İçeriğe atla

Kaldera

9,5 km çapında ve 600 m derinliğinde Mount Aniakchak Kalderası, Alaska ve içinde oluşmuş küçük volkanik koniler.

Kaldera, volkanik patlama sonucu toprağın çökmesiyle oluşmuş volkanik yer şekli. Bazen volkanik kraterlerle karıştırılmaktadır. Kelime, İspanyolcada ‘caldera’ ve Latincede ‘calderia’ denilen 'pişirilmiş çömlek' anlamına gelmektedir.[]

Kaldera terim olarak Alman jeolog Leopold von Buch tarafından 1815 yılında Kanarya Adalarında bulunan Taburiente Kalderasını görmesi ve bu ismi kullanması sonucu literatüre eklenmiştir.

Oluşumu

Un ile dolu kutuda volkanik kraterin kökenini gösteren analog deney.
Sumatra, Endonezya adasında Toba Gölü Landsat görüntüsü.

Volkanik bir patlama sonucu yanardağın altında bulunan magma odasından büyük bir magma çıkışı meydana gelir. Eğer yeterince magma çıkıyorsa, büyük miktarda boşalmış olan magma odasına doğru bir çökme meydana gelir. Bu çökmenin sebebi magma odasında üstünde kalan ağırlığı taşıyabilecek kadar malzeme kalmamasıdır. Kabaca dairesel bir kırık veya bir halka, volkanın kenarında gelişir. Bu halka kırıklar da dayk olarak bilinen sokulum müdahaleleri için besleyici olarak hizmet vermektedir. İkincil volkan bacaları yine bu halkasal kırık üzerinde gelişir. Magma odası boşaldığı zaman halka şeklindeki kırığın merkezinde kalan volkanın merkezi içeriye doğru çökmeye başlar. Bu çöküş, meydana gelebilecek patlamalarla bir doğal felakete dönüşebilir. Çöken alan 1 ila 250 km kadar olabilir.

Cevherleşme

Bazı kalderaların zengin madenlere ev sahipliği yaptığı da bilinmektedir. Dünyanın en iyi korunan ve içerisinde maden bulunduran kalderalarından biri Kanada Kuzeydoğu Ontario'da bulunan Yeni Arkean döneminde oluşmuş olan Sturgeon Gölü Kalderasıdır.

Patlamalı kalderalar

Magma silis açısından zengin ise kaldera genellikle ignimbiritinin, tüf, riyolit ve diğer magmatik kayaçlar ile doludur. Silikaca zengin magma yüksek bir viskoziteye sahip ve bu nedenle bazalt gibi kolay akmaz. Sonuç olarak, gazlar magma içinde yüksek basınç altında kapalı kalmış olma eğilimindedir. Magma Dünya'nın yüzeyine yaklaştığında, magmanın boşaltılmasıyla hızlı bir şekilde patlama meydana gelir. Geniş alanlara volkanik kül ve gaz sıkışmasının da etkisiyle lav yayılımı olabilir.

Eğer volkanik aktivite devam ederse, kaldera merkezi gibi magmanın sonraki yükselmelerinde Cerro Galan, Toba Gölü ve Yellowstone'da da görülebileceği gibi volkanik dom oluşabilir. Bir silisik veya riyolitik kaldera tek bir olayda yüzlerce hatta binlerce kilometrelik alanı etkileyecek kadar malzeme yayabilir. Bu tür patlamalara 1881 Krakatoa veya 1991 Pinatubo volkanlarının faaliyetleri örnek verilebilir. Bu tür patlamaların sonucu olarak küçük çaplı patlamalar, yerel yıkımlar ve hatta dünya ölçeğinde sıcaklığın fark edilebilir derecede değişmesine neden olabilir.

Yellowstone Kalderası yaklaşık olarak 650 bin yıl önce patladığında Kuzey Amerika'nın önemli bir bölümünü kapsayan malzemenin yaklaşık olarak 1000 m³ olduğu tahmin edilmektedir. 1980 yılında patlayan St. Helena Dağı'ndan çıkan malzemeler 1,2 km³'lük bir hacme sahiptir. Büyük bir kaldera patlamasının ekolojik sonuçlarını Endonezya'da bulunan ve 74 bin yıl önce patlayan Toba Dağı'nda gözlenmiştir.

