İçeriğe atla

Kapp Darbesi

Darbe sırasında Berlin'e giren Freikorps grubu Marinebrigade Ehrhardt.

Kapp Darbesi veya Kapp-Lüttwitz Darbesi, 13 Mart 1920'de Berlin'de Alman ulusal hükûmetine karşı bir darbe girişimiydi. Adını liderleri Wolfgang Kapp ve Walther von Lüttwitz'den alan darbenin amacı 1918-1919 Alman Devrimi'ni geri almak, Weimar Cumhuriyeti'ni yıkmak ve yerine otokratik bir hükûmet kurmaktı. Darbe, Reichswehr'in bazı bölümlerinin yanı sıra milliyetçi ve monarşist gruplar tarafından da desteklendi.

Meşru Alman hükûmeti şehirden kaçmak zorunda kalsa da, darbe birkaç gün sonra Alman nüfusunun geniş kesimlerinin hükûmet tarafından çağrılan genel greve katılmasıyla başarısız oldu. Devlet memurlarının çoğu Kapp ve müttefikleriyle işbirliği yapmayı reddetti. Başarısız olmasına rağmen darbenin Weimar Cumhuriyeti'nin geleceği açısından önemli sonuçları oldu. Aynı zamanda birkaç hafta sonra yaşanan Ruhr ayaklanmasının da doğrudan nedenlerinden biriydi; hükûmet, darbe liderlerine karşı yumuşak davrandıktan sonra bu ayaklanmayı askerî güç kullanarak bastırdı. Bu olaylar Alman seçmenleri kutuplaştırdı ve Haziran 1920 Reichstag seçimlerinden sonra çoğunluğun değişmesine neden oldu.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Weimar Cumhuriyeti</span> 1918/1919–1933 yıllarında Almanya

Weimar Cumhuriyeti, Almanya'da, Philipp Scheidemann'ın 9 Kasım 1918 tarihinde cumhuriyetin kurulduğunu ilan etmesi ile başlayıp 30 Ocak 1933 tarihinde Adolf Hitler'in şansölye olmasına kadar süregelmiş döneme verilen isimdir. “Weimar Cumhuriyeti” adı tarih yazımı için kullanılan bir terimdir. Bu adın kaynağı, I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle çıkılması sonucu lağvedilen Alman monarşisi yerine millî meclisin yeni anayasayı oluşturmak için 1919 yılında toplandığı Weimar kentidir. Parlamenter demokrasiye dayanan bir rejimin kurulmuş olduğu bu dönemde “Deutsches Reich” yani Alman İmparatorluğu adı muhafaza edildi. Almanya'da liberal demokrasi yerleştirmek için yapılan bu ilk girişim, yoğun sivil anlaşmazlıkların ve ekonomik sorunların olduğu bir dönem getirdi.

<span class="mw-page-title-main">Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi</span> Almanyada 1920 ila 1945 arasında var olmuş aşırı sağ siyasi parti

Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi veya yaygın kısa adıyla Nazi Partisi, Weimar Cumhuriyeti döneminde kurulmuş ve Weimar Cumhuriyeti'ni Nazi Almanyası'na dönüştürüp 1933-1945 yılları arasında yönetmiş olan bir Alman siyasi partisidir. Yirminci yüzyılın ilk yarısında Alman siyasetinde önemli bir yere sahip olmuş partinin programı ve ideolojisi olan nasyonal sosyalizm, radikal antisemitizm ile birlikte etnik milliyetçiliğe dayanan antiliberal ve antikomünist bir görüşteydi. 1921 senesinden itibaren parti başkanlığını sürdürmüş Adolf Hitler'in 1933 senesinde şansölye olmasının ardından 1945 senesine kadar nasyonal sosyalizm döneminde Almanya'nın tek yasal partisi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Dietrich Eckart</span>

Dietrich Eckart, Alman politikacı ve Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin (NSDAP) ilk üyelerinden birisi olup Hitler'in 3.000 Nazi ile Marienplatz'a darbe yapmak amacı ile yürürken polis ateşine maruz kalıp yaralandığı ünlü Birahane Darbesi'nin katılımcılarından birisidir. Eckart, başarısızlıkla sonuçlanan Birahane Darbesi'ne katıldıktan sonra tutuklandı ve Hitler ve diğer parti yetkilileri ile birlikte Landsberg Hapishanesi'ne yerleştirildi ancak kısa bir süre sonra hastalığı nedeniyle serbest bırakıldı.

<span class="mw-page-title-main">Basmacı Hareketi</span> Orta Asyanın bağımsızlığı için Rus yönetimine karşı Enver Paşa önderliğinde çıkarılan ayaklanmalari

Basmacı Hareketi, Özbeklerin Sovyet yönetimine karşı Orta Asya'da 1917'de başlattığı ve aralıklı olarak 1934'e değin sürdürdükleri ayaklanma hareketi.

