İçeriğe atla

Kale (satranç)

Satranç taşları

Şah

Vezir

Kale

Fil

At

Piyon

Kale (♖ ♜), satranç oyununda kullanılan vezirden sonra en güçlü satranç taşıdır. Bu taş satranç tahtası üzerinde uygun dizilişte en sağ ve en solda yer almak üzere bir oyuncuda iki tanedir (siyahta 2, beyazda 2 tane). Maddi değeri 5 piyon birimidir.

Kalenin hareketi

Kale ileri, geri, sağa ve sola sadece düz gidebilir. Kale kendi taşları veya rakip taşlarının üzerinden atlayamaz. Ancak rok denilen hamlelerde sadece şahın üzerinden atlar.

a8 rdb8 __c8 __d8 __e8 __f8 __g8 __h8 rd
a7 __b7 __c7 __d7 __e7 __f7 __g7 __h7 __
a6 __b6 __c6 __d6 __e6 __f6 __g6 __h6 __
a5 __b5 __c5 __d5 __e5 __f5 __g5 __h5 __
a4 __b4 __c4 __d4 __e4 __f4 __g4 __h4 __
a3 __b3 __c3 __d3 __e3 __f3 __g3 __h3 __
a2 __b2 __c2 __d2 __e2 __f2 __g2 __h2 __
a1 rlb1 __c1 __d1 __e1 __f1 __g1 __h1 rl
Kalelerin bir satranç oyunundaki başlangıç konumu
a8 __b8 __c8 __d8 xwe8 __f8 __g8 __h8 __
a7 __b7 __c7 __d7 xwe7 __f7 __g7 __h7 __
a6 __b6 __c6 __d6 xwe6 __f6 __g6 __h6 __
a5 __b5 __c5 __d5 xwe5 __f5 __g5 __h5 __
a4 xwb4 xwc4 xwd4 rle4 xwf4 xwg4 xwh4 xw
a3 __b3 __c3 __d3 xwe3 __f3 __g3 __h3 __
a2 __b2 __c2 __d2 xwe2 __f2 __g2 __h2 __
a1 __b1 __c1 __d1 xwe1 __f1 __g1 __h1 __
Kale yalnızca yatay ve dikey olarak hareket eder

Strateji

Kale, çok geniş bir alanı kontrol edebilen güçlü bir taştır. Kaleler, oyuna tahtanın iki uzak kenarında başladığı için güçlerini oyunun daha ilerleyen aşamalarında göstermeye başlarlar. Kaleyi erkenden oyuna sokmak mümkün değildir. Bunu denemeye yönelik kalenin önünden piyon açarak oyuna başlamak, (yönüne göre) vezir piyonu ya da şah piyonunun oynatılmasıyla kalenin çıkabileceği tek karenin bir filin saldırısına açılması için yeterlidir ve aşırı pasif kalır.

Kalelerin gücü, en çok ikisi birden birbirine bağlandıkları ya da birbirlerini korudukları zaman açığa çıkar. Bu yüzden mümkün olduğunca erkenden rok yapıp kaleleri birbirine bağlamak (aralarında birbirlerini korumalarını engelleyebilecek bütün taşları geliştirmek) önemlidir. Bağlanmaları durumda bir vezirden daha güçlü olurlar. Bu sebeple bir vezir almak için bir kale vermek kârlıyken bir vezir için iki kale vermek zararlıdır. Diğer kaleye bağlanmamış bir kale, bir filin ya da bir vezirin saldırısına karşı savunmasızdır.

Kaleler, mümkün olduğunca çok alan kontrol edebilmeleri için açık (piyonsuz) ve yarı açık (sadece rakip piyonun olduğu) hatlara yerleştirilmelidir. Ayrıca kale, ilerlemiş piyonların terfi etmesini en kolay engelleyebilecek taştır. Bu sebepten bir oyuncu, rakibinin ilerlemiş piyonunun arkasına en acelesinden kendi kalesini koyarak onun güvenle terfi etmesini engellemelidir.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Satranç</span> İki oyuncu ile oynanan, turnuvaları düzenlenen ve birçok farklı türü olan zeka oyunu

Satranç, iki oyuncu arasında satranç tahtası ve taşları ile oynanan bir masa oyunudur. Dünya çapında turnuvaları düzenlenir ve bir spor dalı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Satranç açılışları</span> satranç oyununun ilk hamleleriyle yapılan dizilim

Satranç açılışları ya da satranç açılımları, bir satranç oyununun ilk adımını oluşturan ve oyun ortasındaki pozisyonu belirlemede önemli olan "açılış hamleleri"dir. Tüm açılış dizilimleri beyazın hamlesiyle başlar ve siyahın bu hamleye yanıt vermesiyle biter. Çok sayıda açılış hamlesi ve bir o kadar da varyantları vardır. Bu açılışlar durgun pozisyon oyunlarından vahşi taktik oyunlarına kadar uzanır. Satranç oyunlarında, oyun 3'e ayrılır. "Açılış" oyunun ilk kısmıdır, piyonlarla merkez kuşatılır ve taş geliştirme yapılır, ardından genelde taş değişiminin yapıldığı "oyun ortası" ve son taşların kaldığı maçın kaderinin hemen hemen belirlendiği "oyun sonu" kısmı gelir.

