Kalem çevirme

Kalem çevirme (İngilizce: "Pen spinning") bir yazı aracının ellerle ustaca manipüle edilmesi içeren bir nesne manipülasyonu veya hokkabazlık türüdür. Genellikle kişisel eğlence için yapıldığı düşünülse de (okul veya ofis ortamlarında), bazı zamanlar çok ciddi uluslararası yarışmalar ve toplantılar düzenlenmektedir. Kalem çevirme, çevrimiçi video paylaşımı ve forumlar aracılığıyla hızla uluslararası popülerlik kazanmıştır. Kalem çeviren kişilere "spinner" denir. Kalem çevirmenin Kökenleri tamamen bilinmese de Japonya’da öğrenciler arasında çok popülerdir. Hobi, 1970'lere hatta muhtemelen daha eski zamanlara dayanıyor.

İlk zamanlarının aksine, topluluklar daha sonra birbiri ile rekabet ederek bunu spor haline getirdiler. Ayrıca, estetik planlama yapıldığında, bu bir sanat formuna dönüşebilir.

Kalem çevirmenin en eski tarihi II. Dünya Savaşı’ndan önceye dayandığı söylense de yazılı bir kanıt olmadığı için bu iddiaları doğrulamayı zorlaştırır ama thumbaround, sonic ve pass gibi bazı hareketlerin uzun süredir bilindiğini söylemek yanlış olmaz. Kalem çevirenler arasında iletişim kolay olmadığı için kalem çevirmenin gelişimi internetin gelişimine kadar durdu. Japonya’da Hideaki Kondo 1997’de ilk kalem çevirme web sitesini oluşturdu.^[1][2] Kondoh 1980’lerde kalem çevirmeye başladı ve 1998’de 24 hareket derledi^[3], çoğunu başka insanlardan öğrendikten sonra geliştirdi.^[4]

Amerika Birleşik Devletleri’nde ise, Fernando Kuo, daha çok internetteki kullanıcı adı “Kam” ile tanınır. Kalem çevirmeyi geliştirmek ve daha çok insana ulaşabilmek için Kondoh’un web sitesini ilham aldı.^[5] Kam 1993 yılında kalem çevirmeye başlamıştı,^[6] Ocak 2000’de Pentrix web sitesini kurdu. Web sitesi ve forumunun popülerliği artıkça ve site yeterli güce sahip olmadığı için Kam Pentrix kapattı ve verileri yeni bir web siteye (o da kapanacak) 19 Ocak 2004’te açılan Universal Pen Spinning Board (UPSB)’ye aktardı.^[7][8] UPSB İngilizce konuşulan ilk forum olduğu için dünyanın dört bir yanındaki kalem çeviricilerin iletişim kurmasına olanak tanıdı. UPSB yönetimi forumlara olan ilginin azalması ve maliyetlerin karşılanamaması nedeni ile 1 Ekim 2018’de süresiz olarak kapatıldı.^[9][10]

2000'li yılların başından bu yana, YouTube gibi video barındırma web siteleri ve çeşitli ülkelerden giderek artan sayıda diğer internet forumları, videoları paylaşmak ve topluluğu merkezileştirmek için kullanıldı ve bu da kalem çevirmenin popülaritesinin artmasına katkıda bulundu. 2007 yılında, Dünya Turnuvası ilk küresel kalem çevirme yarışması oldu ve dünyanın dört bir yanındaki topluluklardan kalem çevirenler katılabildi.

Günümüzde kalem çevirme topluluk forumları olsa da, forumlara olan ilginin düşmesi nedeni ile aktif kullanıcı sayısı düşüktür, bu yüzden topluluklar Twitter, YouTube veya Reddit gibi platformlarda paylaşım yapmaktadır. Ayrıca aktif iletişim için günümüz toplulukları Discord sunucularına taşındılar. Topluluklar daha kolay iletişim için ülke veya dil gibi özellikler üzerinde yoğunlaşabilir. Zamanla kullanıcılar farklı topluluklara geçebilir. Topluluklar çoğunlukla bağımsız işletilirken, zaman zaman uluslararası etkinliklerde işbirlikleri veya iletişimler sağlanmaktadır.

