İçeriğe atla

Kanem İmparatorluğu

Kanem İmparatorluğu
y. 700-1380
Kanem İmparatorluğu bayrağı
Bayrak
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
1200 yılında Kanem İmparatorluğu
1200 yılında Kanem İmparatorluğu
BaşkentNjimi
Yaygın dil(ler)Kanurice
Resmî din
Animizm, daha sonra Sünnilik
HükûmetMonarşi
Kral 
• y. 700
Sef
• 1085-1097
Hummay
• 1085-1097
I. Dunama
• 1382-1387
I. Ömer
Tarihî dönemOrta Çağ
• Kuruluşu
y. 700
1380
Yüzölçümü
777.000 km2
Ardıllar
Kanem-Bornu İmparatorluğu

Kanem İmparatorluğu, 8. ve 14. yüzyıllarda günümüz Çad, Libya ve Nijerya'da varlığını sürdüren bir devletti.[1] İmparatorluk en güçlü döneminde Çad'ın çoğunu, Libya'nın güneyi, Nijer'in doğusu, Nijerya'nın kuzeydoğusu ile Kamerun'un kuzeyini kapsamaktaydı.

Kaynakça

  1. ^ "Kanem-Bornu". Encyclopædia Britannica. 22 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2018. 

Konuyla ilgili yayınlar

  • Barkindo, Bawuro, "The early states of the Central Sudan: Kanem, Borno and some of their neighbours to c. 1500 A.D.", in: J. Ajayi und M. Crowder (Hg.), History of West Africa, Bd. I, 3. Ausg. Harlow 1985, 225-254.
  • Lange, Dierk, Ancient Kingdoms of West Africa: Africa-Centred and Canaanite-Israelite Perspectives, Dettelbach 2004. (the book suggests a pre-Christian origin of Kanem in connection with the Phoenician expansion)
  • Urvoy, Yves, L'empire du Bornou, Paris 1949.
  • Lange, Dierk, "Immigration of the Chadic-speaking Sao towards 600 BCE" 8 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Borno Museum Society Newsletter, 72-75 (2008), 84-106.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nijerya</span> Batı Afrikada bulunan bir ülke

Nijerya ya da resmî adı ile Nijerya Federal Cumhuriyeti, Afrika kıtasının batısında yer alan ülkedir. Ülkenin sınır komşularını Nijer, Çad, Kamerun ve Benin oluştururken, ülkenin güneyinde Gine Körfezi içerisinde yer alan Benin Körfezi yer almaktadır. Ülkenin başkenti Abuja'dır.

<span class="mw-page-title-main">Libya</span> Akdeniz kıyısında yer alan bir Kuzey Afrika ülkesi

Libya, resmi adıyla Libya Devleti, Akdeniz kıyısında, doğuda Mısır, batıda Cezayir ve Tunus, güneyde Nijer ve Çad, güneydoğuda Sudan ile komşu olan bir Mağrip ve Kuzey Afrika ülkesidir. Ülke Trablusgarp Bölgesi, Fizan ve Sirenayka olmak üzere üç tarihi bölgeden oluşur. Yaklaşık 1,8 milyon kilometrekarelik yüz ölçümüyle Afrika'nın dördüncü, dünyanın 16. büyük ülkesidir. En fazla kanıtlanmış petrol rezervine sahip 10. ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Trablus ülkenin batısında yer alır ve yedi milyon Libyalının üç milyondan fazlası bu şehirde yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Afrika</span> kıta

Afrika, yüzölçümü ve nüfus yoğunluğu açısından dünyanın en büyük ikinci kıtasıdır. Kendisine bitişik kabul edilen adalar ile birlikte 30,8 milyon km²'lik alanı ile dünya yüzölçümünün %6'sını ve dünya üzerindeki toprakların %24,4'ünü kapsar. 1 milyar kişilik nüfusuyla dünya nüfusunun %15'ini barındırır. Afrika, kuzeyde Akdeniz, güneyde Hint Okyanusu, batıda Atlas Okyanusu, doğuda Sina Yarımadası, Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı ile çevrelenmiştir. Madagaskar'ı ve çeşitli takımadaları bünyesinde barındırır. Kıtada 54 adet diplomatik olarak tanınmış bağımsız devlet, dokuz bölge ve 3 adet de sınırlı tanınmış devlet bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Çad</span> Orta Afrika ülkesi

Çad, resmi adıyla Çad Cumhuriyeti, Kuzey-Orta Afrika'da denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Kuzeyde Libya, doğuda Sudan, güneyde Orta Afrika Cumhuriyeti, güneybatıda Kamerun ve Nijerya, batıda ise Nijer ile komşudur.

Herero ve Namaka Soykırımı ya da Namibya Soykırımı, Afrika Talanı sırasında Alman Güneybatı Afrikası'nda 1904-1907 yıllarında Alman İmparatorluğu tarafından yerli Bantu halklarından Hererolara ve Hotanto halklarından Namalara karşı yapılan soykırım.

