İçeriğe atla

Kapuçingiller

Cebidae
Yaşadığı dönem aralığı: 26-0 myö
Şattiyen-Günümüz[1] 
Cebus apella
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Takım:Primates
Alt takım:Haplorhini
İnfra takım:Simiiformes
Parvo takım:Platyrrhini
Familya:Cebidae
Bonaparte, 1831
Sınıflandırma
Metne bakınız
Saimiri sciureus

Kapuçingiller (Cebidae), Yeni Dünya maymunlarına (Platyrrhini) dahil bir primat familyası. Bu familyanın sınıflandırılması çok kez değiştirilmiştir. Bu madde'de kullanılan şekli[2] 14 türü içeren iki cinsi kapsamaktadır: Cebus ve Saimiri.

Kapuçin maymunlarının adı, kafanın ön kısmını kel bırakan Kapuçin rahiplerinden kaynaklanmakta.

Özellikleri

Familyanın iki cinsinin benzerlikleri dişlerinde ve kafa tasında bulunur, ama dış görünüşleri farklıdır. Uzunlukları 25 – 55 cm olur ve kuyrukları tekrar bir o kadar uzundur. Sincap maymunları sadece 0,7 - 1,1 kg ulaşırken, kapuçin maymunları 2 – 4 kg ağırlığa varır. Postları kısa tüylü olur ve rengi siyah, kahverengi veya beyazdır. Eller ve ayaklarda tırnakları olur. Kafa yuvarlak, çene kısa ve gözlerin arasındaki mesafe küçüktür.

Yayılım

Kapuçingillerin yayılımı Orta Amerika'dan Bolivya'ya ve Brezilya'nın güneydoğusuna kadar varır. Farklı orman şekillerinde yaşarlar.

Yaşam şekli

Kapuçingiller ağaçta yaşayan gündüz faal maymunlardır. Tırmanma kabiliyeti çok iyi gelişmiştir, yere nadir inerler. 8 ila 100 bireyden oluşan gruplar içinde yaşarlar. Kapuçin maymunu grupları bir erkek tarafından yönetilirken, sincap maymunlarında grubun lideri daima bir dişi olur. Aralarında çok sayıda farklı sesler ile anlaşırlar.

Beslenme

Kapuçingiller her şey yiyicidir. Meyve, tohum, yaprak veya tomurcuk gibi bitkisel besinlerin yanında böcek, diğer küçük hayvanlar, küçük omurgalılar ve yumurta ile de beslenebilirler.

Üreme

150 - 180 günlük bir gebelikten sonra tek bir yavru doğar. Babalar yavrulara neredeyse hiç bakmaz, ama grubun diğer dişileri yavrunun bakımında yardımcı olur.

Sınıflandırma

Saimiri boliviensis
Cebus nigritus

Yeni Dünya maymunlarının basitçe pençeli ve pençesiz maymunlar olarak ikiye ayrıldığı eski sınıflandırmalarda marmosetgillere sayılmayan bütün Yeni Dünya maymunları Cebidae familyasına koyulurdu. Ancak daha yeni araştırmalara göre bu her iki grupta birbiri ile daha yakın akraba olan türlerin olduğu ortaya çıktı ve sınıflandırma yeni bir düzene sokuldu. Böylece örümcek maymunugiller (Atelidae) ve sakigiller (Pitheciidae) familyaları ortaya çıktı.

Cebus ve saimiri'ye en yakın olan gruplar Aotidae ve Callitrichidaedir. Türlerin arasındaki akrabalık derecesi tam olarak açıklığa kavuşmuş değil, bundan dolayı sınıflandırmanın tekrar değiştirilmesi mümkündür. Bazı diğer sınıflandırmalarda marmosetgiller Callitrichinae adı ile bu familyanın bir alt familyası olarak gösterilir.[3]

  • Cebidae
    • Cebus
      • Cebus capucinus
      • Cebus albifrons
      • Cebus olivaceus
      • Cebus kaapori
      • Cebus apella
      • Cebus libidinosus
      • Cebus xanthosternos
      • Cebus nigritus
      • Cebus flavius
    • Saimiri
      • Saimiri sciureus
      • Saimiri oerstedii
      • Saimiri ustus
      • Saimiri boliviensis
      • Saimiri vanzolinii
  • † Tremacebinae