<span class="mw-page-title-main">Freikorps</span> Almanya’da 18. yüzyıldan sonra genelde kırda oluşturulan düzensiz silahlı birlikler

Freikorps, Almanya’da 18. yüzyıldan sonra genelde kırda oluşturulan düzensiz silahlı birliklere verilen isimdir. I. Dünya Savaşı’ndan sonra Weimar Cumhuriyeti’nde özellikle komünistlere karşı devlet eliyle örgütlenen düzensiz silahlı birliklere Freikorps denilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Komünist Partisi</span>

Almanya Komünist Partisi, 1918-1933 yılları arasında önde gelen Alman siyasi parti. KPD, 1918'in sonunda Spartakusbund'un daha küçük radikal sol gruplarla birleşmesinden ortaya çıktı. Bu birleşmenin amacı, Almanya'da komünizmin hakim rejim hâline getirilmesiydi. 30 Aralık 1918'den 1 Ocak 1919'a kadar aşırı solcuların hakim olduğu kurucu parti kongresi, partinin Alman Ulusal Meclisi seçimlerine katılmasını reddetti. 1919'daki ocak ayaklanmasının ardından rejim güçleri, önce KPD liderleri Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg'u, kısa bir süre sonra da kurucu üye Leo Jogiches'i öldürdü. Aralık 1920'de KPD, Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi' nin sol çoğunluğuyla birleşti ve geçici olarak Birleşik KPD adını aldı. KPD, kuruluşundan itibaren SPD'nin devrimci alternatifi olarak görüldü. Weimar Cumhuriyeti döneminde sosyalist üretim koşulları ve Sovyetler Birliği'ni model alan bir proletarya diktatörlüğünü savundu. Parlamentarizm ve demokrasi hakkındaki görüşleri, “burjuva demokrasisini” parti liderliğinde bir sosyalist konsey cumhuriyeti ile değiştirmek istedikleri için bölünmüştü, ancak yine de seçimlere katıldılar. 1919'dan itibaren Lenin'in ve daha sonra Stalin'in egemen olduğu Komünist Enternasyonal'in bir üyesiydi. KPD, işçi hareketinde sosyal demokrasiye karşı mücadele etmek için, 1928'den itibaren SPD'yi sosyal faşist ve baş düşman ilan ederek Nasyonal Sosyalizm'e karşı ortak bir mücadeleyi engelledi. 1929'dan itibaren KPD, otoriterleşti. Parti, Stalin ve Ernst Thälmann etrafında giderek bir şahıs kültü hâline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Reichswehr</span> Almanyanın 1919-1935 yılları arasındaki, Versay Antlaşması hakları sahibi ordusu

Reichswehr, Almanya'nın 1919 yılından 1935 yılına kadar varlığını sürdürmüş, Versay Antlaşması'nın izin verdiği kadar haklara sahip silahlı kuvvetleriydi.

<span class="mw-page-title-main">26. Türkiye Hükûmeti</span> Türkiyenin ilk koalisyon hükûmeti (1961–1962)

26. Türkiye Hükûmeti veya VIII. İnönü Hükûmeti, 27 Mayıs Darbesi'nin ardından düzenlenen 1961 seçiminin ertesinde kurulan ilk hükûmettir. Sekizinci İnönü Hükûmeti olarak da bilinir. Cumhuriyet tarihinin ilk koalisyon hükûmetidir. İsmet İnönü'nün başkanlığında Cumhuriyet Halk Partisi ile Adalet Partisi arasında büyük koalisyon hükûmetidir ve 20 Kasım 1961 - 25 Haziran 1962 tarihleri arasında görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gregor Strasser</span> Alman politikacı, Nazi Partisinde Adolf Hitlerin rakibi

Gregor Strasser, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (NSDAP)'nde bir politikacı. Uzun Bıçaklar Gecesi sırasında Berlin'de öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">1918-1919 Alman Devrimi</span> devrim

1918–1919 Alman Devrimi ya da Kasım Devrimi, I. Dünya Savaşı'nın sonunda Friedrich Ebert önderliğinde anayasal monarşiden parlamenter demokrasiye geçiş sürecidir. Savaşın Almanya’nın aleyhine gelişmesinden dolayı Alman halkının üzerinde oluşan gerilim, ülkede yeni bir rejimin kurulması gerektiği düşüncesini ön plana çıkarmıştı. Devrimin amacı monarşi rejiminin yerine demokratik bir cumhuriyet kurmaktı. Bu hedef, İmparator II. Wilhelm’in tahttan çekilmesiyle sonuçlanan, 1 hafta, 4 gün süren ilk aşamada gerçekleşti. Almanya’daki radikal solcular komünist bir rejim kurmak istediği için bu devrim, komünist devrimciler ile anti-komünistler arasındaki bir iç savaşa dönüştü; bu durum, devrimin ikinci aşamasını yarattı. İkinci aşama tam olarak 9 ay, 1 hafta sürdü ve yönetim biçimi parlamenter demokrasiye dayanan Weimar Cumhuriyeti'nin zaferiyle sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Gustav von Kahr</span>

Gustav von Kahr, Bavyera eyaletinde faaliyet göstermiş bir Alman sağcı muhafazakâr politikacı. 1923 yılında Adolf Hitler'in Birahane Darbesi'ni gerçekleştirdiği esnada Bavyera başbakanı idi ve Hitler'e yeterince destek olmayarak bu darbe girişiminin başarısızlığında etkili oldu. Daha sonra Uzun Bıçaklar Gecesi'nde SS mensupları tarafından infaz edildi.