<span class="mw-page-title-main">Hausaca</span>

Hausa veya Hevsa, çoğunlukla Nijer ve Nijerya'da kullanılan bir Afroasya dilidir. Çad dilleri grubuna bağlı Hausaca ayrıca Sudan, Kamerun, Gana, Çad gibi ülkelerde de konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Nijerya İç Savaşı</span>

Nijerya İç Savaşı, diğer adıyla Biafra Savaşı, 6 Temmuz 1967-13 Ocak 1970 tarihleri arasında süren savaş. Nijerya'nın güneydoğu illerinin Biafra Cumhuriyeti adı altında ülkede ayrılmak istemesi sebebiyle çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Boko Haram</span> terör örgütü

Boko Haram, tam ismiyle Cemaat-i ehl-i sünneti't davet'ü-l ve'l-cihad, 2002 yılında Nijerya'nın Borno eyaletinde Muhammed Yusuf tarafından kurulan şeriat yanlısı radikal İslamcı silahlı örgüt. Örgüt, özellikle şeriat hükümlerinin geçerli olduğu Nijerya'nın kuzey kesiminde daha etkili konumdadır. Boko Haram örgütü binlerce insanı öldürme, kent ve kiliseleri yakma, göçlere sebep olma, genç kızları dini gerekçelerle kaçırıp satma gibi pek çok eylemle gündeme gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Libya Sosyalist Halk Cemahiriyesi</span> Libya tarihi (1977-2011)

2 Mart 1977'de Genel Halk Kongresi (GHK), Kaddafi'nin emriyle "Halk Otoritesinin Kuruluş Bildirgesi"ni kabul etti ve Libya Arap Sosyalist Halk Cemahiriyesi ilan etti. Kaddafi devletinin resmi siyaset felsefesinde "cemahiriye" sistemi ülkeye özgüydü, ancak Kaddafi'nin tüm Üçüncü Dünya'ya uygulanması için önerdiği Üçüncü Uluslararası Teorinin gerçekleşmiş hali olarak sunuldu. GHK ayrıca feshedilmiş Devrimci Komuta Konseyinin geri kalan üyelerinden oluşan ve Kaddafi'nin genel sekreter olduğu GHK Genel Sekreterliğini oluşturdu ve Bakanlar Kurulunun yerini alan Genel Halk Komitesini atadı. Komite üyeleri artık bakan değil, sekreter olarak adlandırıldılar.

Maiduguri, Nijerya'nın Borno Eyaleti'nin en büyük şehri ve başkentidir. Popüler ismi "Barış Evi" dir. Şehir Çad Gölü çevresindeki alanlarda Firki bataklığı içinde kaybolan mevsimsel Ngadda Nehri üzerinde yer alır. Maiduguri, İngilizler tarafından bir askeri karakol olarak 1907 yılında kurulmuştur. O zamandan beri hızla büyüyen şehir 2007 yılı itibarı ile 1.000.000'u aşan nüfusa sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan Libyası</span> 1934-1947 yılları arasında İtalyanın Kuzey Afrikadaki toprağı

İtalyan Libyası, İtalya Krallığı'nın Kuzey Afrika'daki bir kolonisi. Trablusgarp Savaşı'ndan sonra Libya'nın kontrolü Osmanlı İmparatorluğu'ndan İtalya'ya geçti.

<span class="mw-page-title-main">Alman sömürge imparatorluğu</span> Alman İmparatorluğunun yurt dışındaki kolonilerini, bağımlılıklarını ve topraklarını kapsamaktaydı

Alman Sömürge İmparatorluğu, Alman İmparatorluğu'nun yurt dışındaki kolonilerini, bağımlılıklarını ve topraklarını kapsamaktaydı. Alman devletleri tarafından kısa ömürlü sömürgeleştirme girişimleri önceki yüzyıllarda meydana gelmişti, ancak önemli sömürge çabaları ancak 1884'te Afrika Talanı ile başladı. Afrika'nın sömürgeleştirilmemiş kalan bölgelerinin çoğunu üzerinde hak iddia eden Almanya, Britanya ve Fransız imparatorluklarından sonra o dönemin üçüncü en büyük sömürge imparatorluğunu kurdu. Alman Sömürge İmparatorluğu; bugünkü Burundi, Ruanda, Tanzanya, Namibya, Kamerun, Gabon, Kongo, Orta Afrika Cumhuriyeti, Çad, Nijerya, Togo, Gana, Yeni Gine ve diğer birçok Batı Pasifik/Mikronezya adası dahil birkaç Afrika-Pasifik ülkelerinin bir bölümünü kapsıyordu.
Almanya, 1914'te tüm kolonilerinin İtilaf Devletleri tarafından savaşın ilk haftalarında işgal edildiği Birinci Dünya Savaşı başladığında sömürge imparatorluğunun kontrolünü kaybetti. Ancak, birkaç sömürge askeri birimi uzak bölgelerde bir süre daha direnmeye devam etti: Alman Güneybatı Afrikası 1915'te, Kamerun 1916'da ve Alman Doğu Afrikası 1918'de teslim oldu.
I. Dünya Savaşı'ndan sonra yapılan Versay Antlaşması ile Almanya tüm kolonilerini kaybetmiştir. Alman sömürge imparatorluğu 1919'da varlığını sona erdirdi. Kaybedilen sömürgeleri geri kazanma planları, İkinci Dünya Savaşı boyunca devam etti ve çoğu zaman bunun Üçüncü Reich'ın bir hedefi olduğundan şüphelendi.

