Kapadokya hükümdarları listesi

Bu listede, Orta Anadolu'da antik bir bölge olan Kapadokya'nın, Ahameniş dönemi satrapları ve Helenistik dönemdeki prens ve krallar yer almaktadır.

Kapadokya satrapları, MÖ 380-331

Kapadokya Satraplığı, MÖ 331'de Büyük İskender tarafından fethedilene kadar Ahameniş İmparatorluğu'nun bir satraplığı (eyalet) idi.

Datames, M.Ö. 380-362
Ariamnes I, MÖ 362-350
Mithrobuzanes M.Ö. 334'te öldü
I. Ariarathis, M.Ö. 340-331

Kapadokya'nın bağımsız prensleri, MÖ 331 - MÖ 250'ler

I. Ariarathis, MÖ 331-322^[1]

O döneme kadar satrap olan I. Ariarathes, Büyük İskender'in Pers İmparatorluğu'nun fethinden sonra bile, fatihlere karşı direnişe önderlik eden bağımsız bir prens olarak Kapadokya'nın çoğunu veya tamamını kontrol etmeyi başardı; ancak M.Ö. 322'de İskender'in generali ve (İskender'in ölümünden sonra) naibi olan Perdikkas tarafından çarmıha gerildi.

Bağımsızlık hareketinin geçici olarak bastırılmasıyla Makedon İmparatorluğu'nun valileri ülkeyi ele geçirdi.
- Vali Eumenes
- Komutan Antigonos, önce Frigya satrapı, ardından naip. M.Ö. 301'de Ipsos'ta öldürüldü.

Perdikkas, Kapadokya'yı İskender'in eski danışmanı Eumenes'e verdi. Ancak İskender'in generalleri arasında devam eden iç savaşların istikrarsızlığı sırasında Eumenes öldürüldü ve ardından naip Antigonos da öldürüldü.

I. Ariarathis'in evlatlık oğlu II. Ariarathis, mirasının bir kısmını, yani Mazaka çevresindeki sadece Yukarı Kapadokya'yı yeniden güvence altına almayı başardı ve (Selevkos hükümdarlığını kabul ederken) Kapadokya Prensi oldu. Aşağı Kapadokya, M.Ö. 301'den itibaren Karadeniz kıyılarında ortaya çıkan ve M.Ö.

II. Ariarathis, M.Ö. 301-280
Ariaramnes, M.Ö. 280-230

Kapadokya kralları, MÖ 250'ler - MS 17

Bölge muhtemelen Selefkî İmparatorluğu egemenliği altına girdi. İmparatorluğun bir parçası olarak krallık olan bölgenin kralları;

III. Ariarathis, MÖ 255-220
IV. Ariarathis, MÖ 220-163
V. Ariarathis, MÖ 163-130
Orophernes, MÖ 157
VI. Ariarathis, MÖ 130-116
VII. Ariarathis, MÖ 116-101
VIII. Ariarathis, MÖ 101-96
IX. Ariarathis, MÖ 100-85
I. Ariobarzanes, MÖ 95 - y. 63
II. Ariobarzanes, MÖ y. 63-51
III. Ariobarzanes, MÖ 51-42
X. Ariarathis, MÖ 42-36
Arhelaos, MÖ 36 - MS 17^[2]^[3]

Kaynakça

^ Adnan Erzi, Eski Çağda Ankara, T.T.K. yayını, Ank, 1946, s: 39 -Günaltay s. 258
^ Eder, Walter; Renger, Johannes; Henkelman, Wouter (2007). Brill's chronologies of the ancient world New Pauly names, dates and dynasties. Brill. s. 111. ISBN 9004153209. Of greater historical importance are the Archelai, the descendants of an officer of Greek origin (Archelaus). […] The grandson, Archelaus, was the first to have some success in Cappadocia
^ Plutarch (2007). Plutarch's Lives, Volume 2 (of 4). Echo Library. s. 312. ISBN 1406823309. This Archelaus was a native of Cappadocia, and probably of Greek stock.

