Kancalı kurt - Turkipedia

Bağırsak duvarına yapışmış bir kaç kancalı kurt.

Kancalı kurtlar, insanların ve hayvanların ince bağırsağında parazit olarak yaşayan, nematoda şubesine ait helmint türleridir. Kancalı kurt türleri büyük bir çeşitliliğe sahip olmakla birlikte tek bir tür değildir, özellikle de insanlarda Ancylostoma duodenale ve Necator americanus olmak üzere iki tane kancalı kurt türü görülebilir. (Ayrıca zoonotik kancalı kurt türleride insanlara bulaşabilir.)

Kancalı kurtların adı, onları bağırsak duvarına yapıştıran kanca şeklinde ağızlarından gelir.^[1] Kancalı kurtlar kirli toprakta yürümekle (çıplak ayakla) bulaşırlar, dünya genelinde kancalı kurt enfeksiyonları yaygındır ve 576 ila 740 milyon kişinin bu hastalığı geçirmiş olduğu tahmin edilmektedir.^[1]^[2] Kancalı kurtlar bağırsaktaki kan damarlarından beslenir.^[1]

Türleri

İnsanları enfekte edebilen iki yaygın kancalı kurt türü vardır: Ancylostoma duodenale ve Necator americanus. Kısacası Ancylostoma duodenale, "eski dünya kancalı kurdu" iken Necator americanus ise "yeni dünya kancalı kurdudur".^[2]

Ayrıca, hayvanlarda yaşayan ancak insanlara bulaşabilen kancalı kurt türleride vardır. Köpekler ve kediler Ancylostoma brazilense, A. caninum, A. ceylanicum ve Uncinaria stenocephala dâhil olmak üzere birçok farklı kancalı kurt türleriyle enfekte olabilir.^[3]

Hayvanlarda

Hayvanlarda, özellikle köpeklerde kancalı kurt görülebilir. Fakat hayvan ve insanlardaki kancalı kurt türleri farklıdır. Ancylostoma türleri, Uncinaria stenocephala, köpek ve kedilerin, özellikle de yavrularının yaygın enfeksiyonlarıdır. Ancylostoma caninum enfeksiyonları anemi, hâlsizlik ve/veya hipoproteinemiye neden olabilir. Teşhis, dışkıda parazit yumurtaları ve/veya antijen olup olmadığının incelenmesine dayanır. Çoklu antihelmintiklerin kancalı kurtlara karşı etkinliği onaylanmıştır; ancak A. caninum'da ilaç direnci bilinen bir sorundur. Tüm köpek ve kediler önleyici olarak tedavi edilmelidir.^[4]

Boyutları

Türden türe değişsede, yetişkin erkek kancalı kurtların boyutları genellikle 8–11 mm arasında değişirken yetişkin dişilerin boyutları genelde 10–13 mm arasında değişir.^[5]

Yaşam döngüsü

Kancalı kurtların yumurtaları genelde kirli topraktan geçer. Larvalar, kan dolaşımı ile akciğerlere hareket eder. Burada yutkunma, öksürük gibi eylemler sonucunda bağırsaklara yerleşir. Dışkıya yumurtlayan kurtlar enfeksiyonu yaymaya devam eder. Tüm süreç iki ila üç ay sürebilir. Parazitler vücutta iki yıl veya daha uzun süre yaşayabilir.^[1]^[2]

Belirtiler

Kancalı kurtlarla enfekte olan kişilerin çoğunda hiçbir belirti görülmez.^[1]

Bazılarında, özellikle de ilk kez enfekte olan kişilerde gastrointestinal semptomlar görülür. Kancalı kurt enfeksiyonunun en ciddi etkileri, protein kaybının yanı sıra kansızlığa yol açar. Kancalı kurt enfeksiyonları, sağlık uzmanı tarafından reçete edilen ilaçlarla tedavi edilebilir.^[1]

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f "Hookworm Disease: What Is It, Causes, Symptoms & Treatment". Cleveland Clinic (İngilizce). 17 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2024.
^ ^a ^b ^c Prevention, CDC-Centers for Disease Control and (31 Mayıs 2023). "CDC - Hookworm". www.cdc.gov (İngilizce). 2 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2024.
^ "CDC - Zoonotic Hookworm". www.cdc.gov (İngilizce). 9 Haziran 2023. 22 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2024.
^ "Hookworms in Small Animals - Digestive System". MSD Veterinary Manual (İngilizce). 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2024.
^ Fetouh, Nagla. "Ancylostoma duodenale". Animal Diversity Web (İngilizce). 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2024.

