Kangal
| Kangal | |
|---|---|
 | |
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Sivas |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Sinan Aşcı[1] |
| • Belediye başkanı | Mehmet Öztürk (Adalet ve Kalkınma Partisi) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 3342 km² |
| Rakım | 1540 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 21.669 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 58900 |
| İl alan kodu | 346 |
| İl plaka kodu | 58 |
Kangal, Sivas ilinin bir ilçesidir. Kuzeyde Sivas'ın Merkez, Hafik, Zara, Ulaş ilçeleri, güneyde Gürün ile Malatya'nın Kuluncak ve Hekimhan ilçeleri, doğuda Divriği, batıda Altınyayla ve Kayseri'nin Pınarbaşı ilçeleriyle sınırdır.
Tarihi
Eski devirlerdeki ismi Arangas ya da Aranga'dır. Kangal, ilk çağlardan beri yerleşimin varolduğu bir bölgedir. Karaseki'de, Akçakale Köyü'nde, “Hitit Şehri” kalıntıları ve iskânları tespit edilmiştir. İlk çağlara ait birçok bulgu, çeşitli müzelerde sergilenmektedir: Havuz Beldesi, Karaseki bölgesinde bulunan, Geç Hitit Dönemi'ne ait “Kapı Aslanı” heykeli Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde; Yarhisar Höyüğü'nde bulunan, yine Hitit Dönemi'ne ait, üzeri hiyeroglif yazılı altın mühür yüzük, Sivas Müzeler Müdürlüğü'nde sergilenmektedir.
Osmanlı döneminde kayıtlarda Yeni-il olarak geçmektedir. Yeni-il mali bakımdan padişah III. Murat'ın validesi Nur Banu Sultan'ın İstanbul Üsküdar'da yaptırdığı caminin evkafına bağlanmıştır. Bu nedenle de bu bölgeye yerleştirilen Türkmen gruplarına Yeni-il Türkmeni veya Üsküdar Türkmenleri denilmektedir.
1071 Malazgirt Savaşı'ndan sonra Türk hakimiyetine giren Kangal, Selçuklu Devleti ve Danişmend Devleti egemenliklerini görmüştür. 1413'te I. Bayezid devrinde Osmanlı hakimiyetine girmiştir.
Kangal, 1302 tarihli Sivas Salnamesi'nde “kaza” olarak geçer. 1902'de ilçe olmuştur; ilk kaymakam olarak eski Sivas valilerinden Ahmet Muammer Bey atanmıştır.
Millî Mücadele Dönemi'nde, bazı kaynaklarda geçen adı ile “Ulviye Kadın Cemiyeti”nin bir şubesi de Kangal'da açılmıştır. Sivas Kongresi sırasında çıkarılan, Millî Mücadele'nin ilk resmî yayını “İrâde-i Milliye Gazetesi"nde yayınlanan bir nizamnâme ile kurulan ve Anadolu'nun birçok kentinde faaliyet gösteren “Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyetleri”nin ilk şubelerinden biri Kangal'da açılmış, Millî Mücadele'ye cephe gerisinde çok önemli hizmetlerde bulunmuştur.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[2] | 33.255 | 1.671 | 31.584 |
| 1935[3] | 43.753 | 1.987 | 41.766 |
| 1940[4] | 45.346 | 2.221 | 43.125 |
| 1945[5] | 45.699 | 2.107 | 43.592 |
| 1950[6] | 49.785 | 2.525 | 47.260 |
| 1955[7] | 48.423 | 2.957 | 45.466 |
| 1960[8] | 52.663 | 3.607 | 49.056 |
| 1965[9] | 56.598 | 4.412 | 52.186 |
| 1970[10] | 57.187 | 5.272 | 51.915 |
| 1975[11] | 57.748 | 5.937 | 51.811 |
| 1980[12] | 54.498 | 6.577 | 47.921 |
| 1985[13] | 54.183 | 9.812 | 44.371 |
| 1990[14] | 48.068 | 12.276 | 35.792 |
| 2000[15] | 37.049 | 12.099 | 24.950 |
| 2007[16] | 27.887 | 10.989 | 16.898 |
| 2008[17] | 27.251 | 10.522 | 16.729 |
| 2009[18] | 25.907 | 10.391 | 15.516 |
| 2010[19] | 24.867 | 10.322 | 14.545 |
| 2011[20] | 24.406 | 10.361 | 14.045 |
| 2012[21] | 23.911 | 10.379 | 13.532 |
| 2013[22] | 23.089 | 9.868 | 13.221 |
| 2014[23] | 22.768 | 9.755 | 13.013 |
| 2015[24] | 21.975 | 9.840 | 12.135 |
| 2016[24] | 21.484 | 9.749 | 11.735 |
| 2017[24] | 20.864 | 9.663 | 11.201 |
| 2018[24] | 21.669 | 9.410 | 12.259 |
| 2019[24] | 21.272 | 9.302 | 11.970 |
| 2020[24] | 20.760 | 9.279 | 11.481 |
Nüfusu 12.000 ile 14.000 arasında değişen ilçe sürekli göç vermekte, ilçenin nüfusu giderek azalmaktadır. Önceki yıllar, İstanbul başta olmak üzere büyük illere göç veren ilçe, son yıllarda Sivas merkezine de göç vermektedir.