Türkiye’deki kalem çevirenleri bir araya toplamak için 2007 yılında Ali Çetin tarafından kuruldu.^[11] Günümüzde topluluk dağılmıştır.

Topluluk Türkiye'de sık yapılan Airspin (half faked gunman olarak da bilinir) hareketini “Turkish Style” olarak adlandırdı. (Uluslararası topluluklarda bilinmemektedir.)

Kuzey Amerika bölgesindeki topluluklar

• Amerika Birleşik Devletleri (Spindy's, fenspinner ve pen spinning / Global-İngilizce)
• Kanada (QPSB - Quebec Pen Spinning Board)

Avrupa bölgesindeki topluluklar

• Fransa (FPSB - French Pen Spinning Board)
• Almanya (GPC - German Pen Spinning Community)
• İspanya (SPSC - Spanish Pen Spinning Community (İspanyolca konuşan ülkeler))
• Polonya (PPP - Portal Polskich PenSpinnerow)
• Birleşik Krallık (PSUK – Pen Spin UK)
• Belçika (BPSC - Belgium Pen Spinning Community)
• İsveç (SweSpin)
• İsviçre (SPC - Swiss Penspinning Community)
• Lihtenştayn (LPSA)
• Hollanda (NLPSC - Netherlands Pen Spinning Community)
• İtalya (ITPSB - Italian Pen Spinning Board)

Asya bölgesindeki topluluklar

• Tayvan (TWPS - Taiwanese Pen Spinning Forum)
• Hong Kong (HKPSA - Hong Kong Pen Spinning Association)
• Çin (PSH - Pserhome)
• Japonya (JEB - JaPen Board)
• Güney Kore (Pendolsa, KIPS)
• Türkiye (TPC - Turkish Penspinning Community, Mikro'dan Mikro'ya)
• Tayland (THPSC - ThaiSpinner)
• Vietnam (VNPSC - Vietnam Pen Spinning Community)
• Endonezya (IPSC - Indonesian Pen Spinning C)ommunity
• Filipinler (PPSC - Pinoy Pen Spinning Community, PHPS)
• Kazakistan (KzPSC - Kazakhstan Pen Spinning Community)
• Malezya (MyPSC - Malaysia Pen Spinning Community)

Avusturya bölgesindeki topluluklar

• Avusturya (APC - Austrian Penspinning Community)

Global İngilizce topluluğu olan UPSB dağılmıştır. Listede yer alan bazı topluluklar da aktiflikleri düşerek dağılmıştırlar.

Turnuvalar çevrimiçi olarak düzenlenir, düzenlenen en büyük yarışmalar World Tournament (Dünya Turnuvası) ve World Cup'dır (Dünya Kupası) Her ikisi de tek eleme formatında düzenlenir. World Tournament tek kişilik yarışmacılardan oluşurken, World Cup 'da ise topluluklarını temsil eden gruplar halinde yarışılır. Herkes bulunduğu toplulukta başvuru yapabilir, başvuru eleme veya kişinin önceki başarıları incelenir. En ünlü başarılı şampiyonlara örnek olarak, i.suk 19 ve 21 WT birincilik ve Menowa* 15 WT birincilik, verilebilir.

Büyük turnuvaların yanı sıra küçük yarışmalar da düzenlenir. Bu savaşlar en az iki spinner'in bireysel kalem çevirirken kayıt ettikleri videoları paylaşmaları üzerine topluluk, kimin üstün çevirdiğini toplu olarak değerlendirip oylayarak savaşın galibinin kim olduğuna karar verir.

Kalem çevirme notasyonu internet hızlarının düşük olduğu zamanlarda önemli bir ihtiyaç olarak gereksinim duyulmuştur. Günümüzde ise görsel kaynağın anlamak için yeterli olmadığı durumlarda kullanılması faydalıdır. Ayrıca iyi bir notasyon sistemi isimlendirme ihtiyacını önemli ölçüde düşürecektir. Burada İngilizce notasyonu hakkında bahsedilecektir. Ayrıca farklılıklar içeren, Japonca ve Kore notasyonu da mevcuttur.

