İçeriğe atla

Kapıdağ Yarımadası

Koordinatlar: 40°27′34″N 27°51′06″E / 40.45949°K 27.85172°D / 40.45949; 27.85172
Kapıdağ Yarımadası
YerBalıkesir, Erdek
Kıyısındaki denizlerMarmara Denizi
Koordinat40°27′34″N 27°51′06″E / 40.45949°K 27.85172°D / 40.45949; 27.85172
Yüzölçümü287 km2 (111 sq mi)
En yüksek noktası808 m (2.651 ft)
KıtaAsya
Coğrafi bölgeMarmara Bölgesi
Nüfus32.477 (2017)


Kapıdağ Yarımadası, Balıkesir ilinin Erdek ilçesinin kurulu olduğu, bir kıstakla ana karaya bağlanan ve eski dönemlerde bir ada olan Marmara Denizi içindeki yarımadadır.

Tombolo

Kapıdağ yarımadası oluşum bakımından tomboloya örnektir. Alan önceden bir ada iken, dalga biriktirmesi nedeniyle yarımada olmuştur. Dalgalar ada ile kara arasına kum-çakıl gibi malzemeleri biriktirmiş, oluşan dar kıstak ile yarımada oluşmuştur. Kıstağın uzunluğu 1500 m, genişliği 1700 m'dir.[1]

Tombolo, iki kıyı okundan oluşmaktadır. Orta kısmı henüz karalaşmamış Belkıs bataklığı bulunur. Bu alana yarımadadan gelen akarsular nedeniyle tortu dolmaya devam etmektedir.[2]

Coğrafya

Yüzölçümü yaklaşık 300 kilometrekare olup kuzey ve batı bölgelerinde yüksekliği 700-800 metreyi bulan dağlar bulunur. En yüksek yeri Dedebayırı Tepesidir (808 m). Diğer yüksek tepeler ise, Büyükgamla Tepe 797 m, Çokla Tepe 718 m, Kese Tepe 783 m, Dumanlı Tepe 668 m ve Yatak Tepe 774 m'dir.[1]

Yarımadanın 17.686 hektarını ormanlar oluştur. Kara ile birleştiği kıstağın doğu yanında Bandırma Körfezi, batı yanında ise Erdek Körfezi yer alır.

Yarımada Marmara Geçiş İklimi bölgesindedir. Yıllık ortalama sıcaklık 14 °C, yıllık ortalama yağış 700,22 mm, yıllık bağıl nem ortalaması %71,34'tür.[1]

Yarımadanın önemli akarsuları şunlardır: Değirmendere, Bağlar Dere, Ceylan Dere, Pekmez Dere, Keselidağ Dere, Muğla Dere, Eğridere, Ballıpınar Dere, Kurtboğaz Dere.[1]

Tarih

Antik çağda Kapıdağ Yarımadası

Su kaynakları bakımından zengin bir bölge olup, antik çağlardan beri yerleşim vardır. Bölgede bilinen en eski yerleşim yeri Kizikos'tur.

Kapıdağ Yarımadası tarihi yerler bakımından zengin bir yerdir. Kyzikos Antik Kenti, Zeytinli Ada, Kirazlı Manastırı gibi antik, tarihî ve doğal mekanları mevcuttur.[3]

Canlı hayatı

Yarımadada 6 takıma ait 32 memeli türü belirlenmiştir. Bunlar; Böcekçiller (5), Yarasalar (9), Tavşanımsılar (1), Kemiriciler (1), Etçiller (7), Çift toynaklılar (3). Yaban kedisi ve vaşakın yarımadada nadir tür olduğu belirlenmiştir.[4]

Alanda 108 bitki türü belirlenmiştir. Çam, meşe türleri, kayın, gürgen, kestane ve zeytin yaygın olarak görülmektedir.[4]

Müdahale

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 1957 yılında kıstak kısmına gemiler için bir kanal yapmaya başlamış, fakat denizin getirdiği sedimentler ile kanal ağızları hemen dolduğundan bu kanal işinden vazgeçilmiştir. Kanalın izi hâlâ görülebilir. Kıstak günümüzde hâlâ bataklıktır.[2]

Kaynakça

  1. ^ a b c d ÖNER, Dr. Hatice Handan; AKBİN, Gıyasettin (2010). "Kapıdağ Yarımadası'nın Fitososyolojik ve Fitoekolojik Yönden İncelenmesi" (PDF). yayin.ogm.gov.tr. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2020. 
  2. ^ a b CÜREBAL, İsa; KIZILÇAOĞLU, Alaattin; SOYKAN, Yrd. Doç. Abdullah. "Belkıs Tombolosunun Jeomorfolojik Ve Uygulamalı Jeomorfolojik Özellikleri" (PDF). balikesir.edu.tr. 31 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2020. 
  3. ^ "Kapıdağ Yarımadası gezilecek yerler". kapidag.net. 26 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ a b HIZAL, Erdem (2008). "Kapıdağ Yarımadası Memeli (Mammalıa) Faunası". Bartın Orman Fakültesi Dergisi. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Marmara Denizi</span> Karadeniz ve Ege Denizi arasındaki iç deniz