Ayrıca ilçede 1996 yılında öğretime başlayan birde yüksek okul(Kangal Meslek Yüksek Okulu)bulunmaktadır. Yüksek okulda; Teknik programlar bölümüne bağlı "Makina-Elektrik-Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama", İktisadi ve İdari Programlar bölümüne bağlı "İşletme-Muhasebe" bölümleri bulunmaktadır.
Yüksek okul, Kangal ilçe merkezinde bulunmaktadır. Yüksekokul kampüsü içerisinde 3 katlı okul binası, öğrenci yurdu, yemekhane, çamaşırhane, atölye ve laboratuvar binaları bulunmaktadır. Kampüs içerisinde, kapalı ve açık basket, voleybol, futbol sahaları ile masa tenisi salonu bulunmaktadır. Yüksekokul binasında; 10 adet derslik, 1 bilgisayar laboratuvarı, 1 elektrik ölçme laboratuvarı, 1 görsel derslik ve kantin bulunmaktadır.
Fauna
Balıklı Çermik
Balıklı Kaplıca adıyla da bilinir. Kangal ilçe merkezine 13 km. uzaklıkta olup Türkiye'deki hatta Dünya'daki termal kaplıcalar içerisinde oldukça ender rastlanan bir özelliğe sahiptir. Suyun içerisinde balıklar ve az da olsa su yılanları yaşamaktadır. Bu nedenle Sivas yöresinde "Yılanlı Çermik" olarak da adlandırılır.[25] Suyun sıcaklığı 36 - 37 derece C, havuzların toplam debisi, 130 lt/sn dir. Kaplıca cilt hastalıklarının özellikle de Sedef Hastalığı (psoriasis) tedavisinde alternatif metot olarak kulanılmaktadır.
Efsaneler
Kangal yöresinde anlatılan iki efsaneye göre geçmişte sazlık olan bölgeye çobanın birisi uyuz olan koyun ve keçilerini tesadüfen suyun içine sokunca iyileştiklerini görür ve burayı temizleyerek küçük bir havuz haline getirir.[26]
Başka bir rivayete göre ise Kangal'da yaşayan bir ağanın çok güzel bir kızı vardır, ancak bir süre sonra yüzünden çıbanlar çıkarak yayılır ve güzelliği bozulur. Kimse kendisini görmesin diye insanlardan uzakta bir yerde yaşamaya başlar. Bir gün yanından geçtiği bir dereden ses işitir ve kulak verir. Ses kendisini suya çağırmaktadır. Burada yıkanınca şifa bulur.[27]
Yöre ahalisi yeri tespit edilememiş bir yatır mezarının kaplıcanın yakınlarında olduğuna inanmaktadır ve kimi zamanlar çermiğe doğru dönerek dua eden bir ermişin görüldüğü söylenmektedir.
Kalkım Deresi
Kalkım köyü yakınlarındaki Kalkım Deresi boyunca uzanan fay hattından alüvyon içerisinde su çıkış noktalarında iki adet doğal havuz oluşmuştur. Kangal Balıklı Kaplıca'da bulunan balıklarla aynı türden olan balıklar yaşamaktadır. Aynı şekilde suyunun Kangal Balıklı Kaplıca suyu ile benzerlikler taşıdığı ve sedef hastalığına iyi geldiği ifade edilmektedir. Herhangi bir tesis inşa edilmemiştir.[28]
Dış bağlantılar
- Kangal Kaymakamlığı 13 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- SİVAS TESCİLLİ TABİAT VARLIKLARI, Kangal ilçesi Kaklım Köyü Balıklı Kaplıca 17 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sivas İli Yüzey Araştırmaları, Merkez ve İlçeler[] (Höyükler ve Tarihi Yerleşim Alanları, 1992 - 1993 - 1994 - 1995, İndirilebilir PDF)
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2015.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Kangal Nüfusu - Sivas". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Sivas Kangal Nüfusu". nufusune.com.
- ^ Kangal Balıklı Kaplıca 29 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sivas Valiliği - Resmi Web Sitesi, Erişim Tarihi: 07 Nisan 2022
- ^ Sivas Efsaneleri, Kutlu Özen, 2001, Dilek Matbaası (Sayfa: 151)
- ^ Sivas Efsaneleri, Kutlu Özen, 2001, Dilek Matbaası (Sayfa: 152)
- ^ SİVAS İLİ TURİZM POTANSİYELİ VE TURİZM ALANI YATIRIM ÖNERİLERİ, Kadir PÜRLÜ (İl Kültür ve Turizm Müdürü), Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, 2013