<span class="mw-page-title-main">Cebirsel notasyon (satranç)</span> Satranç hamlelerini kaydetmek için kullanılan cebirsel ifadeler

Notasyon ile gösterim satrançta hamleleri belirtmek ve kayıt altına almak için kullanılan bir gösterim biçimidir. Resmi turnuvalarda notasyon tutmak zorunludur. Bu yöntemle maçlar esnasında imkansız hamleler yapılmışsa durumun fark edilmesi sağlanır.

Şah, satranç oyunundaki en önemli taştır. Şah taşının rakip tarafından kıpırdayamayacak şekilde tehdit edilmesine şah mat denir ve oyunun sona erdiği anlamına gelir. Fakat eğer şah tehdit altında değilse, başka bir yere oynayamıyorsa ve oyuncunun oynatacak başka taşı yoksa bu duruma da Pat denir. Satranç tahtasında kendi rengi dışındaki diğer renkteki karede, yani esas kurallara göre beyaz şah e1, siyah şah e8 karesinde oyuna başlar. Şah ayrıca, bir piyonun rakibin son karesine geldiğinde terfi edemeyeceği tek taştır.

<span class="mw-page-title-main">Fil (satranç)</span> Satranç taşı

Fil satranç oyununda bulunan hafif taşlardan biridir. Her oyuncu satranç oyununa iki fil ile başlar. Oyuna başlarken fillerden birisi şah tarafındaki at ile şahın arasında, diğeri ise vezir tarafındaki at ile vezir arasında yer alır. Fillerin başlangıç konumu beyaz taşlarla oynayan oyuncu için c1 ve f1, siyah taşlarla oynayan oyuncu için c8 ve f8 kareleridir. Bir fil, yalnızca olduğu yerden kendi rengindeki karelere çapraz olarak gidebilir. Maddi değeri 3 piyon birimidir.

Vezir, satranç oyunundaki saldırı alanı en geniş taştır. Satranç oyununda her oyuncu oyuna şahın yanında konumlandırılmış bir vezirle başlar. Maddi değeri 9 piyon birimidir.

At, satranç oyunundaki hafif taşlardan biridir. Maddi değeri 3 piyon birimidir. Satranç oyununa her oyuncu ikişer at ile başlar. Atların başlangıç konumu beyaz taşlarla oynayan oyuncu için b1 ve g1, siyah taşlarla oynayan oyuncu için b8 ve g8 kareleridir. At, bir orduda şövalye veya atlıya benzetilebilir.

Piyon, satranç oyunundaki en zayıf ve sayıca en fazla olan taştır. Satranç bir savaş oyunu olarak düşünülürse piyonlar bu savaştaki en yalın asker olan piyadeyi temsil eder. Satranç oyununda her oyuncu oyuna sekiz piyonla başlar. Bu piyonlar oyuncunun gördüğü taraftan bakıldığında satranç tahtasının ikinci sırasını kaplar. Piyonların başlangıç konumu beyaz taşlarla oynayan oyuncu için a2, b2, c2, d2, e2, f2, g2 ve h2, siyah taşlarla oynayan oyuncu için a7, b7, c7, d7, e7, f7, g7 ve h7 kareleridir. Piyonlar karşı takımın son yatayına ulaştığında at, fil, kale veya vezire terfi edebilir.

<span class="mw-page-title-main">Altıgen satranç</span>

Altıgen satranç, altıgen bir tahtanın üzerinde oynanan satranç türevlerinin ortak adıdır. En fazla bilineni 1936 yılında Władysław Gliński tarafından oluşturulmuş Gliński'nin altıgen satrancıdır.

