İçeriğe atla

Kapo (gardiyan)

Letonya'daki Salaspils toplama kampında Sarı rozet ve Lagerpolizist(kamp polisi) kol bandı takan bir kapo lideri

Kapo veya esir görevlisi (Almanca: Funktionshäftling), Nazi kampında Schutzstaffel (SS) muhafızları tarafından zorla çalıştırmayı denetlemek veya idari görevleri yerine getirmek üzere görevlendirilen mahkûma verilen isimdir.

"Mahkumun kendi kendini idaresi" olarak da adlandırılan mahkûm görevlisi sistemi, kampların daha az SS personeliyle çalışmasını sağlayarak maliyetleri en aza indiriyordu. Sistem kurbanı kurbana karşı kışkırtacak şekilde tasarlanmıştı, çünkü esir görevlileri SS amirlerinin gözüne girmek için diğer mahkûmlarla karşı karşıya getiriliyordu. Görevlerini ihmal etmeleri halinde, rütbeleri sıradan mahkûmlara indiriliyordu. Birçok mahkûm görevlisi, sayıları daha fazla olan siyasi, dini ve ırksal mahkûmlardan ziyade şiddet yanlısı suç çetelerinin saflarından seçiliyordu, bu tür suçlu mahkûmlar diğer mahkûmlara karşı gaddarlıklarıyla biliniyordu. Bu vahşet SS tarafından hoş görülüyordu ve kamp sisteminin ayrılmaz bir parçasıydı.

Mahkum görevliler, görevlerini SS görevlilerini tatmin edecek şekilde yerine getirmeleri koşuluyla fiziksel tacizden ve ağır işlerden muaf tutulurdu. Ayrıca sivil kıyafetler ve özel oda gibi bazı ayrıcalıklara da erişebiliyorlardı. Almanlar onlara yaygın olarak kapos dese de, mahkûm görevliler için resmi hükûmet terimi Funktionshäftling idi. II. Dünya Savaşı'ndan sonra bu terim bir hakaret olarak yeniden kullanıldı.[1]

Savaş sonunda Polonya'nın Gdańsk kentindeki Stutthof Toplama Kampı personelinin yargılandığı 1946-47 Stutthof duruşmalarında beş kapo aşırı vahşet uyguladıkları gerekçesiyle ölüme mahkûm edildi. Bunlardan dördü 4 Temmuz 1946'da, biri de 10 Ekim 1947'de idam edilmiştir. Bir diğeri üç yıl hapse mahkûm edilmiş, bir diğeri ise beraat etmiş ve 29 Kasım 1947'de serbest bırakılmıştır[2][3]

En ünlüleri 1961'de Adolf Eichmann ve 1986'da John Demjanjuk'un yargılanmasında kullanılan 1950 tarihli İsrail Naziler ve Nazi İşbirlikçileri (Ceza) Yasası, başlangıçta Nazilerle işbirliği yapan Yahudileri yargılamak amacıyla çıkarılmıştır.[4][5] 1951 ve 1964 yılları arasında, çoğu kapo olduğu iddia edilen kişiler olmak üzere yaklaşık 40 dava görülmüştür. On beş davanın mahkûmiyetle sonuçlandığı bilinmektedir, ancak kayıtlar 1995 yılında duruşma tarihinden itibaren 70 yıllık bir süre için mühürlendiği için çok az ayrıntı mevcuttur. Yehezkel Jungster zorunlu ölüm cezası gerektiren insanlığa karşı suçlardan mahkûm edildi, ancak cezası iki yıl hapis cezasına çevrildi.[6][7]