İlgili Araştırma Makaleleri

Albendazol, birçok parazitik enfeksiyonun tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Molekül DSÖ'nün Temel İlaçlar Listesi'nde yer almaktadır.

İnce bağırsak, sindirim kanalının mide ile kalın bağırsak arasındaki kısmıdır. Beş yaşından büyük insanlarda boyu 5–6 m arasındadır. Üç kısma ayrılır: duodenum, jejunum ve ileum. Mideden gıdalar duodenuma pilor veya pilorik sfinkter diye adlandırılan bir kas ile girerler. Daha sonra ince bağırsak boyunca peristaltizm olarak adlandırılan kas kasılmaları ile hareket eder.

Şigelloz, ağır vakalarda basil dizanterisi olarak da bilinir, Shigella bakterisinin bağırsaklarda neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Belirtiler genelde bakterinin alınmasından bir-iki gün sonra başlar. İshal, ateş ve karın ağrısı ile bağırsakların boş olmasına rağmen dışkılama isteği (tenesmus) bazı belirtileridir. İshal kanlı olabilir. Belirtiler tipik olarak beş-yedi gün sürer, ancak bağırsakların normal düzenine dönmesi birkaç ayı bulabilir. Şigelloz komplikasyonları arasında reaktif artrit, sepsis, nöbetler ve hemolitik üremik sendrom bulunur. Hayvanlarda ender olarak görülür, başlıca insan ve primatların bir hastalığıdır.

Giardia lamblia. Hexamitidae familyasına ait bir tek protozoon'dur. Giardia intestinalis, Lamblia intestinalis veya Giardia duodenalis olarak da bilinir. Giardiasis veya lambliasis adı verilen hastalığa neden olur.

Tenya veya Taenia saginata, ince bağırsakta yaşayan bir yassı solucan türü.

<span class="mw-page-title-main">Kıl kurdu</span> çocuklarda yaygın bağırsak paraziti olan bir tür

Kıl kurdu, Yuvarlak solucanlar (Nematoda) şubesinden, dünya çapında çocuklarda yaygın bağırsak paraziti olan bir türdür.

Asalak ya da parazit, bir canlıya bağımlı olarak yaşayabilen ve üzerinde yaşadığı canlıya zarar verebilen organizmadır. Bu canlılardan kimileri mikroskobik boyutlardan erginlikte çok büyük boyutlara ulaşabilecek değişimlere sahip olabilirler.

Tenyazis veya tenyasis; tenya cinsinden şerit solucanları nedeniyle bağırsaklarda oluşan bir enfeksiyon.

Ekinokokkoz ya da diğer adlarıyla kist hidatik, hidatidoz veya halk arasında türüne bakılmaksızın bilinen adıyla kist hastalığı, Echinococcus türü şerit solucanlarının sebep olduğu bir paraziter hastalıktır. İnsanlarda bu hastalığın iki ana türü görülür: kistik ekinokokkoz ve alveolar ekinokokkoz. Daha seyrek görülen ve polikistik ekinokokkoz ve ünikistik ekinokokkoz adı verilen iki türü daha vardır. Bu hastalık çoğunlukla belirti vermeden başlar ve bu durum yıllarca sürebilir. Ortaya çıkan belirti ve işaretler kistlerin yerine ve büyüklüğüne bağlıdır. Alveolar hastalık genellikle karaciğerde başlar, ama akciğerler ve beyin gibi vücudun diğer kısımlarına da sıçrayabilir. Karaciğeri etkilenen kişilerde karın ağrısı, kilo kaybı ve renkte sararma görülebilir. Akciğer hastalığı ise göğüs ağrısına, nefes darlığına ve öksürüğe yol açabilir.

Trikuriyaz, bir parazitik solucan türü olan Trichuris trichiura’nın yol açtığı bir enfeksiyondur. Enfeksiyon yalnızca birkaç solucandan kaynaklanıyorsa çoğunlukla bir belirti görülmez. Ama çok sayıda solucanla enfekte olan kişilerde karın ağrısı, yorgunluk ve ishal görülebilir. Bu ishal bazen kanlı olabilir. Bu enfeksiyona yakalanan çocuklarda zihinsel ve fiziksel gelişim geriliği gözlenebilir. Kan kaybından dolayı kırmızı kan hücresi seviyesi düşebilir.

Evcil kedilerin sağlığı, veteriner tıpta iyi çalışılmış bir alandır.
Konular arasında bulaşıcı hastalıkları, genetik hastalıkları ve bu hastalıkların önlenmesini; diyeti, beslenmeyi ve kısırlaştırma gibi cerrahi işlemleri içerir.