Helenistik hükümdarlar
Argead Hanedanı	II. Filip İskender (III. Aleksandros) III. Filip IV. Aleksandros
Antigonus Hanedanı	I. Antigonos Monoftalmos I. Demetrios Poliorketes II. Antigonus Gonatas II. Demetrius Aetolikus III. Antigonus Doson V. Filippos Perseus
Ptolemaios Hanedanı	I. Ptolemaios Soter II. Ptolemaios Filedelfos Ptolemaios Keravnos Meleager III. Ptolemaios Evergetes IV. Ptolemaios Filopater V. Ptolemaios Epifanes I. Kleopatra (Naip) VI. Ptolemaios Filometor VII. Ptolemaios Neos Filopator II. Kleopatra Filopator Soter VIII. Ptolemaios Fiskon IX. Ptolemaios Latiros X. Ptolemaios Aleksander III. Berenike XI. Ptolemaios Aleksander XII. Ptolemaios V. Kleopatra IV. Berenike XIII. Ptolemaios XIV. Ptolemaios XIV VII. Kleopatra Filopator XV. Ptolemaios Sezarion
Selefkî Hanedanı	I. Seleukos Nikator I. Antiohos II. Antiohos II. Seleukos Kallinikus III. Seleukos Ceraunus III. Antiohos Magus IV. Seleukos Filopator IV. Antiohos Epifanes V. Antiohos Eupator I. Dimitrios Soter I. Aleksandros Balas II. Dimitrios Nikator VI. Antiohos Dionisos Diodotus Trifon VII. Antiohos Sidetes II. Dimitrios Nikator II. Aleksandros Zabinas Kleopatra Thea V. Seleukos Filometor VIII. Antiohos Gripus IX. Antiohos VI. Seleukos Epifanes Nikator X. Antiohos Eusebes Filopator III. Dimitrios Eucaerus XI. Antiohos Epifanes Filadelfus I. Filippos Filadelfus XII. Antiohos Dionysus VII. Seleukos Kybiosaktes XIII. Antiohos Asiatikus II. Filippos Filoromaeus
Lisimahos	Lisimahos
Antipater Hanedanı	Kassandros IV. Filip V. Aleksandros II. Antipater Antipater Etesias Sosthenes
Attalos Hanedanı	Filetairos I. Eumenis I. Attalos II. Eumenis II. Attalos III. Attalos III. Eumenis
Greko-Baktriya Hanedanı	I. Diodotus II. Diodotus I. Euthydemus I. Dimitrios II. Euthydemus I. Antimachus Pantaleon Agathocles I. Dimitrios I. Eucratides Plato II. Eucratides I. Heliocles
Hint-Yunan kralları	I. Dimitrios I. Antimahus Pantaleon Agathokles I. Apollodotus II. Demetrius II. Antimahus I. Menander I. Zoilos Agathokleia Lisias I. Strato Antialkidas II. Heliokles Poliksenios III. Demetrios Filoksenios Diomedes Amintas Epander Theofilos Peukolaos Thraso Nikivas II. Menander Artemidoros Hermaeus Archebios Telefos II. Apollodotus Hippostratos Dionisios II. Zoilos Apollofanes II. Strato
Bitinya kralları	I. Zipoitis I. Nikomidis II. Zipoites Etazeta (taht naibi) Ziaelas I. Prusias II. Prusias II. Nikomedes III. Nikomedes IV. Nikomedes
Pontus kralları	I. Mithridatis Ariobarzanis II. Mithridatis III. Mithridatis I. Farnakis IV. Mithridatis V. Mithridatis VI. Mithridatis II. Farnakis Dareios I. Polemon Pitodorida II. Polemon
Kommagene kralları	Ptolemaios II. Sames I. Mithridatis I. Antiohos II. Mithridatis II. Antiohos III. Mithridatis III. Antiohos IV. Antiohos
Kapadokya kralları	I. Ariarathis II. Ariarathis III. Ariarathis IV. Ariarathis V. Ariarathis VI. Ariarathiss VII. Ariarathis VIII. Ariarathis IX. Ariarathis X. Ariarathis Arhelaos
Bosporos kralları	I. Mithridates Farnakes Asandros ve Dynamis II. Mithridates Asandros ve Dynamis Scribonius'un Dynamis'le ortak yönetim teşebbüsü Dynamis ve Polemon Polemon ve Pythodorida Aspurgus III. Mithridates ve Gipaipyreos III. Mithridates I. Kotis

