İçeriğe atla

Kanate Kurdo

Qanate Kurdo
Qanatê Kurdo'nun resmi
Doğum1 Eylül 1909
Kars Oblastı, Rus İmparatorluğu
Ölüm31 Ekim 1985 (76 yaşında)
Sovyetler Birliği
MeslekYazar, Akademisyen
MilliyetSovyet Kürdü
Dönem1960-1985
TürTarih, Dilbilim
Önemli ödülleriKızıl Yıldız Nişanı
Etkilendikleri

Kanate Kurdo, (Rusça: Курдоев, Канат Калашевич / Kanat Kalaşeviç Kurdoev, Kürtçe: Qanatê Kurdo; 1909–31 Ekim 1985), Sovyet Kürdü yazar, dilbilimci, akademisyen, Sankt-Peterburg Devlet Üniversitesi Şarkiyat Enstitüsü Kürdoloji bölümü başkanı.(1961-1985)[1][2]

Biyografi

1909'da Rus İmparatorluğu'na bağlı Kars Oblastı'nın Susuz köyünde doğdu. İlköğrenimini Tiflis'teki bir Kürt okulunda tamamladı. 1928 yılında Ermenistan Komünist Partisinin tavsiyesi üzerine Sankt-Peterburg Üniversitesi Doğu Dilleri Fakültesi Ulusal Azınlıklar Bölümü'ne gönderildi. 1931 yılında buradaki eğitimini tamamlanmasının ardından sonra aynı üniversitenin Tarih, Felsefe, Dilbilim ve Edebiyat Enstitüsü'ne başladı. 1936-1939 yılları arasında Leningrad Devlet Üniversitesi, Dilbilim Fakültesi'nde doktorasını tamamladı. 1939-1941 yılları arasında, Sovyet Bilimler Akademisi, Etnografya Enstitüsü'nde akademisyen olarak çalıştı. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Kürtçe dersleri vermeye başladı. 1961 yılında üniversitede kurduğu Kürdoloji bölümünün başına geçti.[3] 1942-1943 yılları arasında Leningrad Topçu Okulu'nda öğrenciydi. 1943'ten 1945 yılına kadar 2. Baltık Cephesi'nde savaştı.[4] Savaştaki başarılarından dolayı Kızıl Yıldız Nişanı'la ödüllendirildi.[1] Irak Bilimler Akademisi öğretim üyeliğine ve Paris Kürt Enstitüsü'nün şeref üyesi seçilmiştir. 1990 yılına kadar 10 kitabı Ermenistan'daki Kürt okullarında ders kitabı olarak okutuldu. Sovyetler Birliği'nde yetişmiş en büyük Kürdologlardan birisi olarak kabul edilmektedir. 31 Ekim 1985'te Leningrad'ta öldü.[1][5] 100. doğum günü nedeniyle 2009 yılı tüm Kürtler arasında Prof. Qanatê Kurdo yılı olarak belirlendi.[6]

Eserleri

Qanate Kurdo Kürt dili üzerine 100'den fazla monograf, kitap ve makale yazmıştır. Aynı zamanda 20'den fazla Kürdoloğa danışmanlık yapmıştır. Çalışmalarının bir bölümü:

  • Kürt Dili Grameri (Kurmanci) Fonetiği ve Morfolojisi, 1957 (Mihail Nikolaeviç Bogolyubov ile)
  • Kürt Halk Şiirleri. 2002, (Jaklina Surenovna Musaelyan ile)
  • XIX. yüzyılın ortalarından 1917 yılına kadar Rus Şarkiyat Tarihi, (1997)
  • Kürtçe Üzerine Bibliyografya (Derleyen:J.S. Musaelyan, editör: Kanat Kurdoev), 1963
  • Kürtçe - Rusça Sözlük, 1960.
  • Kürtçe-Rusça sözlük (Soranice), 1983. (Jaklina Surenovna Musaelyan ile)
  • Kürt Edebiyatı Tarihi I, II (1983, 1985)
  • Kurmanci ve Sorani Materyallerine Göre Kürtçe Dilbilgisi, 1965
  • Kürtçede Özel İsimler, 1985
  • Duwanzdeh varîant, Mem û Zîn (Twelve versions of Mam and Zin), 1996.
  • Mela Mahmud Beyazidi, Tavarih-i Kadim-i Kurdistan (Kürdistan'ın Kadim Tarihi), "Şerefname",Şerefhan Bitlisi, 1986 (J.S.Musaelyan ile)
  • Kürt dili, 1961,
  • Asya Müzesi, 1972.
  • Kürtler - Küçük Asya halkları, 1957
  • Kürt atasözleri ve deyimler, 1961 (M.B. Rudenko ile)
  • Irak'taki Kürt edebiyatı çalışmaları, 1975
  • 3-4. sınıflar için Kürt dili grameri, 1979
  • 6. sınıflar için Kürt dili grameri, 1979
  • Lise için Kürt dili gramerı, I960.
  • (Ortaöğretim okulları için) Kürt dili gramerı, 1956
  • Kürt dilinin kısa dilbilgisi, Erivan-Tiflis
  • Kürt aşiretleri incelemesi (XVI-XX yüzyıllar arası), 1977, (Jaklina Surenovna Musaelyan ile)
  • Kürt Dilinin Süleymaniye Lehçesi, 1985
  • Gramatika Zımane Kurmanciya Kurt, 1949[7]
  • Мame u Аyşe - Seva Aci - Dimdim, epik Kürt masalları, 1961
  • Kürt dili- Modern İran, 1957[8]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c "Канат Калашевич Курдоев". 3 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2015. 
  2. ^ Tarixa Edebyeta Kurdi (Kürt Edebiyatı Tarihi) – Prof. Qanate Kurdo
  3. ^ "The Heritage of Soviet Oriental Studies". 3 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2015. 
  4. ^ "Известные Курды бывшего СССР- Курдоев Канат Калашевич". 3 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2015. 
  5. ^ "Kanat K. Kurdoev". 19 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2015. 
  6. ^ "Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi". 19 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2015. 
  7. ^ "Gramatika Zımane Kurmanciya Kurt, Neşireta Devleta Ermenistane, Erevan, 1949" (PDF). 23 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Haziran 2015. 
  8. ^ "Санкт-Петербургский Филиал Института Востоковедения Российской Академии Наук, КУРДОЕВ, КАНАТ КАЛАШЕВИЧ СПИСОК ПУБЛИКАЦИЙ1" (PDF). 3 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Ocak 2015. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Celadet Ali Bedirhan</span> Kürt dilbilimci

