İçeriğe atla

Kangar Birliği

Kangar Birliği, günümüzdeki Kazakistan Cumhuriyeti sınırları içerisinde Yedisu Bölgesi harici alanda kurulmuştur. Kangar ismi Orta Çağ Kazak, Özbek ve Karakalpak uluslarının parçası olan Kangly insanları için kullanılan bir isimdir.[1] Kangar Birliği'nin başkenti Ulytau Dağları'nda bulunuyordu. Üç kabilesi Kangar olarak bilinen Peçenekler, Oğuzlar, Karluklar ve Kimek-Kıpçaklar tarafından yenildikten sonra Bulgarlara saldırdı ve Doğu Avrupa'da Peçenek devletini kurdu (MS 840-990).

Kangar Birliği
659-750
Kangar Birliği
BaşkentTrans-İli Ala Dağları civarında
Resmî dil(ler)Eski Türkçe
Resmî din
Tengrizm
Tarihçe 
• Kuruluşu
659
• Dağılışı
750
Yüzölçümü
• Toplam
5000000 km2

Etimoloji

Bugün etimolojistlerin Kangar ismi ile iki çıkarımı bulunmaktadır,Kang/Kang (Qang/Qang) Türkler için Baba,ilk ata ve , insan,adamlar anlamlarında Kanger'den geldiği düşünülmektedir. Bir diğer çıkarım ise Eski Türkçede Kangli sözcüğüdür,bu sözcüğün anlamı eski Türkçede Vagon,araçtır ve Kangly kabilesinin adı ile eşseslidir

Bağımsızlık

Çinliler Yedisu Bölgesini ele geçirdikten sonra,Kangar Kağanlığı bağımsız hale gelir .Sonrasında Güney Kazakistan ve Siri Derya topraklarında Çinlileri püskürtmeyi başarmışlardır.Siri Derya bölgesine özerklik vermişlerdir.Oğuz Türkleri Güney Kazakistan'da, Kimek Türkler İrtiş Nehrinde,Kumanlar Mugodyarda ve Kıpçaklar Kuzey Kazakistanda Kangarların boyunduruğu altına gimişlerdir.

7.Yüzyılın sonlarında Siri Derya şehirleri isyan edip Soğdiana halkları ile ittifak oluşturdurlar. İsyan başarılı oldu, ama Müslüman Arap orduları Soğdianaya güneyden saldırdılar. İsyanın etkisi azaldı ve Kangarlar Siri Derya şehirleri üzerinde kurdukları özerkliğe devam ettiler.

Birliğin çöküşü

8.Yüzyılın başlarında Oğuz Konfederasyonu ve Taşkent şehri Kangar'dan ayrıldı.Araplar ise Sığnaks, Hucend ve Yaş gibi Kangar şehirlerine baskınlarına devam ettiler.Araplar Sogdiana'yı ele geçirdikten sonra Siri Derya şehirlerine kadar tüm Kangar şehirlerine saldırdılar. Araplar Güney Kazakistan'ı ele geçirdiler bundan sonra Oğuzlar Siri Derya'ya kadar tüm Kangar şehirlerini ele geçirdiler. Oğuzlar Kimak Kağanlığı ile ittifak antlaşması imzaladı. Ağır saldırılar ve işgallere dayanamayan Kangar Birliği dağıldı. Kargarlar'ın Batı kolu, Peçeneklerin kontrolü altına girdi. Topraklarını geri alan Hazar Kağanlığı Doğu Avrupa'da Kangar Halefi bir devlet kurdu. Ve birlik dağılarak Hazar Kağanlığına bağlı küçük bir devlet halini aldı.[2][3][4][5][6][7][8]

Kaynakça

  1. ^ "Tolstoi V.P. Origin of the Karakalpak people//KSIE, Moscow, 1947. p.75". 8 Ağustos 2018 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi. 
  2. ^ Marshall Cavendish Corporation (2006). Peoples of Western Asia. p. 364.
  3. ^ Bosworth, Clifford Edmund (2007). Historic Cities of the Islamic World. p. 280.
  4. ^ Borrero, Mauricio (2009). Russia: A Reference Guide from the Renaissance to the Present. p. 162.
  5. ^ Tolstoi V.P. Origin of the Karakalpak people//KSIE, Moscow, 1947. p.75
  6. ^ M.Zakiev, Origin of Türks and Tatars, p.361, Moscow, "Insan", 2002, ISBN 5-85840-317-4
  7. ^ P.Golubovsky, Pechenegs, Torks, and Polovetses before Tatar invasion, SPb, 1884. p.55, in L.Gumilev, Ancient Türks, Ch.20 (In Russian)
  8. ^ Constantine Porphyrogenitus, De Administrando Imperio

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Selçuklu Hanedanı</span> Oğuz Türklerinin Kınık boyuna bağlı bir Türk hanedanı

Selçuklu Hanedanı, Orta Asya kökenli Oğuz Türklerinin bir kolu olan Kınık boyuna mensup bir aile. Dukak'ın soyundan gelen ve Selçuk'un kurduğu Büyük Selçuklu İmparatorluğu ile bir hanedan halini alan Selçuklular 11. ve 14. yüzyıllar arasında Orta Asya'nın bir bölümünü, Anadolu'yu ve Orta Doğu'yu yönetti.