Patlayıcı olmayan kalderalar

Bazı kalkan volkanlar (Kilauea ve Mauna Loa volkanları gibi; ayrıca bu volkanlar Hawaii'de bulunmakta ve Dünya'daki en aktif volkanlardır) farklı bir türde kaldera oluşturmaktadır. Bu tür volkanları besleyen magma az miktarda silis içerdiğinden bazaltiktir. Sonuç olarak magma daha az ağdalı riyolitik bir magma ve magma odasıdaki malzeme büyük lav akıntılarından ziyade patlayıcı olaylara drene edilir. Elde edilen kalderalar da çökme kalderalar olarak bilinir ve daha yavaş patlayıcı kalderalardır. Örneğin 1968 yılında Fernandina Adası'ndaki kalderada 350 metre birden bir çöküş gerçekleşmiştir. Kilauea Kalderasında ise Halema'uma'u adıyla bilinen iç kalderasında bir lav gölü oluşmuştur.

Nisan 2007'de patlama sırasında Réunion'da bulunan Piton de la Fournaise zirvesi aniden 300 metre birden düştü. Bu çökmenin sebebi volkanın güney tarafında magmanın aşağı doğru çekilmesidir.

Bu tür kalderalarda lavın drenaj alanına boşaltımı çok sık görülür.

Galapagos Takımadaları, Fernandina Adası Kalderasının uydu fotoğrafı.
Van Gölü ve Nemrut Kalderasının havadan fotoğrafı.

Güneş sistemindeki kalderalar

1960'ların başından bu yana, volkanizma Güneş Sistemindeki gezegenlerde ve onların uydularında gerçekleştiği bilinmektedir. İnsanlı ve insansız uzay araçları sayesinde volkanizma Venüs, Mars, Ay ve Jüpiter'in uydusu olan İo'da tespit edilmiştir. Bunlardan hiçbirinde Dünya'daki gibi levha tektonizması yoktur. Bu gezegen ve uydularda meydana gelen volkanizma, sıcak nokta volkanizmasıdır. Bunun sebebi ise iç ısılarının yüksek olmasıdır. Boyutları oldukça değişse de bu gezegen ve uydularda bulunan kaldera birbirine benzerdir. Venüs üzerindeki kaldera ortalama 68 km, İo'daki kalderanın 40 km çapındadır. Tvashtar Paterae, İo'da bulunan en büyük kalderadır ve çapı muhtemelen 290 km'dir. Mars'taki kalderaların ortalama çapları Venüs'ten oldukça küçük (yaklaşık olarak 48 km) Dünya'daki kalderaların ortalama çapları ise 1,6 ila 80 km arasında değişmektedir.

Dünya'daki bazı kalderalar

Afrika

Endonezya'daki Tambora Volkanı.
  • Ngorongoro Krateri, Tanzanya
  • Menengai Krateri, Kenya
  • Elgon Dağı, Uganda/Kenya
  • Fogo Dağı, Cape Verde
  • Erta Ale, Etiyopya
  • Nabro Volkanı, Eritre
  • Mallahle, Eritre

Asya

Doğu Asya

  • Dakantou Kalderası, Çin
  • Ma'anshan Kalderası, Çin
Pinatubo Volkanı Kalderası içinde oluşmuş bir göl, Filipinler.
  • Yiyang Kalderası, Çin
  • Aira Kalderası, Japonya
  • Kussharo, Japonya
  • Kuttara, Japonya
  • Mashū, Japonya
  • Aso, Japonya
  • Kikai Kaldersı, Japonya
  • Towada, Japonya
  • Tazawa, Japonya
  • Ashi, Japonya
  • Halla Dağı, Güney Kore
  • Heaven Gölü-Baekdu Dağı, Kuzey Kore

Güneydoğu Asya

  • Pinatubo Volkanı, Filipinler
  • Taal Volkanı, Filipinler
  • Laguna de Bay, Filipinler
  • Batur, Endonezya
  • Krakatoa Volkanı, Endonezya
  • Toba Gölü, Endonezya
  • Tondano Dağı, Endonezya
  • Tambora Volkanı, Endonezya
Yellowstone Kalderası'ndan bir görünüm, Wyoming, ABD.
  • Tengger Volkanı, Endonezya