Celadet Ali Bedirhan, Kürt milliyetçisi dilbilimci, yazar, diplomat ve siyasetçi. Öğrenimini İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde tamamlamıştır. Daha sonra Münih Ludwig Maximilian Üniversitesinde doktorasını tamamlamıştır. Kürt milliyetçi örgütü Hoybun'un ilk başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kürt dilleri</span> Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren dil

Kürt dilleri veya Kürtçe, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren ve Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Suriye'nin kuzeyi, Irak'ın kuzeyi ve kuzeydoğusu ile İran'ın batısında yaşayan Kürtler tarafından konuşulan bir dil koludur. Kürtçe Irak'ta, Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde ve de facto özerk olan Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nde resmî dil statüsüne sahiptir. Kürt dillerinin yukarıda belirtilenler haricinde Ermenistan, Gürcistan, Türkmenistan, Lübnan, Afganistan, Rusya gibi ülkelerde az sayıda konuşanı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed-i Hânî</span> Kürt edebiyatçı ve astronom

Ahmed-i Hani, 17. yüzyıl'da yaşamış Kürt edebiyatçı, astronom, şair, tarihçi ve İslam alimi.

<span class="mw-page-title-main">Selim Temo</span> Kürt yazar

Selim Temo, Kürt şair, yazar, akademisyen ve çevirmen.

Kürt edebiyatı, Kürtçe ile yaratılmış sözlü ve yazılı edebi eserleri kapsayan edebiyat. İslam öncesi Kürt edebiyatına dair hiçbir bilimsel bulgu ve bilgi yoktur. Kürt anlatılarının büyük bir kısmı sözlü şekilde yayılmış ve bu sözlü edebiyat bugün de sürmektedir. 20. yüzyılın başına kadar olan yazılı edebiyat ise şiir şeklindedir. Nesrin gelişmesi ise daha çok politik ve sosyal gelişmeler sayesinde olmuştur. Avrupa ülkelerine göçün artmasıyla birlikte yüzü kendi topraklarındaki gelişmelere dönük olan yeni bir tür sürgün edebiyatının da geliştiği görülmektedir.

Ali Hariri Klasik Kürt edebiyatı şairi ve İslam bilgini. İlk Kürt şairi sayılmaktadır. Hakkâri doğumlu olan Hariri'den itibaren Kürt edebiyatında, divan edebiyatı dönemi başlar. Ali Hariri, küçük yaşta ilim öğrenmek için Şam'a gitti, ardından Bağdad ve Musul gibi yerlerde eğitimini devam etmiştir. Babası vefat edince amcasının himayesinde yetişti. Geçimini temin etmek için, amcasından meslek öğrendi.

İbrahim Seydo Aydoğan, Kürt yazar, eleştirmen, çevirmen ve araştırmacı.

<span class="mw-page-title-main">Erebê Şemo</span>

Erebê Şemo (Rusça: Arab Şamoyeviç Şamilov, Sovyet Kürdü yazar. İlk Kürtçe roman olan Şivanê Kurmanca’yı kaleme almıştır. Kürt romanının babası Şemo, latin harflerinden oluşan Kürtçe alfabenin de mimarlarından biri olmuştur. Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Emektar Kültür İşçisi ve Kızıl Bayrak Nişanı gibi ödüllerin sahibidir. 1930'lu yılların başlarında oluşturulan Kürtçe alfabe Şemo-Marogulov alfabesinin hazırlıyıcılarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Tosine Reşid</span>

Tosine Reşid çağdaş Sovyet Kürdü Yezîdî yazar, şair ve oyun yazarı.

