İçeriğe atla

Kanayan Kansas

Kanayan Kansas
Amerikan İç Savaşı'nın başlangıç nedenleri

  Birlik eyaletleri
  Köleliğe izin veren Birlik eyaletleri
  Köleliğe izin veren Birlik sınır eyaletleri
  Köleliğe izin veren Birlik eyaletleri
  Kanayan Kansas, Birlik'e girdi.
  Konfedere eyaletleri
Tarih1854 ve 1858 yılları arası
Bölge
Sonuç Kölelik karşıtları (Kansas) galip oldu
Taraflar
Kansas (kölelik karşıtları) Missouri (köle sahipleri)
Komutanlar ve liderler
John Brown
diğerleri
William Quantrill
diğerleri
Kayıplar
bilinmiyor, 100 veya daha az (30-40 ölü) bilinmiyor, 80 veya daha az (20-30 ölü)

Kanayan Kansas ("Bleeding Kansas"), Kanlı Kansas ("Bloody Kansas") ya da Sınır Savaşı ("Border War"), 1854 ve 1858 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri'nin Kansas Bölgesi ve Missouri Eyaleti'nin batıdaki sınır kasabalarında gerçekleşen, kölelik karşıtı "Free-Stater" (Özgür Eyaletçi) ve kölelik destekçisi "Border Ruffian" (Sınır Haydutu) unsurları içeren bir dizi şiddet olayıdır. Çatışmaların merkezinde Kansas'ın Birlik'e bir özgür eyalet olarak mı veya bir köle eyaleti olarak mı katılacağı sorusu yer alıyordu. Dolayısıyla Kanayan Kansas, ABD'de kölelik sorunu üzerinde Kuzeyliler ve Güneyliler arasında bir nevi vekil savaşı ("proxy war") oldu. "Kanayan Kansas" terimi New York Tribune gazetesinden Horace Greeley tarafından icat edildi; kapsadığı olaylar Amerikan İç Savaşı'na doğrudan önsezi yarattı.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ortabatı eyaletleri</span>

Ortabatı eyaletleri ABD'nin orta-kuzey bölgesinde bulunan bir grup eyaleti anlatmak için kullanılan deyim. Bu bölgedeki toprakların eyalet statüsünü kazandığı 19. yüzyılın ilk yarısında bu eyaletler, Büyük Okyanusu kıyısında kalan batı eyaletlerine oranla daha yakın oldukları için bu şekilde adlandırılırlar. Hangi eyaletlerin bu gruba girdiği deyimi kullanan kişiden kişiye değişiklik gösterse de, şu eyaletler her zaman için bu gruba dahil edilirler: Ohio, Michigan, İndiana, İllinois, Wisconsin, Minnesota, Iowa; şu eyaletler de zaman zaman kısmen veya tamamen bu gruba dahil edilebilirler: Batı Virginia, Kentucky, Missouri, Kansas, Nebraska, Güney Dakota, Kuzey Dakota. Bölgenin önemli şehirlerinin bazıları ise şunlardır: Chicago, Cleveland, Columbus, Indianapolis, Detroit.

<span class="mw-page-title-main">Massachusetts</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Massachusetts, ABD'nin kuzeydoğu kıyısında, New England bölgesinde yer alan bir eyalettir. En büyük şehri ve başkenti Boston şehridir. Eyaletin adı bir Amerikan yerli kabilesi olan Massachusett kabilesinden gelmektedir ve bu kabilenin dilinde massachusett "büyük tepeler bölgesi" anlamına gelmektedir. Tarihsel olarak Massachusetts ülkenin en liberal ve günümüzde sosyo-ekonomik açıdan en gelişmiş eyaletlerindendir. Kişi başı gelir Connecticut, Maryland gibi benzer özellikteki eyaletlerle birlikte devamlı olarak ülke genelinde ilk 5 içerisinde yer alır. 6 milyonun üzerindeki nüfusu ve nispeten küçük yüz ölçümüyle ülkenin en yoğun nüfus bölgelerinden bazılarını barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Missouri</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Missouri, Amerika Birleşik Devletleri'in ortabatısında bulunan bir eyalettir. 6 milyonu aşan nüfusuyla ülkenin en yüksek nüfuslu 18. eyaletidir. Yüzölçümü bakımından ise 21. sıradadır. Adını eyaletin ortasından geçen Missouri Nehri'nden alır.

