İçeriğe atla

Kallisto

Artemis (oturmuş ve yaylı bir taç takmış), güzel peri Callisto (solda), Eros ve diğer periler. Pompeii'den antik fresk.

Yunan mitolojisinde Kallisto (Καλλιστώ, Latince: Callisto) bir nemf ya da Kral Lycaon'un kızıydı; efsane bu tür ayrıntılarda farklılık gösterir. Zeus'u cezbeden kadınlardan biridir ve Artemis'in (Romalılar için Diana) takipçilerinden biriydi. Bazı yazarlara göre Zeus, Kallisto'yu baştan çıkarmak için kendisini Artemis'e dönüştürdü. Kallisto, hamile kaldı ve sonunda hamileliği keşfedildiğinde, Artemis'in grubundan kovuldu, ardından Zeus'un karısı Hera onu bir ayıya dönüştürdü. Daha sonra, tam oğlu tarafından av esnasında öldürülmek üzereyken, Büyükayı olarak yıldızların arasına yerleştirildi. Zeus'tan olan oğlu Arkas aracılığıyla Arkadyalıların ayı annesiydi.

Jüpiter'in dördüncü Galilean ayı ve bir ana kuşak asteroidi Kallisto'nun adını almıştır.

Efsane

Titian, Diana ve Callisto (1559), Callisto'nun hamileliğinin keşfedildiği anı tasvir ediyor.

Artemis'in takipçisi olan Callisto için Hesiodos,[1] Arkadya kralı Lycaon'un kızı olduğunu[2] Artemis'in tüm takipçilerinin yaptığı gibi bakire kalmak için yemin ettiğini belirtir.

Hesiodos'a göre,[1] Zeus tarafından baştan çıkarıldı:

[Callisto] Artemis ile birlikte dağlarda vahşi hayvanlarla uğraşmayı seçti ve Zeus tarafından baştan çıkarıldığında, tanrıça tarafından fark edilmeden bir süre devam etti, ancak daha sonra, zaten hamileyken, banyo yaparken görüldü ve böylece keşfedildi. Bunun üzerine tanrıça öfkelendi ve onu bir canavara dönüştürdü. Böylece ayı oldu ve Arkas adında bir oğul doğurdu.

Mitograf Apollodorus'a göre[3] Zeus, Callisto'ya sahip olmak için Artemis veya Apollon kılığına girdi.

Ovid'e göre,[4] Jüpiter, karısı Juno fark etmesin diye, Diana'nın şeklini aldı ve Callisto, Diana ile diğer perilerden ayrıyken onu beraber olmak için zorladı.[5] Callisto böylece hamile kaldı, birkaç ay sonra Diana ve diğer perileriyle banyo yaparken hamile olduğu fark edildi. Diana, Callisto'nun hamile olduğunu görünce çok kızdı ve onu gruptan kovdu. Callisto böylece Arkas'ı doğurdu. Juno daha sonra yaralı gururunun intikamını alma fırsatını yakaladı ve Callisto'yu bir ayıya dönüştürdü. On altı yıl sonra, hâlâ bir ayı olan Callisto, ormanda avlanan oğlu Arkas ile karşılaştı. Arkas tam kendi annesini ciritiyle öldürmek üzereyken Jüpiter, anne ve oğlunu sırasıyla Büyükayı ve Küçükayı olarak yıldızların arasına yerleştirdi ve trajediyi önledi. Juno, buna öfkelendi ve Tethys'ten, yıldıza dönüşmüş olan ayının bir daha asla deniz sularında yıkanamamasını istedi. Bu yüzden Büyük Ayı asla batmaz. Bu onların dairesel yıldız hareketine antik zamanlardan bir açıklamadır.