Mahmud Beyazidi Kürt tarihçisi, İslam âlimi ve Kürdolog.

Ali Teremahi veya Eliyê Teremaxî, Kürt edebiyatçısı, İslam alimi ve dilbilimci. "Serfa Kurmancî" adında Kürtçe gramer kitabı ile tanınır.

Calile Celil, Sovyet Kürdü tarihçi, yazar ve Kürdolog. Erivan'da doğdu. Erivan Üniversitesi ve Leningrad Oryantel Üniversitesi'nde okudu. Tezini 19. yüzyıl Kürt isyanları ile bitirdi. Doktorasını 1963 yılında aldı ve 1963-1993 yılları arası Bilimler Akademi'sinde çalıştı. Filolog Ordîxanê Celîl'in kardeşidir. Sovyetler Birliği'nin dağilmasından sonra Viyana Üniversitesi'nde ders verdi. Şu an Viyana Üniversitesi Bilimler Akademisi'nde öğretim görevlisidir.

Muradhan Beyazidi veya Murad Han, 1736 yılında Ağrı'nın Doğubeyazıt ilçesinde doğmuş, Klasik Kürt edebiyatı şairi ve yazarı. Ahmed-i Hani'den etkilemiştir. 6 yaşında iken Ahmedi Hani'nin medresesinde Kur'an ve dini dersleri alır Muradhan daha sonra Bitlis ve Van gibi illerde eğitimini tamamlar. 1778 yılında Doğubeyazit'ta öldü. Günümüzde ulaşan çok sayıda şiirleri var.

Nûbihara Biçukan, 1683 yılında Ahmed-i Hani tarafından kaleme alınan Kürtçe manzum eser. Hani bu eseri Kürdistan medreselerinde Kürtçe eğitim vermek için yazmıştır. Kitap Kürtçe-Arapça manzum bir sözlük olup, Kürt tarihindeki ilk Kürtçe sözlük sayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Heciyê Cindî</span>

Heciyê Cindî veya Hajiye Jndi, Sovyet Kürdü yazar, araştırmacı ve filologdur.

<span class="mw-page-title-main">Kadri Yıldırım</span>

Kadri Yıldırım Kürt akademisyen ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Şamil Esgerov</span>

Şamil Esgerov Sovyet Kürdü yazar, edebiyatçı ve tarihçi.

Emînê Evdal veya Emin Abdal, Sovyet Kürdü yazar, dilbilimci ve şair. Sovyetler Birliği'ndeki Kürtleri konu alarak Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde çok sayıda çalışma üretti. O zamanlar Rus İmparatırluğu kontrolü altında olan Kars Oblastı yakınlarındaki Yaman çayır köyünde bir Yezidi ailesinde doğdu. Türk-Ermeni çatışması sırasında köyü yıkılmış, annesi, babası ve erkek kardeşini kaybetmiştir. 1924 yılında Tiflis'teki işçi okuluna gitti ve 1926'da Alagyaz Dağı yakınlarındaki Yezidi köylerinde ders vermeye başladı. 1931'de Erivan Üniversitesi filoloji bölümüne girdi ve aynı dönemde Kürt gazetesi Riya Teze'de çalışmaya başladı. İlk kitabını 1933 yılında Kürtçenin Kurmanci lehçesi ile yayınladı. 1933'ten 1937'ye kadar Kurmanci dil eğitiminde birçok ders kitabı yayınladı. Doktorasını 1944 yılında Yazidoloji alanında aldı ve tezi geleneksel ailede Kürt kadını olarak adlandırıldı. Mezun olduktan sonra Ermeni Tarih Enstitüsü'nde Yazidoloji alanında çalıştı ve 1959'da Ermeni Bilimler Akademisi Doğu Araştırmaları Bölümü tarafından işe alındı. 1960 yılında Ermenistan Parlamentosu tarafından En İyi Emekli Öğretmen unvanını aldı.

1934 Kürdoloji Kongresi veya Birinci Kürdoloji Kongresi, Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin başkenti Erivan'da düzenlenen Kürdoloji kongresi. Ermenistan Komünist Partisi Merkez Komitesi'nin girişimiyle düzenlenen kongre, konusu ve kapsamı bakımından ilk olma özelliği taşır. Kongreye dönemin ileri gelen Sovyet Kürtleri olan Kanate Kurdo, Erebê Şemo, Heciyê Cindî, Emînê Evdal, Casimê Celîl, Ahmedê Mırazî, Çerkez Bakayev gibi aydınlar katıldı.

Margarita Borisovna Rudenko bir Rus filolog, Oryantalist, Kürdolog, edebiyat araştırmacısı ve etnograftı. 1954 yılında Bilim Doktoru derecesini aldı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.