İçeriğe atla

Kale Planı

Kale Planı, 1990'larda Türkiye Cumhuriyeti hükûmeti tarafından PKK ile mücadelede kullanılan araçları genişletmeyi amaçlayan bir plandı.[1] Buna PKK üyelerine ve destekçilerine suikastler düzenlemek amacıyla polis ve ordu birimlerinin yanı sıra JİTEM ve Özel Kuvvetler Komutanlığı ile kontrgerilla kaynaklarının kullanılması da dahildir.

Plan, Cumhurbaşkanı Turgut Özal ve Başbakan Süleyman Demirel'in yönetiminde Millî Güvenlik Kurulu tarafından onaylandı, ancak Özal ve Jandarma Genel Komutanı Eşref Bitlis'in muhalefeti nedeniyle hemen yürürlüğe giremedi.[1][2] Özal, PKK'nın 20 Mart 1993'te ilk ateşkes ilanını üreten barış sürecini ilerletme girişimlerini destekledi. Ancak, Eşref Bitlis, 17 Şubat 1993'te şüpheli bir uçak kazasında öldü, Özal ise 17 Nisan 1993'te ölümü önemli bir reform paketini teklif etmeyi planladığı Millî Güvenlik Kurulu toplantısının ertelenmesine yol açtı.[3] Bir ay sonra 24 Mayıs 1993 PKK pususu barış sürecinin sona ermesini sağladı. PKK'nın eski üst düzey liderlerinden Şemdin Sakık, saldırının Doğu Çalışma Grubu'nun darbe planlarının bir parçası olduğunu iddia etti.[4] Tansu Çiller'in, 25 Haziran 1993'te başbakan olmasından sonra Kale Planı yürürlüğe girdi.[1]

Planın, Demokrasi Partisi ile bir dizi PKK'yı destekleyen işadamının suikastını hedef aldığı iddia edildi. Tansu Çiller, 4 Ekim 1993'te "Elimizde PKK'ya yardım eden işadamlarının listesi var. Listede 60 kadar isim bulunuyor. Devlet PKK'yla olduğu gibi, PKK'ya mali destek sağlayanlarla da her biçimde mücadele edecektir." açıklamasını yaptı. 14 Ocak 1994 tarihinden itibaren üniforma giyen ve polis araçlarında seyahat eden komandolar tarafından neredeyse yüz kişinin kaçırıldı ve ardından Ankara'dan İstanbul'a kadar yol boyunca bir yerde öldürüldüğü iddia edildi. Abdullah Çatlı, Çiller'in listesinde olan kişilerden para karşılığında kaldırılacağını açıkladı. Öldürülen işadamlarından biri olan Behçet Cantürk, Kumarhaneler Kralı Ömer Lütfü Topal'ın 17 milyon dolar daha eklediği 10 milyon doları ödemek zorunda kaldı. Ancak, parayı ödemesine karşın yine de kaçırıldı ve işkence gördükten sonra öldürüldü.[5] Kürt Hizbullahı'nın da polis ve askeri eğitimin desteğiyle PKK'ya karşı daha aktif hale getirildiği iddia edildi.[6]

1996'da yaşanan Susurluk Kazası, Kale Planı'nın çalışmalarının bir kısmını ortaya çıkardı ve polis, ordu ve mafya arasındaki bağlantıların bir kısmı ortaya çıkması Susurluk skandalına yol açtı.[2]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c "1998 Report" (PDF). Ankara: İnsan Hakları Derneği. 2000. 5 Şubat 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2019. 
  2. ^ a b Michael M. Gunter (1998): "Susurluk: The connection between turkey's intelligence community and organized crime", International Journal of Intelligence and CounterIntelligence, 11:2, 119-141
  3. ^ Michael M. Gunter, "Turgut Özal and the Kurdish question", in Marlies Casier, Joost Jongerden (eds, 2010), Nationalisms and Politics in Turkey: Political Islam, Kemalism and the Kurdish Issue, Taylor & Francis, 9 Aug 2010 pp94-5
  4. ^ Today's Zaman, 6 November 2012, Secret witness reveals identity, shady ties between PKK and Ergenekon 3 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  5. ^ Nezan, Kendal (5 Temmuz 1998). "Turkey's pivotal role in the international drug trade". Le Monde diplomatique. 12 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2019. 
  6. ^ Akkoç v. Turkey, Application Nos. 22947/93, 22948/93, Judgement of 10 October 2000 2 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Akkoç-Türkiye davası, II, C kısmı (İngilizce)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tansu Çiller</span> 22. Türkiye başbakanı