Güneybatı Asya

  • Derik, Mardin, Türkiye
  • Nemrut Volkanı, Türkiye

Rusya

  • Akademia Nauk, Kamçatka Yarımadası
  • Golovnin, Kuril Adaları
  • Karymsky Kalderası, Kamçatka Yarımadası
  • Khangar, Kamçatka Yarımadası
  • Ksudach, Kamçatka Yarımadası
  • Kurile Gölü,Kamçatka Yarımadası
  • Lvinaya Past, Kuril Adaları
  • Tao-Rusyr Kalderası, Kamçatka Yarımadası
  • Zavaritski Kalderası, Kuril Adaları
  • Uzon, Kamçatka Yarımadası
Chaitén Volkanı Kalderası ve kaldera içerisinde oluşmuş bir lav domu, Şili.

Kuzey ve Güney Amerika

Amerika Birleşik Devletleri

  • Aniakchak Dağı, Alaska
  • Mazama Dağı, Oregon
  • Katmai Dağı, Alaska
  • La Garita Kalderası, Colorado
  • Long Valley, Kaliforniya
  • Henry's Fork Kalderası,

Idaho

  • Island Park Kalderası, Idaho,

Wyoming

Santorini Adasının Landsat uydusuyla çekilmiş bir fotoğrafı.
  • Newberry Volkanı, Oregon
  • Okmok Dağı, Alaska
  • Valles Kalderası, New

Mexico

  • Yellowstone Kalderası, Wyoming

Kanada

  • Silverthrone Kalderası,

British Columbia

  • Edziza Dağı, British

Columbia

  • Bennett Gölü Volkanik

Alanı, British Columbia/Yukon

  • Pleasant Dağı Kalderası,

New Brunswick

  • Sturgeon Gölü Kalderası,

Ontario

  • Skukum Volkanizma Alanı,

Yukon

Mauno Loa Volkanın uzaktan bir görünümü, Hawaii.
  • Blake Nehri Megakaldera

Alanı, Quebec/Ontario

  • New Senator Kalderası, Quebec
  • Misema Kalderası, Ontario/Quebec
  • Noranda Kalderası, Quebec

Meksika

Mars'ta bulunan Olimpos Dağı, Güneş Sisteminin en yüksek dağıdır (yaklaşık 25 km yüksekliğinde).
  • Amealco Kalderası, Querétaro
  • Las Cumbres Kalderası, Veracruz-Puebla
  • Los Azufres Kalderası, Michoacán
  • Mazahua Kalderası, Mexico State

Şili

  • Chaitén
  • Cordillera Nevada Kalderası
  • Laguna del Maule
  • Sollipulli

Ekvador

  • Pululahua Jeobotanik Rezervi
  • Fernandina Adası, Galapagos Adaları
  • Sierra Negra, Galápagos Adaları
  • Cuicocha

El Salvador

  • Ilopango Gölü
  • Coatepeque Gölü
Venüs'te bulunan Maat Dağı.

Diğerleri

  • Masaya, Nikaragua
  • Atitlan Gölü, Guatemala
  • Galán, Arjantin

Avrupa

  • Banská Štiavnica, Slovakya
  • Bakuriani/Didveli Kalderası, Gürcistan
  • Samsari, Gürcistan
  • Santorini, Yunanistan
  • Nisyros, Yunanistan
  • Askja, İzlanda
  • Grímsvötn, İzlanda
  • Katla, İzlanda
  • Krafla, İzlanda
  • Campi Flegrei, İtalya
  • Bracciano Gölü, İtalya
  • Bolsena Gölü, İtalya
  • Las Cañadas, İspanya
  • Ardnamurchan, İskoçya
  • Laacher See, Almanya
  • Lagoa das Sete Cidades, Azorlar, Portekiz
  • Furnas, Azorlar, Portekiz

Okyanusya

  • Rotorua Gölü, Yeni Zelanda
  • Okataina, Yeni Zelanda
  • Kapenga, Yen, Zelanda
  • Ohakuri, Yeni Zelanda
  • Maroa, Yeni Zelanda
  • Reporoa Kalderası, Yeni Zelanda
  • Taupo Gölü, Yeni Zelanda
  • Kilauea, Hawaii, ABD
  • Rano Kau, Easter Adası, Şili

Antarktika

  • Deception Adası

Hint Okyanusu

  • Cirque de Mafate, Réunion
  • Cirque de Salazie, Réunion
  • Enclos Fouqué, Réunion
  • Cirque de Cilaos, Réunion