Kitaplar

  • Thomas Geissmann: Vergleichende Primatologie. Berlin u.a.: Springer-Verlag, 2003, ISBN 3-540-43645-6
  • Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Baltimore u.a.: Johns Hopkins University Press, 1999, ISBN 0-8018-5789-9

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Fossilworks: Cebidae". fossilworks.org. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021. 
  2. ^ Geissmann (2003) sınıflandırması
  3. ^ etwa D. E. Wilson & D. M. Reeder: Mammal Species of the World. Johns Hopkins University Press, 2005. ISBN 0-8018-8221-4

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Makigiller</span> primat familyası

Makigiller (Lemuridae), makimsiler (Lemuriformes/Lemuroidea) grubunun en çok tanınan primat familyası. Tüm makimsiler gibi sadece Madagaskar'da bulunurlar. Eskiden bu familya'ya koyulan kedi makisigiller ve oyuncu makigiller artık ayrı familyalara ayrılmaktalar. Böylece makigiller familyası artık 20 yaşayan ve 2 soyu tükenmiş türden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Domuzgiller</span> Çift parmaklılar takımının, geviş getirmeyenler alt takımına giren bir familya

Domuzgiller (Suidae), geviş getirmeyen bir çift toynaklı familyası. Familyanın 5 cinse ayrılan 20 türünden Avrupa'da ve Türkiye'de bulunan tek temsilcisi, evcil domuzun atası olan yaban domuzudur.

<span class="mw-page-title-main">Tachyglossidae</span>

Tachyglossidae, dikenli karıncayiyengiller veya ekidneler, yumurtlayan bir memeli familyası. Ornitorenk ile birlikte tek delikliler (Monotremata) takımını oluştururlar. Familya 2 cinse bölünen 4 türden oluşmaktadır: Kısa gagalı karıncayiyen (Tachyglossus) ve 3 türe bölünen Uzun gagalı karıncayiyen (Zaglossus) cinsi. Yayılımları sadece Avustralya ile Yeni Gine ile kısıtlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Keseli sıçangiller</span> keselilerin Didelphimorphia takımına ait tek familya

Didelphidae veya Keseli sıçangiller, Didelphimorphia takımına bağlı bir hayvan familyasıdır. Sadece Amerika'da bulunurlar.

<span class="mw-page-title-main">Keseli sansargiller</span>

Keseli sansargiller (Dasyuridae) yırtıcı keseliler (Dasyuromorphia) takımına ait bir keseli familyası. 60 türden oluşan bu familya örneğin keseli sansar, tazmanya canavarı ve keseli fare'yi içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Keseli porsuğumsular</span>

Keseli porsuğumsular 21 türden oluşan bir keseli takımı. Çoğu kez İngilizce adından (Bandicoots) kaynaklanan bandikutlar adı'da kullanılır. Kelimenin kökeni Telugu dilinde bulunmakta ve domuz sıçanı anlamına gelmektedir. Bu ad eskiden Bandikut sıçanları (Bandicota) cinsi için kullanılırdı.

<span class="mw-page-title-main">Sincap maymunu</span>

Sincap maymunu, Cebidae familyasından Saimiri cinsini oluşturan primat türlerinin ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">Makimsiler</span> Madagaskarlı gececil primatlar

Makimsiler veya lemursular, nemli burunlu maymunların yaklaşık 100 türünü kapsayan bir infra takımı. Bu taksonun üyeleri yalnızca Madagaskar adası ve çevresinde bulunan küçük adalarda yaşarlar. Bilimsel adını Roma Mitolojisi'nde yer alan lemures adlı hayaletlerden almıştır. Bu ad, makilerin gece etkin olup, iri gözleriyle bakışları ile tüyler ürpertici çığlıklarından dolayı onlara yakıştırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kedi makisigiller</span> primat familyası