<span class="mw-page-title-main">Kansas</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Kansas, Amerika Birleşik Devletleri'nin Ortabatı eyaletlerinden birisidir. Doğusunda Missouri, kuzeyinde Nebraska, güneyinde Oklahoma ve batısında Colorado yer alır. En büyük şehri Wichita'dır, ancak başkenti 160.000 nüfusa sahip Topeka'dır. Kansas City Kansas eyaleti ve Missouri eyaleti arasında yer alır ve yalnızca kuzeyinde bir bölümü Kansas eyaletine dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Cumhuriyetçi Parti (Amerika Birleşik Devletleri)</span> Amerikada iki büyük siyasi partiden biri

Cumhuriyetçi Parti, kısaltması ile GOP, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki iki büyük çağdaş siyasi partiden biridir. Demokrat Parti'nin ana siyasi rakibi olarak 1850'lerin ortalarında ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Amerikan İç Savaşı</span> ABDde Kuzey ve Güney arasında yaşanan bir iç savaş (1861-1865)

Amerikan İç Savaşı veya genelde Güney eyaletlerinde kullanılan diğer adıyla Eyaletler Arası Savaş, Amerika Birleşik Devletleri'nin Washington'daki yönetimi ile ülkeden ayrılmak isteyen 11 Güney Eyaleti arasında çıkmış dört yıl süren geniş kapsamlı bir iç savaştır. Savaşın temel nedeni, ekonomisi tarıma dayalı güney eyaletlerinde yoğun olarak ucuz işgücü mahiyetinde kullanılan köleliğin ülkenin Kuzey Amerika'nın batı bölgelerine doğru genişlemesi nedeniyle tartışılmaya başlanması ve sanayileşmiş kuzey bölgelerinde uygulandığı gibi tüm ülkede yasaklanıp yasaklanmayacağı konusundaki anlaşmazlıktı.

<span class="mw-page-title-main">Abraham Lincoln</span> 16. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1861–1865)

Abraham Lincoln, Amerikalı siyasetçi, hukukçu ve Amerika Birleşik Devletleri'nin 16. başkanıdır. 1861'den suikasta uğrayıp öldüğü yıl olan 1865'e kadar görev yapan Lincoln, döneminde çıkan Amerikan İç Savaşı'nda Amerikan ulusunu anayasal bir birlik olarak savunmak için Birleşik Devletler birliğini yönetti, savaşı kazandı. Dört yıllık başkanlık sürecinde köleliği ortadan kaldırmayı ve ABD ekonomisini modernleştirmeyi başardı.

<span class="mw-page-title-main">Kölelik</span> bir insanın başka birinin malı ve mülkü olması

Kölelik, bir insanın başka birinin malı ve mülkü olması. Başka bir kişinin malı ve mülkü olan kişiye köle, memlûk veya kul; köle sahibine ise efendi veya mevla denir.

<span class="mw-page-title-main">Franklin Pierce</span> 14. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1853–1857)

Franklin Pierce, Amerikalı siyasetçi. 14. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1853-1857). Pierce, kölelik karşıtı hareketi ülkenin temel birliğine ve beraberliğine karşı asli bir tehlike olarak gören kuzeyli bir Demokrat Partiliydi. Kansas-Nebraska Kanunu'nu desteklemesi ve Kaçak Köle Kanunu'nu yürürlüğe sokması gibi bölücü politikaları sonucunda Güney eyaletlerinin ayrılığına imkân sağladı.

<span class="mw-page-title-main">Kansas City, Missouri</span>

Kansas City, ABD'nde Midwest bölgesinde sınırları büyük çoğunluğu Missouri eyaletinde bulunan sadece kuzeyindeki topraklarının bir bölümü Kansas eyaletinde olan bir şehir.

<span class="mw-page-title-main">John Brown (lider)</span>

John Brown Amerikalı kölecilik karşıtı, isyancı.

<span class="mw-page-title-main">Topeka Anayasası</span>

Topeka Anayasası (1855), ABD'de, Kansas'ta kölelik yanlısı yönetime karşı, kölelik karşıtı bir yönetimin oluşmasına yol açan anayasa.

<span class="mw-page-title-main">Özgür Orange Devleti</span> 1854-1902 tarihleri arasında bağımsız olan Boer devleti

Özgür Orange Devleti, Afrika kıtasının güneyinde Boer halkı (Afrikaner) tarafından kurulan Boer cumhuriyetlerinden bir tanesi olarak 1854 ile 1902 yılları arasında var olan devlet.

<span class="mw-page-title-main">Kölelik karşıtlığı</span> Köleliğin sona erdirilmesi

Kölelik karşıtlığı ya da köleliğin kaldırılması yanlılığı, Amerika Birleşik Devletleri'nde ve Latin Amerika'da 18. ile 19. yüzyıllar arasında gerçekleşmiş zenci köleliğinin bitirilmesi amaçlı toplumsal akım.