İlgili Araştırma Makaleleri

İskender, asıl adıyla III. Aleksandros veya yaygın adıyla Büyük İskender, Yunan Antik Makedonya Krallığı'nın M.Ö. 336–323 yılları arasındaki kralıdır. M.Ö. 356 yılında Pella'da doğdu ve 20 yaşında babası II. Filip'in yerine tahta geçti. İktidarının uzun yıllarını Güneybatı Asya ve Kuzeydoğu Afrika'da eşi benzeri görülmemiş büyük askerî seferlerle geçirdi ve 30 yaşına geldiğinde Yunanistan'dan Kuzeybatı Hindistan'a kadar uzanan antik dünyanın en büyük imparatorluklarından birini oluşturdu. Hükümdarlığı süresince girdiği hiçbir muharebede yenilmeyen Büyük İskender, pek çok uzman kişi tarafından tarihin en başarılı askerî komutanlarından birisi olarak kabul edilir.

Seleukos İmparatorluğu, Türkçe kullanımlar ile Selefkos veya Selevkos, İskender'in ölümünden sonra Makedonya İmparatorluğu'nun parçalanmasıyla İskender'in generallerinden I. Seleukos tarafından kurulan Helenistik imparatorluk. Başkentleri önce Seleukia, sonraları ise Antakya'ydı. Doğu Akdeniz'de, Irak'ta, İran'da, Türkmenistan'da, Pamir'de ve Hindistan'ın batısında bulunan topraklarda egemenliklerini sürdürmüşlerdir. Toprakları Roma İmparatorluğu tarafından ele geçirilinceye kadar Doğu Akdeniz'in hâkimiydiler. Seleukosların geniş toprakları 25 civarında eyalete bölünmüştü. “Strategos” veya “satrap” unvanlı valilerce yönetilen bu eyaletler Pers zamanındaki satraplıklardan daha küçüktü.

Gaugamela Muharebesi, İssos Savaşı'nın ardından MÖ 331 yılında Büyük İskender önderliğindeki Makedonlar ve III. Darius önderliğindeki Ahameniş İmparatorluğu arasında yapılan savaştır. Savaşı Büyük İskender kazanmıştır. İki ordu Mezopotamya ovasındaki Arbela'da karşılaştıklarından bu savaş bazen Arbela Savaşı olarak da adlandırılmaktadır. Savaş sonunda Büyük İskender "Asya Kralı" unvanını almıştır.

Triparadeisos Bölünmesi, Büyük İskender'in generallerinin (satraplarının) İskender İmparatorluğu'nun topraklarını paylaşmasına denir. MÖ 321 yılında, günümüz Suriye sınırları içinde kalan Triparadisus adlı Yunan yerleşkesinde imzalanan bir anlaşmaya göre bu bölünme gerçekleşmiştir. Büyük İskender'in MÖ 323'te ölmesi üzerine yapılan Babil Bölünmesi'ni izleyen ikinci bölünmedir.

I. Seleukos Nikatōr Büyük İskender'in Makedon kumandanı. İskender'in ölümünden sonra başlayan Diadoki Savaşları'nda Seleukos, Seleukos hanedanını ve Seleukos İmparatorluğu'nu kurmuştur. Krallığı İskender'den sonra kurulan devletler arasında Roma yayılmasına karşı en uzun süre direnen ülkelerden biridir. Mısır'daki Ptolemaios Krallığı Seleukosların çöküşünden sonra 34 yıl daha dayanabilmiştir.

Satraplık, İran medeniyetinde ülke topraklarının ayrıldığı idari birimlere (eyaletlere) verilen ad veya Persler'in valilik atamaları olarak da adlandırabileceğimiz sistemdir. Pers imparatorluğu mutlakiyetle yönetilmiştir. Pers hükümdarının yetkileri sınırsız olup,istekleri kanun niteliği taşımıştır. Ülke satraplık adı verilen eyaletlere bölünmüştür. Satraplıklar satrap adı verilen ve Pers soyluları arasından seçilen kişiler tarafından yönetilmiştir. I. Darius tarafından geliştirilmiş sistem MÖ 340 yıllarında kullanılmaktaydı. Persler Ege Denizi’nden Hindistan’a kadar olan topraklarını yönetebilmek için bu satraplıkları kurdular. İskender'in işgalinden sonra ise bu sistem ortadan kalktı.