Bir hareket (İngilizce: “trick”) genellikle kolay hareketlere bölünmeyen, kısa ve ayırt edici kalem hareket dizileridir. Çeşitli hareketleri birleştirdiğimizde combo oluşturmuş oluruz. Linkage’ler ise bir combo’da hareketleri birbirine bağlamayı sağlar.

Fingerslots (Türkçe: "Parmak yuvaları") Bir slot, locator kullanarak kalemin o sırada bulunduğu konumu ifade etmek için kullanılır.

Locators (Türkçe: "Yer belirleyiciler") Kol ve elin parçalarını temsil eden Locator'ler sayesinde slotlar oluştururuz.

Bir slot oluştururken belirli bir hiyerarşi izlememiz gerekir.

Büyük olan önce yazılmalıdır. Mesela 23 yuvası doğru yazılmıştır ama 32 şeklinde yazılırsa yanlış yazılmıştır.

Bunlar yardımı ile bir slot tanımlanabilir ama ayrıca yıldız işareti " * " kullanarak, kalemin havada veya bir parmağın üzerinde olduğu belirtilebilir. (Örneğin, "P*" yazarak kalemin avuç ve hava arasında olduğu belirtilir. Yani kalem avucun üstündedir.)

Parmak üzerindeki konumu daha hassas tarif etmek için parmak locator'nün yanında ifadeler koyulur. İlk önce falanks veya eklem, daha sonra yüzey, biri veya ikisi aynanda kullanılabilir.

Parmağı seçtikten sonra diğer alanlardan bir adet seçilmeli veya seçilmemeli, bir örnekle anlaşılabilir. Örnekler, Charge 1ys_p2ys_t, Charge 1y2y veya Spin 1b (Phalanx/Joint yazılıcaksa, Face'den önce yazılmalı.)

Okunuşu kolaylaştırmak için bir yazım sıralaması da mevcuttur. Hızlı okunması için aşağıdaki şekilde ihtiyaç olanlar yazılır.

Modifers (Türkçe: Modifiyeler, Değiştiriciler), hareketin yapısını değiştirirler, oldukça faydalıdırlar, isimlendirme gereksinimini azaltarak hareketin çeşitli durumlarını oluşturmamıza olanak tanırlar. Birçok harekete uygulayarak hareketin yeni yapısı kullanılır.

Modifier kavramını Hideaki Kondo organik kimyadan esinlenerek geliştirmiştir.

İngilizce notasyonu için gereksiz olan Moonwalk ve Still ön-ekleri tablodan kaldırılmıştır. (Slotlar aracı ile ifade edilir.)

(Örneğin, Fingerless ön-ek'e sahip bir hareket ilk itmenin tek bir parmak yerine kol veya bilek ile oluşturulması anlamına gelir.)

Twisted, Warped veya Neo gibiler bir ön-ek değildir. Örnek, Twisted sonic ayrı bir numara, içerisinde sonic yoktur. (Tarihsel nedenlerden dolayı böyle kalmıştır.)

Rotations (Türkçe: "Dönüş sayısı") Hareketlerin 360 derece dönüşü 1 tur olarak sayılır, karışıklık yaratmaması onda birler basamağı 0 da olsa belirtilir. (Örnek, 1.0, 2.0 ve 3.0 vb.)

Eğer hareket varsayılan dönüşü sahip ise yazmaya gerek yoktur. (Örnek, Twisted Sonic 1.5 = Twisted Sonic)

Hand orientation (Türkçe: "El yönü") Hareketin yapıldığı sırada elin hangi yönde durduğunu belirtir. (Palm orientation, yani avuç yönü de denebilir.)

PD TA, (PD) TA, [PD] TA veya (PD):TA şekillerinde yazılabilir. Hareket varsayılan şekilde yapıldıysa yazılmasına gerek yoktur. (Örnek, (PS) TA = Thumbaround

Bazı hareketler için sadece başlangıç slotunu yazmak yeterli değildir, (Örneğin, sonic) ayrıca bitiş konumunu yazmak gerekir bunun içinde " - " kısa çizgi slot bölümünde kullanılır. (Örnek, sonic 23-12, 23 yuvasında başlamış, 12 yuvasında bitmiş) Ayrıca hand orientation bölümünde de kullanılabilir. (Örnek, PS-PD Twisted sonic başlarken palm side, bitirirken palm down) Gerekirse birden fazla da kullanılabilir, PS-PD-PS veya 23-13-12 vb.