Kaynakça

  1. ^ Sugarman, Daniel. "What is a 'Kapo'? The history of the worst insult a Jew can give another Jew". www.thejc.com (İngilizce). 13 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2024. 
  2. ^ Janina Grabowska (22 Ocak 2009). "Odpowiedzialność za zbrodnie popełnione w Stutthofie. Procesy" [Responsibility for the Atrocities Committed at Stutthof. The trials.]. KL Stutthof, Monografia. 22 Ocak 2009 tarihinde kaynağından (Internet Archive) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2014. 
  3. ^ Bogdan Chrzanowski, Andrzej Gąsiorowski (Zeszyty Muzeum, 5), Załoga obozu Stutthof (Staff of Stutthof concentration camp) 12 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF file, direct download 9.14 MB) p. 189 (13/40 in PDF). Muzeum Stutthof w Sztutowie. Zaklad Narodowy Imienia Ossolinskich, Wrocław, Warszawa, Krakow 1984. PL ISSN 0137-5377.
  4. ^ Hanna Yablonka (2003). "The development of Holocaust consciousness in Israel: The Nuremberg, Kastner, and Eichmann trials". Israel Studies. Cilt 8. ss. 1-24. doi:10.2979/isr.2003.8.3.1. 
  5. ^ Orna Ben-Naftali; Yogev Tuval (2006). "Punishing international crimes committed by the persecuted : The Kapo Trials in Israel (1950s–1960s)". Journal of International Criminal Justice. Cilt 4. ss. 128-178. doi:10.1093/jicj/mqi022. 
  6. ^ Porat, Dan. "How Israel's Justice System Dealt With Alleged Jewish Collaborators in Concentration Camps—And Why That Still Matters Today". Time. 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2019. 
  7. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Ben-Naftali3 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Holokost</span> Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyasının azınlıklar, eşcinseller, esirler ve muhaliflere uyguladığı soykırım

Holokost, Yahudi Soykırımı veya HaŞoah, Nazi Almanyası döneminde 1941 ve 1945 yılları arasında, Adolf Hitler ve Heinrich Himmler'in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen sınırlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi'nin sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırımdır.

<span class="mw-page-title-main">Sobibor imha kampı</span>

Sobibor İmha Kampı, Reinhard Operasyonu'nun bir parçası olarak Nazi Almanyası tarafından inşa edilen ve işletilen bir imha kampıydı. Alman işgali altındaki Polonya'nın Genel Hükümet bölgesindeki Żłobek Duży köyünün yakınındaki ormanda bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Adolf Eichmann</span> Holokostun önemli organizatörlerinden biri olan Alman Nazi komutanı

Otto Adolf Eichmann, Hitler'e sunduğu "Yahudi Sorununun Nihai Çözümü" önerisiyle Holokost'un en büyük organizatörlerinden biri olmuş Alman-Avusturyalı SS-Obersturmbannführer'di.

<span class="mw-page-title-main">Nazi toplama kampları</span> nazi yönetiminin kurduğu masum sivil ve esirlerin zorla çalıştırıldığı ve sistematik olarak katledildiği yerleşkeler

Nazi toplama kampları veya konsantrasyon kampları, Nazi Almanyası tarafından II. Dünya Savaşı döneminde Almanya'da ve işgal edilen bölgelerde, Nazilerce topluma faydasız olarak görülen kişileri zorunlu çalıştırmak üzere kurulmuşlardı. Aynı zamanda terim Yahudiler başta olmak üzere Nazilerin siyasi ya da ideolojik düşmanlarını kitlesel olarak imha etmek amacıyla kurulmuş olan imha kamplarını da ifade etmek için kullanılır. Buralara daha çok Yahudilerin getirilmesiyle birlikte, Romanlar, bazı Slav ırklarından olanlar ve akıl hastası olduğu düşünülenler de kurbanlar arasındadır. Eşcinsel insanlar da burada öldürüldüler. Öldürülme sebepleri ise üremeye bir katkıları olmamalarıydı. Büyük bir kısmı Polonya'da bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Majdanek toplama kampı</span>

