İçeriğe atla

Kanada tarihi

Kanada tarihi bugünkü Kanada ülkesi sınırları içindeki toprakların tarihidir.

Kanada öncesi Kanada

Kolonizasyon öncesi dönem

Kanada'da en az 10.000 yıl boyunca İlk Halklar olarak tanınan yerliler yaşamıştır. Avrupalılar tarafından ilk ziyaret 1000 yılı civarında kısa bir süre Newfoundland'e yerleşen Vikingler tarafından yapılmıştır. Daha "temelli" Avrupalı ziyaretleri 16. ve 17. yüzyıllarda Fransızların yerleşimi ile başladı.

Koloniler dönemi

1763'te Yedi Yıl Savaşı'ndan sonra Fransa, Karayip Adaları'nı tutup Kuzey Amerikan kolonisi Yeni Fransa'yı İngiliz Krallığı'na bırakmaya karar verdi.

Amerikan Devrimi'nden sonra İngiliz Krallığı'na sadık olanlar Kanada'ya yerleştiler.

Kanada

19. yüzyıl ve kuruluş

1 Temmuz 1867'de İngiliz Kuzey Amerika Yasası'nın geçmesiyle İngiliz Krallığı Kuzey Amerikan kolonisi dört eyaletinden oluşan federasyona yerel yönetim hakkı verdi. Bu eyaletlerden “Kanada” ikiye ayrılıp Québec ve Ontario eyaletlerini meydana getirdi, diğer iki eyalet de New Brunswick ve Yeni İskoçya'ydı. Kanada Konfederasyonu terimi bu birleşimi ifade eder ve genellikle sonuçlanan federasyon için de kullanılır.

Diğer İngiliz koloni ve bölgeleri de kısa zamanda Konfederasyon'a bağlandılar; 1880'de Kanada, Newfoundland ve Labrador dışında (1949'da katıldılar) şu anki alanını kaplıyordu.

20. yüzyıl ve gelişme

Dominyon'un tüm ilişkilerinin kontrolü Westminster Tüzüğü ile 1931'de ve 1982'de Kanada Anayasası'nın kabulü ile sağlandı.

20. yüzyılın ikinci yarısında, çoğunluğu Fransızca konuşan Québec eyaletinin bazı vatandaşları 1980 ve 1995'teki iki referandum ile bağımsızlık kazanmaya çalıştılar. Her iki referandum da Quebecois Partisi liderliğindeydi ve ilki %60, ikincisi %50,6 hayır oyu ile reddedildi.

Günümüzde Kanada

Kanada 2003'te Amerika Birleşik Devletleri liderliğindeki 2003 Irak Savaşı'na katılmayı reddetmesiyle, eşcinsel evlililiği ve küçük miktarlarda marihuana bulundurmayı yasallaştırma yolundaki adımlarıyla uluslararası bir tartışmanın konusudur. Birçok uluslararası gözlemci bu gelişmeleri Kanada'nın güney komşusundan toplumsal olarak daha serbestiyetçi olmasına bağlamaktadır. Kanada'nın bu özellikleri ülke içinde de temelde Amerika Birleşik Devletleri'ne göre toplumun daha "sol görüşlü" olmasına bağlamaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kanada</span> Kuzey Amerikada yer alan bir ülke

Kanada, Kuzey Amerika'da bir ülkedir. On eyalet ve üç bölgeden oluşan ülke, Büyük Okyanus'tan Atlas Okyanusu'na ve kuzeyde Arktik Okyanusu'na kadar 9,98 milyon km²'lik bir alanı kaplar. Bu özelliğiyle yüzölçümü bakımından dünyanın Rusya'dan sonra en büyük 2. ülkesidir. Kanada, sınırları içinde en çok göl bulunduran ülkedir, bir milyondan fazla göl bulunmaktadır. Kanada'nın güney ve batıda Birleşik Devletler ile olan sınırı 8.891 km ile dünyanın en uzun kara sınırıdır. Ayrıca Kanada, 200.000 km den fazla bir mesafe ile dünyanın en uzun sahil şeridine sahiptir. Kanada'nın topraklarında çoğunlukla ormanlar ve bunun yanı sıra Rocky Dağları'ndaki tundra hakimdir. Nüfusun beşte dördü güney sınırına yakın yaşamaktadır. Kanada'nın başkenti Ottawa; en büyük üç şehri Toronto, Montreal ve Vancouver'dır.