Hareketleri birbirine bağlamak için " > " simgesi kullanılır, çizgisi olmayan bir ok simgesi gibi. Örnek, Twisted sonic 23-12 > Thumbaround T1-T1, Eğer önceki veya sonraki hareket bir noktada tamamını yapmadan kesintiye uğratılırsa "kısmı hybrid" olduğu söylenir ve "~>" veya ">~" dalgalı çizgi ile gösterilir, dalgalı çizgi hangi tarafta ise o taraf tamamen yapılmamıştır. (Örnek, Twisted sonic kismi bir hybrid'tir, Twisted Sonic 23 = Charge 23 ~> Pass 23-12) Eğer iki tarafta tamamen yapılmamışsa "hybrid" denir ve sadece "~" dalgalı çizgi kullanılır. Son olarak nadir kullanılan "+" artı işareti vardır, bu işaretin yanlarında olan iki hareket "simultaneous" yani aynı anda yapılmıştır. Bunlara Linking sembolleri denir. Bu işaretler hareket linkage'leri arasında kullanılır.

Linkage (Hareket bağlantıları, genellikle tek bir bağlantı olur ama 4 adette kadar tek bir linkage akışı olduğu varsayılabilir), mini-combo (kısa-kombo,4-8 bağlantı vb. Örnek, fingerpass, infinity veya backfall verilebilir) ve combo (en az 8 bağlantı, üst bir limit yok)

Bunun dışında karşı tarafa ekstra bilgi aktarmak veya analiz için ekstra notasyon sistemleri bulunmaktadır. (Örnekler, Dot notation, fingercross notation, psc notation veya RPD'nin Simplified elementary notation)

Bazı spinnerlar hobi olarak ciddi bir şekilde notasyon sistemlerini ve tanımları güçlendirmeye çalışırlar, yeni notasyonlar, analizler ve araştırma üstüne ciddi bir şekilde düşünülmektedir. Bunlardan en ünlüsü SPSC topluluğundan RPD, kendisi kalem çevirme için çok ciddi uzun bir kitap yazdı ve bunu dijital olarak ücretsiz sundu ("Pen Spinning History and Notation" adında bütün hareketleri de kapsayan kitap 321 sayfa^[12]) Ayrıca kendisi birçok notasyonu geliştirdi. FPSB laboratuvarlarından ise Hexbinmos, Fel2Fram ve Tchus söz edilebilir. Diğer topluluklardan mesela V01D ve yer veremediğimiz daha fazla kişi mevcuttur.

Günümüz de Classical, Modern ve Hypermodern linkage kavramları yaygınlaşmaya başlamıştır. Classical'da hareketlerin dönüş sayılarının limiti yoktur. Modern'de bir hareket 1.0 dönüş'den fazla yapılmamalı, Hypermodern'de bir hareket 0.5 dönüş'den fazla olmamalı. (Çoğu hareketi hybrid olarak kullanmayı gerektirir.)

Kalem çevirmede genellikle ilk olarak öğrenilen dört temel hareket vardır. Bunlar birçok hareketin en basit, gösterişli formlarıdır. Ancak en küçük hareket değildirler ama temel için rahat bir başlangıç sağlarlar. Kam 2004 yılında dört temel hareketi ve bunların reverse’lerini temel olarak belirlemiştir.

Thumbaround (Türkçe: "Başparmak etrafında") kalemin başparmak etrafında bir kez dönmesini sağlamak için başparmak hariç herhangi bir parmak ile (genellikle orta parmak ile) kalemi ağırlık merkezinden itmek ve ardından kalem başparmak üstünde döndükten sonra bir parmak ile yakalamak. Thumbaround Normal kalem çevirme topluluğu önemli ölçüde organize olmadan önce 360 Degree Normal, Forward, Normal ve Thumb Spin (şimdi başka bir hareketin ismi) gibi isimlerle biliniyordu. Tom Holland'ın Peter Parker karakteri olarak oynadığı “Örümcek-Adam: Evden Uzakta” filminde Ned ve MJ ile konuştuğu sahnede Thumbaround Normal yapmıştır.