Tansu Çiller, Türk ekonomist, akademisyen, siyasetçi ve 22. Türkiye Başbakanı. Başbakanlık görevini 1993-1996 yılları arasında sürdüren Çiller, Türkiye siyasi tarihindeki ilk ve tek kadın başbakandır. 1993-2002 yılları arasında Doğru Yol Partisi genel başkanlığı görevini yürütmüştür. 1996-1997 yılları arasında Başbakan yardımcılığı ve Dışişleri Bakanlığı görevini üstlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Adnan Kahveci</span> Türk siyasetçi ve bürokrat

Adnan Kahveci, Türk bürokrat, milletvekili ve bakan. 12 Eylül 1980 Darbesi sonrası Turgut Özal'ın yakın çevresinde geniş bir kamuoyunun takdirini kazanan Adnan Kahveci, 1983'te Anavatan Partisi'nin kurucuları arasında da yer almıştı. Adnan Kahveci, 1993 yılında kendi kullandığı arabayla meydana gelen trafik kazasında eşi ve kızıyla birlikte öldü.

<span class="mw-page-title-main">Anavatan Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–2009)

Anavatan Partisi, 1983 yılında Turgut Özal tarafından kurulmuş olan eski siyasi parti. Resmî kısaltması "ANAP" şeklindedir. 1983'ten 1991'e kadar aralıksız olarak tek başına iktidarda kalmış, 1996 ile 2002 yılları arasında da çeşitli koalisyon hükûmetlerinin içinde yer almıştır. 31 Ekim 2009 tarihinde Demokrat Parti ile birleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Eşref Bitlis</span> Türk Silahlı Kuvvetlerinin 32. Jandarma Genel Komutanı

Eşref Turgut Bitlis Türk asker. Eski Jandarma Genel Komutanı. 17 Şubat 1993 tarihinde bindiği uçağın düşmesi sonucu öldü.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah Öcalan</span> PKKnın kurucu lideri (1978–1999)

Abdullah Öcalan veya zaman zaman kullanılan kısa adıyla Apo, yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt PKK'nın kurucu lideridir.

<span class="mw-page-title-main">Doğru Yol Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–2007)

Doğru Yol Partisi, Demokrat Parti (DP) ve Adalet Partisi (AP)'nin siyasi mirasçısı olduğu kabul edilen eski siyasal parti. 1983 yılında, 12 Eylül Darbesi'nde kapatılan Adalet Partisi'nin devamı olarak kurulan DYP, 2007 yılında adının değiştirilmesiyle Demokrat Parti adı altında yeniden yapılanmıştır.

Kamran İnan, Kürt kökenli Türk diplomat, hukukçu ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye-PKK çatışması</span> PKK ve TSK arasında 1984ten beri süren savaş

Türkiye-PKK çatışması, PKK ve Türk Silahlı Kuvvetleri arasında örgütün 1978'de yılında kurulması ile beraber başlayan ve hâlen devam eden çatışmaları kapsamaktadır. 1984 yılına kadar küçük ölçekli silahlı çatışmalar yaşanmışsa da Türk güvenlik güçleri ve PKK mensupları arasındaki topyekün silahlı mücadele 1984 yılında PKK'nın gerçekleştirdiği Eruh ve Şemdinli saldırıları ile başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bahtiyar Aydın</span> Türk general

Bahtiyar Aydın Türk asker. Eski Diyarbakır Jandarma Bölge Komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Semra Sezer</span> Ahmet Necdet Sezerin eşi

Semra Sezer, Türk öğretmen, 16 Mayıs 2000'de görevi devralan ve 28 Ağustos 2007'de görevi devreden Türkiye'nin onuncu cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in eşi. Zeynep, Ebru ve Levent adlarında üç çocuğu vardır. Eşinin cumhurbaşkanı seçilmesiyle beraber 2000 yılında öğretmenlikten emekli olmuştur.

<i>Özgür Gündem</i> Türkçe ve Kürtçe yayımlanmış gazete

Özgür Gündem, Türkiye'de günlük olarak yayınlanmış, Türkçe ve Kürtçe dillerinde faaliyet göstermiş bir gazete.

1993'teki Türkiye olayları.

