İçeriğe atla

Kalaus Muharebesi

Kalaus Muharebesi
Rus-Çerkes Savaşı

Çerkes atlılar Rus top atışından uzaklaşıyor
Tarih2 Ekim 1821 (E.U.)
Bölge
Karadeniz hattı, Kuban
Sonuç Rus zaferi
Taraflar
 Rus İmparatorluğu Çerkesya
Komutanlar ve liderler
Rus İmparatorluğu Maxim Vlasov -
Güçler
776 Rus garnizon
Kozaklar
3 top
2.000-3.000 atlı
Kayıplar
5 ölü
14 yaralı
1.000 ölü
43 esir
516 ölü at

Kalaus Muharebesi (RusçaКалаусская битва) veya Kalaus Katliamı (AdigeceКъалэӏус Лъапсэих) Rus İmparatorluğu ve Çerkesya arasında gerçekleşen Rus-Çerkes Savaşı sırasında Karadeniz hattında gerçekleşen olay. Rus ordusu Çerkes ordusunun karşısına çıkmadı; bunun yerine Çerkes ordusu top atışı ile öldürüldü.[1][2][3][4]

Tarih

Muharebeden önce

Rus-Çerkes Savaşı 1763 tarihinden itibaren devam ediyordu[5][6] ve 1810lardan itibaren Karadeniz kıyı hattına da sıçramıştı. 1810'da Çerkes komutan Tığujıqo Qızbeç Rus garnizonlarına saldırılar düzenlemeye başladı. 1818'de Fransız şövalye ve seyyah Edouard Taitbout de Marigny Çerkesya'ya geldi ve Ruslar ile Çerkesler arasında arabuluculuk yaparak savaşı bitirmeye çalıştı, ancak başarılı olamadı.[7]

Muharebe

Ekim 1821'de 2.000-3.000 kişilik bir Çerkes grubu komutanlarından bağımsız olarak Karadeniz hattındaki Kozak garnizonlarına saldırdı. Tığujıqo Qızbeç kategorik olarak bu seferin gerçekleşmesini reddetmişti.[8] Ruslar bir numara kullandılar ve büyük bir mesafeden meşaleler yaktılar, böylece devasa bir Rus ordusu varmış izlenimi oluşturdu.[8] Ruslar ve Kozaklar Çerkeslere top atışı başlattı, komutanı dahi olmayan Çerkesler tüfek ile Ruslara karşılık vermeye çalışsalar da Rus top atışına cevap veremediler. Muharebe yaşanmadan Çerkes ordusu top atışıyla[1][2][3][4] ya da bataklıklara batarak[8] öldürüldü.

Kaynakça

  1. ^ a b Potto VA Ayrı Denemelerde, Bölümlerde, Efsanelerde ve Biyografilerde Kafkas Savaşı 5 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . 5 ciltte. (2. baskı) (St. Petersburg, 1887-1889). Cilt 2. Ermolovo zamanı. Sayfa 578-580
  2. ^ a b Korolenko P. P. Chernomortsy. Tarihsel deneme 7 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - St. Petersburg: Tip. departman eklentiler, 1874. - 212, 76, III s. s.175-176
  3. ^ a b Shcherbina F. A. Kuban Kazak ordusunun tarihi 23 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . - Yekaterinodar, 1910-1913. — 2 t. 236-238
  4. ^ a b Turenko A. M. Karadeniz ordusu hakkında tarihsel notlar 7 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . - K.: Tip. A. Davidenko, 1887. - 149 s. Sayfa 123-124
  5. ^ Bashqawi, Adel (15 Eylül 2017). Circassia: Born to Be Free. ISBN 978-1543447644. 
  6. ^ King, Charles (2008). The Ghost of Freedom: A History of the Caucasus. New York City, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-517775-6. 
  7. ^ Taitbout de Marigny, Edouard (1836). Voyages en Circassie (Fransızca). 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2023. 
  8. ^ a b c Shtybin, Vitaliy. "Кызбеч Шеретлуко - Черкесский лев и народный герой". Дзен | Блогерская платформа (Rusça). 19 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çerkesya</span> Kuzeybatı Kafkasyada Adige kabilelerinin birleşmesi ile kurulmuş eski bir devlet

Çerkesya, günümüzde Rusya sınırlarında kalan Kuzeybatı Kafkasya'da var olmuş tarihî ülke ve bölge. Rus-Çerkes Savaşı sonucunda Çerkesya yıkılmış ve Çerkes nüfusunun %75-90'ı topluca katledilmiş, kalan Çerkeslerin büyük kısmı da Osmanlı topraklarına sürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Kafkas Savaşı</span>

Kafkas Savaşı, Rus İmparatorluğu'nun Kuzey Kafkasya halklarına karşı yaptığı savaştır. 1817'den 1864'e kadar süren bu savaşta Ruslar; Çerkesler ve Şeyh Şamil önderliğindeki Çeçenler ve Dağıstanlılara karşı savaşmıştır. Savaşın batı yakası Rus-Çerkes Savaşı, doğu yakası ise Mürid Savaşı adıyla incelenir.

