İçeriğe atla

Kamu Malı Günü

   Kamu Malı Günü
Uluslararası Kamu Malı Günü
Diğer adıIPDD
Başlama1 Ocak
SıklıkYıllık

Kamu Malı Günü, telif hakları süresinin sona erdiği ve böylelikle eserlerin artık kamu malı haline geldiği günün kutlamasıdır [1] Telifli eserlerin kamu malı statüsüne bu yasal geçişi, ülkelerin telif hakkı yasalarına bağlı olarak genellikle her yıl 1 Ocak'ta gerçekleşir.[1]

"Kamu Malı Günü" kutlaması başlangıçta gayri resmi bir etkinlikti. Bilinen en eski kullanımı Wallace McLean (Kanadalı bir kamu malı aktivisti) [2] tarafından 2004 yılında, Lawrence Lessig [3] tarafından dile getirilmiş fikri destekleyerek yapıldı. Her yıl çeşitli web siteleri, eserleri Ocak 1'de kamu malı haline gelecek olan yazarları listelemektedir. Dünya çapında çeşitli kuruluşlar, Kamu Malı Günü başlığı ile faaliyetler düzenlemektedir.

Kamu malı

Ana madde: Kamu malı
2016’da kamu malı kutlamalarından bir fotoğraf (Brüksel, Julia Reda konuşuyor)

Telif hakkı koruma şartları, genellikle yazarın yaşamı artı ölümünden sonraki belirli sayıda yıl (veya salahiyetlerin ölümü sonrası) olarak tanımlanır.[4] Pek çok yargı alanında, bu genellikle yazarın ölümünün üzerinden 70 yıl geçtiği anlamına gelir.[4] Bu dönemden sonra, bu yazarların çalışmaları, önceden yetkilendirmeye gerek duyulmaksızın herkesin erişebilmesi ve herhangi bir amaçla kullanabilmesi için kamu tarafından erişilebilir hale gelir.[4] Yasal olarak bu, Yeni Yıl Günü'nde (1 Ocak) gerçekleşir.[5] Bunun anlamı, 1953 yılı boyunca dünyanın herhangi bir yerinde ölen yazarların eserleri 1 Ocak 2024'te kamu malı haline gelecek.

Kamu malı hakları yargı alanına göre değiştiğinden, bir çalışmanın kamu malı statüsüne geçişi dünya çapında aynı değildir.[6] Amerika Birleşik Devletleri'nde, 1999'dan 2018'e kadar, otomatik olarak hiçbir yayınlanmış çalışma kamu malı statüsüne girmedi.[6][7] Avustralya'nın telif hakkı şeması daha da kısıtlayıcıdır ve 2026'ya kadar Kamu Malı Günü mümkün değildir.[8] Her yıl çoğu Avrupa ülkesinde, Kanada ve Yeni Zelanda'da olduğu gibi, çeşitli çalışmaların kamu malı haline geliyor.[3][4][6]

2010 Kamu Malı Günü'nde birçok ülkede Sigmund Freud, William Butler Yeats, Ford Madox Ford ve Arthur Rackham gibi yazarların çalışmalarının kamu malı haline gelişi kutlandı.[1] 2011'de Isaac Babel, Walter Benjamin, John Buchan, Mikhail Bulgakov, F.Scott Fitzgerald, Emma Goldman, Paul Klee, Selma Lagerlöf, Leon Trotsky, Vito Volterra, Nathanael West ve diğerlerinin kamu malı statüsünü kutlandı.[9]

Kutlamalar

Polonya'da Kamu Malı Günü kutlaması (2008)

Kamu Malı Günü'nün ne zaman kutlanmaya başladığı kesin değil (2004'te Lawrence Lessig[3] tarafından kullanıldı), ancak son yıllarda Gutenberg Projesi[10] tarafından gündeme getiriliyor ve Creative Commons[11] tanıtımına devam ediyor. Kamu Malı Günü etkinlikleri Polonya, Almanya, İsviçre, İtalya ve İsrail'de çeşitli tarihlerde düzenlendi.[12][13]

Ocak 2011'de, Kamu Malı Günü 2011'i kutlamak için Open Knowledge Foundation, kamu malı eserlerin web tabanlı bir inceleme platformu olan Public Domain Review'i başlattı.[14][15]

