İçeriğe atla

Kaplumbağa Adası (Yerli Amerikalı kültürü)

Kuzey Amerika'nın uydu görüntüsü

Kaplumbağa Adası, bazı yerli Amerikan halkları ve yerli hakları aktivistleri tarafından, Dünya[1] veya Kuzey Amerika'yı ifade etmek için kullanılan bir isimdir. Bu isim, ortak bir yerli Amerikalı yaratılış hikâyesine dayanmaktadır ve bazı kültürlerde "Kuzey Amerika" ile eş anlamlıdır. [2]

Kaplumbağa Adası'nın yaratılış hikâyesini anlatmaya devam eden çok sayıda çağdaş eser mevcuttur.[2][3]

Lenape

Lenape kabilesinin "Büyük Kaplumbağa" hikâyesi ilk olarak 1678-1680 yılları arasında Jasper Danckaerts tarafından kaydedildi. Diğer Kuzeydoğu Kızılderili kabileleri, özellikle de İrokua Konfederasyonu kabileleri de aynı hikâyeye sahip.[2][4]

Haudenosaunee

Seneka kabilesinden sanatçı Ernest Smith'in 1936'da çizdiği Sky Woman (Gök Kadını) isimli eseri, Kaplumbağa Adası'nın hikâyesini anlatıyor.

İrokua sözlü geleneğine göre, "dünya, uzayda yüzen [ve] sonsuz bir barış yeri olan büyük bir adanın [hükümdarının] düşüncesi olarak ortaya çıktı."[1][2] Gök Kadın, dünya suyla kaplandığında veya daha spesifik olarak, "büyük bir bulut denizi" oluştuğunda yeryüzüne düştü. [1] Çeşitli hayvanlar, toprağı okyanusun üzerine getirmek için okyanusun dibine yüzdüler. Misk sıçanı, okyanusun dibinden toprağı getirmeyi başardı ve onu bir kaplumbağanın sırtına yerleştirdi.[1] Bu toprak çoğalmaya başladı ve kaplumbağanın da büyümesine neden oldu. Kaplumbağa gitgide büyümeye devam etti ve toprak, devasa bir kara parçası haline gelene kadar çoğaldı.[1][5][6] Bu nedenle, İrokua kültürleri dünyaya atıfta bulunduğunda, onu genellikle Kaplumbağa Adası olarak adlandırırlar.[6]

Converse ve Parker'a göre, İrokua inancı "dünyanın devasa bir kaplumbağa tarafından desteklendiği inancını" diğer Kızılderili dinleriyle paylaşır.[1] Seneca dilinde, efsanevi kaplumbağaya Hah-nu-nah denir,[1] ise günlük normal kaplumbağanın adı ise ha-no-wa'dır .[1]

Yerli hakları aktivizmi ve çevrecilik

Kaplumbağa Adası adı, Kuzey Amerika'daki birçok yerli halk ve ayrıca hem yerli aktivistler hem de yerli olmayan aktivistler tarafından, özellikle 1970'li yıllarden beri kullanılmaktadır.[5] Amerikalı yazar ve ekolojist Gary Snyder, "Turtle Island" terimini Kuzey Amerika'ya atıfta bulunmak için kullanır ve yerli dillerinden gelen bir ismin sömürgecilerin dillerine çevrilerek hem yerli hem de sömürgeci kültürleri sentezlediğini yazar (İspanyolca'da ise "Isla Tortuga" Kaplumbağa Adası'nın çevirisi olarak öne sürülmüştür). Snyder, Kuzey Amerika'yı Kaplumbağa Adası adı altında anlamanın kıtaya ilişkin bakış açımızı değiştirmeye yardımcı olacağını savunuyor.[7] Kaplumbağa Adası isminin günümüzde kullanımına örnek olarak, Snyder'ın Pulitzer Ödüllü şiir kitabı Kaplumbağa Adası, Kaplumbağa Adası Dörtlüsü isimli caz yaylı dörtlüsü, Tofurky üreticisi Turtle Island Foods ve Boise, Idaho'daki Kaplumbağa Adası Araştırma Kooperatifi verilebilir.[8][9]

Kanada Üniversite Öğretmenleri Birliği yerli toprakların ve iddiaların tanınmasını uygulamaya koymuştur. Kanada üniversitelerinde, birçok ders, öğrenci toplantıları ve akademisyen toplantılarının yanı sıra çeşitli kutlamalar, katılımcıların o anda geleneksel yerli topraklarının üzerinde yer aldıklarının sözlü olarak kabul edilmesiyle başlar. Bu etkinliklerde bazen de Kaplumbağa Adası'na atıfta bulunulur.[3][10]