Satrançta terfi, piyonun satranç tahtasındaki son yataya gelmesiyle istenen bir alete terfi etmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Timur satrancı</span>

Timur satrancı veya Timurlenk satrancı bir Orta Çağ satranç çeşididir. Modern satranç gibi, shatranj'dan türetilmiştir. Timur satrancı, Türk lider Timur döneminde Orta Asya'da geliştirilmiş, icadı da Timur'a atfedilmiştir. Timur satrancının üst varyantı, Chaturanga'nın daha büyük bir çeşidi olduğundan, yaygın satranca karşılık gelen Shatranj ash-shaghir 'a karşıt olarak Shatranj Al-Kabir olarak da adlandırılır. Oyun genel hatlarıyla modern satranca benzese de önemli farklılıklar bulundurmaktadır, örneğin piyonların çeşitlerinin olması ayırt edici bir özelliktir.

<span class="mw-page-title-main">Feda (satranç)</span>

Feda satrançta, taktik veya durumsal avantaj kazanmak amacıyla bir taştan vazgeçmeyi ifade eden bir taktiktir. Bir oyuncu değerli bir taşını, rakibin daha az değerli bir taşı ile değiştirerek de feda hamlesini gerçekleştirebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Dörtlü satranç</span>

Dörtlü Satranç, dört kişi tarafından, ikişerli eşler biçiminde oynanan bir tür satranç.

Bir satranç oyununda piyon yapısı, piyon düzeni, piyon iskeleti ya da piyon strüktürü, satranç tahtasındaki piyonların konfigürasyonudur. Piyonlar satranç taşları arasında en az hareketli olanlardan olduğundan, piyon yapısı nispeten statiktir ve dolayısıyla pozisyonun stratejik karakterini belirlemede büyük rol oynar.

Satrançta izole bir piyon, bitişik dikeylerinde kendi renginde piyon bulundurmayan bir piyondur. İzole piyonlar genellikle bir zayıflıktır çünkü diğer piyonlar tarafından korunamazlar. Piyonun önündeki kare, rakibin taşları oturtması için iyi bir karakol olabilir. Piyonu korumak için daha az taş olduğundan, izole piyonlar genellikle oyun sonunda zayıflar.

Oyun ortası, satranç oyununun açılış ile oyun sonu arasındaki kısmıdır. Genellikle her oyuncunun taşlarının tamamını veya çoğunu geliştirmesi ve şahını göreceli güvenliğe getirmesi durumunda başladığı kabul edilir ve genellikle tahtada yalnızca birkaç taş kaldığında sona erdiği kabul edilir. Ancak açılış ile oyun ortası veya oyun ortası ile oyun sonu arasında net bir çizgi yoktur. Usta seviyesinde, açılış analizi oyun ortalarına doğru iyi bir şekilde ilerleyebilir; aynı şekilde oyun ortası da oyun sonuna karışabilir.

Satrançta telafi, bir oyuncunun tipik olarak materyal olarak geri düşmesi karşılığında kazandığı tipik olarak kısa vadeli konumsal avantajlardır. Kısa vadeli avantajlar inisiyatif ve saldırı içerir.

Satrançta geçer piyon, sekizinci yataya ilerlemesini engelleyecek rakip piyonun bulunmadığı bir piyondur yani ne aynı dikeyde ne de bitişik dikeyde önünde rakip piyon yoktur. Geçer piyona bazen halk dilinde geçer denir. Geçer piyonlar avantajlıdır çünkü yalnızca rakibin taşları onların ilerlemesini engelleyebilir.

Satrançta bağlı piyonlar, izole piyonlardan farklı olarak, bitişik dikeylerde kendi rengiyle aynı iki veya daha fazla piyondan oluşur. Bu piyonlar, piyon yapısını oluşturmada etkilidir çünkü çapraz olarak birbirlerine bağlı olduklarında, g ve h dikeylerindeki beyaz piyonlar gibi, bir piyon zinciri oluştururlar, bu sayede arkadaki piyon öndeki piyonu korur. Bu tip piyon zincirlerine saldırırken zayıf nokta en arkadaki piyondur, çünkü bu piyon başka bir piyon tarafından korunamamaktadır.

Satrançta, özellikle oyun sonlarında, anahtar kare bir oyuncunun şahının bu kareyi işgal edebilmesi durumunda, kendi piyonunu terfi etmesi veya rakibin piyonunu kazanması gibi bir kazanç sağlamasını mümkün kılan kareye denir. Anahtar kareler genellikle sadece şahlar ve piyonlardan oluşan oyun sonlarında kullanışlıdır. Şah ve piyon, şaha karşı oyun sonunda, anahtar kareler piyonun konumuna bağlıdır ve belirlenmesi kolaydır. Bazı daha karmaşık konumlarda anahtar kareler kolayca belirlenebilirken diğer konumlarda anahtar karelerin belirlenmesi daha zor olabilir. Bazı konumlarda hem beyaz hem de siyah için anahtar kareler bulunabilir.