<span class="mw-page-title-main">Alman Kamerunu</span> 1884-1916 yılları arasında Alman İmparatorluğunun sömürgesi idi

Alman Kamerunu, 1884-1916 yılları arasında Alman İmparatorluğu'nun sömürgesi idi. Alman Kamerunu günümüz Kamerun Cumhuriyeti topraklarının yanı sıra Gabon ve Kongo'nun kuzey bölümleri, Orta Afrika Cumhuriyeti'nin batı kısımları, Çad'ın güneybatı kesimleri ve Nijerya'nın doğusunu da kapsamaktaydı. İdari merkezi önce Duala olup 1910'da Buea'ya taşınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Toyota Savaşı</span> Libya-Çad savaşı

Toyota Savaşı, 1987 yılında Kuzey Çad'da ve Libya-Çad sınırında gerçekleşen Çad-Libya Savaşı'nın son aşaması olan savaştır. Adını Çad birliklerinin Libya güçlerine karşı savaşta hareket kabiliyetini sağlamak amacıyla öncelikli olarak kullanılan Hilux ve Land Cruiser olmak üzere Toyota marka kamyonetlerden almaktadır. Savaş, Libya için ağır bir yenilgi ile sonuçlandı, Amerikan kaynaklarına göre ordunun onda birini kaybetti, 7,500 asker öldü ve 1.5 milyar dolar değerinde askerî teçhizat imha edildi ya da ele geçirildi. Çad kayıpları ise yaklaşık 1.000'dir. Libyalı general Halife Hafter ise savaş sonunda Çad kuvvetlerine esir düştü.

<span class="mw-page-title-main">Libya Kara Kuvvetleri</span>

Libya Kara Kuvvetleri, Aralık 2015'ten bu yana Trablus'taki uluslararası kabul görmüş Ulusal Mutabakat Hükûmeti'ne (GNA) bağlı olarak görev yapan Libya Silahlı Kuvvetleri'nin kara savaş kuvvetidir. 2011'de iç savaşta ülkedeki istikrarsızlık ve 2014'te yeni bir ihtilafın ortaya çıkması nedeniyle, oldukça bölünmüş durumdadır. Ulusal Mutabakat Hükûmeti'ne bağlı güçler, IŞİD gibi grupların yanı sıra Libya'daki diğer çeşitli hiziplere karşı savaşmaktadır. Gerçekten ulusal bir kara kuvvetleri oluşturmak için bazı çabalar sarf edildiyse, ancak Trablus hükûmetinin emrindeki kuvvetlerin çoğu, Trablus Koruma Gücü gibi çeşitli milis grupları ve Misrata ve Zintan gibi şehirlerdeki yerel gruplardan oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Afrika halkları</span> Vikimedya liste maddesi

Afrika'daki etnik gruplar her biri kendi dilini ve kültürü olan binlerce kişiyi oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çad dilleri</span>

Çad dilleri, Kuzey Nijerya, Güney Nijer, Çad, Güney Orta Afrika Cumhuriyeti ve Kuzey Kamerun'un yer aldığı Sahel’in bazı bölgelerinde konuşulan ve 150 dili içeren Afro-Asyatik dil ailesinin bir koludur. En çok konuşulan Çad dili Hausaca, bir lingua franca olarak Batı Afrika'nın doğusunda kalan iç bölgelerde konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Fes'in düşüşü</span>

Fez'in ele geçirilmesi 1576 yılında Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Cezayir Beylerbeyliği Fas'taki taht mücadelesinde Abdul Melik'i, yeğeni Mulay Muhammed'e karşı desteklemek için ordu yollamıştır. Savaş Fez şehrinde gerçekleşmiştir. Yaklaşık 10.000 civarında Osmanlı askeri savaşa katıldı ve Fes 1576 yılında kısa süreli olarak Osmanlı askerleri tarafından ele geçirildi.

<span class="mw-page-title-main">Çad-Türkiye ilişkileri</span>

Çad-Türkiye ilişkileri, Çad ile Türkiye arasındaki dış ilişkilerdir. Türkiye, 11 Ağustos 1960'ta Çad'ın bağımsızlığını tanımış ve 27 Ocak 1960'ta iki devlet arasında diplomatik ilişkiler kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Afrika imparatorlukları listesi</span>

Bu liste maddesinde, bilinen Afrika imparatorlukları ve bunların başkentleri listelenmiştir.