Yerli Amerikalı dillerinde Kaplumbağa Adası'nın isimleri

Ayrıca bakınız

  • Kuzey Amerika Yerli Mitolojisinde Kaplumbağalar
  • Aspidokelon
  • Abya Yala - Guna halkı ve diğer bazı halklar tarafından Amerika kıtasına atıfta bulunmak için kullanılan bir isim
  • Anahuac - Meksika'yı tanımlamak için kullanılan Nahuatl dilindeki ad
  • Aotearoa - Yeni Zelanda'nın Maori dilindeki adı
  • Aztlán - Aztek halklarının efsanevi atalarının evi
  • Cemanahuac - Mexica yerli halkı tarafından imparatorluklarının ötesinde, Pasifik ve Atlantik Okyanusu arasındaki daha geniş bölgeye atıfta bulunmak için kullanılan Nahuatl dilindeki isim
  • Coğrafi yeniden adlandırma - siyasi yeniden adlandırma uygulaması
  • Kaplumbağa Adası (Erie Gölü)
  • Dünya Kaplumbağası
  • Zipakna - yer kabuğunun Maya şeytani (timsah şeklindeki) kişileştirilmesi

Dipnotlar

  1. ^ a b c d e f g h Converse & Parker 1906.
  2. ^ a b c d Robinson & Filice 2018.
  3. ^ a b Jones & Moomaw 2002.
  4. ^ Miller, Jay. (June 1974) Why the World is on the Back of a Turtle Man, Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, New Series, Vol. 9, No. 2 pp. 306–308, (including further references within the cited text)
  5. ^ a b Johansen & Mann 2000.
  6. ^ a b Porter, Forrester & Ka-Hon-Hes 2008.
  7. ^ Barnhill 1999.
  8. ^ "Turtle Island Research Cooperative". Turtle Island Cooperative Farm & Research Center. 22 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2018.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  9. ^ "A Return to Roots: New Boise Nonprofit pursues cultivation of earth and mind". turtleislandfrcenter. 23 Ocak 2017. 22 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2018.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  10. ^ Canadian Association of University Teachers. "CAUT Guide to Acknowledging Traditional Territory" (PDF). 14 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2017. 
  11. ^ a b "North America". TCTSY - Trauma Center Trauma-Sensitive Yoga. 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2021. 
Kaynakça

Dış bağlantılar

  • Robinson, Amanda; Filice, Michelle. "Turtle Island". The Canadian Encyclopedia. Historic Canada. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Galápagos Adaları</span>

Galapagos Adaları, Colón Takımadaları olarak da bilinir, Büyük Okyanusun doğusunda Ekvador'a bağlı takımadalar. Uzak ve izole bir konumda olan adalar, Güney Amerika kıtasının yaklaşık 1000 km batısında yer alır. Galapagos takımadaları toplam 50.000 km² yüzölçüme sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Kızılderilileri</span>

Kızılderililer ya da Amerika Yerlileri veya kısaca Yerliler, Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan Kızılderililer için kullanılan ortak birleştirici ad. Dilce birbiriyle akraba olmayan en az iki ayrı grupta toplanırlar: Sibirya kökenli olan Na-Dene dilleri ile Na-Dene dilleri dışındaki bütün Kızılderili dillerini içeren Amerind dilleri.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderililer</span> Amerika kıtasının yerlilerine verilen isim

Kızılderililer ya da Amerika Yerlileri, Sibirya kökenli Eskimo - Aleut halkları dışında kalan bütün Amerika yerlileri için kullanılan ortak birleştirici ad. Dilce birbiriyle akraba olmayan iki ayrı ana grupta toplanırlar: Sibirya kökenli olan Na-Dene dilleri ile Na-Dene dilleri dışındaki bütün Kızılderili dillerini içeren Amerind dilleri.

<span class="mw-page-title-main">Mahmuzlu Akdeniz kaplumbağası</span>

Mahmuzlu Akdeniz kaplumbağası, bilinen diğer adıyla yunan kaplumbağası, Testudinidae familyasından bir kaplumbağa türüdür. Testudo graeca, Akdeniz kaplumbağalarının beş türünden biridir. Diğer dört tür ise Trakya kaplumbağası, Mısır kaplumbağası (T. kleinmanni), çizgili tosbağa(T. marginata) ve Rus kaplumbağası (A. horsfieldii)dir. Mahmuzlu Akdeniz kaplumbağası çok uzun ömürlü bir hayvan olup 125 yılın üzerinde yaşayabilir, doğrulanmamış bazı raporlara göre ise 200 yıla kadar yaşayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Montreal</span> Kanadada belediye

Montreal ya da Fransızca Montréal, Québec eyaletinin en büyük, Kanada'nın ise ikinci büyük kentidir. Kent, Paris'in ardından dünyanın Fransızca konuşan en büyük ikinci kentidir. Kent merkezinin nüfusu 1,9 milyon olmakla birlikte, Montreal Metropoliten Bölgesi'nin nüfusu, 2011 yılı itibarıyla 3.824.221'dir. 1642'de Ville-Marie veya "City of Mary" olarak kuruldu, şehrin göbeğindeki üçlü tepeli tepe. Şehir, adını şehirle aynı kökenden alan Montreal Adası ve en büyüğü Île Bizard olan çok daha küçük birkaç çevre adasında merkezlenmiştir. Şehir, ulusal başkent Ottawa'nın 196 km doğusunda ve eyalet başkenti Quebec City'nin 258 km güneybatısındadır.