Kedi makisigiller (Cheirogaleidae) makimsiler (Lemuriformes) grubundan bir primat familyası. Madagaskar adasının farklı orman türlerinde çoğu ağaçta yaşayan, gece aktif, küçük boy hayvanlardır. Şu an familyanın 30 türü tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lorisiler</span> primat üst familyası

Lorisiler, primatlar (Primates) takımının bir infra takımı veye üst familyası. Lorigiller ve Galagogiller familyalarını kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Kuru burunlu primatlar</span> primat alt takımı

Kuru burunlu primatlar, primatlar (Primates) takımının, Simiiformes ve Tarsiiformes infra takımlarını içeren bir alt takımı. Nemli burunlu primatlar alt takımı ile birlikte, primatlar (Primates) takımını oluşturular.

<span class="mw-page-title-main">Cadı makigiller</span> gececil, uzun bacaklı primatlar

Tarsiidae bir primat familyasıdır. Güneydoğu Asya'nın adalarında yaşayan, küçük, gece faal hayvanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Dünya maymunları</span> mevcut tüm (insan hariç) Amerikalı primatlar

Yeni Dünya maymunları veya yassı burunlu maymunlar (Platyrrhini), bir maymun grubudur. Bu grup Amerika kıtasında yaşayan insan hariç tüm primatları kapsar. Eski Dünya maymunları ve cadı makigiller ile birlikte kuru burunlu maymunlar grubunu oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Marmosetgiller</span> Yeni Dünya maymunları (Platyrrhini) infra takımına ait bir familya

Marmosetgiller Yeni Dünya maymunları (Platyrrhini) infra takımına ait bir familya. Sınıflandırılmaları hala tartışılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Durukuli</span> gececil Yeni Dünya maymunları

Durukuli veya Gece maymunu (Aotus), Yeni Dünya maymunları grubundaki monotipik Durukuligiller (Aotidae) familyasına bağlı bir primat cinsidir. Durukuligiller, Haplorhini alt takımındaki içerisinde Cadı makigiller'nin yanında, tek gececil türleri içeren familyadır. Bu Orta ve Güney Amerika'da yaşayan familyanın tür sayısı tam olarak açıklığa kavuşmuş değildir; güncel sınıflandırmada 14 ayrı tür kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sakigiller</span> primat familyası

Sakigiller (Pitheciidae), Yeni Dünya maymunları grubundan bir primat familyası.

<span class="mw-page-title-main">Örümcek maymunugiller</span> primat familyası

Atelidae, Yeni Dünya maymunları grubundan bir primat familyası. Orta- ve Güney Amerika'da yaşarlar. Familyanın 25 türü beş cinse ayrılır: Ateles, Brachyteles, Lagothrix, Oreonax ve Alouatta.

<span class="mw-page-title-main">Köpeksi maymunlar</span> primat familyası

Köpeksi maymunlar veya uzun kuyruklu maymungiller (Cercopithecidae), Eski Dünya maymunları grubundan bir maymun familyasıdır. Kuyruklu Eski Dünya maymunlarının (Cercopithecoidea) tek yaşayan familyası ve 135 türü ile en kalabalık maymun familyasıdır. Üyeleri Afrika ve Asya'da yaşamaktadır. En tanınmış cinsleri uzun kuyruklu maymun, babun, şebek, mandril, langur ve uzun burunlu maymunlardır.

<span class="mw-page-title-main">Simiyen</span> primat infra takımı

Simiyenler, antropoidler ya da yüksek primatlar (Simiiformes); köpeksi maymunlar (Cercopithecoidea) ve insansılar üst familyalarından oluşan Eski Dünya maymunlarını (Catarrhini) ve Yeni Dünya maymunlarını (Platyrrhini) içeren bir primat infra takımıdır. Genelde "maymun" adıyla anılır.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz yüzlü kapuçin</span> Yeni Dünya maymunu

Beyaz yüzlü kapuçin, beyaz omuzlu kapuçin, kapuçingiller (Cebidae) familyasından orta büyüklükte bir Yeni Dünya maymunudur. Panama'nın doğu uç kısmına ve Güney Amerika'nın batı Kolombiya ve kuzeybatı Ekvador'daki kuzey-batı ucu kısmına özgüdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.