Diana ve Callisto, Anthonie Blocklandt van Montfoort, c. 1580

Artemis "gümüş yayının bir atışıyla Kallisto'yu öldürdü".[6] Belki de Juno'nun (Hera)[7] gazabıyla teşvik edildi. Diğer bir hikâye ise, Arkadya'ya adını veren Arkas, Zeus'un yasak bölgesine girdiği için annesini neredeyse öldürüyordu. Her durumda, Zeus, gökyüzüne ikisini de Büyük Ayı ve Küçükayı takımyıldızı olarak yerleştirdi. Yunanlar tarafından Arktos (αρκτος), "Ayı" olarak adlandırılmaktadır.

Efsanenin kökeni

Jüpiter ve Callisto, Karel Philips Spierincks. Arka planda Jüpiter'in kıskanç karısı Juno, Callisto'yu saçlarından sürüklüyor.

Kalliste adı (GrekçeΚαλλίστη ), "En güzel" anlamındadır. MÖ. 3. yy'dan önce Atina'daki yazıtlarda rahibe Artemis Kalliste şeklinde kaydedilmemesine rağmen, tanrıçanın kendisi için kullanılmış olabilecek bir sıfattır.[8] Artemis Kalliste'ye, Atina'da, Akademi yolunun kenarında, Dipylon kapısının dışında uzanan bir türbede ibadet edildi.[9] WS Ferguson,[10] Artemis Soteira ve Artemis Kalliste'nin tek bir rahip tarafından yönetilen ortak bir kült içinde birleştirildiğini öne sürdü. Artemis'in ayı benzeri karakteri Brauronia'nın bir özelliğiydi.

Catasterismi'deki mit, gökyüzünde, Terazi Burcu, yani Küçükayı, Büyükayı, Boötes ve Başak'ın içinde ve yakınında bir takımyıldızların birbirine yakın görünmesi gerçeğinden türetilebilir. Boötes takımyıldızı açıkça, Hesiodik Astronomia'da (Ἀστρονομία)[11] Arkas, yani, "Ayı Bekçisi" (Arktophylax; Ἀρκτοφύλαξ) olarak tanımlanmıştır.[12]

Kallisto ve Zeus'un oğlu Arkas'tır ve Lykaion civarında taşrada yaşamıştır. Zeus Kallisto'yu baştan çıkardıktan sonra, Lykaon olayı bilmiyormuş gibi davranarak Hesiodos'un dediği gibi Zeus'u ağırladı ve kestiği bebeği [Arkas] önüne koydu.[13]

Büyük Ayı'nın yıldızlarının tümü MÖ 400'de Atina'da dairesel kutupluydu ve Büyük Ayı'nın sol ayağındaki yıldızlar hariç tümü, MS 1. yüzyılda Ovid'in Roma'sında dairesel kutupluydu. Ancak şimdi, ekinoksların devinimi nedeniyle, Büyük Ayı takımyıldızının ayakları, Roma'dan ve özellikle Atina'dan ufkun altına batıyor; bununla birlikte, Küçükayı (Arkas), Honolulu ve Hong Kong kadar güneydeki enlemlerden bile ufkun tamamen üzerinde kalır.

Filogenetik ve istatistiksel araçları kullanan Julien d'Huy'a göre, hikâye bir Paleolitik mitinin yakın tarihli bir dönüşümü olabilir.[14]

Sanatta

Apulia Kırmızı Figür Chous (Şekil 3), Kallisto'nun Ayıya Dönüşmesi, yaklaşık MÖ 360, Terracotta, (Yunanca (Apulian), MÖ 300'lerin başlarında aktif), J. Paul Getty Müzesi
François Boucher'ın Jüpiter ve Callisto'sunda Zeus / Jüpiter , Artemis / Diana ( Nelson-Atkins Sanat Müzesi, Kansas City ) şeklini alır.