Majdanek toplama kampı, II. Dünya Savaşı'nda Polonya'nın Alman işgali sırasında Schutzstaffel tarafından Lublin şehrinin eteklerinde inşa edilen ve işletilen bir Nazi toplama ve imha kampıydı. Yedi gaz odası, iki ahşap darağacı ve toplam 227 yapısıyla Nazi toplama kamplarının en büyükleri arasında yer alıyordu. Başlangıçta imhadan ziyade zorla çalıştırma amaçlı olsa da, Almanların işgal altındaki kendi anavatanlarındaki tüm Polonya Yahudilerini öldürme planı olan Reinhardt Operasyonu sırasında insanları endüstriyel ölçekte öldürmek için kullanıldı. 1 Ekim 1941'den 22 Temmuz 1944'e kadar faaliyette olan kamp neredeyse hiç bozulmadan ele geçirildi. Bagration Harekâtı sırasında Sovyet Kızıl Ordusu'nun hızlı ilerleyişi SS'lerin altyapısının çoğunu yok etmesini engelledi.

<span class="mw-page-title-main">Treblinka imha kampı</span>

Treblinka imha kampı, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından işgal altındaki Polonya'da inşa edilen ve işletilen en ölümcül ikinci imha kampıydı. Varşova'nın kuzey doğusunda, günümüzde Mazovya voyvodalığı olan Treblinka köyünün 4 km güneyindeki bir ormanda bulunuyordu. Kamp, Nihai Çözüm'ün en ölümcül aşaması olan Reinhardt Operasyonu'nun bir parçası olarak 23 Temmuz 1942 ile 19 Ekim 1943 tarihleri arasında faaliyet göstermiştir. Bu süre zarfında gaz odalarında 700.000 ila 900.000 Yahudi'nin ve 2.000 Roman'ın öldürüldüğü tahmin edilmektedir. Treblinka'da Auschwitz-Birkenau dışındaki diğer Nazi imha kamplarından daha fazla Yahudi öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Rudolf Höß</span> Auschwitz toplama kampının ilk komutanı

Rudolf Franz Ferdinand Höss, Holokost faili Alman SS subayı. Höss, Auschwitz toplama ve imha kampında en uzun süre görev yapan komutandı. Hitler'in "Nihai Çözüm" olarak bilinen Nazi işgali altındaki Avrupa'da Yahudi nüfusunu sistematik olarak yok etme emrini hızlandırmanın yollarını test etti ve uyguladı. Astlarından biri olan Karl Fritzsch'in girişimiyle Höss, 1 milyondan fazla insanın öldüğü gaz odalarında kullanılmak üzere Zyklon B pestisitini tanıttı.

<span class="mw-page-title-main">Irma Grese</span>

Irma Grese, II. Dünya Savaşı sırasında Ravensbrück toplama kampı, Auschwitz Toplama Kampı ve Bergen-Belsen toplama kampında yaklaşık 30.000 kadın çalışanın sorumlusuydu.

<span class="mw-page-title-main">Dachau toplama kampı</span> nazi almanyasında masum sivillerin ve esirlerin sistematik olarak yok edilmesi için kurulan ilk yerleşke

Dachau toplama kampı, Nazi Almanyası tarafından 22 Mart 1933'te inşa edilen ve en uzun süredir devam eden toplama kampıdır. Kamp başlangıçta Hitler'in komünistler, sosyal demokratlar ve diğer muhaliflerden oluşan siyasi muhaliflerini tutuklamayı amaçlıyordu. Almanya'nın güneyinde, Bavyera eyaletindeki Münih'in kuzeybatısına, yaklaşık 16 km uzaklıkta olan Orta Çağ kenti Dachau'nun kuzeydoğusunda, terk edilmiş bir mühimmat fabrikasının arazisinde bulunuyor. Heinrich Himmler tarafından açıldıktan sonra amacı, önce zorla çalıştırma ve daha sonra Yahudilerin, Romanların, Alman ve Avusturyalı suçluların ve son olarak Almanya'nın işgal ettiği veya istila ettiği ülkelerden gelen yabancı uyrukluların hapsedilmesini kapsayacak şekilde genişletildi. Dachau kamp sistemi, çoğu çalışma kampı olan yaklaşık 100 alt kampı içerecek şekilde büyüdü. Güney Almanya ve Avusturya'nın her yerinde bulunuyorlardı. Ana kamp 29 Nisan 1945'te ABD güçleri tarafından kurtarıldı.