I. Ptolemaios Soter veya Batlamyus, Büyük İskender'in bir generali olup onun ölümünden sonra Diadokhlar mücadelesinde öne çıktı. Diadoki devletlerinden biri olarak Antik Mısır'da MÖ 305/304'te firavun unvanını da alarak döneminde krallık yapmıştır. Ptolemaios Krallığı ve Ptolemaios hanedanı kurucusudur. Kurduğu hanedana babasının ismine atfen da Lagidan hanedanı ismi de verilmiştir.

I. Mithridatis, Anadolu'daki Pontus Krallığının kurucusudur. Aynı zamanda ktistes yani kurucu lakabıyla bilinmektedir.).

I. Ariarathes, Kapadokya'da bağımsız bir krallık kurulma teşebbüsü, Makedonyalı İskender'in istilâsı sırasında kumandanlarından Sabiktas'ı buraları itaat altına almak görevi ile göndermesine tepki olarak başladığı anlaşılmaktadır. Kapadokyalılar satrapları Mitrobazan'ın, Granikos Muharebesi'nde öldürülmüş olmasına rağmen kral III. Darius'a bağlı kalmışlar ve hatta Gaugamela Muharebesi'nde Mitrobazan'dan sonra satrap olan I. Ariarathes kumandasında bir ordu ile III. Darius yanında yer almışlardır. Bu savaşta Darius yenilince Kapadokyalılar Makedonya ve Ahamaniş hâkimiyetlerinden hiçbirini kabul etmeyerek Datames'ten 30 sene sonra I. Ariarathes'i kral ilân ederek, bağımsız devlet olmuşlardır.

Ermenistan Krallığı, aynı zamanda Büyük Ermenistan Krallığı, veya basitçe Büyük Ermenistan, bazen Ermeni İmparatorluğu olarak da anılır, Antik Çağ'da bir monarşiydi. Hristiyanlığı devlet dini olarak kabul eden ilk devlettir. MÖ 321'den MS 428'e kadar varlığını sürdürmüştür. Tarihi, üç kraliyet hanedanı tarafından birbirini takip eden saltanatlara bölünmüştür: Orontid, Artaxiad ve Arsacid (52-428).

Kapadokya, Ahameniş İmparatorluğu'nun Toros Dağları ile Fırat arasında kalan topraklarındaki satraplık. Satraplık, imparatorluğun üçüncü derecede vergi bölgesiydi ve yılda 360 talent vergi vermekle mükellefti. Bölgenin bilinen ilk satrabı II. Darius döneminde atanan Ariaramnes'tir. Son satrap ise Granikos Savaşı'nda III. Aleksandros'a karşı savaşan Mitrobuzanes'tir.

Diadohlar veya İskender'in halefleri, Büyük İskender'in ailesinden kişiler, ona yakın kumandanlar ve arkadaşları, yani ardılları anlamına gelmektedir. İskender MÖ 323'te Babil'de hayatını kaybedince onun genişletip büyüttüğü imparatorluğun nasıl yönetileceği büyük bir tartışma ve mücadele konusu olmuş, Diadohlar savaşlarına zemin hazırlamıştı. Diadohlar ilk olarak Babil'de bir devlet konseyi topladılar. En öne çıkan isimler Perdikkas, I. Ptolemaios Soter, I. Seleukos Nikator, Lisimahos ve Antigonos ve Antipatros gibi isimlerdi. İlk olarak Perdikkas imparator vekili oldu. Sonrasında fazlaca güçlendi. İskender'in cesedini Makedonya'ya taşıma fikri yüzünden Ptolemaios ile sürtüştü, Mısır'a girmesi onun sonu oldu. Devamında Antipatros, o ölünce de Antigonos büyük güç sahibi olacaktı. MÖ 312'de Gazze Muharebesi, MÖ 301'de İpsos Savaşı ve MÖ 281'de Korupedion Savaşı sonraki mücadeleler oldu. Sonlara doğru Ptolemaios Seleukos'u da öldürmüştü. Korupedion Savaşı sonrasında İskender'in üniter devleti resmen parçalandı. Mısır'da Ptolemaios Krallığı, Önasya'da (Ortadoğu) Seleukos İmparatorluğu kurulurken Makedonya'da ise Antigonos Hanedanlığı etkin oldu.

