İçeriğe atla

Kapılar Kitabı

Dördüncü saat, IV. Ramses'in Mezarı (KV2)

Kapılar Kitabı, Antik Mısır medeniyetinden günümüze ulaşmayı başarmış, yeraltı dünyasını konu edinen bir kitaptır. Kitap ilk olarak 18. Hanedan'ın son dönemlerinde (yaklaşık MÖ 1300) çalkantılı Amarna Dönemi sonrası tarihsel kayıtlara geçmiştir.

İçerik

Kapılar Kitabı, Amduat Kitabı ile benzerlikler göstermektedir. Örneğin her iki kitap da, güneş tanrısı Re'nin yeraltı dünyasına yaptığı gece seyahatinden bahseder. Amduat Kitabı'na kıyasen daha basit hazırlanmış olan Kapılar Kitabı, nispeten daha az tanrı ve demon barındırmaktadır.

Aynı Amduat Kitabı'nda olduğu gibi Kapılar Kitabı'nda da yeraltı dünyası 12 saate ayrılmıştır. Bu saatler kitaba adını veren kapılar ile birbirinden ayrılmaktadırlar. Buna göre yeraltı dünyasında seyahatini sürdüren Re'nin çeşitli engeller ile mücadele etmesi gerekmektedir. Amduat Kitabı'ndan farklı olarak Kapılar Kitabı'nda 5. Saat Osiris'in ölüler mahkemesine ayrılmıştır.

Arkeolojik buluntular

Kapılar Kitabı ilk olarak 18. Hanedan'ın son Firavunu olan Horemheb'in zengin bir biçimde süslenen mezarı KV57'de tasvir edilmiştir. 19. Hanedan'dan itibaren kral mezarı süslemelerinde kullanılan bir standart haline gelen Kapılar Kitabı, 20. Hanedan döneminde artık yavaşça önemini yitirmiştir. Bunun dışında Üçüncü Ara Dönem'e ait bazı varlıklı kişilere ait özel mezarların da Kapılar Kitabı tasvirleri ile süslendiği görülmektedir.

Ayrıca bakınız

Literatür

  • Erik Hornung: Die Unterweltsbücher der Ägypter. Artemis-Verlag, Zürich/ München 1992, ISBN 3-7608-1061-6, S. 195–308.
  • Erik Hornung: Das Buch von den Pforten des Jenseits: nach den Versionen des Neuen Reiches. 2 Bände (= Ægyptiaca Helvetica. [AH] Band 7–8). Editions de Belles-Lettres, Genf 1979/ 1984.
  • Erik Hornung: The Egyptian Book of Gates. Translated into English by Erik Hornung in collaboration with Theodor Abt. Daimon, Zürich 2014, ISBN 978-3-9523880-5-1.
  • Hans Bonnet: Pfortenbuch. In: Reallexikon der ägyptischen Religionsgeschichte. 3. unveränderte Auflage, Nikol, Berlin 2000, ISBN 3-937872-08-6.

İlgili Araştırma Makaleleri

Amon, Hermopolitan Ogdoad'ın bir üyesi olarak görünen önemli bir eski Mısır tanrısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tutankhamun</span> 18. Hanedanlığın on ikinci firavunu

Tutankhamun veya Tutankamon, Mısır tarihinin Yeni Krallığı sırasında 18. hanedanlığın sonunda, kraliyet ailesinin sonuncu lideri olan ve MÖ 1332 – MÖ 1323 yılları arasında hüküm sürmüş Mısır firavunudur. Babası, KV55 mezarında mumyalanmış olarak bulunan firavun Akhenaton'du. Annesi, DNA testi yoluyla KV35'te bulunan Genç Kadın olarak anılan ve mumyalanmış olarak bulunan babasının üvey kız kardeşidir.

<span class="mw-page-title-main">Hades</span> Antik Yunan mitolojisinde yeraltı tanrısı

Hades, Yunan mitolojisinde ölülere hükmeden yeraltı tanrısıdır. Zeus, yeryüzünün hâkimiyetini kardeşleri arasında paylaşırken Zeus'a gökyüzü, Poseidon'a denizler ve Hades'e yeraltı düşer. O artık ölüler ülkesi tanrısıdır; ancak kötü değildir. Yer altının tüm hazineleri Hades'in olduğu için Romalılar onun adını varlıklı yani, Plüton olarak değiştirmiştir. Eşi, Demeter ve Zeus'un kızı Persephone'dir. Hades ve eşi Persephone amansız, insafsız, yürekleri hiçbir yakarış, hiçbir sunu ya da kurbanla yumuşamayan korkunç tanrılar olarak bilinir. Gigantlar arasındaki karşıtı Alcyoneus'dur.