Eğer thumbaround normal ve reverse öğrenilirse, thumbaround harmonic yapılabilir.

Charge’da kalem parmak değiştirmeden bir yuvada konik bir şekilde döner. Bu konik dönüş tipped ve wiped charge'ın belirli Permütasyon'u ile oluşur. Charge normal sırasında elin avuç tarafında kalem sağ elde, saat yönünde ve sol elde, saat yönünün tersi yönde döner. Zorunlu olmamakla birlikte, genellikle kalemin ağırlık merkezinden tutulur. Birçok harekette yardımcı olduğu için önemli bir temel hareket olarak görülür. Diğer slotlarda da yapılabilir. Davulcular kalem yerine bagetle yaparlar bu hareketi. Bu isim ise Kam tarafından verilmiştir. Hideaki daha öncesinde, 1998’de “faked sonic” olarak da adlandırmıştır.

Başparmak hariç tüm parmaklardan geçerek, tamamen pass’lerden oluşan bir mini-kombo’dur. Bu mini-kombo öğrenmesi kolay ama ustalaşması en zor temel hareket olarak bilinir. Bu isimde Kam tarafından gelmektedir.

Bir sonic’in birincil amacı bir kalemi bir parmak yuvasından diğerine hızlı bir şekilde aktarmaktır. Sonic Normal’de kalem başparmağın dahil olmadığı bir slotta tutularak, charge yaparken parmak değiştirerek (fingerswitch) tamamlamaktır. Hideaki Kondoh genellikle Sonic'e adını vermekle tanınır ve bunu kalemin thumbaround'a kıyasla daha hızlı hareket etmesi nedeniyle yapmıştır.

Dört temel harekette ek olarak çok daha fazla hareket keşfedilmiştir. Temel hareketlerin dışındaki hareketlere gelişmiş hareket denir. (Bazı hareketleri öğrenmek kolay olduğu için tartışmalı bir konu)

Kalemin el veya vücudun başka bir kısmında temas halindeyken dairesel olarak dönme hareketini ifade eder. Eklemlerin üzerinde dönmesine "Top spin" denir. Örnek, Shadow hareketti "Top spin" yapan bir harekettir.

Shadow, Hideaki tarafından keşfedildi, isim kangandgeon tarafından verildi. (Shadow 23-12 = PD charge 0.5 23 ~ spin 2b ~ charge 0.5 12)

Wiper (Türkçe: "Silecek") bu kelime yağmurda araba sileceği benzetmesinden gelmektedir. Bir tür ismidir ayrıca wiper isminde, türü içinde en küçük birimli hareketin ismidir de. Parmakla da yapılabilir ama genellikle el ve yerçekimi yardımı ile yapılır (Fingerless) En popüler wiper linkage örneği olarak figure 8 ve infinity örneği verilebilir, infinity biraz daha uzun bir linkage olduğu için mini-kombo olarak söz edilir. Kam infinity'i temel hareketlere eklemeyi düşündü ama eklemedi.

Infinity = wiper rev T1+pass T1-12 > wiper rev 12+pass rev 12-T1

Around (Türkçe: Etrafında, Çevresinde) Kalemin bir veya daha fazla vücut parçası etrafında döndüğü bir harekettir, kalem etrafında döndüğü vücut parçasının adını alır. Örneğin, Middle around'da kalem orta parmağın etrafında döner. Thumbaround temel olarak, genellikle spinnerların öğrendiği ilk eğik dönen parmakla-itilen (non-fingerless, fingerless olmayan) bir around'dur.