<span class="mw-page-title-main">Kanada coğrafyası</span>

Kanada, Kuzey Amerika'nın kuzeyinde, kuzey Atlas Okyanusu ve kuzey Büyük Okyanusu arasında, ABD'nin kuzeyinde yer almaktadır. Rusya'dan sonra dünyanın ikinci en geniş ülkesidir ancak topraklarının çoğu kullanım dışıdır ve seyrekçe yerleşilmiştir. Kanada ayrıca dünyanın en uzun kıyı şeridine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Québec</span> Kanada eyaleti

Quebec, Kanada'nın doğu bölgesinde en büyük eyaleti olmasının yanı sıra Kanada'da sadece Fransızcanın resmî dil olduğu tek eyalettir.

<span class="mw-page-title-main">Amerikan Bağımsızlık Savaşı</span>

Amerikan Bağımsızlık Savaşı, 1775–1783 yılları arasında Büyük Britanya ve Kuzey Amerika'daki On Üç Koloni arasında geçen ve Amerika Birleşik Devletleri'nin kurulmasıyla sonuçlanan savaştır. Amerikan Devrimi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Britanya İmparatorluğu</span> Birleşik Krallık tarafından yönetilmiş devletler ve dominyonlardan oluşan imparatorluk

Britanya İmparatorluğu, Birleşik Krallık veya öncül devletleri tarafından yönetilen dominyonlar, sömürgeler, himayeler ve mandalar ile diğer bağımlı bölgelerden oluşmuş olan imparatorluktur. 16. ve 17. yüzyıllarda İngiltere Krallığı tarafından kurulan denizaşırı sömürgeler ve ticaret karakolları olarak başlamıştı. En güçlü döneminde tarihteki en geniş topraklara sahip devlet olmasının yanı sıra bir yüzyıldan fazla bir süre boyunca dünyanın en önde gelen küresel gücüydü. 1922'de 458 milyon kişi, yani dünya nüfusunun neredeyse dörtte biri, Britanya İmparatorluğu'nun egemenliği altındaydı ve toprakları 33.000.000 km2'lik alanı kapsıyordu. Bu derece geniş bir coğrafyaya hükmettiği için siyasi, dilsel ve kültürel kalıtı hâlen yaygın olarak devam etmektedir. Gücünün doruklarındayken, dünya geneline yayılmış toprakları nedeniyle her zaman en az bir bölgesinde gün ışığı olmasından ötürü "üzerinde güneş batmayan imparatorluk" olarak da tanımlanmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Sömürgecilik</span> Bir devletin başka toplumları siyasal ve ekonomik olarak egemelik altına alma politikası

Sömürgecilik; kolonicilik, kolonyalizm ya da müstemlekecilik, genellikle bir devletin başka ulusları, devletleri, toplulukları, siyasal ve ekonomik egemenliği altına alarak yayılması veya yayılmayı istemesidir.

İngiliz Kuzey Amerika Yasası, 1 Temmuz 1867'de imzalanan ve Kanada'nın İngiliz Krallığı'ndan bağımsız bir yönetime kavuşmasını sağlayan yasadır. Bu yasanın geçmesiyle İngiliz Krallığı Kuzey Amerika kolonisi dört eyaletinden oluşan federasyona yerel yönetim hakkı verdi. Bu eyaletlerden "Kanada" ikiye ayrılıp Québec ve Ontario eyaletlerini meydana getirdi, diğer iki eyalet de New Brunswick ve Yeni İskoçya'ydı. Kanada Konfederasyonu terimi bu birleşimi ifade eder ve genellikle sonuçlanan federasyon için de kullanılır. 1 Temmuz günü halen Kanada'da Kanada Günü olarak kutlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Québec (şehir)</span> Kanadanın Quebec eyaletinin başkenti

Québec, Kanada'nın Québec eyaletinin başkenti olup 2016 yılı nüfus sayımına göre şehir sınırları içindeki nüfusu 531,902 kişidir. Metropoliten alanda ise 800,296 kişi yaşamaktadır. Montreal'den sonra başkenti olduğu aynı adlı Québec ilinin ikinci büyük şehridir. Şehrin tarihi eski merkezi (Vieux-Québec), Meksika hariç, Kuzey Amerikadaki hâlen surları olan tek şehirdir ve 1985'ten beri UNESCO'nun Dünya Mirası listesinde yer almaktadır. Şehir Kuzey Amerika'nın en eski şehirlerinden olup kuruluş yılı 1608'dir.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Fransa</span>

