Kallias Barışı
Kallias Barışı,[1] MÖ 449'de[2][3] (veya MÖ 460'larda)[4][5] Atina liderliğindeki Attik Delos Birliği ile Pers İmparatorluğu (I. Artaserhas döneminde) arasında imzalanan, Yunan-Pers Savaşlarını bitiren antlaşmadır.
MÖ 459'da Atina donanması o sıralarda Mısır'da patlak veren Pers karşıtı ayaklanmayı desteklemek üzere yola çıktı. Öncesinde bazı küçük başarılar elde eden Grekler, Memphis yakınlarında büyük bir yenilgiye uğradılar (MÖ 454).[2] Grekler, Mısır yenilgisinin intikamını almak amacıyla 450'de Doğu Akdeniz'e iki ordu gönderdiler. Kimon komutasındaki donanma Kıbrıs'a giderken, bir ordu da Mısır'daki isyanı canlandırmak için Mısır'a gitti. Ancak Kimon'un Kition kentinde hastalanarak ölmesi Greklerin savaş planını bozdu.[6] Ardından, Kimon'un ölümüyle yerine geçen Atinalı devlet adamı Perikles; Perslerle barış yapmak zorunda kaldı. MÖ 449 yılında Kıbrıs ya da Susa'da[7] yapılan görüşmelere Yunan tarafını temsilen, Atina'nın ileri gelen diplomatlarından ve aynı zamanda Olympia Oyunları'nda üç defa araba yarışı kazanmış olan Kallias katıldı.[8][9] Bu sebeple bu barış "Kallias Barışı" olarak anılmaktadır.
Tartışmalar
Callias Barışı'na dair bilgiler, MÖ 4. yüzyılda yaşamış hatip İsokrates ve Demosthenes ile tarihçi Diodorus'un referanslarından gelmektedir.[10] Antik Grektarihçi Theopompus, bu antlaşmanın bir uydurma olduğunu savunarak; kullanılan harflerin antlaşmanın kabul edildiği iddia edilen tarihten yarım yüzyıl sonra kullanılmaya başlanması sebebiyle antlaşmanın bulunduğu yazıtının sahte olduğunu ileri sürmüştür.[11]
Antlaşmanın resmi olarak olmama olasılığı bulunmaktadır. Eğer antlaşma yapıldıysa da önemi tartışmalı durumdadır. Tartışmalarda başlıca rol oynayan Antik Grek tarihçisi Thucydides antlaşmadan açıkça söz etmez,[4] ancak Herodotos'un[12] belirttiği bazı şeyler bu antlaşmanın varlığını desteklediği şeklinde yorumlanabilir. Bununla birlikte Plutarkhos da antlaşmanın, ya Eurymedon Savaşı'ndan (MÖ 466) sonra imzalandığını ya da hiç imzalanmadığını düşünmektedir.[13]
Bunun dışında, barışın tam olarak ne zaman yapıldığı tartışmalıdır. Bazı modern araştırmacılar, Herodotos'un (VII. 151) Kallias'ın Atina elçisi olarak Artaserhas'a gidişini anlattığı pasaj sebebiyle, barışın Kıbrıs'taki Salamis Muharebesi'nden sonra MÖ 449/448'de imzalandığını savunurlar.[14] Ancak bu pasajda göz önünde bulundurulması gereken, Kallias'la aynı dönemde Argoslu elçilerin de kralın huzunra çıkmalarıdır. Onlar krala, babası Kserkses döneminde imzaladıkları müttefiklik antlaşmasının hala devam edip etmediğini sormaya gelmişlerdir.[14] Bu sebeple Alman tarihçi Klaus Meister (1982), Argosluların kralı böyle bir nedenle ziyaret etmelerini, onun tahta çıktığı yıla, yani MÖ 465/464 yılına tarihlemektedir.[4][15] Zira onlar; ancak yönetim değişikliği nedeniyle böyle bir soruyu sorma ihtiyacı duşmuş olmalıdırlar.[15]
Sonuçları
Bu anlaşmayla birlikte, Anadolu'daki İyon kentleri Perslere karşı bağımsızlıkları geri kazandılar. Ege Denizi Pers donanmasına kapandı ve Pers kara ordusu Batı Anadolu’nun deniz kıyılarına üç günlük mesafeye kadar yaklaşamayacak böylelikle bölge askerlerden arındırılmış olacaktı. Bununla birlikte, Pers donanması güneyde Phaselis’in, kuzeyde ise İstanbul Boğazı’nın batısına geçemeyecekti.[16][17][18] Buna göre Atina da Perslerin, Anadolu, Kıbrıs, Libya veya Mısır'daki topraklarına saldırmayacaktı. Sonuç olarak Persler, önceden boyunduruğu altında olan Küçük Asya topraklarındaki Grek varlığını kabul etmek durumunda kalmıştır.[19]
Grekler bu barış sayesinde, yaklaşık elli yıl süren savaşın getirdiği ekonomik sıkıntıyı geride bırakarak Persler ile başlayacak ticaret ilişkileri sonucunda refaha kavuşmuştur. Ancak bu durum Pers cephesinde, II. Kyros döneminde kurulan ve I. Dareios döneminde en geniş coğrafyaya ulaşan imparatorluğun, zayıflama sürecine girmesi anlamına gelmekteydi.[20] Keza Perikles de savaş ekonomisi nedeniyle zor durumdaki Atina'nın bundan böyle rahat nefes alabileceğini ve Perslerle yeniden başlayacak ticaret ilişkileri sayesinde de ekonominin canlanabileceğini düşünmüş olmalıydı.[2] Bu şekilde, MÖ 490'da Marathon'da başlayan Pers-Yunan Savaşları, yaklaşık yarım yüzyıl yıl sonra Kallias Barışı ile son bulmuş oldu.