Köpekler bazı bulaşıcı ve ölümcül hastalıklara karşı aşılanması ve bağışıklık sistemi kuvvetlendirilmesi gereken canlılardır. Türkiye'de ve dünyada yaygın olarak görülen bazı hastalıklara karşı yavru ve yetişkin köpeklerin düzenli olarak aşılanarak korunması gerekmektedir. Bu hastalıkların bazıları köpekler arasında bulaşıcı ve hatta öldürücü karakterde, bazılarıysa insan sağlığını da tehdit edebilecek niteliktedir. Aşılama ile korunma ve bağışıklık sağlama öncesinde köpeklerin barsak ve dış parazitlerden arınmış olması önceliklidir. Ayrıca aşı uygulamalarından önce köpeğin vücudunun başka bir hastalık ya da enfeksiyonla mücadele ediyor olmaması gerekmektedir. Aksi takdirde yapılan aşılar yeterli bağışıklığı oluşturamayacaktır.

Tritrichomonas blagburni, kedilerin sindirim sistemini enfekte eden bir parazit cinsidir.

Su yoluyla bulaşan hastalıklar su yoluyla bulaşan patojenik mikroorganizmaların neden olduğu ölüm, sakatlık, hastalık veya bozukluklar gibi insan sağlığı üzerindeki olumsuz durumlardır. Bu hastalıklar banyo yapma esnasında, temizlik esnasında, içme suyu yoluyla veya kirli suya maruz kalan yiyeceklerin tüketilmesiyle yayılabilir. Bunlar, dünyanın dört bir yanındaki gelişmekte olan ülkelerin kırsal alanlarındaki kritik sorunlardandır. Su yoluyla bulaşan hastalıkların en sık bildirilen semptomları ishal ve kusma olsa da cilt, kulak, solunum veya göz problemleri de bu semptomlara dahil edilebilir. Temiz su temini, sanitasyon ve hijyen (WASH) eksikliği, bir toplumda su yoluyla bulaşan hastalıkların yayılmasının ana nedenleridir. Bu nedenle, temiz içme suyuna ve sanitasyona erişim su yoluyla bulaşan hastalıkları önlemenin ana yöntemidir.

Toxascaris leonina köpeklerde, kedilerde, tilkilerde ve ilgili konak türlerinde bulunan yaygın bir parazitik nematoddur. T. leonina, bitler ve pireler gibi ektoparazitlerin aksine konakçılarının içinde yaşayan, dünya çapında dağılmış bir helmint paraziti olan askarid bir nematoddur. T. leonina'nın kesin konakları arasında köpekgiller ve kedigiller yer alırken, ara konaklar genellikle fare veya sıçan gibi kemirgenlerdir. Hayvan enfekte bir kemirgeni yediğinde enfeksiyon son konakta meydana gelir. T. leonina köpeklerde veya kedilerde görülebilmesine rağmen kedilerde çok daha sık görülür.

Toxocara canis, öncelikle köpekleri ve diğer köpekgilleri enfekte eden, ancak aynı zamanda insanlar dahil diğer hayvanları da enfekte edebilen dünya çapında dağılmış bir helmint parazitidir. Adı, Yunanca yay veya sadak anlamına gelen "toxon" sözcüğünden ve Latince et anlamına gelen "caro" sözcüğünden türetilmiştir. T. canis, kesin konağın ince bağırsağında yaşar. Bu parazit yavru köpeklerde çok yaygındır ve yetişkin köpeklerde biraz daha az görülür. Yetişkin köpeklerde enfeksiyon genellikle asemptomatiktir ancak ishal ile karakterize edilebilir. Buna karşılık, tedavi edilmeyen Toxocara canis enfeksiyonu yavru köpeklerde ölümcül olabilir ve ishale, kusmaya, zatürreye, karın bölgesinde genişlemeye, şişkinliğe, büyüme hızında azalmaya ve diğer komplikasyonlara sebep olabilir.

Ancylostoma duodenale, ince bağırsaklarda yaşayan bir helminttir.

Necator americanus, insanların ince bağırsağında parazit olarak yaşayabilen bir helminttir.

Ankilostomiyaz, Ancylostoma duodenale adı verilen bir çeşit yuvarlak solucanın neden olduğu bir paraziter enfeksiyondur.

Zoonotik kancalı kurtlar, hayvanlarda parazit olarak yaşayan lakin insanlara bulaşabilme potansiyeli olan helmint türleridir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.