Callisto'nun hikâyesi, ayıya dönüşme anının tasvir edildiği klasik sanatta oldukça popüler bir konuydu.[15] Rönesans'tan bir dizi büyük tarih resminin yanı sıra genellikle "Diana ve Callisto" olarak adlandırılan birçok küçük dolap resmi ve kitap illüstrasyonu, Ovid'in anlatımını takip ederek, tanrıça ve perileri bir havuzda yıkanırken hamileliğin travmatik keşif anını tasvir etti. Kuşkusuz, birkaç kadından oluşan bir grubun, büyük ölçüde çıplak olarak gösterildiği için, konu, ressamlar için büyük bir fırsattı.[16] Titian'ın Diana ve Callisto'su (1556-1559), bunların en büyüğüydü (ilk olmasa da), Cornelius Cort'un bir baskısı ile hızla yayıldı.[17] Burada, sonraki tasvirlerin çoğunda olduğu gibi, Diana öfkeyle, Callisto'nun üzerinde kalan küçük giysileri çıkaran iki peri tarafından tutulduğunu gösteriyor. Diğer versiyonlarda, örneğin Rubens ve Rembrandt, bu anı Akteon'un gelişiyle olağandışı bir şekilde birleştirir.[18] Temel kompozisyon oldukça alışılmadık bir şekilde tutarlıdır. Carlo Ridolfi, 1510'da ölen Giorgione'ye ait bir versiyonu olduğunu söyledi, ancak şimdi kayıp olan resimlere birçok atıf bulunmasına rağmen, bu bilim insanları tarafından şüpheyle karşılanmaktadır.[19] Titian'ın kompozisyonunu oluşturmadan önceki daha az dramatik olan diğer çalışmalar, Palma Vecchio ve Dosso Dossi tarafından yapılmıştır. Annibale Carracci'nin The Loves of the Gods'ı Juno'nun Diana'yı Callisto'yu ayı formunda çekmeye çağırdığı bir görüntü içeriyor.

<i id="mwxw">Diana ve Callisto</i>, sanatçı İspanya Kralı IV. Philip tarafından yeni av köşkü Torre de la Parada için yapmıştır.

Ovid, Callisto'nun hamileliğinin keşfini, dokuzuncu ayına yerleştirse de, resimlerde genellikle geç hamilelik için oldukça mütevazı bir şişlikle gösteriliyor. Her halükarda, efsaneye göre, grubun geri kalanının daha önce hamileliği fark etmemiş olduğunu anlatır.

Callisto'nun kılık değiştirmiş Zeus/Jüpiter tarafından baştan çıkarılması da genellikle "Jüpiter ve Callisto" olarak adlandırılan popüler bir konuydu; klasik mitolojide lezbiyen aşıkların en net ortak konusuydu. İki sevgili genellikle bir çardakta mutlu bir şekilde kucaklaşırken gösterilir. Ovid'in Callisto'nun neler olup bittiğini anlamasını takiben tarif ettiği şiddetli tecavüz nadiren gösterilir. 1700'den önceki versiyonlarda Callisto, Rubens'in versiyonlarında olduğu gibi, neler olup bittiğine dair şüphe içindedir. Özellikle tasvirlerin giderek daha erotik hale geldiği 18. yüzyılda popülerdi; François Boucher birkaç versiyon çizmiştir.[18]

Fransa'nın Nazi işgali direnişi sırasında, şair Robert Desnos, Calixto suivi de contrée adlı bir şiir koleksiyonu yazdı ve burada Callisto mitini çirkinliğin altına hapsedilen güzelliğin sembolü olarak kullandı: Alman işgali altındaki Fransa için bir metafordu.[20]

Aiskhylos'un trajedisi Callisto ise günümüzde kayıptır.