Daha sonra Perikles, MÖ 448/447 yılında tüm Hellenlerin Atina'da toplanacak bir konseye temsilciler göndermeleri için bir tasarı hazırladı. Bu çağrıyı iletebilmek için konsey tarafından her biri 50 yaşın üzerinde olmak üzere 20 elçi seçildi.[21] Bunlardan beşini, Asya'da oturan Ion ve Dorlar ile Lesbos ve Rhodos adasındaki adalarda yaşayanları toplantıya katılmaya ve kendileriyle birleşmeye davet etmek amacıyla gönderdi. Beş kişiden oluşan diğer bir heyet ise, Byzantion'a kadar Çanakkale Boğazı ve Trakya kıyılarına gönderildi.[22] Üçüncü grup, Boiotia, Phokis, Peloponnesos; Lokris, Ambrakia ve Akharnania'ya; diğerleri ise, Euboia, Malia Körfezi, Akhaia ve Thessalia'ya doğru yola çıktılar. Ama Lakedaimonluların bu toplantıya karşı çıkması yüzünden hiçbir şey başarılamadı, temsilciler bir araya gelemediler.[21][23]
Kaynakça
- ^ Suna Doğaner, Anadolu'nun 200 Yıllık İşgal Dönemi Sh.: 19
- ^ a b c Tekin, Oğuz. "Eski Yunan Tarihi". İletişim Yayınları: 81. 27 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2024.
- ^ Cartwright, Mark. "Persian Wars". World History Encyclopedia (İngilizce). 13 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2024.
- ^ a b c Fantasia, Ugo. (2015). Callias, Peace of. The Oxford classical dictionary. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780199381135.013.1271
- ^ Kallias Barışı'nın 460'lı yıllara tarihlenmesi hakkında bkz. Walsh, John (1981). The Authenticity and the Dates of the Peace of Callias and the Congress Decree; Badian, Ernst (1993), The peace of Callias; Keen, A. G. (1998) Dynastic Lycia.
- ^ "Hellenlerin Doğu Akdeniz Seferi ve Kallias Barışı". anabilgi.anadolu.edu.tr. Anadolu Üniversitesi, Anabilgi. 12 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2024.
- ^ Diodorus Siculus 12.4
- ^ Dem. IXX. 279
- ^ Mansel, A. M (1999). Ege ve Yunan Tarihi, 7. bs., Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi. s.306
- ^ Britannica Online Encyclopedia: ancient Greece (historical region, Eurasia): Peace with Persia
- ^ W. Robert Connor, Theopompus and Fifth-Century Athens (Washington, DC: The Center for Hellenic Studies, 1968), 77–94; and Bosworth, “Plutarch”, 11f.
- ^ Histories, 7.151
- ^ Plutarch, Cimon, 13.
- ^ a b Arslan, M. (2010). İstanbul'un antikçağ tarihi: klasik ve Hellenistik dönemler. Türkiye: Odin Yayıncılık. s.96
- ^ a b Klaus Meister (1982). Die Ungeschichtlichkeit des Kalliasfriedens und deren historische Folgen (Wiesbaden: Franz Steiner Verlag, 1982) 30 dn.
- ^ Brosius, M. (2006). The Persians An Introduction, New York, Routledge. s.26
- ^ Diod. Sic. XII. 4-6; Isocrates, Panegyricus. XII. 59.
- ^ Kaya, M. A. (2018) Demir Devri ve Pers Hakimiyeti Dönemi, İstanbul, Bilge Kültür Sanat Yayınları. s.286
- ^ Eddy, S. K. (1970). “On the Peace of Callias”, Classical Philology, 65 (1), s.9
- ^ NARÇİN, Duygu (2019). "Akhaimenid Dönemi Siyasi Tarihinin Kallias Barışı'na Kadar Değerlendirilmesi: M.Ö. 550-449" (PDF). İÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Eskiçağ Tarihi Bilim Dalı. s. 89. 12 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Ağustos 2024.
- ^ a b Arslan, M. 2010, s.97
- ^ Plutarch. Per. XVII. 1-2.
- ^ Plut. Per. XVII. 3.