Marmara Denizi ya da Klasik Antik Çağ'ında Propontis, Karadeniz'i, Ege Denizi ve Akdeniz'e bağlayan bir iç denizdir. Karadeniz'e İstanbul Boğazı, Ege Denizi'ne Çanakkale Boğazı ile bağlanır. Türkiye'nin Asya ve Avrupa kısımlarını da birbirinden ayırır. Marmara Adasında bol miktarda mermer bulunması yüzünden adaya ve denize, Yunanca mermer anlamına gelen "Marmaros" denmiştir. Denizin bir diğer eski adı da '"Propontis"'tir. Türkiye'nin en büyük şehirlerinden İstanbul ve Kocaeli bu denizin kıyısında, diğer bir büyük şehri Bursa ise hızla deniz kıyısına doğru genişlemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Myndos</span>

Myndos ya da Türkçede okunuşuyla Mindos, Antik yazarların sıkça sözünü ettiği, Mausolos'un kurmuş olduğu şehridir. Yerleşim Bodrum yarımadasının en batısına düşen, bugünkü Gümüşlük ilçesinin bulunduğu bölgede yer almıştır. Ege Denizi ile Akdeniz'in kesişme noktasında bulunan kent, MÖ 640 yılında Anadolu'nun en eski medeniyetlerinden Lelegler tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Erdek</span> Balıkesirin bir ilçesi

Erdek, Balıkesir ilinin kuzey uç bölgesinde bulunan ve Türkiye'nin önemli tatil bölgelerinden birisi olan ilçe. Marmara Bölgesi'nin, Marmara Denizi'ne doğru uzanan Kapıdağ Yarımadası'nda Erdek Körfezi'nde yer alır. Türkiye'nin ilk sayfiye yerlerinden birisidir. Türkiye'nin en önemli turizm merkezlerinden biridir. Erdek kış mevsimlerinde küçük bir ilçe nüfusuna sahip olmakla birlikte, yaz mevsimlerinde turizmin de etkisiyle nüfus bazı küçük illerin nüfusunu aşar. Tarihte çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmış olan ilçe, çeşitli açılardan Türkiye'nin önemli ilçelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Arap Yarımadası</span> Asyanın güneybatısında yer alan bir yarımada

Arap Yarımadası ya da Arabistan, Asya'nın güneybatısı ve Afrika'nın kuzeydoğusunda yer alan yarımada. Büyük bölümü çöl olan yarımada, içerdiği petrol ve doğalgaz kaynakları nedeniyle Orta Doğu'nun jeopolitik açıdan önemli bir bölgesidir. Bölgede nüfusun büyük bölümü Arap ve Müslüman kökenlidir. Ayrıca yarımada, İslam dininin ortaya çıktığı yerdir.

<span class="mw-page-title-main">Lebedos</span> Antik Yunan kenti

Lebedos, İzmir'in Seferihisar ilçesindeki antik kent. Antik çağda İyon birliğini oluşturan on iki Yunan şehir devleti (polis) arasında en az bilinenlerden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Sina Yarımadası</span> Mısırda bir yarımada

Sinâ Yarımadası, Mısır'da bir yarımada.

<span class="mw-page-title-main">Saros Körfezi</span> Türkiyede bir körfez

Ege Denizi'nin kuzey kesiminde yer alan Saros Körfezi Antik çağdaki adıyla Melas Kolpos; güneyde Gelibolu Yarımadası, kuzeyde Trakya kıyıları arasına yaklaşık 60 km kadar sokulan üçgen biçimli bir girintidir. Kuzey ve güneyde jeomorfolojik açıdan yalı yarlı ve düzenlenmiş kıyılarla çevrili olan körfezin giderek daralan doğu ucunda Kavak Deresi’nin yığdığı alüvyonlarla kaplı bataklık bir ova yer alır. Araştırmalara göre Kuzey Anadolu fay hattının uzantısı olan iki kırık arasında çökmüş bir graben alanı sayılan körfez, bazı araştırmacılara göre de gerileme ve açılma sonucunda oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Biga Yarımadası</span> Türkiye de yarımada

Biga Yarımadası, antik ismiyle Troas ya da Troad, Çanakkale Boğazı'nın ikiye böldüğü Anadolu ve Rumeli bağlantısının doğu kısmıdır. Boğazın kuzeyinde Gelibolu Yarımadası, güneyinde ise Biga Yarımadası yer alır. Bugün Çanakkale ilinin topraklarının bütünü Biga Yarımadası'nı oluşturur. Bölge adını Cumhuriyet Dönemi'nde önce bölge merkezi olan fakat günümüzde Çanakkale'nin ilçesi olan Biga'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ocaklar, Erdek</span>

Ocaklar, Balıkesir ilinin Erdek ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Hamamlı, Erdek</span>

Hamamlı, Balıkesir ilinin Erdek ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Korint Kıstağı</span> Yunanistan anakarası ve Peloponnez yarımadası arasında yer alan dar karaköprüsü

Korint veya Gördes Kıstağı, tarihî Korint şehri yakınlarında anakara Yunanistan'ı ve Peloponnez yarımadası arasında yer alan dar karaköprüsü. Kıstağın İngilizce dilindeki karşılığı olan Isthmus of Corinth adındaki "isthmus" sözcüğü Antik Yunanca'da "kıstak" anlamına gelir ve arazinin darlığını vurgu yapmak için kullanılmıştır. Kıstağın Batısında Korint Körfezi, Doğusunda ise Saronik körfezi bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Karpaz Yarımadası</span> Kuzey Kıbrısta yarımada

Karpaz Yarımadası,, Kıbrıs adasının kuzeydoğu ucundan uzanan, sivri ve uzun yarımadadır. Fiilî olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin kontrolündedir.