<span class="mw-page-title-main">İrokualar</span>

İrokualar, İrokua Konfederasyonu ya da İrokua Birliği, Kanada'da güney Québec ile güney Ontario'da, ABD'de New York, Wisconsin, Oklahoma ve Kuzey Karolina eyaletlerinde İrokua dillerini konuşan 6 kabilenin 16. yüzyılda ya da daha önce oluşturduğu Kızılderili birliği.

<span class="mw-page-title-main">Kodiak Island Borough</span> Alaska eyaletinde bölge

Kodiak Island ili veya Kodiak Island Borough, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinde büyük ölçüde Kodiak Takımadası'ndan oluşan ve Eskimo halklarından Supiklerce meskun olan bir ili. Borough terimi diğer eyaletlerden farklı olarak Alaska'da yaklaşık county-equivalent terimi ile benzerdir. İlin yönetim merkezi Kodiak'tır.

İki ruh, Kanada Kızılderilileri ile ABD Kızılderililerinde kabul edilen ama birçok Batı Kültüründe olmayan Kuzey Amerika topluluklarında görülen üçüncü cinsiyet modeline verilen addır. Two Spirit, iki ruhun bir bedende birleşmiş olması durumudur. 1990'lı yıllarda antropolojik literatürde kullanılan Berdache kelimesi ayrımcı algılandığı için daha sonra bu terim kullanılmaya başlandı.

<span class="mw-page-title-main">Algonkin halkları</span>

Algonkin halkları, Kuzey Amerika'da çoğu Kanada'da, birazı da Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan ve Algonkin dillerini konuşan Kızılderili halklarıdır. En üst reis yapılanması olarak büyük reislere sakima denir.

<span class="mw-page-title-main">Haydaca</span>

Haydaca ya da Hayda dili, Kanada'nın Britanya Kolombiyası eyaletinin Haida Gwaii adasında ve Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Galler Prensi adasında Haydalar tarafından konuşulan izole dillerden ya da Na-Dene dillerinden tehlike altındaki Kızılderili dilidir. Na-Dene grubu içinde tek başına alt grupta toplanır. Diğer alt grubu Tlingitçe ile Eyak-Atabask dilleri oluşturur. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 650 kişilik nüfustan 10 kadarı, Kanada'daki 1.100 kişilik nüfustan ise ancak 30 tanesi anadillerini konuşabiliyor. 1774 yılında Avrupalılarca ilk karşılaşmada nüfusları 15.000 olan Haydalar yeni getirilen salgın hastalıklardan kırılmış ve bugün ancak Masset, Skidegate ve Hydaburg köylerinde yaşamaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Haydalar</span> Haida Gwaii adası ile Galler Prensi Adasında yaşayan Şamanist ve Hristiyan Alaska ve Kanada Kızılderilileri

Haydalar ya da Hayda Kızılderilileri, Kanada'nın Britanya Kolombiyası eyaletinin Haida Gwaii adasında ve Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Galler Prensi Adasında yaşayan şamanist ve Hristiyan Alaska ve Kanada Kızılderilileridir. Pasifik Kuzeybatısı Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler. Sanatları hem Alaska yerli sanatı hem de Pasifik Kuzeybatısı sanatı içinde değerlendirilir. Dilleri Haydaca eskiden Na-Dene dillerinde sınıflandırılırken şimdi daha çok izole dillerden kabul edilmektedir. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 650 kişilik nüfustan 10 kadarı, Kanada'daki 1.100 kişilik nüfustan ise ancak 30 tanesi anadillerini konuşabiliyor. 1774 yılında Avrupalılarca ilk karşılaşmada nüfusları 15.000 olan Haydalar yeni getirilen salgın hastalıklardan kırılmıştır. Bugün daha çok Masset, Skidegate ve Hydaburg köylerinde yaşamaktadırlar. Kanada Haydaları Council of the Haida Nation adıyla, Alaska Haydaları ise Tlingitlerle birlikte Central Council of the Tlingit and Haida Indian Tribes of Alaska adıyla idari birlik oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Anişinabeler</span>