<span class="mw-page-title-main">Ravensbrück toplama kampı</span> nazi almanyasında masum sivillerin ve esirlerin sistematik olarak yok edilmesi için kurulan yerleşke

Ravensbrück toplama kampı, 1939'dan 1945'e kadar Kuzey Almanya'da, Berlin'in kuzeyine 90 km uzaklukta Ravensbrück köyünün yakınındaki bir bölgede yalnızca kadınlara yönelik bir Nazi toplama kampıydı. Kamp anıtının, savaş sırasında kampta bulunan 132.000 kadına ilişkin tahmini rakamı arasında, yaklaşık 48.500'ü Polonya'dan, 28.000'i Sovyetler Birliği'nden, neredeyse 24.000'i Almanya ve Avusturya'dan, yaklaşık 8.000'i Fransa'dan ve binlercesi diğer ülkelerden yer aldı. Toplamda 20.000'den fazla mahkûm Yahudiydi. Yüzde seksen beşi diğer ırklardan ve kültürlerdendi. Yüzde 80'den fazlası siyasi mahkûmlardı. Pek çok mahkûm Siemens & Halske tarafından köle işçi olarak çalıştırıldı. 1942'den 1945'e kadar Naziler, sülfonamidlerin etkinliğini test etmek için Ravensbrück mahkûmları üzerinde tıbbi deneyler yaptı. 1941 baharında SS, 1944'te kampın gaz odalarını inşa eden ve yöneten erkek mahkûmlar için bitişikte küçük bir kamp kurdu. Ravensbrück kampından geçen kadın mahkûmlardan yaklaşık 50.000'i öldü, gaz odalarında yaklaşık 2.200 kişi öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Stutthof Toplama Kampı</span>

Stutthof Toplama Kampı, Nazi Almanyası tarafından ilhak edilen Özgür Şehir Danzig topraklarında şehrin 34 km doğusundaki Stutthof köyü yakınlarındaki tenha, bataklık ve ormanlık bir alanda kurulmuş bir Nazi toplama kampıydı. Kamp, 2. Dünya Savaşı'nda Polonya'nın işgalinden sonra mevcut yapıların etrafında kuruldu ve başlangıçta Polonyalı liderlerin ve aydınların hapsedilmesi için kullanıldı. Gerçek kışla ertesi yıl mahkûmlar tarafından inşa edildi. Toplama kampının altyapısının çoğu savaştan kısa bir süre sonra ya tahrip edildi ya da dağıtıldı. 1962 yılında eski toplama kampı, kalan yapılarıyla birlikte bir anıt müzeye dönüştürüldü.

<span class="mw-page-title-main">İşgücü ile imha</span>

İşgücü ile imha ya da emek yoluyla imha,, Nazi Almanyası'ndaki zorunlu kamplarda esirleri çalıştırarak öldürme uygulamasıdır. Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında çok sayıda esir bu yöntemle öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Hertha Bothe</span>

Hertha Bothe, II. Dünya Savaşı sırasında, Alman toplama kampı muhafızıydı. Nazi Almanyası'nın yenilgisinden sonra savaş suçlarından hapse atıldı ve daha sonra 22 Aralık 1951'de İngiliz hükûmeti tarafından hoşgörü eylemi olarak hapisten erken serbest bırakıldı.