Ocak 2012'de, Polonya'nın Varşova’da[16] ve ilk kez Krakow'da[17] bir kutlama yapıldı. Birkaç yıl boyunca aynı gün, özgür kültür STK'ları (Koalicja Otwartej Edukacji ve Open Society Institute) ve diğer destekçiler etkinlikler düzenlediler[18][19] Dünya çapında duyurulan diğer 2012 etkinlikleri:[20]

  • İsviçre: Public Domain Jam, Zurich
  • İsrail: Hayfa Üniversitesi'nde Kamu Malı Günü Kutlaması, Hayfa
  • Makedonya : Kamu Malı etkinlikleri ve tanıtım faaliyetleri
  • İtalya:
    • La giornata del Pubblico Dominio, Torino
    • Festeggiamo il Giorno del Pubblico Dominio, Roma
    • Celebriamo il Giorno del Pubblico Dominio e la Cultura Libera, Grosseto
  • Fransa: Journée du domaine public, Paris

Sonraki yıllarda, Kamu Malı Günü etkinlikleri, aynı zamanda publicdomainday.org (artık kullanılmıyor) web sitesini de organize eden Communia tarafından düzenlendi.

2019

2019'daki Kamu Malı Günü, anlamlı bir telif hakkı süresi sona eren ilk gün olduğu için Amerika Birleşik Devletleri'nde önemliydi; 1998'de Sonny Bono Telif Hakkı Süresinin Uzatılması Yasası'nın çıkarılmasıyla 20 yıllık bir dondurma kararı verilmişti ve bu sürenin sona erdiği ilk Kamu Malı Günü’ydü.[21] Etkinliği kutlamak için, kamu malı eserler için MIT Kütüphanelerinde özel bir bölüm[22] ve İnternet Arşivi'nde " Grand Re-Opening of the Public Domain"[23] açılışı dahil olmak üzere, Creative Commons, the Electronic Frontier Foundation ve Wikimedia Foundation üyeleri ile Pam Samuelson, Lawrence Lessig ve James Boyle gibi diğer akademisyenlerin de katıldığı çeşitli etkinlikler düzenlendi.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c Richmond, Shane (2010-01-01). "Happy Public Domain Day! Here's to many more – Telegraph Blogs". Blogs.telegraph.co.uk. Retrieved 2011-12-24.
  2. ^ Happy Public Domain Day!, Wallace J.McLean, Jan 1, 2004.
  3. ^ a b c Lessig, Lawrence (2004-01-01). "public domain day - in Canada (Lessig Blog)". Lessig.org. Archived from the original on 2007-07-01. Retrieved 2011-07-01.
  4. ^ a b c d "About | Public Domain Day – 1 January 2012". Public Domain Day. Archived from the original on January 6, 2010. Retrieved December 24, 2011.
  5. ^ "To celebrate the role of the public domain in our societies | Public Domain Day – 1 January 2012". Public Domain Day. Archived from the original on December 6, 2011. Retrieved December 24, 2011.
  6. ^ a b c "Public Domain Day 18 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Law.duke.edu. Retrieved December 24, 2011.
  7. ^ Anderson, Nate (January 4, 2010). "Nothing to celebrate on Public Domain Day 2010 in the US 14 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Arstechnica.com. Retrieved December 24, 2011.
  8. ^ "Project Gutenberg Australia Newsletter February 2009 14 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Gutenberg.net.au. Retrieved December 25, 2011.
  9. ^ "Authors entering the Public Domain in 2011 | Public Domain Day – 1 January 2012". Public Domain Day. Archived from the original on December 22, 2011. Retrieved December 24, 2011.
  10. ^ "January 1, 2011 is going to be Public Domain Day — Project Gutenberg News 25 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Gutenbergnews.org. September 24, 2011. Retrieved December 25, 2011.
  11. ^ "Public Domain Day 13 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Creative Commons. Retrieved December 25, 2011.
  12. ^ Carlos, Juan (December 12, 2011). "Public Domain Day 2012 | International Communia Association 12 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Communia-association.org. Retrieved December 24,2011.
  13. ^ "PD Day Celebration at Haifa University". Haifa Center for Law and Technology, Haifa University. May 1, 2011. Archived from the original on January 25, 2012. Retrieved January 27, 2012.
  14. ^ "Launch of the Public Domain Review to celebrate Public Domain Day 2011 2 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Open Knowledge Foundation blog, January 1, 2011.
  15. ^ The Public Domain Review 14 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  16. ^ Jak świętowaliśmy Dzień Domeny Publicznej 2012 1 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. | Domena Publiczna
  17. ^ "Obchody Dnia Domeny Publicznej w Krakowie | Domena Publiczna". 3 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2020. 
  18. ^ "Report from Public Domain Day 2011 in Poland | Dzień Domeny Publicznej 2012 11 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." (in Polish). Domenapubliczna.org. December 31, 2010. Retrieved December 26, 2011.
  19. ^ "Dzień Domeny Publicznej 2012 | uwalniamy artefakty kultury! 30 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." (in Polish). Domenapubliczna.org. Retrieved December 24, 2011.
  20. ^ "P.D. Day 2012 Celebrations 20 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". COMMUNIA. Retrieved December 30, 2011.
  21. ^ Holmes, Helen (December 31, 2018). "2019 Will Gift Us With a Huge Release of Copyrighted Works Entering the Public Domain 7 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Observer. Retrieved January 3,2019.
  22. ^ "MIT Libraries 25 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Retrieved December 6, 2019.
  23. ^ Bailey, Lila. "Join us for A Grand Re-Opening of the Public Domain | Internet Archive Blogs". Retrieved December 6, 2019.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kireç taşı</span> genellikle mercan, foraminifera ve yumuşakçalar gibi deniz canlılarının iskelet parçalarından oluşan bir karbonat tortul kayaç