<span class="mw-page-title-main">Rus-Çerkes Savaşı</span> Ruslar ve Kafkaslar, özellikle Çerkesler arasında yaşanan ve soykırımla sonlanan savaş

Rus-Çerkes Savaşı, 17 Temmuz 1763'te (E.U.) Rusya'nın Çerkesya'da hak iddia etmesi ve Çerkeslerin bunu reddetmesi ile başlayan, 21 Mayıs 1864'te (E.U.) son Çerkes ordusunun mağlup edilmesiyle sona eren askerî mücadele. Savaş 101 yıl sürmesi sebebiyle hem Rusya hem de Çerkesya tarihindeki en uzun savaştı.

Ubıhya, tarihî Çerkesya'nın bölgelerinden birisiydi. Bir Çerkes boyu olan Ubıhlar burada yaşıyordu. Soçi civarlarında bir bölgeydi ve Habzeism dininde önemli bir rol oynadığı için saygı duyuluyordu. Ubıhya, Berzeg ve Dişan aşiretleri ve seçimle başa gelen yaşlılar tarafından yönetiliyordu. Rus-Çerkes Savaşı sırasında en son Rus kontrolüne Ubıhya girdi.

<span class="mw-page-title-main">Seferbiy Zaneqo</span>

Seferbiy Zaneqo, Çerkesya Konfederasyonu'nun 1859-1860 arasında lideri olan Çerkes siyasetçi, diplomat ve askeri kumandan. Rus-Çerkes Savaşı'nın çeşitli aşamalarında hem askerî hem de siyasî olarak yer aldı. Batıda Çerkes bağımsızlık davasını savundu, bölgede Osmanlı İmparatorluğu'nun bir temsilcisi olarak hareket etti. Hayatının sonunda Zaneqo, Çerkes bağımsızlık hareketinin lideri hâline gelmişti.

<span class="mw-page-title-main">Tığujıqo Qızbeç</span> Çerkesya Aslanı lakaplı süvari komutanı

Tığujıqo Qızbeç Şeretlıqo, Çerkes aristokrat, asker ve komutan. Rus-Çerkes savaşı sırasında düşman hatlarına baskınlardaki başarılarıyla öne çıktı. Rus İmparatorluğu'ndan taraf değiştirmek veya savaşmayı bırakmak için on kez teklif aldı ancak reddetti. Kendisini tanıyan James Bell, ona "Çerkesya Aslanı" denildiğini kaydetmiştir. Kayıtlarda kaybettiği bir muharebe yoktur. Şapsığ bölgesine liderlik etti.

<span class="mw-page-title-main">Qbaade Muharebesi</span>

Qbaade Muharebesi, 1864'te Rus-Çerkes Savaşı sırasında son Çerkes ordusu ile Rus kuvvetleri arasında yapılan bir son savunma muharebesi. 100.000 kişilik Rus ordusu ile 20.000 kişilik Çerkes ordusu karşı karşıya geldi. Bu muharebe savaşın son muharebesi olarak kabul edilir.

James Stanislaus Bell, İskoç tüccar, maceracı ve yazar. Çerkesya'ya seyahat etmiş ve Rus-Çerkes Savaşı'na Çerkeslerin yanında katılmıştır. Bu sırada anılarını yazarak yayınlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hawdıqo Mansur</span> Çerkesya Konfederasyonunun lideri, siyasetçi ve komutan

Hawdıqo Mansur Şupago, Çerkesya Konfederasyonu'nun 1839-1846 arasında de facto lideri olan Çerkes siyasetçi ve askeri kumandan. Rus-Çerkes Savaşında yer almıştır. Natuhayların baş aşireti olan Şupago aşiretinin lideriydi. Qalebatıqo Şupago ile akrabadır.