Utu, Akadca Şamaş adıyla da bilinen eski Mezopotamya Güneş tanrısıdır. Her gün dünyada olan biten her şeyi gördüğüne inanıldı ve adaletten ve gezginlerin korunmasından sorumluydu. İlahi bir yargıç olarak, yeraltı dünyasıyla ilişkilendirilebilirdi. Ek olarak, tipik olarak hava tanrısı Adad ile birlikte kehanet tanrısı olarak hizmet edebilirdi. Evrensel olarak birincil tanrılardan biri olarak kabul edilirken, özellikle Sippar ve Larsa'da saygı görüyordu.

<span class="mw-page-title-main">Alacahöyük</span> ören yeri

Alacahöyük, Çorum'un Alaca ilçesinin 15 km kuzeybatısındaki Alacahüyük köyündeki bir höyüktür. Bu höyükte dört ayrı kültür evresinden kalma 15 yerleşim ya da yapı katı saptanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Firavun</span> Antik Mısırda hükümdarlara verilen isim

Firavun Antik Mısır'da hükümdarlara verilen isim. "Büyük Ev, Saray" anlamını taşıyan kelime daha sonraları hükümdardan bahsetmek şeklini almıştır. Firavunlar aynı zamanda tanrı Horus'un yeryüzündeki simgesi ve beşinci hanedandan sonra da güneş tanrısı Ra'nın oğlu olarak da kabul ediliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Eski Krallık</span>

Eski Krallık MÖ 3. bin yıllık döneme verilen addır. Mısır ilk defa bu dönemde medeniyet gelişmişliği ve başarıları açısından devamlı zirvededir. Bu dönem "Krallık" dönemleri olarak adlandırılan üç dönemden ilkidir, bunlar Nil Vadisi'nde medeniyetin en yüksek olduğu dönemlerdir. Eski Krallık genellikle Mısır'ın Üçüncü Hanedan'dan Altıncı Hanedan'a kadar yönetildiği zaman aralığından bahseder. Ayrıca birçok mısırbilimci, Memphisli yedinci ve sekizinci hanedanları Memphis merkezi idari yapılanmasının devamı olması nedeniyle Eski Krallık içinde sayar. Eski Krallık dönemini, mısırbilimciler tarafından Birinci Ara Dönemi olarak adlandırılan ayrılık ve göreli kültürel düşüş dönemi takip eder.

<span class="mw-page-title-main">Krallar Vadisi</span>

Krallar Vadisi ya da Firavunlar Vadisi, Mısır'da bulunan MÖ 16. yüzyıldan 11. yüzyıla kadar yaklaşık 500 yıllık bir süre boyunca 18. ve 20. Hanedanlık döneminde Yeni Krallık'ın firavunları ve dönemin ileri gelenleri için inşa edilen mezarların bulunduğu vadidir. Vadi, Luksor'un batı tarafında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Nekropol</span>

Nekropol (Nekropolis), arkeolojik şehirlerde mezarlıkların ve toplu mezar yerlerinin bulunduğu bölgeye verilen isimdir. Yunanca nekros-polis ölü(ler) şehri demektir. Antik çağdaki şehirlerde mezar yerlerinin günümüz şehirlerinden farkı, günümüzde daha çok yerleşim yerlerine uzakta ve şehrin dışında olan mezarların, o dönemlerde şehirle iç içe olmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Horemheb</span> 18. Hanedanın son firavunu

Horemheb, Antik Mısır'da yaklaşık milattan önce 1319 ila 1292 yılları arasında hüküm sürmüş 18. hanedanın son firavunudur.

<span class="mw-page-title-main">Mısırbilim</span>

Mısırbilim ya da Mısıroloji, Antik Mısır ve Mısır'ın tarihi konularını inceleyen bir bilim dalıdır. Antik çağ tarihi ve arkeoloji bilimlerinin bir alt koludur. Mısırbilimi ile uğraşan kişilere Mısırbilimci ya da Mısırolog adı verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Luviler</span>

Luviler, Anadolu'da yaklaşık olarak M.Ö. 2300'e doğru ortaya çıkmış bir halktır. Benzersiz bir yerli hiyeroglif yazısı ve Mezopotamya'dan ithal edilmiş çivi yazısı ile yazılmış olan Anadolu dillerine mensup Luvice dilini konuştukları da bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Felix ve Regula</span>