<span class="mw-page-title-main">Peçenekler</span> Batı Sibirya kökenli Türkî göçebe etno grup

Peçenekler veya Beçenekler, Göktürk Devleti'nin yıkılmasıyla birlikte ana yurtları olan Batı Sibirya'dan ayrılarak geldikleri Volga ve Ural Nehri arasındaki bölgeyi merkez edip oradan da Kuzey Kafkasya, Karadeniz, Doğu Avrupa ve Balkanlar'a akınlar düzenleyen göçebe Türk halkı.

<span class="mw-page-title-main">Oğuzlar</span> Farklı Türk boylarının birleşerek oluşturduğu Türk toplumu

Oğuzlar Türk dillerinin Oğuz kolunu konuşan bir batı Türk halkıydı. 8. yüzyılda Orta Asya'da Oğuz Yabgu Devleti adında bir konfederasyon kurdular. Oğuz ismi, "kabile" anlamına gelen yaygın bir Türkçe kelimedir. Oğuz isminin kaynağı en güvenilir görüşe göre Türkçe 'ok' isminin Z harfiyle çoğulu olan 'okuz' isminden türediği tezidir. Bizans kaynakları Oğuzlara Uzlar der.

<span class="mw-page-title-main">Kıpçaklar</span> 11.-14. yüzyıllarda Doğu Avrupa, Balkanlar, Batı ve Doğu Anadolu, Kafkasya ve Orta Asyada yaşamış bir Türk halkı

Kıpçaklar veya Kumanlar, eski Türk halklarından biridir. Dilleri Kıpçakça olup üç kol halinde gelişim göstermiş ve daha sonra da Kıpçak dillerine kaynaklık etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Karluklar</span> Orta Asyada göçebe Türk boylarının bir federasyonu

Karluklar, 766-1215 yılları arasında, Orta Asya'da varlığını sürdüren Türk boylarıdır. "Karluk" adı Arap kaynaklarında "حارلوق Harluk", Farsça eserlerde "حاللوه Halluh", Çin yıllıklarında ise "Géluólù" biçimlerinde kullanılmıştır. Kadim Türk çağlarında Karluklara "Üç Oğuz" yani "Üçboy" da denilmiştir. Türkçe anlamı "karlık" olan Karlukların Türk soyundan geldiği ve bir Gök-Türk boyu olduğu Çin kaynağında (T'ang-shu) belirtilmiş ve oturduğu saha olarak Altaylar'ın batısındaki Kara-İrtiş ve Tarbagatay havalisi gösterilmiştir. Karluklar burada üç kabileden kurulu bir birlik halinde bulunuyorlardı. Daha İstemi zamanında Türk hakimiyetinin Hazar'ın kuzeyi ve Maveraünnehir'e doğru genişlemesinde şüphesiz büyük rolleri vardır. 630-680 yılları arasında, diğer Türk boyları gibi kendi başlarına buyruk olarak zaman zaman Çin'e karşı geldikleri görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Oğuz Yabguluğu</span> Türkmen ve Oğuz boylarının atası olan Türk devleti

Oğuz Yabguluğu veya Oğuz Yabgu Devleti, Kiev Knezliği tarafından yenilgiye uğratılan Hazar Kağanlığı'nın gücünü kaybetmesiyle Hazarlar'a bağlı olarak Hazar denizi ile Aral gölü arasında ve civarında yaşayan Tengrici Oğuzlar, 950 yıllarında Hazarlar'dan kopuk bağımsız dönem yaşamaya başlamışlardır. Oğuz Yabguluğu 1055 yılına kadar sürmüş ve daha sonra da Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun bir parçası haline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Türk tarihi</span> Türk topluluklarının ortak tarihi

Türk tarihi, günümüzdeki Türk halklarının ve yabancı halkların arasında Türk dilini konuşmuş olan Türk topluluklarının ortak tarihidir. Göktürklerden önce var olmuş Türk dili konuşan topluluklar bazı tarihçiler tarafından, Türk tâbiri yerine Ön Türk tabiri ile anılırdı.

<span class="mw-page-title-main">Kimekler</span>

Kimekler,, Kimeklerin eski tarihi "İyanmo" kavimi ile alakalıdır. Bu kavimin adı Çin kaynaklarında, VII. yüzyıl Batı Türk yurdunda vuku bulan olaylarla ilgili olarak geçer. Sinologlar İyanmo kavminin Yemek ya da İmek kavimi olduğunu sanmaktadırlar. Birçok araştırmacının da dediği gibi kelimenin ses değişikliği Kimek olabilir. Araştırmacıların Kimek ve Kıpçakların tamamen aynı kavim olduğu hakkındaki fikirleri yanlıştır. Çünkü Orta Çağ yazılı kaynaklara bakarak bunların köken akraba ama ayrı ayrı kavim olduklarını kabul etmeliyiz. İyanmo, topluluğu kuzey-batı Moğolistan'ın Kobdo bölgesinde VII. yüzyılda yaşamıştır. Onların doğusunda Oğuzlar, güneyinde Türkeşler ile Karluklar yaşamakta idi. VII. yüzyılın ortalarında İymekler (Kimekler) kuzey Altay dağlarına ve İrtiş ırmağı civarına doğru göç etmişlerdir. Bu kavimin güçlenmesi 656 senesinde Batı Göktürk devletinin yıkılışından sonradır. Asıl bu zaman Kimek kavim birliğinin esası oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Arap Ayaklanması</span> Arapların, 1916-1918 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu egemenliğine karşı başlattığı ayaklanma olayı