I. Antigonos Monophtalmos, , Büyük İskender'e bağlı Makedonyalı komutan ve Antigonos Hanedanı'nın ilk hükümdarı.

Atropates, önce III. Darius'a daha sonra Büyük İskender'e hizmet etmiş, sonunda kendi adını taşıyan bağımsız bir krallık ve hanedan kurmuş olan bir Fars asilzade idi. Diodorus (18.4) ona 'Atrapes' olarak atıfta bulunurken, Quintus Curtius (8.3.17) yanlışlıkla onu 'Arsaces' olarak anmıştır.

Cappadocia (Kapadokya) eyaleti, başkenti Caesarea'da bulunan, Anadolu'da bir Roma İmparatorluğu eyaletiydi.

IV. Aleksander Büyük İskender'in Roksane'den olan oğlu. İskender ardıllarının hakimiyet mücadelesi sırasında annesi ile birlikte Makedonya'da öldürülmüştür.

Olympias, Epir Kralı I. Neoptolemus'un en büyük kızı, Epir Kralı I. Aleksander'in kız kardeşi, Makedonya Kralı II. Filip'in dördüncü karısı ve İskender'in annesidir. İskender'in hayatında son derece etkili oldu ve İskender'in fetihleri sırasında Makedonya'nın fiili lideri olarak tanındı. Oğlunun ölümünden sonra, İskender'in oğlu IV. Aleksander adına savaştı ve Adea Eurydice'i başarıyla mağlup etti. Sonunda Cassander tarafından mağlup edildikten sonra, orduları onu idam etmeyi reddetti ve sonunda onun hayatını sona erdirmek için Olympias'ın daha önce öldürdüğü insanların aile üyelerini çağırmak zorunda kaldı. MS 1. yüzyıl biyografi yazarı Plutarhos'a göre, o, Dionysos'un şehvet düşkünü yılana tapan kültünün dindar bir üyesiydi ve onun yatağında yılanlarla yattığını öne sürer.

Kapadokya, Anadolu'da tarihi Kapadokya bölgesinde yer alan bir Helenistik dönem İran krallığıydı. Eski Ahameniş Kapadokya satraplığından gelişerek satraplığın son satrapı Ariyaratis tarafından kuruldu. Tarihi boyunca arka arkaya üç aile tarafından yönetildi; Ariyarati Hanedanı, Ariyobarzan Hanedanı ve son olarak Arkelas. Arkelas'ın MS 17'de ölmesinden sonra Roma İmparatoru Tiberyus döneminde krallık, bir Roma eyaletine çevrildi.

Peucestas Makedonya'daki Mieza kasabasının yerlisi ve Büyük İskender'in hizmetinde seçkin bir subaydı. Adı ilk olarak Hydaspes'te bir trireme komuta etmek için atananlardan biri olarak geçer. Bundan önce kişisel yiğitliği ve cesaretiyle öne çıkmış olmalıdır, çünkü İskender'in Troya'daki Athena tapınağından indirdiği kutsal kalkanı savaşta önünde taşıması için seçtiği kişiydi. Bu sıfatla Malavalar'ın başkentine yapılan saldırıda kralın yakın korumasındaydı; ve tüm yazarlar bu olayda İskender'in hayatının kurtarılmasındaki başlıca payı Peucestas'a atfetme konusunda hemfikirken diğer tüm koşullar ve ilgili kişiler konusunda farklılık gösterirler.

Büyük İskender'in savaşları, Makedonyalı III. İskender'in MÖ 336'dan MÖ 323'e kadar gerçekleştirdiği bir dizi fetihti. Bunlar, Pers Kralı III. Darius'un yönetimi altındaki Ahameniş Pers İmparatorluğu'na karşı yapılan savaşlarla başladı. İskender'in Ahameniş Perslerine karşı kazandığı zafer zincirinin ardından, yerel reislere ve savaş ağalarına karşı Yunanistan'dan Güney Asya'daki Pencap bölgesine kadar uzanan bir sefer başlattı. Öldüğü sırada, Yunanistan'ın çoğu bölgesine ve fethedilen Ahameniş İmparatorluğu'na hükmediyordu. Ancak ilk planı olan Hindistan yarımadasını bütünüyle fethetmeyi başaramadı. Askeri başarılarına rağmen İskender, Ahameniş İmparatorluğu'nun yönetimine istikrarlı bir alternatif sunamadı ve zamansız ölümü, fethettiği geniş toprakları genellikle Diadochi Savaşları olarak bilinen bir dizi iç savaşa sürükledi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.