notlar

  1. ^ a b In his lost Astronomy, quoted in Catasterismi.
  2. ^ Other writers gave her a mortal genealogy as the daughter of one or the other of Lycaon's sons: Pseudo-Apollodorus, Bibliotheke.
  3. ^ Bibliotheca, 3.8.2 28 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  4. ^ Ovid. Metamorphoses. Book II, Lines 405–531; Ovid narrates the myth also in Fasti, book II.
  5. ^ The transformation of Zeus, with its lesbian overtones, was rendered as comedy in a lost work by the Attic Amphis – see Hyginus' Astronomica 2.1.2 15 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  6. ^ Homerica, The Contest of Homer and Hesiod, 316 ff (trans. Hugh G. Evelyn-White).
  7. ^ This was the version current in Greece when Pausanias visited in the second century CE (Pausanias, VIII.35.8).
  8. ^ Daniel J. Geagan. "The Athenian Constitution After Sulla" (Hesperia Supplements 12 1967:72, 95).
  9. ^ Klio: Beiträge Zur Alten Geschichte (Deutsche Akademie der Wissenschaften Zu Berlin Institut für Griechisch-Römische Altertumskunde) 1907.
  10. ^ In Klio 7 (1907:213f).
  11. ^ Hesiod, Astronomia, fragment 3, preserved as a quote in a commentary on Aratus.
  12. ^ Thus Hesiod is quoted, though Boötes, GrekçeΒοώτης, from his very name, is a cow (Grekçeβοως) herdsman.
  13. ^ The episode is a doublet of the serving up of Pelops.
  14. ^ d'Huy Julien, Un ours dans les étoiles: recherche phylogénétique Sur un mythe préhistorique. Préhistoire du sud-ouest, 20 (1), 2012: 91-106 ; A Cosmic Hunt in the Berber sky : a phylogenetic reconstruction of Palaeolithic mythology. Les Cahiers de l'AARS, 15, 2013: 93-106 .
  15. ^ Gods
  16. ^ There is a good but by no means complete, selection at Warburg Institute Iconographic Database, Myths → Callisto's pregnancy discovered by Diana 11 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; more on Wikimedia Commons
  17. ^ Brigstocke, 184
  18. ^ a b Hall, Gods
  19. ^ Jane Martineau (ed), The Genius of Venice, 1500–1600, 207, 1983, Royal Academy of Arts, London
  20. ^ Calixto suivi de contrée. Sanders, Todd tarafından çevrildi. 2013 [1962]. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yunan mitolojisi</span> Antik Yunanların oluşturduğu mitlerden oluşan mitoloji

Yunan mitolojisi, Antik Yunanistan'da dünyanın yaratılışı, tanrı, tanrıça ve kahramanların hayatı hakkındaki söylence ve öğretileri içermekle kalmayıp aynı zamanda Eski Yunan dininin gövdesini oluşturmaktadır. Günümüzde, bu mitoloji hakkındaki bilgilerimizi bu sözlü edebiyatın yazılı hâllerinden alıyoruz. Tarihçiler, mitoloji hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için o dönemin sanatındaki ipuçlarını bile toplar.

<span class="mw-page-title-main">Jüpiter'in doğal uyduları</span> Vikimedya liste maddesi

Jüpiter'in bilinen 95 doğal uydusu vardır. Bu uydular yörüngeleri, boyut ve fiziksel özellikleri ve bu verilere göre tahmin edilebilecek oluşum mekanizmaları ile çok büyük çeşitlilik göstermektedir. Jüpiter'in, halkaları, manyetik alanı ve uyduları ile birlikte oluşturduğu ve küçük bir güneş sistemini andıran bu karmaşık yapı, Güneş Sistemi'nin evrimini aydınlatabilecek çok sayıda ipuçları barındırmaktadır. İç uyduları olan İo, Europa, Ganymede ve Callisto büyük ve aydın iken diğerleri soluk ve küçüktür.

<span class="mw-page-title-main">Zeus</span> Yunan mitolojisinde en güçlü ve önemli; göklerin şimşeklerin ve gök gürültülerinin tanrısı

Zeus, "Tanrıların ve İnsanların Babası" ve Yunan mitolojisinde en güçlü ve önemli tanrıdır. Roma'da Jüpiter olarak da bilinir. Göklerin, şimşeklerin ve gök gürültülerinin tanrısıdır. Çoğu zaman elinde bir şimşek ile resmedilmiştir. Bereket ile özdeşleşmiştir, yağmur ondan beklenir. Titan Kronos'un ve eşi Rhea'nın en küçük çocuğu ve oğludur. Tanrıça Hera'nın kocasıdır. Simgesi şimşeğin yanında boğa, kartal ve meşe ağacıdır. Aynı zamanda tanrıların kralı olduğu için taht ve asa ile de sık sık betimlenir. Ayrıca Athena'nın ona hediyesi olan Aegis'in de taşıyıcısıdır. Zeus'un en eski kült ve bilicilik merkezi Yunanistan'daki Dodona antik şehirdir. Habercisi oğlu Hermes'tir. Gigantlar arasındaki karşıtı Kral Porphyrion'dur.