<span class="mw-page-title-main">Kemal Pir</span> PKK kurucu militanı

Kemal Pir, Türk asıllı PKK kurucu militanı. PKK'nın ilk kadrolarındandır ve iki defa cezaevinden firar etmiştir. Lakabı "Laz Kemal" idi.

<span class="mw-page-title-main">Savaş Buldan</span> Pervin Buldanın eşi

Savaş Buldan, Susurluk skandalına karışan Kürt kökenli Türk vatandaşı. Siyasetçi Pervin Buldan'ın eşidir. Haziran 1994'te kimliği bilinmeyen kişilerce kaçırıldı ve öldürüldü.

1995 Azerbaycan Darbe Girişimi 13-17 Mart tarihleri arasında Özel Amaçlı Polis Birimi Komutanı Albay Rövşen Cevadov yönetiminde ordu içindeki bir grup Azerbaycan askeri tarafından yapılan darbe girişimidir. Amaç Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'den ülke hakimiyetini almak ve önceki Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey'i iktidara getirmektir. Ancak Türkiye Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel darbe girişiminden önce Türkiye'de darbeyi destekleyen unsurları haberdar etmek için Aliyev'i telefonla arayarak bilgilendirmiştir. 17 Mart 1995 tarihinde Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri cuntacıların askeri kampını kuşatmış, çıkan çatışmada Cevadov ölü olarak ele geçirilmiştir.

1993 Türkiye askerî darbe iddiaları, bazı kaynaklara göre 1993 yılında Türkiye'de, Türk Silahlı Kuvvetleri unsurları tarafından gizli yollarla düzenlenen ve yürütüldüğü iddia edilen bir darbedir. 1990'ların başında, Türkiye-PKK çatışması nedeniyle Türkiye'de büyük bir şiddet dönemi yaşanırken Cumhurbaşkanı Turgut Özal, önde gelen askeri isimler ve gazetecilerin ölmesi gibi bir dizi şüpheli ölümler yaşandı. Özellikle 2008 yılından itibaren Ergenekon davası ve derin devleti ve bu dönemden şüpheli ölümlerle ilgili soruşturmalar bağlamında, barış anlaşmasını önleme amaçlı bir gizli darbe yapıldığı iddiaları ortaya atıldı.

Doğu Çalışma Grubu (DÇG), Türk Silahlı Kuvvetleri içinde, sözde Ergenekon adlı örgüt ile bağlantılı olduğu ve JİTEM'de örgütlendiği iddia edilen bir gruptur. PKK'nın eski üst düzey yöneticilerinden Şemdin Sakık, grubun 1993 yılında kurulduğu ve 1993 askerî darbe iddiaları için hazırlık aşamasında bir dizi suikastler düzenlediğini iddia etti.

<i>Son Darbe: 28 Şubat</i>

Son Darbe: 28 Şubat, Mehmet Ali Birand'ın yapımıcısı olduğu 2012 tarihli belgesel dizisi. 28 Şubat Süreci özelinde, Türkiye siyasi tarihinin 1993 ile 2003 yılları arasındaki kesitine ışık tutan belgesel, ilk kez 12 bölüm olarak 13-28 Şubat 2012 tarihleri arasında CNN Türk'te yayınlandı.

Türkiye'deki 2011–2012 Kürt protestoları, ülkedeki Kürt azınlık haklarının kısıtlanmasına karşı BDP liderliğinde Türkiye'de yapılan protestolardır. Türkiye'deki Kürtlerin uzun protesto eylemlerin sonucu olarak, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da da protestolar olmuştur. Hürriyet gazetesi, Mısır ve Tunus'ta devrimlere neden olan ve "Arap Baharı" olarak adlandırılanın kalkınmanın, Ortadoğu'nun kuzey kesimlerinde bir "Kürt Yazı"na yol açabileceğini öne sürdü. Protestocular hem İstanbul'da hem de Türkiye'nin güneydoğusunda sokaklara döküldü. Bazı gösteriler de Anadolu ve İzmir'de yapıldı.

Öcalan Davası; Türkiye Cumhuriyeti'ne karşı 1984'ten beri isyan eden ve Avrupa Birliği, NATO, ABD ile Türkiye gibi çeşitli devlet ve kuruluşlar tarafından bir terör örgütü olarak kabul edilen yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt PKK'nın kurucu Abdullah Öcalan'ın, "silahlı terör örgütü kurmak ve yönetmek" suçuyla Ankara 2 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi tarafından idama mahkûm edilmesiyle sonuçlanan yargı sürecidir.