Mars

  • Olimpos Dağı Kalderası

Venüs

  • Maat Dağı Kalderası

Kaynakça

  • Clough, C. T; Maufe, H. B. & Bailey, E. B; 1909. "The cauldron subsidence of Glen Coe, and the Associated Igneous Phenomena". Quarterly Journal of the Geological. Society. 65, 611-678.
  • Gudmundsson, A (2008). Magma-Chamber Geometry, Fluid Transport, Local Stresses, and Rock Behavior During Collapse Caldera Formation. In Gottsmann J. & Marti, J (Ed. 10) Caldera Volcanism: Analysis, Modeling, and Response (314-346) Elsener, Amsterdam, The Netherlands
  • Kokelaar, B. P; and Moore, I. D; 2006. Glencoe caldera volcano, Scotland. ISBN. 0852725252. Pub. British Geological Survey, Keyworth, Nottinghamshire. There is an associated 1:25000 solid geology map.
  • Lipman, P; 1999. "Caldera". In Haraldur Sigurdsson, ed. Encyclopedia of Volcanoes. Academic Press. ISBN 0-12-643140-X
  • Williams, H; 1941. Calderas and their origin. California University Publ. Geol. Sci. 25, 239-346.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yanardağ</span> Magmanın yer içinden yüzeye çıktığı veya geçmişte çıkmış olduğu, genellikle koni biçiminde, tepesinde bir püskürme ağzı bulunan dağ

Yanardağ ya da volkanik dağ, magmanın yeryüzünden dışarı püskürerek çıktığı coğrafi yer şekilleridir. Güneş Sistemi'nde bulunan kayalık gezegen ve uydularda birçok yanardağ olmasına rağmen, bu olgu, en azından Dünya'da, genellikle tektonik plaka sınırlarında görülür. Ne var ki, sıcak nokta yanardağlarında önemli istisnalar vardır. Yanardağların araştırıldığı bilim dalına volkanoloji denir.

<span class="mw-page-title-main">Nemrut Dağı (Bitlis)</span> Uyumakta olan aktif bir yanardağ

Nemrut Dağı ya da Nemrut Stratovolkanı, Bitlis'in Ahlat, Güroymak ve Tatvan ilçeleri sınırları içerisinde, Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan yüksek dağlardan biridir. Dağın büyük bölümü Ahlat ilçesi sınırları içerisinde bulunmaktadır. Van Gölü'nün batısında yer almaktadır. Nemrut, uyuyan aktif bir yanardağdır ve 1441 yılında son kez lav çıkışı olmuştur. Tepesindeki kraterde Nemrut Gölü yer alır. Krater etrafında, en yüksek tepe olan Sivritepe 2935 m, Doğu Nemrut Tepesi 2625 m, güneydeki Tursuktepe 2828 m ve batıda Nemrut Dağı Tepesi 2801 m yüksekliğindedir.

<span class="mw-page-title-main">Tendürek Dağı</span> Türkiyede bir volkanik dağ

Tendürek Dağı (Ermenice:Թոնդրակ) Ağrı ve Van illerinin arasında İran sınırının yakınında bulunan bir stratovolkandır. Nuh'un Gemisi'nin muhtemel konumu yakınlarında olmasıyla bilinen bu yanardağ oldukça büyüktür; kurumuş lav akıntıları düz bir arazi üzerinde yaklaşık 650 km²'lik bir alanı kaplar. Dağın iki ana yapısı, zirve krateri olan Büyük Tendürek ve ana kraterin doğusunda bulunan Küçük Tendürek'tir. Yamaçları çok yumuşak olup, ismini aldığı kalkanı andırır. Tendürek Dağı'nın, Hawaii adasındaki volkanlar gibi akışkan lav püskürttüğü bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Stratovolkan</span> lav, tüf ve kül tabakasından oluşmuş, yüksek, konik biçimli bir volkan