<span class="mw-page-title-main">Artemis Tapınağı</span> Efesteki tarihî tapınak

Artemis Tapınağı, aynı zamanda Diana Tapınağı olarak da bilinir. Tanrıça Artemis'e ithaf edilmiş tapınak Efes'te MÖ 550 yıllarında tamamlanmıştır. Tapınak tamamen mermerden inşa edilmiştir. Dünyanın yedi harikasından biri sayılan tapınaktan geriye bugün sadece bir iki mermer parçası kalmıştır. Türkiye'deki antik kent Selçuk İzmir'de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hera</span> Yunan mitolojisinde Zeusun eşi ve ablası olan tanrıça

Hera, Yunan mitolojisinde Zeus'un eşi ve ablası olan tanrıçadır. Roma'da Juno olarak bilinir. Babası Titanlardan Kronos, annesi Rhea'dır. Olympos tanrıları arasında kraliçe vasfına sahiptir ve Evlilik Kraliçesi olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Gaia</span>

Gaia, Gaea ya da Ge, Yunan mitolojisinde yeryüzünün kozmik bir varlık olarak kişileştirilmiş halidir.

İo ( ), Yunan mitolojisinde Zeus'un ölümlü aşıklarından biriydi. Bir Argos prensesiydi. Perseus, Kadmos, Herakles, Minos, Lynceos, Kepheos ve Danaos gibi birçok kral ve kahramanın atasıydı. Astronom Simon Marius 1614'te Jüpiter'in ayına onun adını vermiştir. Erkek kardeşi Phoroneus olduğu için, İo, ayrıca Phoronis olarak da bilinirdi. İo bazen tanrıça Isis ile karşılaştırılmıştır ve bu durumda Mısırlı kocası Telegonus "Osiris"tir.

<span class="mw-page-title-main">Virgo (takımyıldız)</span> Başak takımyıldızı

Virgo ya da Başak takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Tutulum üzerinde yer alır. Virgo adı Latince'de bakire anlamına gelir. Batısında Aslan, doğusunda Terazi takımyıldızları vardır. En parlak yıldızı Spica sayesinde gökyüzünde kolaylıkla bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">Scorpius (takımyıldız)</span>

Scorpius ya da Akrep takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Zodyak kuşağında yer alır ve batısında Terazi, doğusunda Yay takımyıldızları yer alır. Güney gökkürede, Samanyolu merkezine yakın, geniş bir takımyıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Ursa Major (takımyıldız)</span>

Büyük Ayı takımyıldızı, kuzey gökyüzünde bulunan ve mitolojisi muhtemelen tarih öncesi dönemlere kadar uzanan bir takımyıldızdır. Latince adı "büyük ayı" anlamına gelir ve yakınındaki Küçük Ayı ile tezat oluşturur. Antik çağda, MS 2. yüzyılda Batlamyus tarafından Yunan, Mısır, Babil ve Asur astronomlarının önceki çalışmalarına dayanarak listelenen orijinal 48 takımyıldızdan biriydi. Bugün 88 modern takımyıldız arasında üçüncü en büyük takımyıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Ursa Minor (takımyıldız)</span>

Ursa Minor ya da Küçük Ayı takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Büyük Ayı takımyıldızı "Büyük Kepçe"ye çok benzeyen "Küçük Kepçe", gerçekte tam bir takımyıldız değildir. Büyük Kepçe'nin işaretçileri gibi, Küçük Kepçe'nin kasesinin sonundaki parlakça yıldızların da özel bir adı vardır: Kutbun Bekçileri!