<span class="mw-page-title-main">Ruhr Kızılordusu</span>

Ruhr Kızılordusu, 50.000 ile 80.000 arası mevcuda sahip, Almanya Komünist Partisi'ne üye sol görüşlü Alman işçilerden oluşan bir komünist silahlı örgüttü. 13 Mart 1920 tarihinde Almanya'nın en zengin bölgesi Ruhr'da Kapp Darbesi'ne tepki olarak kurulmuştu. 14 Mart'taki genel grev çağrısından sonra, anti-komünist Freikorps'u ve hükûmete bağlı Reichswehr birliklerini yenilgiye uğrattılar ve ardından Almanya'nın en büyük silahlı işçi ayaklanmasını başlattılar. Ruhr bölgesindeki orta ve zengin sınıf, komünist bir bir darbenin gerçekleşmesinden korkarken, 300.000 maden işçisi ise Ruhr Kızılordusu'nu destekledi. Ruhr Kızılordusu'na bağlı grevciler Düsseldorf, Elberfeld ve Essen şehirlerinde hakimiyet sağladıktan yakın bir zaman sonra tüm Ruhr bölgesini kontrol altına aldılar.

<span class="mw-page-title-main">Otto Strasser</span> Alman Nazi politikacı

Otto Johann Maximilian Strasser, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin bir Alman politikacısı ve üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Wielkopolska Ayaklanması</span>

Wielkopolska Ayaklanması veya 1918-1919 Büyük Polonya Ayaklanması , Alman hakimiyetinde bulunan Poznań'daki Polonyalıların Weimar Cumhuriyeti'ne karşı ayaklanmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Devrimler ve ayaklanmalar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu listede tarih boyunca gerçekleşmiş devrimler ve isyanlar yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ruhr'un İşgali</span>

Ruhr'un İşgali, 1923-1925 yılları arasında Ruhr Vadisi'nin Fransa ve Belçika tarafından işgal edilmesi. 1919'da Versay Barış Antlaşması uyarınca Weimar Cumhuriyeti'nin Üçlü İtilaf'a ödemesi gereken £6.6 milyar tazminatı ödeyememesine yanıt olarak gerçekleştirildi. Ruhr'un işgali Almanya'daki ekonomik krizi daha da kötüleştirdi. Alman siviller pasif direniş ve sivil itaatsizlik eylemlerine girişti ve Fransız ordusunun işgali sırasında çıkan olaylarda 130 Alman sivil öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">1941 Irak askerî darbesi</span>

1941 Irak askerî darbesi, kendilerine Altın Meydan adını veren bir grup Nazi yanlısı milliyetçi subay tarafından 1 Nisan tarihinde gerçekleştirilmiş Askerî darbedir. Darbenin başarılı olmasının ardından Birleşik Krallık yanlısı Kral Naibi Abdülillah ve Başbakan Nuri Said Paşa ülkeden kaçtılar ve milliyetçi Reşid Ali Geylani hükûmeti başa geçti.

<span class="mw-page-title-main">Walther von Lüttwitz</span>

Walther von Lüttwitz I. Dünya Savaşı'nda Alman İmparatorluğu adına savaşmış Alman bir generaldir. Daha çok Kapp Darbesi'nin 2 liderinden biri olarak tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Wolfgang Kapp</span>

Wolfgang Kapp, Alman memur ve gazeteciydi. Katı bir milliyetçi olan Kapp, daha çok kendi ismini taşıyan Kapp Darbesi'nin lideri olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Ruhr ayaklanması</span>

Ruhr ayaklanması 1920 yılı Mart ayında Weimar Cumhuriyeti'nin Ruhr bölgesindeki solcu işçiler tarafından başlatılan ayaklanmadır. 13 Mart 1920 tarihinde Kapp Darbesi'ne karşı olarak sosyal-demokrat Alman Hükûmeti tarafından ilan edilen genel grev çağrısına uyan başta Almanya Komünist Partisi üyeleri olmak üzere komünistler, sosyalistler ve solcular Kapp Darbesi'nin bastırılmasının ardından iktidarı alarak proletarya diktatörlüğünü ilan etmek üzere harekete geçer. Alman Hükûmeti tarafından görevlendirilen Reichswehr ordu birlikleri ve Freikorps adı altında örgütlenen düzensiz sağcı milis güçleri tarafından ayaklanma bastırılır. 12 Nisan'da sona eren çatışmaların ardından yaklaşık 1.600 komünist yargısız infaz edilmiştir.