Yeni Fransa Naipliği (Nouvelle-France) 1534'te Saint Lawrence Irmağı'nın Jacques Cartier tarafından keşfini izleyen süreçte Fransız egemenliğinde kalmış ve 1763'te İspanya ve Büyük Britanya'ya bırakılmış olan bölgedir. Meksika Körfezi, Newfoundland ve Hudson Körfezi 1721'de bölgenin sınırları içinde bulunuyordu. Bölge daha sonra yönetsel bağımsızlığı bulunan beş sömürgeye ayrılmıştır. Bunlar, Kanada, Acadia, Hudson Körfezi, Newfoundland ve Louisiana'dır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri tarihi</span> Amerika kıtasının keşfiyle başlayan tarihi olaylar

Amerika Birleşik Devletleri tarihi veya kısaca Birleşik Devletler tarihi, Amerika Birleşik Devletleri'nin kurulduğu Kuzey Amerika topraklarının üzerinde, tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan geçmişi. Amerika'nın 15. yüzyılın sonlarında Kristof Kolomb tarafından keşfedilmesinden önce bu topraklarda yüzyıllardır sadece Kızılderililer yaşamaktaydı. Keşiften sonra başta İspanya, Fransa ve Büyük Britanya olmak üzere aralarında Hollanda, İsveç ve Portekiz'in de dahil olduğu birçok Avrupa ülkesi buralarda sömürgeler kurdular. Bu sömürgeler arasında Britanya'ya ait On Üç Koloni de vardı. Günümüzdeki ABD 18. yüzyılda Britanya İmparatorluğu'na ait bu sömürgelerin bağımsızlıklarını kazanması sonucu oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Denizaşırı Toprakları</span> Birleşik Krallıkın hâkimiyetindeki on dört bölge

Britanya Denizaşırı Toprakları ya da Birleşik Krallık Denizaşırı Toprakları, Birleşik Krallık'ın bir parçasını oluşturmamakla birlikte Birleşik Krallık hâkimiyeti altında bulunan on dört bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Newfoundland (ada)</span> Kanadada bulunan ada

Newfoundland, Kuzey Amerika'nın doğu kıyısında yer alan Kanada'ya bağlı adadır. 2001 yılına kadar adı yalnızca Newfoundland olan Newfoundland ve Labrador eyaletinin en kalabalık bölümüdür. Adadaki en yüksek nüfuslu şehir St. John's'tur.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Kuzey Amerikası</span> Kuzey Amerika kıtasında Britanya İmparatorluğunun kolonilerini ve yönettiği toprakları ifade etmek için kullanılır

Britanya Kuzey Amerikası, Kuzey Amerika kıtasında Britanya İmparatorluğu'nun kolonilerini ve yönettiği toprakları ifade etmek için kullanılır. Bu terim ilk kez resmi olarak 1783'te kullanıldı, ancak 1839'daki "Durham Raporu" olarak bilinen "Britanya Kuzey Amerika Olayları Raporu"'na kadar yoğun olarak kullanılmadı.

<span class="mw-page-title-main">UTC-04.00</span>

UTC−04:00, UTC'den 4 saat geri zaman dilimi.

<span class="mw-page-title-main">Kanada (eyalet)</span> Kuzey Amerikada 1841-1867 yılları arasında hüküm sürmüş Britanya Kolonisidir

Kanada Eyaleti, Kuzey Amerika'da 1841-1867 yılları arasında hüküm sürmüş Britanya Kolonisidir. Teşekkülü Durham Kontu John Lambton'un 1837 İsyanından sonra hazırladığı Britanya Kuzey Amerikası Sorunu Raporundaki tavsiyelerini yansıtır.