<span class="mw-page-title-main">Tombolo</span>

Tombolo veya Saplı Ada, kıyı dili veya resif gibi dar birikim şekilleriyle ana karaya bağlanan adalardır. Bağlandıktan sonra adanın ismi bağlı ada olur. Eğer birkaç ada resiflerle bir araya gelerek deniz seviyesinin üzerinde formlar oluşturuyorsa bu şekle tombolo kümesi denir. İki veya daha fazla tombolo, bir araya gelerek lagün adı verilen kapalı bir şekil meydana getirebilirler. Tombolo, bir çeşit kıstak olarak kabul edilir. Kelime kökeni olarak İtalyanca olan tombolo, çakıl kumsalı anlamına gelen Latin kökenli tumulus sözcüğünden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Millî Parkı</span> Türkiyede bir milli park

Dilek Yarımadası - Büyük Menderes Deltası Millî Parkı, Aydın il sınırları içinde Dilek Dağı'nın Ege Denizi'ne uzandığı son noktada yer alan millî parktır. 27.675 hektarlık bir alana sahiptir. Bu alanın 10.985 hektarı 19.05.1966 yılında Millî Park ilan edilen Dilek Yarımadasına, 16.690 hektarı 1994 yılında Millî Park ilan edilen Büyük Menderes Deltasına aittir.

<span class="mw-page-title-main">Kıstak</span> İki kara parçasını birbirine bağlayan, iki yanı suyla kaplı, dar ve ince kara parçası.

Kıstak, berzah, deniz içinde iki adet kara parçasını birbirine bağlayan dar kara parçasıdır. Yunanistan'da Mora Yarımadası'nı Yunanistan Yarımadası'nın geri kalanına bağlayan Korint Kıstağı, Kuzey ve Güney Amerika'yı bağlayan Panama Kıstağı, Mısır'ı Afrika'ya ve Asya'ya bağlayan Süveyş Kıstağı bu coğrafi oluşumlara verilebilecek örneklerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kizikos</span> Türkiyenin Balıkesir ili sınırları içinde, Kapıdağ Yarımadasının güneyinde yer alan Mysia antik kenti

Kizikos, günümüz Erdek ilçesi yakınlarında, Marmara Denizi kıyısındaki Misya antik kentidir. Aslen Marmara Denizi'nde bir ada olduğu söylenen ve eskiden anakaraya ya yapay yollarla bağlanan klasik dönemde Arctonnesus adıyla anılan bugünkü Kapıdağ Yarımadası'nın güney kıyı tarafında bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Armutlu Yarımadası</span> Türkiye de yarımada

Armutlu Yarımadası, Marmara Denizinin doğusunda, İzmit Körfezi ile Gemlik Körfezinin arasında uzanır. Yarımadanın doğu sınırı tartışmalı olsa da Yalova-Orhangazi-Gemlik yolu genel kabul görmektedir. Yarımadanın uzunluğu 32 km, en geniş yeri Kapaklı burnu ile Kalem burnu arasında 21 km'dir.

<span class="mw-page-title-main">Bozburun Yarımadası</span> Marmarista bir yarımada

Bozburun Yarımadası, Ege bölgesi, Muğla ili, Marmaris ilçe sınırlarındaki yarımadadır. Marmaris'in güney kısmında, güneybatı yönünde uzanan Datça Yarımadasının güneye uzanan parçası şeklindedir. Antik dönemde Karya Khersonesosu olarak anılan yarımada, coğrafi özelliklerinden hareketle Yunanca taşlı yarımada anlamına gelen Trakheia Khersonesos olarak da bilinmektedir. Anadolu'dan Akdeniz'e doğru sokulan üç yarımadadan biri olarak stratejik öneme sahiptir. Yarımadanın 17 km güneyinde Rodos Adası, 7,5 km batısında Sömbeki (Simi) Adası yer alır. Yarımadanın Datça Yarımadasına bağlandığı doğu kısmında Marmaris kenti bulunur.

Urla Yarımadası, İzmir ili topraklarında, Anadolu'nun ortasından, batıya doğru uzanan Ege Denizi yarımadası.

<span class="mw-page-title-main">Akama</span> kıbrısta bir yarımada

Akama, Akama yarımadası ya da Akama Yarımadası Ulusal Parkı, Kıbrıs adasının en batı ucunda 230 km² alana yayılan bir yarımada. Yarımada, adını Truva Savaşı'nın kahramanı ve Soli antik şehir krallığının kurucusu Theseus'un oğlundan almıştır.