Arap Ayaklanması, Arap İsyanı veya Arap İhaneti, I. Dünya Savaşı sırasında Haziran 1916 tarihinde Yemen'de Aden, Suriye'de Halep'i kapsayan bağımsız ve birleşik bir Arap devleti kurmak amacıyla Şerif Hüseyin bin Ali tarafından başlatılan silahlı isyandır.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızlar</span> Orta Asyada yaşayan bir Türk halkı

Kırgızlar, çoğunluğu Kırgızistan'da yaşayan Türk halkı. Türklerin bilinen en eski yazılı belgeleri olan Yenisey ve Orhon Yazıtları'nda Kırgızlar, tarihleri çok eskiye dayanan Türk kavimleri arasında zikredilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Seyhun</span> Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Kazakistandan geçen bir akarsu

Seyhun veya Siriderya, Orta Asya'da bir nehirdir. Ceyhun nehri ile birlikte tarihi Maveraünnehir bölgesini oluştururlar.

Kazakistan tarihi günümüzdeki Kazakistan'ın sınırları içinde kalan bölgelerin tarih öncesi zamanlardan günümüze kadar süregelen tarihidir.

<span class="mw-page-title-main">Yağma</span> Orta Çağda yaşamış bir Türk boyu

Yağma, Orta Çağ'daki bir Türk boyudur, bu boy günümüz Uygurlar'ın ve Özbekler'in atalarıdır. Bu boy bir kolu olan ve Üç Oğuzlar denilen birlik, Yağma, Karluk ve Çiğil boylarından oluşmuştur. 7. yüzyıldan itibaren Karahanlılar dönemi boyunca Yağma boyu Müslüman Araplar ve Çinliler tarafından kuvvetli ve kudretli siyasi varlıklar olarak Tarım Havzası, Cungarya havzası ve Yedinehir (Yedisu) bölgesinde göze çarpmışlardır.

Yabaku, oldukça gizemli ve on tanınmış seçkin Türk boylarından biridir. Kâşgarlı Mahmud, Divân-ı Lügati't-Türk'te;

Kanglılar veya Kao-ch'e'lar, Türk tarihinin ve coğrafyasının önemli bir bölümünde rol oynamış Türk boylarından birisi olmakla birlikte, 12. yüzyıl öncesi tarihleri ve kökenleri, kaynakların bilgi vermeyişine bağlı olarak karanlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Kıpçakları</span>

Gürcistan Kıpçakları ya da Gürcistan'daki Kıpçaklar, Kıpçaklar, Orta Asya'dan Batı Avrupa'ya uzanan geniş bir bölgede yaşayan eski bir Türk göçer halkıdır. Gürcistan da dahil olmak üzere bölgedeki birçok ulusun tarihinde önemli bir rol oynamışlardır. Gürcistan kralları 12. ve 13. yüzyıllarda Kafkasya'daki güçlerinin zirvesindeyken binlerce Kıpçak paralı asker topladılar ve hizmetlerini komşu Müslüman devletlere karşı başarıyla kullandılar. Bu kavim, Gürcü kaynaklarında çoğunlukla Kıpçak olarak geçmekle birlikte, nadiren Koman adıyla da anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Berendiler</span>

Berendiler, İlk Rus yıllıklarında adlarına rastlanan, 11-13. yüzyıllarda, Karadenizin kuzeyinde Kiev Knezliğinin güneyindeki bozkırlarda yaşamış olan Karakalpaklılar boy birliğinden (konfederasyonundan) yarı-göçebe bir Türk halkıdır. Oğuzlardan olduğu düşünülüyor.

<span class="mw-page-title-main">Bayırkular</span> soyadı

Bayırkular, Orta Asya'da yaşamış tarihi bir bozkır-orman Türk halkı.

<span class="mw-page-title-main">Türk göçleri</span>

Türk göçleri, Türk boylarının ve Türk dillerinin 6. ve 11. yüzyıllar arasında Avrasya'daki yayılma sürecini ifade etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kimek-Kıpçak Konfederasyonu</span>

Kimek-Kıpçak Konfederasyonu, Obi ve İrtiş nehirleri arasındaki bölgede Kimek ve Kıpçakların oluşturduğu bir Orta Çağ Türk devletidir. 9. yüzyılın sonlarından 13. yüzyılın başlarındaki Moğol istilasına dek hüküm sürmüştür.