Anişinabeler ya da Anişinabe halkları, Kanada ile Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan Algonkin halklarının Merkezi Algonkinler ile Kuzey Algonkinleri gruplarından Kuzeydoğu Kızılderilileri ile Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan bir Kızılderili halk grubu. Algonkin dilleri ailesinin Merkezî Algonkin dilleri grubunun Anişinabe dilleri (Ojibwe–Potawatomi) alt grubundan dilleri konuşurlar ve en yakın akrabaları kendileri gibi Merkezî grupta yer alan Kriler, Menominiler, Şavniler gibi Kızılderililerdir. Diğer Kanada Kızılderilileri ve ABD Kızılderilileri gibi Anişinabeler de yasal olarak Kızılderili rezervi (Kanada) ya da Kızılderili rezervasyonu (ABD) adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

Merkezî Algonkin dilleri, Amerika Birleşik Devletleri'nde ve Kanada'da konuşulan Algonkin dilleri ailesinden Amerika yerli dilleri alt grubu.

<span class="mw-page-title-main">Kado dilleri</span>

Kado dilleri ya da Kaddo dilleri, Amerika Birleşik Devletlerinde Kuzey Dakota'dan Oklahoma'nın güneyine ve Teksas'a kadar Büyük Ovalar'da konuşulan Amerind Kızılderili dil ailesi. 3.000 yıl önce Kuzey ve Güney olarak iki ana gruba ayrıldıkları tahmin eiliyor. Toplam 5 dilden oluşur ve birinin soyu tükenmiş, diğer dördünü konuşanlar ise ancak 50 kişidir ve soyu tehlike altında olan dil ailesidir.

<span class="mw-page-title-main">Hiawatha</span>

Hiawatha, efsanevi Amerika yerlileri lideri ve Iroquois Konfederasyonu'nun kurucusudur. 15. ve 16. yüzyıllar arasında yaşadığı tahmin edilmektedir. Onondaga ya da Mohawk halklarından birinin ya da ikisinin birden lideridir. Bazı hikâyelerde Onondaga olarak doğup Mohawk olduğu söylenir. Büyük Barışçı adlı bir yerli peygamberinin fikirlerini takip etmekteydi. Onun görüşünü paylaşarak beş yerli ulusu Iroquois(iroki) adıyla birleştirip konfederasyonu kurdu.Henry Wadsworth Longfellow ondan esinlenerek Hiawatha'nın Şarkısı adlı eserini yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika'nın yerel dilleri</span>

Amerika'nın yerel dilleri, Amerika'yı oluşturan Alaska ve Grönland'dan Güney Amerika'nın ucuna kadar yayılan topraklarda yaşayan Kızılderililer tarafından konuşulmaktadır. Bu yerel diller içlerinde izole ve Sınıflandırılmamış diller de dahil olmak üzere birbirinden farklı çok sayıda dil ailelerinden meydana gelmektedir. Bunları daha yüksek seviyede aileler halinde gruplandırmak için üç makrofamilya; Eskimo - Aleut dilleri, Na-Dene dilleri ve Amerind dilleri gibi öneriler yapılmıştır. Bu öneri neredeyse bütün uzmanlar tarafından kabul edilmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Aravaklar</span>

Aravaklar, Güney Amerika ve Karayipler'in yerli halklarını kapsamış bir grup. Çeşitli dönemlerde "Aravak" terimi özellikle Güney Amerikalı Lokono ile Karayipler'de yer alan Büyük Antiller ve kuzey Küçük Antiller içinde yaşamış Taino halklarını tanımlamak için kullanılmıştır. Bütün bu gruplar birbirleriyle akraba Aravak dillerini konuşmaktaydı.

Massachusetts çiçek hastalığı salgını ya da Koloni salgını 1633'te Massachusetts'i vuran bir çiçek hastalığı salgınıdır. Ancak çiçek hastalığı salgınları 1633 ile sınırlı değildi ve neredeyse her on yılda bir meydana geldi.

<span class="mw-page-title-main">Abya Yala</span>

Kuna dilinde "tam olgunluktaki diyar" anlamına gelen Abya Yala, şu anda Darién Boşluğu adlı Kolombiya'nın kuzeybatısında ve Panama'nın güneyinde yer alan coğrafi bölgede yaşayan Kızılderili Guna halkı tarafından Kolomb öncesi zamanlardan beri Amerika kıtasının ismi olarak kullanılmıştır. Terim, Amerika kıtasında milyonlarca yerli tarafından halen kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pinta Adası</span>

Pinta Adası, ya da (Abingdon Adası), Güney Amerika'nın batısında, Ekvador'a bağlı Galápagos Adaları'ndan volkanik bir adadır. Adanın alanı 60 km2 (23 sq mi), en yüksek noktası ise 650 metre (2.130 ft) yüksekliğindedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.