Felix ve Regula Zürih şehrinin 3 koruyucu azizinden ikisi. Katolik kilisesi tarafından aziz ilan edilmişlerdir. Erken dönem Orta Çağ'ına ait bir efsaneye göre Hristiyanlara karşı zulüm uygulayan Roma imparatoru Diocletianus tarafından öldürülmüş ve şehit olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Unas Piramidi</span>

Unas Piramidi, Eski Krallık döneminin en küçük piramididir ve Sakkara'da Zoser Piramidi'nin yanında bulunur. Unas antik Mısır'ın 5. hanedanının son krallarından biriydi ve milattan önce 2380'den 2350'a kadar hüküm sürmüştü. Unas piramidi için barındırdığı Eski Mısır dili'ne ait ilk örnekler olarak kabul edilen piramit metinleri ile ünlüdür.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Krallık</span> Antik Mısır tarihinde dönem (MÖ 1550-MÖ 1077)

Yeni Krallık; Antik Mısır'da MÖ 1550 yılından MÖ 1070 yılına kadar olan süre içerisinde 18. hanedan, 19. hanedan ve 20. hanedan olmak üzere üç hanedana ev sahipliği yapmış tarihsel dönemdir.

<span class="mw-page-title-main">Horemheb'in mezarı</span> 18. Hanedanın son firavunu Horemhebin Krallar Vadisinde 1908 yılında Edward Ayrton tarafından keşfedilen mezarı.

Horemheb'in mezarı, Mısır'da Krallar Vadisi'nde bulunan KV57 numaralı bir antik kaya mezarıdır. Yapı'nın 18. Hanedan'ın son hükümdarı olan Horemheb için hazırlandığı bilinmektedir. Günümüze gayet iyi bir biçimde ulaşmayı başaran yapı, bulundurduğu süslemeler nedeniyle Krallar Vadisi'ndeki en önemli mezarlardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Güneş litanisi</span>

Güneş litanisi ya da Re'nin litanisi, Antik Mısır'da özellikle Yeni Krallık döneminde karşılaşılan dini bir metin ve bu metin ile ilişkilendirilmiş tasvirleri barındıran ruhani bir ayindir. Krallar Vadisi'nde bulunan mezarlarda sık sık dekorasyon olarak karşılaşılan güneş litanisi, iki parçadan oluşur. Metnin tamamında toplam 75 kez güneş tanrısı Re'ye yakarışlar vardır. Metnin ikinci kısmında genel olarak yine aynı tanrının 74 farklı biçimde tasvir edilişi gösterilir.

Mısır mitolojisinde, ' sarmalanmış ' anlamına gelen Mehen adı, mitolojik bir yılan-tanrı ve bir tahta oyununa atıfta bulunur.

Ankhkheperure-Merit-Neferkheperure/Waenre/Aten Neferneferuaten Onsekizinci Hanedanlık döneminde Amarna Dönemi'nin sonlarına doğru hüküm süren bir kadın firavuna atıfta bulunmak için kullanılan bir isimdir. Cinsiyeti, adında ve sıfatında bulunan kadınsı izlerle doğrulanır. Kendinden önceki firavun Smenkhare de Ankhkheperure ön adını kullandığı için Neferneferauten'e ait kalıntılarda karmaşa yaşanır. Ancak daha sonra Neferneferauten'in kartuşlarında Ankhkheperure'nin yanında Neferneferatuen'i de kullanmasıyla, kalıntılar bir önceki firavun Smenkhare'den ayırt edilmiş oldu. Meritaten ya da daha büyük olasılıkla firavun Akhenaton'un eşi Nefertiti olduğu ileri sürülür. Eğer bu kişi tek firavun olarak hüküm süren Nefertiti ise, Mısırbilimci ve arkeolog Dr. Zahi Hawass tarafından, Amarna'nın düşüşü ve başkentin geleneksel Thebes şehrine geri taşınmasıyla onun saltanatının damgasını vurduğu teorisi öne sürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Tabut metinleri</span>

Tabut metinleri, Birinci Ara Dönem'de başlayan tabutların üzerine yazılmış eski Mısır cenaze büyülerinin koleksiyonudur. Kısmen daha önceki Piramit Metinlerinden türetilmiştir, yalnızca kraliyet kullanımı için yapılmışsa da sıradan insanlardan oluşan bir hedef kitleye işaret eden, günlük arzularla ilgili önemli materyaller de içermektedir. Tabut metinleri MÖ 2100 yılına tarihlenmektedir. Bir tabutun ücretini karşılayabilen sıradan Mısırlılar bu cenaze büyülerine erişebilmekteydi. Ayrıca Firavunun artık ölümden sonraki yaşam için özel hakları yoktu.