Alman Ekipman İşleri, II. Dünya Savaşı sırasında merkezi Berlin'de olan, Schutzstaffel'in (SS) sahibi olduğu ve işlettiği bir Nazi Alman savunma yüklenicisiydi. Alman işgali altındaki Avrupa'da, Nazi toplama kamplarından ve işgal altındaki Polonya'daki Yahudi gettolarından esir köle emeğini sömüren, el konulmuş fabrikalar ve kamp atölyelerinden oluşan bir ağdan oluşuyordu. Deutsche Ausrüstungswerke, Alman ordusunu beklenmedik bir kârla doğu cephesinde botlar, üniformalar ve malzemelerle donattı ve ahşap ve metal malzemelerin yanı sıra demiryolu hatları ve yük trenlerinde yeniden yapılanma çalışmaları sağladı.

Karl-Friedrich Höcker bir Nazi savaş suçlusu, SS'de Obersturmfuhrer pozisyonunda görev almış asker ve Mayıs 1944'ten Aralık 1944'e kadar Auschwitz I toplama kampının komutanı olan Richard Baer'in emir subayıydı. 2006 yılında, Höcker tarafından Auschwitz'de geçirdiği zamana ait 116 fotoğrafın yer aldığı Höcker Albümü olarak adlandırılan bir fotoğraf albümü Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunan Soykırım Anı Müzesi'ne bağışlanmasıyla toplama kampı yöneticisi olarak görev yaptığının kanıtı olarak yeni bir ilgi uyandırdı.

<span class="mw-page-title-main">Johann Kremer</span>

Johann Paul Kremer Alman profesör, doktor ve savaş suçlusuydu.

<span class="mw-page-title-main">Jenny-Wanda Barkmann</span>

Jenny-Wanda Barkmann, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi toplama kamplarında görevli bir Alman gözetmendi. Savaştan sonra insanlığa karşı suç işlemekten yargılandı ve idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Max Pauly</span>

Max Pauly, Eylül 1939'dan Ağustos 1942'ye kadar Stutthof toplama kampının komutanı ve Eylül 1942'den Mayıs 1945'teki kurtuluşa kadar Neuengamme toplama kampı ve ilgili alt kampların komutanı olan bir SS Standartenführer'di. Ailesiyle birlikte kamp sitesinde yaşıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Nazi toplama kamplarındaki kadın gardiyanlar</span>

Aufseherin, Nazi toplama kamplarındaki kadın gardiyanların unvanıydı. Toplama kamplarında görev yapan 50.000 gardiyanın yaklaşık 5.000'i kadındı. 1942'de ilk kadın gardiyanlar Ravensbrück toplama kampı'ndan Auschwitz-Birkenau ve Majdanek'e geldi. Almanca Aufseherin pozisyon unvanı (kadın) "gözetmen" veya "görevli" anlamına gelir. Daha sonra kadın gardiyanlar Bolzano(1944-1945), Kaiserwald-Riga (1943-44), Mauthausen-Gusen toplama kampı(Mart - Mayıs 1945), Stutthof Toplama Kampı(1942-1945), Vaivara toplama kampı (1943-1944), Vught(1943-1944) gibi Nazi toplama kampları, alt kamplar, çalışma kampları, gözaltı kampları ve diğer görevlere dağıtıldı.

<span class="mw-page-title-main">Ölüm yürüyüşleri (Holokost)</span>

Holokost sırasında ölüm yürüyüşleri, mahkûmların bir Nazi kampından diğer yerlere devasa zorla nakledilmesiydi. Bu, uzun mesafeler yürümeyi içeriyordu ve bu da çok sayıda zayıflamış insanın ölümüyle sonuçlandı. Ölüm yürüyüşlerinin çoğu, İkinci Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru, çoğunlukla da 1944 yazı/sonbaharından sonra gerçekleşti. Doğu Cephesi yakınlarındaki Nazi kamplarından çoğu Yahudi olan yüzbinlerce mahkûm, Müttefik kuvvetlerden uzakta, Almanya içindeki kamplara taşındı. Amaçları mahkumların köle emeğini kullanmaya devam etmek, insanlığa karşı işlenen suçlara ilişkin kanıtları ortadan kaldırmak ve mahkûmların Müttefiklerle pazarlık yapmasını engellemekti.