Stratovolkan, pek çok sertleşmiş lav, tüf ve kül tabakasından oluşmuş, yüksek, konik biçimli bir volkandır. Bu volkanlar dik yamaçlarıyla ve periyodik patlamalarıyla tanınırlar. Bunlardan fışkıran lavın akışkanlığı azdır ve çok uzağa yayılmadan önce soğur ve sertleşir. Magmaları asidik ya da yüksek-orta düzeyde silika içeriklidir. Buna karşın bazik içerikli magmanın akışkanlığı yüksektir ve Hawaii'deki kalkan biçimli Mauna Loa dağı gibi yayvan dağları oluşturur. Pek çok stratovolkanın yüksekliği 2500 metreden fazladır. Türkiye'den Ağrı Dağı ve Nemrut Dağı birer stratovolkan tipindeki volkanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Lav</span> yanardağ patlamasıyla çıkan erimiş kaya parçaları

Lav ya da püskürtü, yanardağ patlaması sırasında çıkan çok sıcak, sıvı ve akıcı erimiş maddeye denilmektedir. Yanardağ ağzından ilk çıktığında sıvı halde bulunmaktadır. Lavın sıcaklığı "700 °C "ile "1200 °C" arasında değişmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nemrut Gölü</span> Türkiyede bir krater gölü

Nemrut Gölü, dünyanın ikinci, Türkiye'nin en büyük krater gölü olup, adını MÖ 2100'de yaşamış Babil Hükümdarı Nemrut'tan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Süper yanardağ</span> süper lav volcano

Süper yanardağlar bilinen en büyük volkanlar olup normal yanardağların hilâfına magma haznesinin büyüklüğünden dolayı patlamalardan sonra bir volkan konisi yerine yerde dev boyutlarda kalderalar (göçükler) oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Yellowstone Kalderası</span>

Yellowstone Kalderası bir volkanik kaldera ve süper yanardağ.

<span class="mw-page-title-main">Pasifik ateş çemberi</span>

Pasifik ateş çemberi veya Pasifik deprem kuşağı, birçok volkanik patlamanın ve depremin meydana geldiği Pasifik Okyanusu kıyısının büyük bir kısmını ve etrafını içine alan bir bölgedir. Ateş Çemberi, yaklaşık 40.000 km (25.000 mi) uzunluğunda ve yaklaşık 500 km (310 mi) genişliğinde ve at nalına benzer şekilde bir kemerdir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'deki yanardağlar</span> Vikimedya liste maddesi

Bu, Türkiye'deki uykuda ve sönmüş yanardağların listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Volkanizma</span>

Volkanizma, erimiş kayalardan oluşan magmanın sırf gazdan oluşmayan bir gök cisminin yüzeyine magma ve gazın yüzeydeki çatlak ya da yanardağ ağzından yüzeye çıkması fenomenindir. Gök cisminin kabuğu veya mantosu magmadan kaynaklanan veya onu oluşturarak yüzeye çıkana kadar olan bütünü kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Dünya'daki büyük volkanik patlamaların zaman çizelgesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu makale Volkanik Patlama İndeksine (VEI) göre en az 6'ın üzerinde yer alan volkanik patlamalarına ya da Kuvaterner döneminde eşdeğer kükürt dioksit emisyonuna ait bir listedir. Bunlardan bazıları küresel iklimi soğutmuştur; bu etkinin ölçüsü yayılan kükürt dioksit miktarına bağlıdır. [1][2] Arka plandaki başlık olarak Volkanik Patlama İndeksine Bakış ve sülfür dioksit emisyonu/Volkanik kış ilişkisidir. Holosen döneminden önceki ölçütler daha azdır çünkü son patlamalarla öncekilere ait kanıtlar kısmen yok olduğundan veri durumu daha zayıftır. Bu nedenle Paleojen döneminden sonraki bilinen en büyük patlamalar listelenmiştir ve bunlar özellikle Yellowstone sıcaknoktası, Santorini ve Taupo Volkanik Bölgesi'dir. Neojen döneminden önce yalnızca bazı patlamalar listelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Volkan kemeri</span>