Kireç taşı genellikle mercan, foraminifera ve yumuşakçalar gibi deniz canlılarının iskelet parçalarından oluşan bir karbonat tortul kayaçtır. Başlıca maddeleri kalsiyum karbonatın farklı kristal formları olan kalsit ve aragonit minerallerdir. Yakından ilişkili bir kaya, yüksek oranda mineral dolomit içeren dolomittir. Eski USGS yayınlarında, dolomit magnezyum kireç taşı olarak anılırdı, artık magnezyum eksikliği olan dolomitler veya magnezyum açısından zengin kalkerler olarak ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ford Mustang</span> otomobil modeli

Ford Mustang, Ford tarafından Ford Falcon modelinden esinlenerek üretilen otomobil, ilk kez 9 Mart 1964'te Ford'un Michigan Dearborn'daki tesislerinde üretilmiştir. 17 Nisan 1964 yılındaki New York Fuarında görücüye çıkan otomobil 1964 yılında başrolünde Sean Connery'in oynadığı James Bond Goldfinger(Altın Parmak) filminde boy göstermiştir. Ayrıca 17 Şubat 2008'de ABD'de gösterime giren Knight Rider sinema filminde de kendi kendine hareket edebilebilen, konuşabilen akıllı otomobil KITT ise 5. nesil Ford Mustang GT500KR Shelby kullanılmaktadır.

Creative Commons, telif hakları alanında esneklik ve paylaşımı yaygınlaştırmak amacıyla kurulmuş küresel ölçekte bir düşünce hareketi ve kâr amacı gütmeyen bir kuruluştur.

<span class="mw-page-title-main">Christopher Nolan</span> İngiliz-Amerikalı film yönetmeni

Sir Christopher Edward Nolan CBE, İngiliz film yönetmeni, senarist, yapımcı, görüntü yönetmeni ve editördür. Yönettiği filmler dünya çapında 6 milyar dolardan fazla hasılat elde etmiştir. Ayrıca 36 Oscar adaylığı ve 10 ödülü vardır. Oppenheimer filmiyle Altın Küre En İyi Yönetmen Ödülü'nü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Miki Fare</span> Walt Disneyin yarattığı çizgi kahraman

Miki Fare, 1928'de Walt Disney tarafından yaratılmış ve seslendirilmiş karikatürlü karakteridir. The Walt Disney Company'nin sembolü hâline gelmiştir ve doğum günü Steamboat Willie'deki ilk performansı olan 18 Kasım 1928 olarak kullanılır. Antropomorfik bir faredir. Kırmızı şort, büyük sarı ayakkabılar ve beyaz bir eldiven giyer. Miki, dünyanın en tanınan kurgusal karakterlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Leonardo DiCaprio</span> Amerikalı film yapımcısı ve sinema oyuncusu