Around ailesi içerisindeki hareketleri iki sınıf şekilde ayırabiliriz, parmaklara dik dönen around'lar ve parmaklara göre eğik dönen around'lar. Eğik dönen thumbaround dışında ünlü olan fingerless bir hareket backaround'dır, kısaca "bak" denir, c düşürülmüştür, Hareket David Weis tarafından keşfedilmiştir. David Weis parmak itmesi olmaksızın düzgün ve cont (sürekli) bir hareket arayışındayken bunu keşfetmiştir. Günümüzde yaygın olarak kullanılan bir harekettir. Ayrıca ardından backaround reverse 'de keşfedilmiştir, buna kısaca Kam tarafından "bust" denilmiştir. Powerpass hareketti de around ailesine ait bir harekettir, ancak tarihsel nedenlerden dolayı pass içermese de, pass kelimesi içerir. (Yani pass ailesine ait bir hareket değildir)

Backaround bilek, dirsek veya kol ile yapılabilir çünkü fingerless bir harekettir.

Sonic varyasyonları temel sonic gibi kalemi bir yuvadan diğerine aktarmanın farklı yollarıdır. (Örnek, inverse sonic, flush sonic vb.) Bazı hareketler sonic kelimesi içerse de sonic ailesine ait değildirler. Çünkü sonic ailesine ait bir hareket charge, tipped charge veya wiped charge yaparken bir noktada ayni anda parmak değiştirmektir (fingerswitch), elbette bazı hareketler sonic türünü hybrid olarak kullanabilir. Örnek, Demon's Sonic

Stall (Türkçe: “Durmak”) Kalemin dönmeden durmasına stall denir. Daha zorlayıcı olması için daha küçük alanlarda dengede durulmaya çalışılır. En ünlülerinden bazıları Vertical stall, (finger)stall, Noel stall’dir. Stall’lerin dönüş sayısı olamaz (yani dönme içermezler) ama başka fırlatma içeren (throw) hareket türleri vardır, stall flip gibi.

Vertical stall’da mod avucun veya elin sırtında dengede tutulmaya çalışılır, kolay görünse de uzun süre dengede tutabilmek için oldukça pratik gerekir.

Power hareket (İngilizce: Power trick) genellikle cont (sürekli), fingerless şeklindedir, bu yüzden kalemin momentumuna önemli bir şekilde bağlıdırlar. Power bir hareket aerial'de içerebilir. Power hareketler birbirine bağlanırsa bir "power combo" olarak söz edilebilir. Power hareketlerde adet yükseltmek uzun zaman alır. En popüler power hareketler arasında Multiple bust, pinkyspread ve spider spin söz edilebilir ama çok daha fazlası vardır. Pen spinner Spinnerpeem önemli ölçüde power hareketleri yaygınlaştırdı ve ilk power hareket öncüsü olduğu söylenir. Günümüzde ise i.suk power konusunda popüler ve deneyimlidir.

Günümüze yakın zamanlarda (2017'de) Ian Jenson (Ian) contact staff'dan esinlenerek ilk defa fishtail ve fishing hareketlerini kalem çevirmede yaptı. Hareketler fingerless ve cont yapılabildikleri için de power harekettirler.

Kalem çevirmek için normal bir kalem kullanılabilir ancak farklı markalardaki bazı kalemler ağırlık, kütle dağılımı bakımından diğerlerine göre çevirmesi daha rahat ve konforlu olacaktır. Ayrıca spinnerlar çevirmeye daha fazla yatkın hale getirmek için kalemleri değiştirirler. Bu değiştirilen kaleme "pen mod (modlanmış kalem) ve yapma uygulamasına "Pen modding (Kalem modlama)" denir. Genellikle modlar birden fazla kalemin birleşiminden yapılır. Özellikle modlanmış kalemler zor hareketlerin momentum ihtiyaçlarını karşılamak (Ağırlık, uzunluk ve kütle dağılımı ile) ve görsel olarak etkileyici olmayı hedeflerler.

Oldukça modlanmış kalem olmasına rağmen en ünlüleri şöyledir, BICtory, Ivan, i.suk emboss v3, RSVP MX ve Dr. KT vb. Özellikle yeni başlayan kişiler bulundukları ülkede erişim ve yapım kolaylığı nedeni ile BICtory yapmayı tercih ederler, gene de ince bir çapa sahiptir.

Kalem çevirme dışında ayrıca çevirmeye yatkın ve görsel olarak etkileyici kalemler yapmaya veya bulmaya çalışan insanlar bulunmaktadır, bunun için özel topluluklar bile mevcuttur.