<span class="mw-page-title-main">Galilei uyduları</span> Jüpiterin en büyük 4 uydusu İo, Europa, Ganymede, ve Callistonun ortak adı

Galilei uyduları, Jüpiter'in en büyük dört uydusu olan Io, Europa, Ganymede ve Callisto'dur. Klasik gezegenlerin en sönüğü olan Satürn'den sonra çıplak gözle en kolay görülebilen Güneş Sistemi cisimleridir. Parlak Jüpiter'e olan yakınlıkları çıplak gözle gözlemi çok zorlaştırsa da, yüksek ışık kirliliği olan gece gökyüzü koşullarında bile sıradan dürbünlerle kolayca görülebilirler. Teleskobun icadı, uyduların 1610 yılında keşfedilmesini sağladı. Bu sayede, insanlar klasik gezegenleri takip etmeye başladığından beri keşfedilen ilk Güneş Sistemi cisimleri ve Dünya'nın ötesindeki herhangi bir gezegenin yörüngesinde bulunan ilk cisimler oldular.

Yunan mitolojisinde, Arkas sonradan Arkadya kralı olan bir avcıdır. İnsanlara ekmek pişirme, dokuma sanatını öğretmesi ve Arkadya'ya tarımı yayması ile tanınırdı.

<span class="mw-page-title-main">Likaon</span> Yunan mitolojisinde Arkadya kralıı

Yunan mitolojisinde Lycaon ya da Lykaon, efsanenin en popüler versiyonunda, Zeus'un gerçekten her şeyi bilip bilmediğini test etmek isteyen Lykaon, kendi oğlu Nyctimus'un öldürüp, etini Zeus'a sunan Arkadya kralıydı.

<span class="mw-page-title-main">Magnesia (Aydın)</span>

Magnesia veya Menderes Magnesia'sı, tarihi İyonya bölgesinde yer almış bir Antik Yunan kenti. Kent kalıntıları günümüzde Aydın ilinin Germencik ilçesinde yer alan Ortaklar-Söke kara yolu üzerinde, Ortaklar'a 4 km mesafede bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Orthrus</span>

Orthrus veya Orthus, Yunan mitolojisinde, mitograf

<span class="mw-page-title-main">Kalidon yaban domuzu avı</span>

Kalidon yaban domuzu avı, Yunan efsanesindeki en önemli kahramanca maceralardan biridir. Truva Savaşı'ndan önceki nesilde yapılmıştır ve o neslin diğer büyük kahramanca macerası Argonotlar Seferi yolculuğunu ile hemen hemen aynı zamanda olmuştur. Avın amacı, Kalidon domuzunu öldürmektir. Domuz, Kral Oeneus, ayin esnasında Artemis'i onurlandırmayı unuttuğu için; tanrıça tarafından Aetolia'daki Kalidon'a zarar vermesi için gönderilmiştir. Meleager tarafından yönetilen avcılar, Yunanistan'ın önde gelen kahramanlarının çoğunu içerir. Çoğu anlatımda, postunu okla yaralayan büyük kadın kahraman Atalanta da vardır. Bu, bazı erkekleri çileden çıkarır ve trajik sonuçlar doğurur.

<span class="mw-page-title-main">Elektra (Ülker)</span>

Yunan mitolojisinde Elektra, Atlas ve Pleione'nin yedi kızı olan Pleiades'ten biridir. Semadirek adasında yaşamıştır. Zeus'tan Dardanos ve Iasion adında iki oğlu olmuştur.

Yunan mitolojisinde, Asteria veya Asterie, Titanlar Koios (Polus) ve Phoebe'nin kızı; aynı zamanda da Leto'nun kız kardeşidir. Hesiodos'a göre Titan Perses'ten tek bir çocuğu oldu, büyücülük tanrıçası Hekate adında bir kız. Diğer yazarlarsa Asteria'yı, Zeus'un babaları olduğu bilinen Herakles'in ve Hekate'nin de annesi olduğunu anlatırlar.