Leonardo Wilhelm DiCaprio, Amerikalı oyuncu ve film yapımcısı. Biyografik ve dönem filmlerindeki çalışmalarıyla tanınan oyuncu, bir Akademi Ödülü, bir Britanya Akademisi Sinema Ödülü ve üç Altın Küre Ödülü de dâhil olmak üzere çok sayıda ödülün sahibidir. 2019 itibarıyla, filmleri dünya çapında 7,2 milyar doların üzerinde hasılat elde etti ve dünyanın en çok kazanan aktörlerinin yıllık sıralamasında sekiz kez yer aldı.

<i>Büyük Dörtler</i> İngiliz yazar Agatha Christie tarafından 1927 yılında yayınlanan polisiye romanı

Büyük Dörtler, Agatha Christie'nin yazdığı polisiye romanlardan birisidir ve ilk olarak Birleşik Krallık'ta basılmıştır. Kitabın 1 Ocak 2023 itibarıyla telif hakkı süresi dolduğu için kamu malı olduğu açıklandı.

<span class="mw-page-title-main">Kamu malı</span>

Kamu malı, münhasır fikrî mülkiyet haklarının geçerli olmadığı tüm yaratıcı çalışmalardan oluşur. Bu haklar sona ermiş, kaybedilmiş, açıkça feragat edilmiş ya da uygulanamaz hâldedir.

<span class="mw-page-title-main">Google Kitaplar</span> Google hizmeti

Google Kitaplar, Google bünyesinde bulunan ve kullanıcıların kitaplar hakkında detaylı arama yapmasına olanak sağlayan arama motorudur.

<span class="mw-page-title-main">Guy Sebastian</span> Avustralyalı şarkıcı (d. 1981)

Guy Theodore Sebastian, Avustralyalı Pop/R&B/soul şarkıcısı ve şarkı yazarı ve Australian Idol'ün ilk birincisi.

<span class="mw-page-title-main">IANA zaman dilimi veritabanı</span>

IANA zaman dilimi veritabanı, diğer adlarıyla zoneinfo veritabanı veya tz veritabanı bilgisayar yazılımları ve işletim sistemlerinin dünya zaman dilimlerini kullanabilmesi amacıyla geliştirilmiş olan bir veritabanıdır. Bazen kurucusu olan Arthur David Olson'a atfen Olson veritabanı da denilir. Şu andaki editörü ve bakımcısı Paul Eggert'dir.

<span class="mw-page-title-main">Yedinci Gün Adventist Kilisesi</span>

Yedinci Gün Adventist Kilisesi diğer mezheplerden Yahudi/Hristiyan haftasının orijinal yedinci günü olan Cumartesi gününün Sebt olarak tutulmasıyla ayrılan ve İsa Mesih’in çok yakında gerçekleşecek ikinci gelişine (advent) vurgu yapan bir Protestan Hristiyan mezhebidir. Mezhep, 19. yüzyıl ortalarında Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Millerci hareketten doğmuş ve 1863 yılında resmî olarak kurulmuştur. Kurucuları arasında, kapsamlı yazıları zamanımızda kilise tarafından hâlen büyük saygı gören Ellen G. White da bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Creative Commons lisansı</span> bir çalışmanın ücretsiz kullanımına izin vermek için kamusal telif hakkı lisansı

Creative Commons (CC) lisansı, telif hakkı bulunan bir eserin veya çalışmanın ücretsiz olarak dağıtılmasını sağlayan bir çeşit kamu telif hakkı lisansı. Yazarın eserlerinin kamu kullanım haklarını kolaylıkla verebileceği çeşitli standart lisans sözleşmeleri içerir. Bir yazar oluşturduğu eserin kullanılması için paylaşmak veya üzerinde değişiklikler yapma hakkını vermek istediğinde CC lisanslarını kullanabilir. CC lisansları, eserlerin paylaşılması konusunda esneklik sağlar. Dağıtım için yazar tarafından belirtilen izin koşullarına uyulduğu sürece, eser hakkında telif hakkı için endişelenmeye gerek kalmaz. İnternet üzerinde, telif hakkı sahibi tarafından CC lisansları ile paylaşılan eserlerin kullanımı için, eser sahibinden ayrıca izin alma adımını ortadan kaldırır, böylelikle paylaşımı hızlandırır. CC lisansları herkesin kullanımına açık ve ücretsizdir.