<span class="mw-page-title-main">Qalebatıqo Şupago</span>

Qalebatıqo Şupago, Çerkesya Konfederasyonu'nun 1807-1827 arasında de jure lideri olan Çerkes siyasetçi ve askeri kumandan. Rus-Çerkes Savaşında yer almıştır. Hakkında en az bilgi olan Çerkes liderlerdendir. James Bell'in kitabında "Kalabat-oku Hatokwoi" olarak geçer.

<span class="mw-page-title-main">Hırtsıjıqo Ale</span> Çerkes komutan

Hırtsıjıqo Ale Cançat Çerkes komutan ve asker. Rus-Çerkes Savaşında yer almıştır.

Şövalye Edouard Taitbout de Marigny, Fransız diplomat, gezgin, coğrafyacı, arkeolog, eser koleksiyoncusu ve ressam. Fransızca, Yunanca, Latince, Felemenkçe, Almanca, Rusça ve Türkçeyi akıcı konuşan de Marigny, aynı zamanda belirli seviyede Çerkesçe ve Grekçe biliyordu. Çerkesçe-Fransızca sözlük hazırlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mihaylovski Kuşatması</span>

Mihaylovski Kuşatması Rus-Çerkes Savaşı sırasında 3 Nisan 1840'ta gerçekleşti. Çerkesler, Rus savunmasını bozguna uğratarak kuşatmayı kazandı. Yenilgiyi kabul etmeyen Rus asker Arhip Osipov barut deposuna sızdı ve patlayıcıları patlatarak kendisi, garnizonun kalıntıları ve önemli sayıda Çerkesi öldürdü. Rus Ordusu tarihinde bu eylem övülmüş ve "sembolik ölümsüzlük" olarak tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Şapsığya</span> Çerkes idari bölgesi

Şapsığya, tarihî Çerkesya'nın vilayetlerinden birisiydi. Şapsığ Çerkesleri bu bölgede yaşıyordu. Bu bölge Çerkesya'nın 3 demokratik bölgesinden birisiydi, monarşi yoktu ve liderler seçimle başa geliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Hatukay Prensliği</span>

Hatukay Prensliği veya Hatıkuaye, tarihî Çerkesya'nın vilayetlerinden birisiydi. Hatukay Çerkesleri bu bölgede yaşıyordu. Prenslik, en büyük Hatukay aristokrat ailesi olan Kerkenoko aşireti tarafından yönetiliyordu. Hatukay Prensliği, Johann Anton Güldenstädt'in 1787 tarihli haritası ve Frederik de Wit'in 1675 tarihli haritası dahil dönem haritalarında çeşitli isimlerle işaretlenmişti.

<span class="mw-page-title-main">Lazarevski Kuşatması</span>

Lazarevski kuşatması, 19 Şubat 1840 gecesi Rus-Çerkes Savaşı sırasında gerçekleşti. Kuşatmadan önce Çerkesler yoğun istihbarat faaliyetlerinde bulundular. 3 saatlik mücadelenin ardından Lazarevksi tahkimatı Çerkesler tarafından ele geçirildi.

<span class="mw-page-title-main">Velyaminovski Kuşatması</span>

Velyaminovski Kuşatması, 12 Mart 1840 gecesi Rus-Çerkes Savaşı sırasında gerçekleşti. Çerkesler sabah namazından sonra kaleye saldırdılar ve yedi buçuk saat sonra kale düştü.

<span class="mw-page-title-main">Anapa Kuşatması (1791)</span>

Anapa kuşatması 22 Haziran (E.U.) 1791'de Rus İmparatorluğu'nun Anapa kalesine saldırmasıyla gerçekleşen bir kuşatmadır. Kaleyi Çerkes ordularına kumandanlık eden İmam Mansur ve Osmanlı paşası İpeklizade Mustafa Paşa savunmaya çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">Anapa Kuşatması (1790)</span>

1790 kışındaki Anapa Seferi, Rus İmparatorluğu'nun Anapa kalesini ele geçirmek için Çerkeslere ve Osmanlı'ya karşı başlattığı askeri seferdir. Sefer Rus ordusu için fiyaskoyla sonuçlandı, Anapa kalesini kuşatma girişimleri birkaç kez başarısız oldu. Ruslar ancak bir yıl sonra gerçekleşen Anapa Kuşatmasında galip geldi.

<span class="mw-page-title-main">Anapa Kuşatması (1787)</span>

1787 Anapa Kuşatması, 1787'de Rusların Anapa kalesini ele geçirmek için başlattığı başarısız askeri seferdir.