<span class="mw-page-title-main">Demir Perde</span> Soğuk Savaş döneminde Avrupayı bölen düşünsel-politik çatışmayı ve fiziksel sınırı simgeleyen kavram

Demir Perde, II. Dünya Savaşı'nın sonu olan 1945 yılından Soğuk Savaş'ın sonu olan 1991 yılına kadar Avrupa'yı iki ayrı bölüme bölen ideolojik çatışma alanlarını ve fiziksel sınırları tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Hindistan Savaşı</span>

Çin-Hindistan Savaşı diğer bilinen adıyla Çin-Hindistan Sınır Çatışması, 1962 yılında Çin ile Hindistan arasında yaşanan sınır savaşı.

<span class="mw-page-title-main">Guadalupe Hidalgo Antlaşması</span> Meksika-Amerika Savaşını (1846-1848) sonlandıran barış antlaşması

Guadalupe Hidalgo Antlaşması, 2 Şubat 1848'de, Amerika Birleşik Devletleri ile Meksika arasında Meksiko yakınlarında imzalanan ve Meksika Savaşı'nı sona erdiren antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">John C. Breckinridge</span> Amerikalı siyasetçi

John C. Breckinridge, Amerikan hukukçu, politikacı ve asker. Kentucky Eyaletini Kongrenin iki kolunda da temsil etti ve Amerika Birleşik Devletlerinin 14. ve en genç başkan yardımcısı oldu. 1857'den 1861'e kadar başkan yardımcılığı görevi yapmış ve 36 yaşında göreve başlamıştır. Demokrat Parti üyesiydi ve Amerikan iç savaşının patlak vermesi sırasında Amerikan Senatosu'nda görev yaptı, ancak Konfedere Devletler Ordusuna katıldıktan sonra sınır dışı edildi. 1865'te Konfederasyon Savaş Sekreteri olarak atandı.

<span class="mw-page-title-main">Yeraltı Demiryolu</span>

Yeraltı Demiryolu, 19. yüzyılın başından ortasına kadar Amerika Birleşik Devletleri'nde kurulan ve Afrikalı-Amerikalı köleler tarafından köleliğin kaldırıldığı özgür eyaletlere, Kanada'ya ve Nova Scotia'ya kölelik karşıtları ve kölelik karşıtlığına sempati duyanlar yardımıyla kaçmak için kullanılan gizli yollar ve güvenli evler ağıydı. Bu terim aynı zamanda kaçakçılara yardım eden, siyah ve beyaz, özgür veya köle, tüm kölelik karşıtları için de kullanılmaktadır. Meksika'ya veya denizaşırı ülkelere çeşitli diğer yollar da bulunmaktaydı. 1763-83 yılları haricinde İspanyol toprakları olan Florida'ya, güneye doğru giden daha erken bir kaçış yolu, 17. yüzyılın sonlarından Florida'nın 1821'de ABD toprağı olmasına dek kullanılmıştır. Kaçak köleler, Florida'nın el değiştirmesinin ana nedeni idi. Bununla birlikte, şu anda genel olarak Yeraltı Demiryolu olarak bilinen ağ, 1700'lerin sonlarında kuruldu ve kuzeydeki özgür eyaletler ve Kanada'ya doğru uzanarak 1850-1860 arasında doruğa ulaştı. Bir tahmin 1850'de 100.000 kölenin Yeraltı Demiryolu aracılığıyla kaçtığını belirtmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri'nde kölelik</span>

Amerika Birleşik Devletleri'nde kölelik, 1776'da Amerikan ulusunun doğuşundan 1865 yılında 13. değişiklikle kaldırılana kadar, çoğunlukla Afrikalı ve Afroamerikalılardan oluşan taşınır mal statüsünde yasal bir kurumdu. Kölelik, erken sömürge günlerinden beri İngiliz Amerikası'nda uygulanmaktaydı ve 1776'da Bağımsızlık Bildirgesi zamanında on üç kolonide yasaldı. Köleleştirilmiş bir kişi yasal olarak bir tür maldı ve diğer kişisel mallar gibi satın alınabilir, satılabilir veya devredilebilirdi. Bir at gibi, yetenekli köleleştirilmiş bir insan çalıştırılabilir ve yeni köleleştirilmiş insanların üretimi için yetiştirilebilirdi. Kölelik, 1865'e kadar eyaletlerin yaklaşık yarısında sürdü. Ekonomik bir sistem olarak, kölelik, büyük ölçüde kiralama yöntemi ile değiştirildi.