<span class="mw-page-title-main">Newfoundland Dominyonu</span> 1907 ile 1949 arası Birleşik Krallıka bağlı bir dominyon olmuş bölge

Newfoundland Dominyonu 1907 ile 1949 arası Birleşik Krallık'a bağlı bir dominyon olmuş bölge. Daha önceleri Birleşik Krallık kolonisi olan Newfoundland 1855 yılından beri kendi kendini yönetmekteydi. Kuzey Amerika'nın kuzeydoğusunda Atlantik kıyısındaki Newfoundland Adası ile kıtadaki Labrador'u kapsayan dominyon 11 Aralık 1931 günü imzalanan Westminster'in Statüsü yasası ile İngiliz Milletler Topluluğu içinde bağımsızlık kazanmış olsa da 1933'te neredeyse iflas aşamasına gelinmesiyle 16 Şubat 1934'te Newfoundland Parlamentosunun toplanmasıyla özyönetiminden vazgeçti. Newfoundland'dan sorumlu hükûmet Londra'nın direkt sorumluluğu altına girdi ve bu şekilde kendi özyönetim haklarından gönüllü olarak vazgeçen az ülkeden biri oldu. 1934 ile 1949 arası Newfoundland, Londra'daki Dominyon Ofisi'ne bağlı 6 üyeli Hükümet Komisyonu ve bir valinin yönetiminde kaldı. Newfoundland 1949'da Kanada'ya bağlanıp ülkenin 10. eyaleti olana kadar de jure olarak dominyon olarak kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Kanadası</span> ilk olarak Paris Antlaşması (1763) ile Britanya egemenliğine girdi

Kanada, ilk olarak Paris Antlaşması (1763) ile Britanya egemenliğine girdi. Antlaşma ile Kanada'nın da parçası olduğu Yeni Fransa, Britanya İmparatorluğu'na devredildi. Britanya Kuzey Amerikası'nın parçası olan diğer bölgeler, koloniler ve eyaletler, gitgide Kanada'ya eklendi. 1763 Kraliyet İlanı ile Kanada kolonisi, 1791 Anayasal Yasası nedeniyle Kanadalar olarak da bilinen Quebec Eyaleti adıyla genişletildi. 1840 Birlik Yasası ile birlikte Aşağı Kanada ve Yukarı Kanada, Kanada Eyaleti adıyla bir araya geldi. Daha sonra 1867'de Kanada Konfederasyonu ile New Brunswick ve Yeni İskoçya kolonileri, Kanada kolonisi ile birleşerek Kanada Dominyonu'nu oluşturdu. Dominyon; Ontario, Québec, New Brunswick ve Yeni İskoçya olmak üzere dört eyalete ayrıldı. Başlangıçta yeni kurulan federasyonun dışında kalan koloniler, zamanla Kanada'nın kontrolüne girdi ve 1949'da Newfoundland ve Labrador'un katılımıyla Kanada bugünkü sınırlarına ulaştı. 1982 Kanada Yasası ile Kanada, Birleşik Krallık'ın egemenliğinden tamamen çıktı.

Kuzey Amerika'nın Avrupalı denizciler ve coğrafyacılar tarafından keşfedilmesi, büyük Avrupa güçlerinin ekonomik, dini ve askeri genişleme amacıyla kıtayı haritalandırma ve keşfetme çabasıydı. Bu keşfin savaşçı ve hızlı doğası, komşu Avrupa ülkelerinin hiçbir ülkenin Amerika'dan yeterli zenginlik ve güç elde etmemesini ve Avrupa kıtasında askeri açıdan dengeleri bozmasını sağlamak için bir dizi karşı eylemin sonucudur. 15. yüzyılın sonlarından 17. yüzyılın başlarına kadar sürdü ve esas olarak İspanya, İngiltere, Fransa ve Portekiz tarafından finanse edilen keşiflerden oluşuyordu. Ayrıca Amerika'nın Avrupa tarafından sömürgeleştirilmesi için Amerikan kolonileri maddesine bakın.

Kanada Konfederasyonu, 19. yüzyılın ortalarında gerçekleşen, dört ayrı İngiliz kolonisini tek bir federalist yapı altında birleştiren siyasi ve anayasal bir süreçtir. Bu süreç, 1 Temmuz 1867'de, İngiltere Parlamentosu tarafından çıkarılan Britanya Kuzey Amerika Yasası ile tamamlandı ve Kanada'nın temelleri atılmış oldu. Başlangıçta dört eyaleti kapsayan bu yapı, zamanla genişleyerek bugünkü Kanada'nın sınırlarını şekillendirdi.