<i>The 18th Letter</i>

The 18th Letter, Amerikalı hip hop sanatçısı Rakim'in ilk solo albümüdür. 4 Kasım 1997'de Universal Records etiketiyle yayınlandı. Rakim'in 1992'de Eric B. & Rakim grubuyla çıkardığı son albümü Don't Sweat the Technique'den sonraki ilk albümüdür. Albümün prodüktörlüğünü Clark Kent, Pete Rock, Nick Wiz ve DJ Premier üstlendi.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Rusya</span> Rusyada bir siyasi parti

Birleşik Rusya, Rusya'da muhafazakâr bir siyasi partidir. 2001'de Birlik ile Vatan - Bütün Rusya adlı siyasi partilerin birleşmesiyle kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Anilingus</span> Anüsün oral yolla uyarılması

Anilingus veya analingus, bir kişinin dudakları, dilleri veya dişleri de dahil olmak üzere ağzını kullanarak başka birisinin anüsünü uyardığı oral ve anal seks eylemidir. Anal-oral temas ve anal-oral seks olarak da bilinir. Argoda "rimming" ve "rim job" da denir. Zevk için ya da bir erotik aşağılama biçimi olarak herhangi bir cinsel yönelim tarafından gerçekleştirilebilir. Ağıza dışkı bulaşmasından kaynaklanan bazı sağlık sorunlarına neden olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Florence Pugh</span>

Florence Pugh, İngiliz aktris. İlk çıkışını The Falling (2014) adlı drama filmiyle yaptı. 2016'da bağımsız drama filmi Lady Macbeth'te da mutsuz bir evli kadını canlandırdığı başrolü ile tanındı ve bu performansıyla BIFA En İyi Kadın Oyuncu Ödülü'nü kazandı. Ayrıca, The Little Drummer Girl (2018) dizisindeki rolüyle eleştirmenlerden övgü aldı.

Danimarka'da sansür 1849'dan beri Anayasa tarafından yasaklanmıştır:

§ 77: Herhangi bir kişi, bir mahkemede sorumlu tutulmasına bağlı olarak fikirlerini yazılı ve sözlü olarak yayınlama özgürlüğüne sahiptir. Sansür ve diğer önleyici tedbirler bir daha asla uygulanmayacaktır.

Açık lisanslar, kısıtlayıcı bir telif hakkı koruması içeren "her hakkı saklı" kısıtlaması yerine "bazı hakları saklı" yaklaşımını benimseyen lisanslardır. Telif hakları üretilen içeriğin yeniden paylaşılmasına ve kullanılmasına izin vermez. Üretilen içeriğe erişim kısıtlanınca da toplumsal yarar ortadan kalkmış olur. Açık lisansların kullanılması, telif haklarından tamamen kurtulmak anlamına gelmez. Bir konuyla ilgili tarama yaparken kullanım koşullarına bakmak, hak sahibine sormak ve hatta içerik üreticisiyle iletişime geçerek izin almak gerekir. Ancak Creative Commons ve diğer benzeri açık lisansların standart kullanım koşullarına uyarak insanların vakit kaybı yaşamadan ve kolaylıkla kullanımına izin verilir. Açık lisansların tarihi 1980 yılında ortaya çıkan GNU Genel Kamu Lisansıdır.

<span class="mw-page-title-main">Özgür lisans</span> özgür içerik veya özgür yazılım için kullanılan lisans türü

Özgür lisans bir kişiye başka bir kişinin özgün çalışmasını yeniden kullanma hakkı tanıyan bir sözleşmedir. İçerik bu tür bir lisanslama yöntemiyle telif hakkı ihlaline yol açmadan kullanılabilir. GNU Genel Kamu Lisansı, Creative Commons lisansı, BSD lisansı ve MIT Lisansı özgür lisanslara örnek olarak verilebilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.