Volkan kemeri. Stratovolkan, aynı zamanda kompozit volkan olarak da bilinir, uzun boylu konik volkan birçok lav, tefra, pamis ve volkanik kül katmanları tarafından sertleşerek inşa edilmiştir. Kalkan volkanların aksine strato volkanlar ve dik profilleri ve periyodik patlamalı püskürmeler ile karakterize edilirler. Bazı çökmüş kraterler ile kalderalarda bu şekilde adlandırılır. Genellikle stratovolkanlar yüksek viskoziteden dolayı uzağa yayılmadan önce soğur ve katılaşırlar. Bu lav oluşturan magma daha az bir miktarda viskoz mafic magma ile yüksek-orta derecede silika içermektedir. Geniş felsik, lav akıntıları nadirdir,15 km (9,3 mi) kadardır. Stratovolkanlar erüptif malzemelerin sıralı dökülmeleri itibaren inşa edilen kendi kompozit yapısı nedeniyle bazen “kompozit volkan” da denir. Onlar daha az yaygın olan kalkan volkanların aksine volkan tipleri arasında en yaygın olanlardandır. İki önemli Stratovolkan olan Krakatoa en iyi bilineni ve Vezüv 1883'teki patlama Pompei ve Herculaneum kasabalarnı önemli oranda tahrip etti. Aynı zamanda bu patlama binlerce kişinin ölümüne sebep olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Katmai Dağı</span> Amerikada bir dağ

Katmai Dağı, ABD'nin Alaska eyaletinin güneyinde Alaska Yarımadası üzerinde tümüyle Katmai Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi içinde bulunan masif bir aktif stratovolkan dağıdır..

<span class="mw-page-title-main">Kilauea Dağı</span>

Kilauea Dağı,, Amerika Birleşik Devletleri'nde Büyük Okyanus adalarından oluşan Hawaii eyaletindeki Big Island 'ın güneyindeki Hawaii Yanardağlar Ulusal Parkı içerisinde yer alan 1247 metre yüksekliğe sahip bir kalkan volkandır. Kilauea Dağı aynı zamanda Hawaii Adaları'nı oluşturan beş volkandan en aktifidir. Bu yanardağın 300.000 ile 600.000 yaş aralığında olduğu tahmin edilmektedir. 1983 yılından bu yana ara ara faaliyete geçen ve dünyanın en aktif yanardağları arasında gösterilen Kilauea, yakınında bulunan birçok yerleşim birimine zarar vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mauna Loa Dağı</span> Hawaiide bulunan aktif yanardağ

Mauna Loa Dağı, Amerika Birleşik Devletleri'de Büyük Okyanus adalarından oluşan Hawaii eyaleti'nin Big Island 'nın güneyinde yer alan Hawaii Yanardağlar Ulusal Parkı içerisinde yer alan 4.169 metre rakımlı bir aktif kalkan volkan. Hawaii dili ile bu dağın "Mauna Loa" olan ismi "Uzun Dağ" anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Novarupta</span>

Novarupta, ABD'nin Alaska eyaletinin güneybatısında ve Alaska Yarımadası üzerinde bulunan bir aktif yanardağdır.

Kapadokya Volkanik Kompleksi Doğuda Erciyes Volkanı'ndan, batıda Karacadağ-Karadağ volkanlarına ve kuzeybatıda Aksaray ili ve Tuz Gölüne kadar uzanan, kuzey-kuzeydoğu Sivas havzası ile güneyde ise Niğde Masifi, Ulukışla baseni ve Toros karbonat platformuyla sınırlanan Niğde-Nevşehir-Aksaray arasındaki volkanik bölgeyi karakterize eder. Kapadokya Volkanik Kompleksinde Neo-Kuvaterner döneminde polijenetik ve monojenetik yapılı volkanlar püskürmüş ve daha sonra Erciyes ve Hasan Dağı stratovolkanları ile çok sayıda monojenetik püskürme merkezleri KVK içinde geniş alanlara sahip olmuştur. Kompleks içindeki volkanik aktivite günümüzde de canlı yaşamını ve çevreyi büyük oranda etkilemiştir.

Pleistosen dönemi volkanik patlamalar, Kuvaterner'in alt dönemi olan Pleistosen yaklaşık 2.588 milyon yıl önce başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Meydan Dağı</span> Van ve Ağrı il sınırlarında volkanik bir dağ

Meydan Dağı, Van-Ağrı il sınırlarında, Van Gölü'nün kuzeyinde, Erciş'in 7 km KB'sında, bitişiğinde Gürgürbaba Domu bulunan volkan dağı. En yüksek nokta Gürgür Dağı zirvesi 2778 m, Meydan Dağı'nın kalderasının tabanı 2320 m'dir. Kaldera içinde çevre sularının toplanması ile kaldera gölü oluşmuştur. Bu gölden çıkan sular Meydan Deresi'ni oluşturur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.