateş düşürücü etkiye sahip bir ilaç etken maddesi

Ketoprofen, ağrı kesici ve ateş düşürücü etkiye sahip bir ilaç etken maddesidir. Non steroidal antiinflamatuar ilaçların propiyonik asitler sınıfındandır.

<span class="mw-page-title-main">Kortikosteroid</span>

Kortikosteroid, böbrek üstü bezlerinde salgılanan bir steroid hormon türü ve bu hormonların sentetik analoglarına verilen addır. Glukokortikoid olan kortizon ile hidrokortizon kan şekeri seviyesi ve inflamasyon tepkisinde, mineralokortikoid olan aldosteron ise böbrek borucukları düzeyinde, su ve sodyumun geri emilimini ve potasyumun atılımını kolaylaştırarak su mineral dengesinde rol oynarlar.

İskemik kolit, İltihaplanma ve yaralanmanın büyük instestine yetersiz kan akışına neden olduğu tıbbi bir durumdur. Yaşlı insanlarda daha sık görülür. Aslında vakaların % 90'ından fazlası 60 yaşın üzerindeki kişilerde görülür. İskemik kolit, bağırsak iskemisinin en yaygın şeklidir.

<span class="mw-page-title-main">Akut karın</span>

Akut karın aniden, şiddetli bir şekilde ortaya çıkan karın ağrısı anlamına gelir. Çoğu vakada acil ve spesifik tanı gerektiren tıbbi bir acil durumdur. Bazı durumlarda acil cerrahi müdahale gerektirir.

Prekanseröz lezyon, bazı hastalıklarda kanser olmayan ancak kanserleşme riski olabilen lezyonlardır. Bu eğilim bazılarında fazla, bazılarında daha azdır. Kanserojen etkilerle bir ya da birden fazla hücrede oluşan DNA zararları ile klinikte tanımlanabilen tümör kitlesinin oluşması arasında sessiz bir dönem (lag period) vardır. Prekanseröz bir lezyonun kansere dönüşmesi (epikarsinogenez) “lag period” ile ilgilidir.

İnsan karnı araştırma, tanı ve tedavi amacıyla anatomistler ve doktorlar tarafından kadranlara ve bölgelere ayrılmıştır. Dört eşit bölüme bölünmesi, ağrı ve hassasiyet, yara izleri, topaklar ve diğer gerekli şeylerin lokalizasyonunu mümkün kılar, bu durumların hangi organlarla alakalı olabileceğini spesifikleştirir. Kadranlar sol alt kadran, sol üst kadran, sağ üst kadran ve sağ alt kadran olarak dörde ayrılır. Diğer hayvanların çoğu dik durmadığından, bu terimler karşılaştırmalı anatomide kullanılmaz.